20. Podstawowe kierunki działalności Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych KEN.

Towarzystwo do Ksiąg elementarnych (TKE) – jako że w składzie KEN nie było w zasadzie zawodowych nauczycieli, powołano więc Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych pod przewodnictwem Potockiego. Towarzystwo skupiło w sobie wkrótce całą pracę nad programem i planami nauk, ich metodą i podręcznikami, a z czasem przejęto znaczna część działalności administracyjnej - wizytacje szkól, badanie sprawozdań. Towarzystwo zajmowało się sprawami które mu Komisja przekazywała. Realizacja programów nauczania nie była by możliwa bez opracowania nowych podręczników szkolnych, opracowaniem ich zajęło się TKE, które wydało 27 książek (np. „Gramatyka” Kopczńskiego). Podręczniki opracowano po apelu jaki Towarzystwo wydało do uczonych polskich i obcych. Wezwano ich wówczas do konkursu, którego celem było utworzenie przystosowanych do programu Komisji podręczników. Za pracę wyznaczono pokaźne nagrody, aby zachęcić najlepsze siły naukowe. Bardzo ważną pozycję w dorobku TKE zajmował wydany „Elementarz dla szkół parafialnych narodowych” – zawierający naukę pisania i czytania, katechizm i naukę obyczajową, naukę rachunków. Po wydaniu Elementarza przyszła kolej na opracowanie szczegółowego poradnika dla nauczycieli szkól parafialnych, który nosił tytuł „Powinności nauczyciela”. Tak więc TKE opracowywało program nauczania, zorganizowano nadzór pedagogiczny, nawiązano współpracę z zagranicą, opracowano podręczniki.

21. Wychowanie naturalne i negatywne w wersji J.J. Rousseau.

J.J.Rousseau – walczył przeciw racjonalizmowi i materializmowi. Filozofię swoją oparł na uczuciach i zmysłach a nie na rozumie. Swoje poglądy pedagogiczne przedstawił w „Emil czyli o wychowaniu”. W dziele tym ówczesne władze kościelne dopatrzyły się niebezpieczeństwa dla wiary chrześcijańskiej i zostało ono zakazane. Główną tezą pedagogiki Roussean’a w „Emilu” jest twierdzenie, że wszystko z natury jest dobre a staje się złe w rękach ludzi. Przez to stał się on przeciwnikiem Oświecenia i pragnął powstrzymać jego wpływ na kulturę i społeczeństwo. Z tezy głoszonej przez Rosseau jasno wynika wniosek, że dziecko rodzi się wolne (nie ma wrodzonej skłonności do złego) a ulega ono demoralizacji pod wpływem społeczeństwa. By je uchronić od złych wpływów musi być ono wychowywane w stanie natury, w zbliżeniu do przyrody. Wynika z tego zasada wychowania negatywnego, które polega zwłaszcza w początkowym okresie życia na swobodnym, spontanicznym rozwoju dziecka. Wychowanie naturalne dąży najpierw do wyćwiczenia zmysłów jako narzędzia poznania. Nie zaszczepia ono żadnych cnót, lecz zapobiega występkom, nie uczy prawdy, ale strzeże od błędów. W konsekwencji wychowanie negatywne miało prowadzić do ukształtowania „człowieka w ogóle” nie związanego z zawodem, zajęciem czy grupą społeczną. Rousseau uważał również, że wychowanie powinno być progresywne tzn. uwzględniać właściwości rozwojowe dziecka. W rozwoju psychofizycznym dziecka wyróżnił on 4 okresy:

1,2. Okres niemowlęcy i dzieciństwa (do 12 roku życia) – należy kształcić dziecko w sferze wychowania fizycznego, które stawiał na pierwszym miejscu. Ciało należy hartować wszelkimi sposobami: chłodny ubiór, spanie na wilgotnej ziemi, chodzenie boso.

