10.01.2015 Audiologia

Podstawy fizjologiczne audiologii

Dźwięk jest zjawiskiem zmysłowym odczuwanym za pośrednictwem słuchu.

Ruch falowy: szczególny sposób transportu energii.

Cechy dźwięku:

Układ ucha:

• Zewnętrzne: przewód słuchowy zewnętrzny, małżowina uszna;

• Środkowe: błona bębenkowa, 3 kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko (do tej pory środowisko jest gazowe, a potem występują płyny), wprawiane w ruch perylimfa i endolimfa;

• Wewnętrzne: płytka strzemiączka (jako granica), ślimak, błędnik błoniasty.

16 – 16000 Hz – zakres słyszalności ucha ludzkiego.

Do 50% zaburzeń słuchu wieku dziecięcego można by było uniknąć przez działanie profilaktyczne lub prewencyjne.

Profilaktyka to postępowanie zapobiegawczo – medyczne.

Prewencja dotyczy wytworzenia w zachowaniach ludzkich prozdrowotnych zasad i higienicznych postaw.

Sprawny narząd słuchu:

• Liczba dzieci w Polsce z zaburzeniami słuchu w wieku 1 - lat to 0,5 – 2%;

• Niedosłuchy występują w 1,87% jednostronne i 0,73% obustronne;

• Prawidłowy słuch jest niezbędny do wytworzenia w OUN (Ośrodkowym Układzie Nerwowym) fizjologicznych procesów integrowania, abstrahowania oraz wykształcenia mowy wewnętrznej, która jest podstawą procesu myślenia;

• Według WHO 10% populacji zgłasza problem ze słuchem;

• Najważniejszy rozwój słyszenia i rozumienia mowy to pierwsze 3 lata dziecka.

DZIAŁANIE PROFILAKTYCZNE (I ETAP - PRZED USZKODZENIEM SŁUCHU):

• Szczepienia (różyczka, zapalenie opon mózgowych, świnka);

• Poradnictwo genetyczne;

• Opieka okołoporodowa;

• Zapobieganie urazom – szczególnie głowy;

• Ochrona słuchu przed hałasem i substancjami ototoksycznymi (leki moczopędne np. Furosemid, gentamecyna).

DZIAŁANIE PROFILAKTYCZNE (II ETAP - PO USZKODZENIU SŁUCHU):

• Leczenie schorzenia poprzedzającego uszkodzenia słuchu;

• Poprawa zaburzonego słuchu (farmakologicznie, chirurgicznie – implant ślimakowy);

• Kompensacja ubytków słuchu.

DZIAŁANIE PROFILAKTYCZNE (III ETAP – OPIEKA I REHABILITACJA):

• Rehabilitacja;

• Aparaty słuchowe;

• Trening słuchowy;

• Poradnictwo zawodowe.

Ocena zaburzeń słuchu u dziecka powinna opierać się także na ustaleniu stopnia rozwoju ruchowego i intelektualnego oraz stan rozwoju mowy:

• Głuchota prelingwalna – dziecko głuche przed wytworzeniem słuchu;

• Głuchota postlingwalna – dziecko rozwijało się w zachorowało (powikłanie po porażeniu opon mózgowych);

• Głuchota z towarzyszącym niedorozwojem psychoruchowym.

Wczesne protezowanie umożliwia:

• Prawidłowy rozwój mowy;

• 3 miesiąc życia diagnostyka;

• Do 6 miesiąca życia aparat słuchowy;

• Rehabilitacja z fizjologicznym okresie rozwoju mowy.

Czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu:

• Obciążenie rodzinne niedosłuchem odbiorczym (gen koneksyny GBJ26);

• Zakażenia wewnątrzmaciczne (TORCH – zespół Grega, opryszczka, cytomegalia, półpasiec i toksoplazmoza);

• Anomalie czaszkowo – twarzowe + zniekształcenia małżowiny;

• Masa urodzeniowa poniżej 1,5kg;

• Hyperbilirubinemia (zółtaczka) wymaga transfuzji wymiennej;

• Stosowanie leków ototoksycznych;

• Bakteryjne zapalenie opon mózgowych;

• Apgar 0 – 4 w 1 minucie lub 0 – 6 po 5 minutach;

• Pobyt na OIOMie;

• Oznaki lub objawy związane z zespołami w skład których wchodzą zaburzenia słuchu typu przewodzeniowego i odbiorczego (np. zespół Alporta).

Przyczyny niedosłuchów przewodzeniowych:

• Wady wrodzone ucha zewnętrznego i środkowego;

• Ciała obce;

• Zaburzenia funkcji aparatu słuchowego.

