Scenariusz dwugodzinnych zajęć
pt. „Bajki, gry i zabawy przeciwko agresji”,
przeprowadzonych w świetlicy szkolnej
CELE OPERACYJNE
Uczeń
- definiuje pojęcia tj.„strach”, „lęk”, „sytuacja trudna”, „agresja”,
- dostrzega społeczny aspekt problemu agresji,
- zna i stosuje techniki relaksacyjne,
- uczy się panować nad emocjami,
- poznaje sposoby pokojowego rozwiązywania konfliktów,
- dostrzega terapeutyczne wartości literatury.
Pomoce:
- karteczki z rysunkami odzwierciedlającymi pozytywne i negatywne uczucia (buzia: smutna, uśmiechnięta, przerażona, itd.),
- kłębek nici,
- odtwarzacz CD, płyty kompaktowe z muzyką do filmu „Harry Potter”
i z muzyką A. Vivaldiego „Cztery pory roku. Wiosna”.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zabawa integracyjna
Proszę, abyście stanęli w kręgu. W prawej ręce trzymam kłębek wełny, nawijam nitkę na palec wskazujący lewej ręki i rzucam prawą ręką do wybranego dziecka wymieniając jakąś pozytywną cechę, np.:
„Rzucam do Kasi, bo się ładnie uśmiecha”…
Kasia nawija nitkę na swój palec wskazujący lewej ręki i rzuca kłębek do Kuby mówiąc:
„Rzucam do Kuby, który ładnie tańczy”, itd…
Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci powstaje sieć.
Teraz dzieci odrzucają kłębek do koleżanek i kolegów, od których wcześniej go otrzymały, powtarzając ich relację słowną, tj.:
„Rzucam do Basi, która powiedziała, że ładnie tańczę”…
Rozmowa kierowana (propozycje pytań)
Czy łatwo ci było znaleźć cechę pozytywną wybranej osoby?
Jak czułeś się, gdy ktoś mówił ci miłe rzeczy?
Jak czułeś się mówiąc innym coś miłego?
Czy często słyszysz od innych miłe rzeczy na swój temat?
Od kogo zależy sposób odnoszenia się do innych?
Wnioski końcowe – formułowane przez uczniów przy pomocy nauczyciela prowadzącego.
2. Bajka terapeutyczna
Odczytanie krótkiej bajki pt. „Opowieść o Timie, który wszystkich wprawiał w przerażenie”.
Rozmowa kierowana (propozycje pytań):
Jak wyglądał Tim, czy jego wygląd świadczył o jego charakterze?
Jak zachowywał się Tim, gdy pojawiał się na podwórku?
Jak zachowywały się inne misie, kiedy na podwórku nie było Tima, a jak – kiedy się tam pojawiał?
Jak zareagował Wilek na pogróżki Tima?
Czy Wilek bał się Tima?
Czym zaskoczył Wilek Tima?
Kiedy zwierzątka postanowiły pomóc małemu misiowi?
W jaki sposób misie załagodziły konflikt z Timem, który wszystkich wprawiał w przerażenie?
Jakie są twoje pomysły na pokojowe rozwiązywanie konfliktów?
Wnioski końcowe - formułowane przez uczniów przy pomocy prowadzącego.
2. Zabawa integracyjna: „Niezwykła podróż”.
A teraz zabiorę was w podróż do nieznanego kraju. Jedziemy pięknym kolorowym pociągiem (uczniowie tworzą pociąg, naśladują jego odgłosy). Uwaga, pociąg zwalnia. Zatrzymaliśmy się na stacji RADOŚĆ. Wysiadamy i oto znajdujemy się w Krainie Radości (odpowiedni podkład muzyczny). Jej mieszkańcy są zawsze uśmiechnięci, radośni, serdeczni wobec siebie, potrafią cieszyć się życiem. Z uśmiechem na ustach pozdrawiają się i zawsze są gotowi sobie pomagać (uczniowie zachowują się jak mieszkańcy Krainy Radości). Niestety, pociąg musi jechać dalej. Ruszamy! (pociąg tworzy się na nowo). Robi się coraz ciemniej, nad nami czarne chmury – zbliża się burza! Jesteśmy w Krainie Agresji (odpowiedni podkład muzyczny). Mieszkający tutaj ludzie są ciągle zdenerwowani, obrażają się na siebie, chodzą z zaciśniętymi ustami i pięściami. Krzyczą! (uczniowie naśladują mieszkańców tej krainy; prosimy, aby robili to wyłącznie za pomocą gestów i odpowiedniej mimiki). Na szczęście pociąg musi jechać dalej. Robimy trzy głębokie oddechy i odjeżdżamy! Przed nami końcowa stacja. Jesteśmy w Krainie Spokoju (muzyka). Tutaj wszyscy uśmiechają się do siebie, są życzliwi. Trzymają się za ręce i przyjaźnie pozdrawiają (dzieci tym razem wchodzą w role mieszkańców Krainy Spokoju).