3. Okres chłopięcy (do 15 roku życia) – kształcenie umysłowe (intelektualne). Dziecku nie należy niczego narzucać. Nauczyciel nie może pouczać wychowanka, ale powinien on zachęcać go do doświadczeń, które pogłębiają wiedzę ucznia. W okresie tym dziecko może uczyć się czytania jeżeli odczuwa taką potrzebę. Nie może też dziecko uczyć się na pamięć, ale musi to robić tak aby fakty, których się uczy były dla niego zrozumiałe. Wychowanek zamiast uczyć się słów powinien uczyć się poznawać przedmioty.

4. Okres młodzieńczości (do 20 roku życia) – wychowanie moralne. Wychowanek musi samodzielnie dochodzić do norm moralnych a nauczyciel ma jedynie za zadanie pilnowanie aby żadne zgubne siły nie działały na ucznia i aby innym nie zrobił on żadnej krzywdy.

Rousseau po raz pierwszy zwrócił uwagę na potrzebę uwzględniania indywidualnych cech dziecka, podkreślał rolę jaką odgrywają specyficzne prawa w rozwoju osobniczym dziecka, dostrzegł przełomowe znaczenie okresu dojrzewania. Wiążąc zagadnienia pedagogiczne z psychologią, stał się inicjatorem pedagogiki psychologicznej. Trzeba zaznaczyć, że wychowanie naturalne i wszystkie swoje wskazówki pedagogiczne odnosił on wyłącznie do sfer zamożnych, stał on na stanowisku, że nędza i bieda zapewniają niższym warstwom wychowanie naturalne. Odrzucał on także wychowanie kobiet jako rzecz zbędną dla ich roli jaką miały odgrywać w społeczeństwie (żona-matka)

22. Poglądy na wychowanie J.H. Pestalozziego (umiarkowany naturalizm, cele wychowania, teoria i metodyka n. początkowego, wychowanie małego dziecka).

Głosił naturalizm. Twierdził, że wychowanie musi być indywidualne i, że należy uwzględniać to co dzieci posiadają w zarodku. Rola wychowawcy kończy się na ożywianiu i poznawaniu natury. Potrzeby biologiczne należy zaspokajać natomiast potrzeby duchowe nie wymagają odrębnego zaspokajania, lecz realizują się poprzez zaspokojenie tych biologicznych. Nadmierne zaspokajanie niszczy spokój sprzyjający rozwojowi miłości i zaufania rodzi zło zmysłowego podniecenia ze skutkami nieufności i chęci przemocy spóźnione zaspokajanie prowadzi do zdenerwowania.
Dowodził, że od najwcześniejszych lat powinno się zapoznawać dzieci z jak największą ilością przedmiotów i zjawisk, aby wykształcić u dzieci spostrzegawczość. Pestalozzi usiłował wprowadzić do procesu nauczania takie formy działalności jak analiza i synteza. Punktem wyjścia wszelkiego poznania jest w pojęciu Pestalozziego uświadomienie sobie takich cech przedmiotów i zjawisk jak: liczba, kształt, słowo. Dowodzi to, że nasze poznanie świata rozpoczyna się od wyodrębniania każdego przedmiotu spomiędzy innych, dokładnego uświadamiania sobie jego kształtu i nadawania mu odpowiedniej nazwy. Pestelozzi uważał ,że nauczanie początkowe powinno być tak zorganizowane aby uczeń przechodząc od elementu do elementu dochodził do poznania całości. Zwracał uwagę, aby nauczanie było dostosowane do sił i możliwość umysłowych dziecka powinno mieć lekki i zajmujący charakter jako zabawa. Nauczanie powinno być progresywne czyli prowadzić bez przerwy i pośpiechu naprzód w taki sposób by nowe wiadomości stanowiły niewielki dodatek do poprzednich (utrwalenie).
Jako jeden z pierwszych docenił walory opieki i wychowania w rodzinie i stał się pionierem w tworzeniu struktury zbliżonych do niej. Wychowanie zakładowe powinno naśladować wychowanie w rodzinie. Celem wychowania powinien być rozwój i wyrobienie wewnętrznych sił natury ludzkiej. Podłożem wychowania jest rodzina.

Podstawą teorii wychowania Pestalozziego była idea organicznego rozwoju, któremu podlega każdy człowiek. Twierdził, że głównym zadaniem pedagogiki jest odkrycie praw rozwoju człowieka, był przekonany, że o rozwoju każdego dziecka decyduje siła intelektualna, fizyczna,a także moralna.