Przyczyny niedosłuchów odbiorczych:

• Genetyczne;

• Wrodzone (choroby matki w ciąży, czynniki toksyczne działające w czasie ciąży, zaburzenia hormonalne);

• Zapalne (w tym immunologiczne);

• Urazy (w tym akustyczny);

• Toksyczne (polekowe);

• Guzy;

• Choroba Menier’a (choroba ucha wewnętrznego przy zmianie ciśnienia płynu w błędniku, objawy to szumy w uszach, zawroty głowy);

• Zaburzenia czynnościowe.

Niedosłuch w przebiegu schorzeń poza otolaryngologicznych:

• Gruźlica;

• Kiła;

• Zimnica (malaria);

• Toksoplazmoza;

• Mukopolisacharydoza;

• Cukrzyca;

• Zespół Alport’a (schorzenie nerek, objawy to krwiomocz, zaburzenia wzroku);

• Przewlekłe zapalenie nerek;

• Półpasiec uszny;

• Stwardnienie rozsiane;

• Miastenia (szybka męczliwość mięśni szkieletowych);

• Antykoncepcja hormonalna.

Ośrodkowe zaburzenie słuchu:

• Zaburzenie powstałe w wyniku zmian chorobowych w obrębie pnia mózgu wyższego odcinka drogi słuchowej i w obrębie ośrodków korowych;

• Spostrzeganie zaburzenia dotyczącego nie tylko upośledzenia odbioru czystych tonów, lecz wielu innych zjawisk słuchowych;

• W diagnostyce należy stosować całe zestawy badań umożliwiające ocenę wielu czynności złożonych;

• Odchylenia w audiometrii mowy, w badaniu słyszenia kierunkowego.

CAPD – CENTRALNE ZABURZENIA PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO (brzydkie pismo, brak koncentracji, mylenie podobnych głosek, trudności w odbiorze dźwięku w szumie).

Metody badań słuchu:

• Subiektywne – gdy pacjent współpracuje – badania audiologiczne (zależność między bodźcem, a reakcją), badania akumetryczne (szept z odległości 6m, ocena przewodnictwa powietrznego), próby stroikowe;

• Obiektywne – audiometria wywołana z pnia mózgu.

Otoemisja akustyczna:

1978r. – Dawid Kemp odkrył zjawisko fotoemisji.

• Zaburzenia słuchu na poziomie ślimaka, sygnał generowany przez komórki słuchowe wewnętrzne (przez skurcz komórki rzęsatej zewnętrznej);

• 30 – 40% otoemisja spontaniczna;

• Otoemisja wywołana 100% populacji;

• Niedosłuch do 40dB (??);

• Badanie przesiewowe noworodków opierają się na otoemisji;

• Powstawanie fotoemisji – energia mechaniczna w postaci fali wstecznej dociera do strzemiączka następnie do łańcucha kosteczek.

Badanie BERA – wykonuje się po przesiewowym badaniu słuchu, pochodzą impulsy z nerwu słuchowego oraz ośrodka pnia mózgu.

Protezowanie:

• Implant ślimakowy – uszkodzenie ślimaka, pozostałe piętra drogi słuchowej sprawne;

• Aparaty słuchowe - duża plastyczność dziecięcego układu nerwowego, 2 aparaty słuchowe, słyszenie obuuszne, lokalizacja dźwięku.

Rehabilitacja dziecka:

• Współpraca lekarzy, logopedów, rodziców, surdologopedów;

• Wyniki zależą od wieku dziecka, w którym wystąpiło uszkodzenie słuchu (pre, peri i postlingwalny);

• Im później założy się aparat słuchowy tym większe problemy w odbiorze.

Dr. Sosnowska i Kasica – najlepsi lekarze w Katowicach.

Choroby:

UCHO ZEWNĘTRZNE – wady wrodzone to np.zarośnięcie, czy brak ucha;

UCHO ŚRODKOWE – zapalenie ucha środkowego (stan zapalny tkanek ucha środkowego o etiologii infekcyjnej i nieinfekcyjnej), wysięk (płyn zalegający w przestrzeniach ucha środkowego), wyciek;

UCHO WEWNĘTRZNE – zaburzenia narządu słuchu i równowagi.

Ilościowe ubytki słuchu:

- NIEDOSŁUCH SOCJALNIE WYDOLNY DO 30db;

- NIEDOSŁUCH 30 – 80db;

- GŁUCHOTA POWYŻEJ 80db;

- RESZTKI SŁUCHOWE (w zakresie 2KHz) – musi mieć implant ślimakowy.

Jakościowe ubytki słuchu:

- NIEDOSŁUCH PRZEWODZENIOWY;

- NIEDOSŁUCH ODBIORCZY (lokalizacja uszkodzenia słuchu: ślimakowy, pozaślimakowy (uszkodzony nerw słuchowy), pola mózgu odpowiedzialne za słuch (ośrodkowe).