38. SŁOWNIK TZW. WILEŃSKI

Słownik wileński - wydany nakładem Maurycego Orgelbranda w Wilnie w 1861 r. (144 arkusze w 2 tomach, ok. 110 tys. haseł). Jest to pierwszy podręczny słownik języka polskiego i pierwsze dzieło zbiorowe w historii polskiego słownikarstwa.

Redaktorzy: Aleksander Zdanowicz, Michał Bohusz Szyszko, January Filipowicz, Walerian Tomaszewicz, Florian Czepieliński, Wincenty Korotyński (a także filozof Bronisław Trentowski, gramatyk Feliks Żochowski, mineralogowie Kamiński i Tamulewicz, muzyk S.Moniuszko, aktor Emil Deryng i in.).

Słownik uwzględniał

• mowę polską od czasów najdawniejszych do obecnych,

• wskazówki posługiwania się językiem,

• słownictwo regionalne, gwarowe i dialektyczne ze wszystkich terenów Litwy i Polski,

• zapożyczenia,

• wyrazy potoczne,

• terminologie naukową,

Podstawą był zbiór wyrazów ze Sł. Lindego, a także słowników Mrongowiusza. Usiłowano słownik rozszerzyć o prowincjonalizmy i zapożyczenia używane przez pisarzy po 1800r. Zasadą było nie wciągać wyrazów nie ogłoszonych drukiem i nie tworzyć neologizmów.

Słownik wileński nie miał charakteru naukowego. Cytaty pozbawione są nazwisk autorów i tytułów dzieł, skąd zostały zaczerpnięte. Wiele wyrazów w słowniku stanowi pomysł jednostki i tylko przez nią były używane. Jest niejednolity co tłumaczy duża ilość współpracowników.

Zasługa: usiłowanie wyjścia poza zakres zbiorów Lindego (co do czasu 1800-1850 i co do treści).