Opierając się na twierdzeniu, że poznanie zmysłowe stanowi fundament wszelkiej wiedzy Pestalozzi przypisywał ogromne znaczenie poglądowości w nauczaniu. Uznał iż od najwcześniejszych lat dziecko powinno zapoznać się z jak największą ilością przedmiotów i zjawisk. A wszystko po to, by wykształcić spostrzegawczość. Usiłował również wprowadzić do procesu nauczania formy działalności umysłowej takie jak analiza i synteza. Poza tym Pestalozzi wyraźnie pokazuje jaką rolę powinien odgrywać nauczyciel. Uważa, że nauczyciel winien jest nauczać dzieci:

1) widzieć przedmiot, który zjawi się w ich świadomości;

2) zaznajamiać je z kształtem każdego przedmiotu tzn. z jego wielkością i proporcjami;

3) zapoznać je możliwie jak najwcześniej z całym zakresem wyrazów i nazw wszystkich poznanych już przez nie przedmiotów.

Według Pestalozziego nauczanie początkowe powinno być tak zorganizowane, ażeby uczeń przechodząc od elementu do elementu dochodził do poznania całości. Jednym słowem teoria nauczania Pestalozziego zmierza do nadania nauczaniu kształcącego charakteru, aktywizującego uczniów i rozwijającego ich samodzielną działalność umysłową. Pestalozzi podejmuje gruntową przebudowę szkoły początkowej. Plan nauczania w szkole Pestalozziego obejmuje obok nauki czytania, pisania i rachunków elementy geometrii i rysunku, geografii i przyrodoznawstwa. Dzieci wykonują prace fizyczne w zakresie rolnictwa, gospodarstwa domowego i rzemiosła. Do szkoły przyjmowano dzieci w wieku od lat 5 do lat 13.

Pestalozzi przeciwstawiając się nauczaniu opartemu na "czczej gadaninie" potępia apsychologiczne szkółki "katechizmu", uznaje zasadę poglądowości polegającą na nauczaniu opartym na rozwijaniu spostrzegawczości, uszczególnieniu i uogólnieniu cech poznawczych przedmiotów, ale także na nauce logicznego myślenia (analiza i synteza). Bardzo ważną rzeczą było, aby nauczyciel kierował uczniem tak, by ten przechodząc od elementu do elementu poznawał całość. Bardzo ważne dla Pestalozziego było to, by nauka miała lekki i zajmujący charakter jak zabawa. Z nauczania poglądowego Pestalozziego wyrasta nowy kierunek tzw. nauki o rzeczach, dominujący w XIX wieku. Przez naukę o rzeczach rozumie się nauczanie początkowe, które zaznajamia dzieci z ich najbliższym otoczeniu w sposób poglądowy.

Program nauczania szkoły elementarnej wysnuł Pestalozzi z najprostszych elementów: z poznania liczby, kształtu i słowa. Odpowiadać miała temu właśnie nauka geometrii i rachunków, a także rysunków oraz nauka języka. Pestalozzi uważał bowiem, że dziecko należy nauczyć mówić tak, by wyrażało się ściśle z rozmachem. Punktem wyjścia nauczania geometrii miała być linia prosta. Później dopiero dzieci poznawały kolejne linie równoległe, kąty, łuki aż wreszcie figury geometryczne, które mierzono i porównywano, dzielono na połowę na cztery części itd. Tak właśnie dzieci uczyły się ułamków. Do nauczania służyła tablica liniowa. W czasie rysowania dzieci nabywały także wstępne nawyki pisania. Dla Pestalozziego pisanie było "rodzajem rysunku liniowego". Do pisania używano spostrzegawczości, wyobraźni.

Pestalozzi zajmował się dziećmi z ludu, to właśnie z myślą o nich sięgnął do oświeceniowej teorii ogólnego rozwoju i edukacji, która pierwotnie odnosiła się do dzieci z warstw uprzywilejowanych.

Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, jednak nie wąsko utylitarne, ale jako przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca. Twierdził, że szkoła spełni to zadanie, jeśli zatroszczy się o rozwój wszystkich trzech sił ludzkich tj.:

• moralnej – na której wspiera się stosunek do ludzi i świata;

• intelektualnej – zapewniającej umiejętność poruszania się w świecie ludzkim i w świecie przyrody, dzięki właściwemu rozwinięciu zdolności poznawczych;

• fizycznej – będącej podstawą zdolności do pracy

Główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka. Punkt ciężkości pracy wychowawczej znajduje się w samym dziecku, w jego naturalnych skłonnościach, zdolnościach i siłach.

W teorii nauczania oparł się na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt – rozmiary, proporcje; słowo – nazywanie przedmiotów. Miały to być podstawowe składniki wszelkiego nauczania. Punktem wyjścia było spostrzeganie, zadaniem nauczyciela było kierowanie tym spostrzeganiem . Liczba, kształt, słowo jako podstawa każdego poznania, dlatego od nich należy wychodzić poznając świat rzeczy.

Cztery momenty nauczania:

• spostrzeganie przedmiotów;

• kształcenie jasnych wyobrażeń postrzeganych przedmiotów;

• porównywanie przedmiotów, rozwijanie pojęć;

• nazywanie przedmiotów, rozwijanie mowy.

W programie kształcenia kładł nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym. Wprowadził rysunki do szkoły początkowej.

Jego zasługą jest zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie, mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania.

23. Ideał wychowania w pedagogice Herbarta.

HERBERT SPENCER - napisał on książkę pt. „O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym”. Spencer wystąpił z dowodami mającymi wykazać, iż jedyną wartość wychowawczą mają nauki ścisłe i przyrodnicze. Wg Spencera zadaniem wychowania jest przygotowanie człowieka do pełnego życia, na które to składa się jego 5 stron:
1 życie fizyczne organizmu ludzkiego
2 życie zawodowe, zarobkowe, dające pośrednio egzystencje
3 życie rodzinne utrzymujące rozwój gatunku
4 życie obywatelskie w zbiorowości
5 życie estetyczne stanowiące uprzyjemnienie w pracy.
Jedynie wiedza stwarza warunki pomyślnego rozwoju człowieka pod każdym z powyższych względów. O ile znajomość fizjologii i higieny przyczynia się do utrzymania zdrowia, o tyle studia fizyczne, chemiczne, matematyczne itd. są podstawa dobrobytu. Wychowanie obywatelskie nie ma żadnej korzyści z nauki historii, która jest zbiorem bezużytecznych faktów , a powinno się oprzeć na rozwoju i budowie społeczeństw tj. na socjologii. Spencer wykazał, że nie ma wychowania idealnego, jednakowego dla wszystkich społeczeństw. Każda epoka ma własne systemy pedagogiczne wiążące się z całokształtem jej życia społecznego.
W stosunku do wychowania nie wierzy w naukę moralności. Jego zdaniem dba o to sama przyroda, która wlewa w człowieka wewnętrzny przymus dobrego postępowania. Wg niego wychowawca powinien się ograniczyć do karności dyktowanej przez naturę tj. nie karać ze swej strony, lecz tylko pouczać, aby dziecko poniosło same smutne następstwa wynikające naturalną drogą z jego przekroczeń, a dopiero potem reakcje naturalne rozbudzaniem poczucia moralnego. Dużą uwagę poświęca Spencer wychowaniu fizycznemu. W zakresie odżywiania się, nie uznaje ascetycznych przesądów. Jeść należy dużo i dobrze, wszystko co na dzieci mają ochotę.

24. Przedstawiciele polskiej myśli pedagogicznej pierwszej połowy XIX wieku.

25. Jan W. Dawid i początki polskich badań pedagogicznych.

J. W. Dawid był pedagogiem i psychologiem, badaczem i autorem dzieł pedagogicznych. Opracował ideał i koncepcję kształcenia nauczyciela. Interesował się i badał wpływ uzdolnień wrodzonych i instynktów oraz warunków środowiskowych na rozwój umysłowy dziecka. Jako pierwszy w Polsce zorganizował wraz z Anielą Szycówną i Izą Moszczeńską badania zespołowe dzieci warszawskich za pomocą kwestionariuszy obserwacji psychologicznych i pedagogicznych. Wyniki opublikował w książce „Zasób umysłowy dziecka” 1896, wykazując, że czynnikiem różnicującym jest przede wszystkim środowisko. Kwestionariusz obserwacji mógł służyć nauczycielom jako narzędzie doskonalenia zawodowego i być podstawą do systematycznych badań. W 1913 przygotował projekt ogólnonarodowego instytutu pedagogicznego w Krakowie dla nauczycieli z całej Polski (zrealizowany w okresie międzywojennym).

