PRAWICA I.Liga Polska-1887r./Szwajcaria/działacze:grupa emigrantów i weteranów powstania styczniowego. ->Związek młodzieży Polskiej->Liga Narodów-1893r./Polska /przedst..:Z. Balicki, J Ludwig Popławski, R. Dmowski/ cele:koordynowanie wszystkich przedsięwzięć endecji->Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe-1897r./program:obrona polskiego interesu narodowego, solidaryzm narodowy, uznanie Niemiec za główne zagrożenie dla Polski, współpraca z Rosją.
II. Ugodowcy np. Stańczycy-1869r./działacze:środowisko krakowskich konserwatystów, powstałe po upadku powstania styczniowego/przedst..:Józef Szujski, St. Taronowski, St. Koźmian, Michał Bobrzyński/ program:konserwatyzm, przeciwnicy rewolucji , krytykowali tradycje romantyczne i powstańcze, lojalność wobec Habsbórgów, trójlojalizm, dążenie do ugody z Ukrainą/ wydawanie gazety „Czas”/ nazwa pochodzi od Teki stańczyka-pamflet na tradycje powstańczo-spiskowe.
CENTRUM I.Pozytywiści Warszawscy-lata 70-80. XIXw.-po upadku powstania styczniowego/ działacze:gr. pozytywistów, pisarzy, uczonych(zwłaszcza absolwenci Warszawskiej Szkoły Głównej)/ przedst.:A. Świętochowski, H. Sienkiewicz, B. Prus, E. Orzeszkowa, A. Dygasiński/program: (przyjeli pozytywistyczny jako alternatywę dla idei spiskowych i powstańczych) liacyzacja kultury i obyczajów, odrzucali zbrojny opór przeciwko zaborcom, krytykowali szlachecka mantalność, postulowali oświecenie ludu i unowocześnienie kraju(praca u podstaw), opowiadali się za emancypacja kobiet i uprawnieniem Żydów, głosili kult nauki i pracy(praca organiczna)/prasa”Przegląd tygodniowy”, literatura, publicystyka.
II.Polskie Stronnictwo Ludowe-1903r./program:stopniowe podnoszenie poziomu oświaty, , reforma rolna(inwestycje w wsie), zakaz przekazywania ziemi, w obce ręce, łączenie postulatów społecznych z narodowymi/ przedst..:Wincenty Witos-polski publicysta, 3 krotny premier II RP/ ROZPAD(1913r.): a) PSL-Piast-reperzentowanie przez bogatszych, bardziej konserwatywnych chłopów; kierowane przez W. Witosa b)PSL-Lewica:popieranie przez uboższych mieszkańców wsi, konieczność dalszych reform np. podział ziem.
LEWICA: I.Socjaliści:a) Ploretariat I i II-koniec XIXw./ manifestacja pierwszomajowa w Warszawie, organizacja uliczna pozbawiona większych wpływów, reprezentuja robotników, b)Bund-partia żydowska c)Pol. Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Ślaska-1897r./przedst..:I. Daszyński, Jędrzej Moraszewski,/ program ten sam co PPS d)Polska Partia Socjalistyczna-1893r./ przedst..J . Piułsudski, St. Wojciechowski/ program:odrodzenie polski jako republiki jako warunek wprowadzenia socjalizmu, proklamacja odrębności od rewolucjonizmów z państw zaborczych-hasła patryjotyczne.-> ROZPAD(1906r.):*PPS-Frakcja-zostaje Piułsudski, walka o niepodległośc, **PPS-Lewica-przeciwnicy walki o niepodległość, wyznawcy internacjonalizmu. e)Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy:1900r./ przedst..:R. Luksemburg, Julian Marchlewski, Feliks Dzierzyński/ program:wyznawcy internacjonalizmu(współdziałanie z rewolucjonistami rosyjskimi i niemieckimi), przeciwnicy walki o niepodległość.