Rozmowa kierowana (propozycje pytań):
Jak czuliście się w Krainie Radości, jak czuliście się w Krainie Agresji, a jak - w Krainie Spokoju?
W której krainie czuliście się bezpiecznie?
W której krainie czuliście się źle?
W której krainie chcieliście pozostać, a z której jak najszybciej uciec?
3. Zabawa integracyjna: „Wybieram uśmiech”
Rozdam wam teraz karteczki. Klasę podzielę na dwie części. Proszę, aby na prawą stronę przeszły dzieci, które otrzymały karteczki wyrażające dobre uczucia, a na lewą dzieci z karteczkami wyrażającymi negatywne uczucia. Proszę teraz, abyście spróbowali zaprezentować minę ze swojego rysunku.
Omówienie
- Czy łatwo było ocenić, jakie uczucia wyraża osoba przedstawiona na rysunku?
- Jakich ludzi wolelibyście spotykać na co dzień, tych ze strony prawej czy lewej?
- Co należy robić, aby ludzie częściej się do siebie uśmiechali?
4. Rundka końcowa
Każdy uczeń kończy zdanie: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem (-am) się, że...
Podsumowanie
Celem zajęć przeprowadzonych w świetlicy szkolnej było zapoznanie nauczycielek świetlicy z bajką terapeutyczną oraz rolą, jaką może odegrać w pokonywaniu lęków u dzieci, w tym także w przeciwdziałaniu agresji.
Poprzedziło je wspólne spotkanie, na którym zaprezentowałam cele i zadania biblioterapii oraz przedstawiłam własny warsztat biblioterapeutyczny.
Zajęcia trwały dwie godziny. Uczestniczyło w nich 21 dzieci, głównie z klas trzecich i czwartych. Dzieci te chętnie włączały się do wspólnej zabawy i otwarcie wyrażały swoje opinie, czemu sprzyjał zawarty wcześniej kontrakt: każdy ma prawo wyrażać swoje zdanie, nikogo nie wolno oceniać, uczestnictwo w zabawie jest dobrowolne.
Bajka, jaką zaprezentowałam uczniom, zatytułowana „O Timie, który wszystkich wprawiał w przerażenie”, skłoniła ich do mówienia o przejawach agresji, z jakimi spotykają się w szkole i poza nią. Okazało się na przykład, że na wielu podwórkach jest ktoś podobny do bohatera naszej bajki, kto zakłóca zabawę, jest agresywny.
Wspólnie szukaliśmy sposobów zaradzenia takiemu złu i dochodziliśmy do pouczających wniosków.
Wypowiadając się w rundce końcowej na temat tego, co zapamiętały z zajęć, dzieci szczerze mówiły o konieczności panowania nad swoimi emocjami, o tym, że można rozwiązywać konflikty pokojowo, że warto być pogodnym, życzliwym dla innych i uśmiechniętym. Zauważyły też, że dorośli to odpowiednie osoby, do których można zwrócić się o pomoc w razie konfliktu z rówieśnikami.
Spotkanie w świetlicy szkolnej również dla mnie było cennym doświadczeniem: mogłam podzielić się wiedzą z innymi nauczycielami oraz zainteresować dzieci bajką terapeutyczną.
C. Nitsch Bajki pomagają dzieciom. Warszawa 2003, Świat Książki.