Bezpośrednią kontynuatorką nurtu badawczego Dawida była Aniela Szycówna. Jej zainteresowania skupiły się wokół zagadnień pracy z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym, a jej postawa badacza uformowała się pod wpływem pedologii, z którą z początku XX wieku wiązał się rozwój metod obserwacji dziecka (np. dziennik obserwacji, analiza dokumentów i wytworów dziecięcych), służących poznaniu jego rozwoju fizycznego i psychicznego.

26. Program oświatowy Ksawerego Praussa.

1918-1919 pierwszy po odzyskaniu niepodległosci minister oswiaty. Program jego działania to likwidacja analfabetyzmu, wprowadzenie obowiazku szkolnego, jednolitosc szkoły powszechnej, stabilizacja nauczycieli i podnoszenie ich kwalifikacji.

Program ten był akceptowany przez nauczycieli i lewice społeczna. W tym okresie został członkiem koła parlamentarnego nauczycieli szkół powszechnych. Szkoła miała być międzywyznaniowa, to znaczy, że uczyły w niej osoby świeckie, a religii osoby duchowne. Nauczyciele stali się urzędnikami państwowymi. Powszechnym obowiązkiem szkolnym objęto dzieci w wieku 7-14 lat, a został on wprowadzony 7 lutego 1919 r. Realizacja tego programu była jednak w pierwszych latach niepodległości bardzo utrudniona ze względu na rozliczne braki i straty kadrowe oraz lokacyjne.

27. Okoliczności i najważniejsze postanowienia Sejmu Nauczycielskiego z 1919 roku.

Sejm Nauczycielski – manifest rządu zapowiadał utworzenie powszechnej szkoły, bezpłatnej, dostępnej dla wszystkich dzieci bez względu na stan majątkowy rodziców. Minister Oświaty – Ksawery Prauss, wystąpił z projektem, programu swego resortu w którym, jako pierwszoplanowe zadania wysunięto; zjednoczenie szkolnictwa wszystkich dzielnic polski pod jednym rządem, oraz przygotowanie projektów ustaw szkolnych, które obowiązywać będą w całym obszarze ziem polskich. Podstawą przyszłego ustroju szkolnego miała być 7 klasowa szkoła powszechna przeznaczona, dla dzieci wszystkich warstw społecznych. Reforma szkolnictwa średniego ogólnokształcącego polegać miała na wydzieleniu niższych klas i połączeniu ich ze szkołami powszechnymi, oraz na utworzeniu klas wyższych, 5 letnich gimnazjów kilku typów. Szczególny nacisk położono w projekcie na konsekwentne przeprowadzenie zasady jedności szkolnictwa. Miedzy szkołami powszechnymi, nawet najniżej zorganizowanymi a szkołami średnimi i wyższymi miała być zachowana ciągłość programowa, aby zdolniejsze dzieci robotnicze i chłopskie mogły z łatwością przechodzić ze szkół najniższych stopni do najwyższych. Religii nauczano nie wywierając przymusu wyznaniowego, a rodzic miał prawo uwolnić swoje dziecko od jej nauki.
Ogólnopolskiego Zjazdu Nauczycielskiego, zwanego Sejmem Nauczycielskim – odbył się w Warszawie w 1919 zwołany z inicjatywy Ministerstwa w celu omówienia ważniejszych problemów szkolnictwa w odrodzonej Polsce. Zjazd nazwano Sejmem Nauczycielskim, bo delegaci obradowali nad projektami, które miały być potem przedłożone Sejmowi Ustawodawczemu. Celem przedstawionych na zjeździe projektów było unarodowienie szkolnictwa, służące integracji narodu polskiego, przy poszanowaniu odrębności kulturowych poszczególnych dzielnic. Na Zjeździe wysunięto zasady powszechności, obowiązkowości i bezpłatności szkolnictwa powszechnego. W myśl wniosków końcowych uchwalonych przez Zjazd, obowiązek szkolny miał się rozpocząć w 7 roku życia, a szkoła powszechna miała być 7 klasowa i jednolita. Najniżej zorganizowaną szkołą powszechną miała być szkoła o dwu nauczycielach, a w każdej gminie miała powstać pełna 7 klasowa szkoła. Pełna szkoła powszechna miała stać się podstawą szkół średnich ogólno kształcących i zawodowych. Wypowiadano się za 5 letnią szkołą średnią, do której przyjmowano by bez egzaminu absolwentów 7 klas szkoły powszechnej. Dla młodzieży która po skończeniu 7 klas szkoły obowiązkowej nauki rozpoczyna pracę, powinny być tworzone szkoły uzupełniające. Po ukończeniu szkoły średniej młodzież powinna mieć prawo wstępu do szkół wyższych.

28. Spór pomiędzy zwolennikami koncepcji jednolitej a rzecznikami idei selekcji i doboru pedagogów w II RP.

W okresie kształtowania się podstaw polityki oświatowej państwa przedmiotem ostrych dyskusji w środowiskach nauczycieli i polityków były zasady ustroju szkolnego. Istotą tego sporu był stosunek do dualizmu szkolnego. Były dwie koncepcje – 1. Utworzenie systemu demokratycznego i drożnego (obowiązkowej szkoły powszechnej jako podstawa szkoły średniej) oraz 2. Zachowanie dwóch ścieżek kształcenia: odrębnej szkoły powszechnej dla ludu i kształcenie elit w tradycyjnym gimnazjum.

Pierwszy zjazd nauczycielski w Warszawie w kwietniu 1919 przyjął stanowisko, iż jednolita obowiązkowa i bezpłatna szkoła powinna być podstawą programową dla szkoły średniej. W rzeczywistości likwidacja dualizmu szkolnego trwała ponad 10 lat, do 1932 roku. Stopniowo zbliżano programy niższych klas ośmioletniego gimnazjum i wyższych klas szkoły powszechnej.

29. Podstawowe kierunki pedagogiczne w Polsce międzywojennej (główne założenia, przedstawiciele).

Budowanie systemu szkolnego we własnym państwie stanowiło wyzwanie i otwierało wielostronne możliwości działania w zakresie problematyki ustroju, dydaktyki i teorii wychowania, psychologii, zagadnień społecznych i prawnych oświaty dzieci i młodzieży. Zagadnienia psychologii i pedagogiki weszły w zakres kształcenia na wyższych uczelniach. Odpowiednie katedry stawały się ośrodkami badawczymi, kształcącymi badaczy; między innymi także tych którzy podjęli badania psychologiczne już po II wojnie światowej.

W ciągu dwudziestolecia wypracowano w Polsce oryginalne koncepcje pedagogiczne mieszczące się w nurcie pedagogiki kultury (Bogdan Nawroczyński, Sergiusz Hessen, Bogdan Suchodolski), szkoły pracy (Henryk Rowid), socjologii wychowania (Florian Zaniecki, Józef Chałasiński), psychologii rozwojowej i wychowawczej (Józefa Joteyko, Stefan Baley, Stefan Szuman), pedagogiki społecznej (Helena Redlińska), pedagogiki socjalnej (Maria Grzegorzewska), ustroju i organizacji szkolnictwa (Marian Falski), historii wychowania (Stanisław Łempicki, Stanisław Kot).

Do najbardziej oryginalnych osiągnięć zakresu międzywojennego należy zaliczyć szkołę pedagogiki specjalnej Grzegoszewskiej , teorię pedagogiki społecznej Heleny Redlińskiej, badania nad statystyką szkolnictwa Mariana Falskiego, koncepcje pedagogiki opiekuńczej, które wyrosły z potrzeb objęcia opieką dzieci opuszczonych, sierot i półsierot, dzieci zagrożonych moralnie.

Rozwijał się bujnie rynek publikacji pedagogicznych i czasopism, zaspokajający potrzeby badaczy i teoretyków, ale także nauczycieli, nadzoru szkolnego i rodziców.

• Psychologia wychowawcza

• Koncepcja wychowania narodowego

• Idea wychowania państwowego

• Pedagogika religijna

• Pedagogika społeczna

• Wychowanie praktyczne

30. Założenia i przedstawiciele pedagogiki kultury.

dział pedagogiki, którego zadaniem jest kształcenie osobowości przez dobra kultury. Człowiek tworzy kulturę, ale i kultura tworzy człowieka, dlatego potrzebne jest zarazem wychowanie do kultury, jak i przez kulturę. Przez to człowiek odróżnia się od innych stworzeń i staje się człowiekiem.

Podstawowym zadaniem pedagogiki kultury jest badanie zjawisk i nurtów kultury: rozpoznawanie ich, ocenianie, by w końcu wyciągać z nich wnioski do wychowania. Istotnym zadaniem jest również takie przygotowanie wychowawców, by mogli wychować młodzież do mądrego korzystania z kultury, do rozróżniania destrukcyjnych i konstruktywnych elementów kultury, oraz by mogli tworzyć kulturę opartą na wartościach wyższych. Pedagogika kultury kształtuje człowieka w trzech wymiarach: rozumienia dziedzictwa kulturowego, umiejętności wykorzystywania go w życiu codziennym i tworzeniu kultury dla przyszłych pokoleń. Jednym z zadań pedagogiki kultury jest badanie współczesnych nurtów kulturowych i wyciąganie z nich wniosków dla pedagogiki.

Niemcy:

• Wilhelm Dilthey "Wstęp do nauki o ludzkiej duchowości"

• Edward Spranger "Formy życia"

• Georg Kerschensteiner"Teoria kształcenia"

Polska:

• Sergiusz Hessen "Podstawy pedagogiki"

• Zygmunt Mysłakowski "Pedagogika ogólna", "Państwo a wychowanie"

• Bogdan Nawroczyński"Zasady nauczania"

• Bogdan Suchodolski "Uspołecznienie kultury", "Kultura współczesna a wychowanie młodzieży"

• Florian Znaniecki "Humanizm i poznanie", "Upadek cywilizacji zachodniej", "Socjologia wychowania"

• Stefan Szuman"Talent pedagogiczny"

31. Przedstawiciele katolickiej myśli pedagogicznej Drugiej RP.

• ks. Walenty Gadowski, prof. Katechetyki w seminarium duchownym w Tarnowie

• ks. Zygmunt Bielawski, teolog, pedagog

• o. Jacek Woroniecki, dominikanin

32. Pedagogika J. Korczaka.

J. Korczak pierwszy w literaturze pedagogicznej żądał stanowczo przestrzegania niezbywalnych praw dziecka. Miał na myśli w szczególności jego prawa do:
-szacunku
-do tego, aby było, czym jest
-prawa do radosnego dzieciństwa
-prawa do współdecydowania o własnym losie
-prawa do niepowodzeń i łez
-prawa do posiadania rzeczy i tajemnic.

Myślą przewodnia stworzonej przez Korczaka koncepcji pedagogicznej jest troska o rozwój samorządności dzieci i młodzieży, przejawiającej się w różnych formach ich aktywności. Prawidłowy rozwój samorządności upatrywał Korczak w należytym funkcjonowaniu samorządu zakładowego lub szkolnego. Najważniejsze jego organy to:
Sąd koleżeński – w jego skład wchodziło 5 wychowanków, tworząc zespół sędziowski i wychowawca, pełniący rolę sekretarza. Zespół sędziowski w wyrokowaniu spraw opierał się na specjalnym kodeksie opracowanym przez Korczaka.
Rada samorządowa – była organem wykonawczym. Zajmowała się wieloma sprawami nurtującymi wychowanków w tym także zaspokajaniem ich potrzeb życiowych i kulturalnych. Rada obradowała raz w tygodniu i była organem wybieralnym złożonym z 10 wychowanków i wychowawcy, który był jej przewodniczącym i sekretarzem.
Sejm dziecięcy – stanowił najwyższą instancję samorządową, był organem ustawodawczym. Składał się z 20 posłów. Zajmował się sprawami wykraczającymi poza kompetencje sądu koleżeńskiego i rady samorządowej.
Plebiscyt „życzliwości i niechęci” – polegał na wzajemnym ocenianiu się wychowanków. Oceny zgłaszano za pomocą jednej z trzech kartek plebiscytowych, oznaczonych +, -, 0. Plus oznaczał – „lubię go”, minus – „nie lubię go”, zero – „jest mi obojętny”, „nie znam go”. Plebiscyt miał na celu pomóc dzieciom w nabywaniu umiejętności oceniania swych kolegów.
„Zakłady” – stanowiły rodzaj umowy zawieranej przez wychowanka niejako z samym sobą w obecności wychowawcy. Dotyczyły one przezwyciężania złych skłonności oraz nabywania dobrych nawyków.
„Gazetki” – duże znaczenie przywiązywał Korczak do redagowania przez dzieci specjalnej gazetki. Gazetkę wydawał zazwyczaj kilkunastoosobowy komitet redakcyjny. Gazetka według Korczaka „... Uczy sumiennego spełniania dobrowolnie przyjętych zobowiązań, uczy planowej pracy... Uczy przyzwoitego sporu w argumentach, a nie kłótni...”

Koncepcje pedagogiczną Korczaka wzbogacają ponadto takie formy oddziaływań wychowawczych, jak:
- pełnienie dyżurów, - wypisywanie listy podziękowań i przeproszeń, - używanie szafy znalezionych rzeczy, - skrzynki do listów pisanych przez dzieci dla wychowawców.

Nieprzemijająca wartość koncepcji pedagogicznej Korczaka tkwi zwłaszcza w głoszonym i praktykowanym przez niego głębokim humanizmie, pozwalającym uważać każde dziecko za wartościowego człowieka, który zasługuje na zgoła taki sam szacunek jak dorosły.

33. Podstawowe treści i rzecznicy wychowania narodowe II RP.

W politycznej dyskusji nad kształtem systemu oświaty w Polsce ścierały się różne koncepcje. Realny wpływ na decyzje polityczne miała koncepcja wychowania narodowego, lansowana przed liderów Narodowej Demokracji. Naukowe podstawy tej koncepcji tworzył Lucjan Zarzecki, matematyk, działacz Polskiej Macierzy Szkolnej, prof. Wolnej Wszechnicy Polskiej. Jego dzieło „wychowanie narodowe” wydane już po śmierci, formułowało żądanie oparcia polskiej szkoły na tradycji i dostosowanie jej do właściwości charakteru narodowego. Uważał, że młodzież należy przygotowywać do pomnażania dorobku przeszłości i tworzenia nowych wartości.

34. Podstawowe treści i rzecznicy wychowania państwowego w II RP.

- 1926 zamach majowy - ideologia obozu rządowego (sanacja)

- pochwała silnego, sprawiedliwego państwa

- idea mocarstwowości, kult Józefa Piłsudskiego

- dobry obywatel bez względu na narodowość i wyznanie

- utożsamienie interesu jednostki i państwa

- państwo jako wychowawca, opiekun i organizator życia społecznego

- szkoła jako  element łączący państwo z ludem, tradycją.

- Nauczyciel – lojalny urzędnik  - Wpajanie kultu dla państwa

  - współpraca nauczycieli, rodziców i władz szkolnych

Cechy osobowe

- Zdyscyplinowanie, lojalność, karność

- aktywny patriotyzm, spontaniczne zaangażowanie,

- Solidaryzm, organicyzm, współdziałanie, odpowiedzialność za dobro ogółu
 - cnoty żołnierskie: heroizm, kult czynu, odwaga, zdolność do poświęceń, wytrwałość, silna wolna

• Sławomir Czerwiński

• Adam Skwarczyński

• Hanna Pohoska

• Janusz Jędrzejewicz

• Kazimierz Sośnicki

35. Podstawowe treści „Ustawy o ustroju szkolnictwa” II RP.