I. Geneza Powstania Warszawskiego

Powstanie Warszawskie to militarne działania Polaków dążących do odbicia stolicy z rąk Hitlerowców. Było to przedsięwzięcie bardzo ryzykowne i kosztowało Polskę bardzo wiele, ale na podjęcie decyzji o rozpoczęciu walk miało wpływ wiele czynników. W sylwestra 1943/44 komuniści z Polskiej Partii Robotniczej utworzyli Krajową Radę Narodową – konspiracyjny organ władzy ustawodawczej, który wspierany był, wraz z Armią Ludową przez ZSRR. Gdy w 1944 Armia Czerwona przekroczyła naszą wschodnią granicę i zaczęła „wyzwalanie radzieckich miejscowości” postanowiono wyznaczyć Linię Curzona jako granicę między Polską a ZSRR. W tej sytuacji, aby wyrazić udział w koalicji antyhitlerowskiej żołnierze, m.in.. pod dowództwem gen. Andersa zostali przerzuceni na płw. Apeniński, aby wziąć udział w walkach o strategiczny punkt – Monte Cassino, który ze względu na długi czas okupowania przez Niemców stał się możliwością zabłyśnięcia armii polskiej na arenie politycznej. 18 maja udało się opanować Monte Cassino, ale niestety straty sięgnęły 4 tysiące ludzi. Po dziś dzień na cmentarzu w niedalekiej okolicy klasztoru widnieje napis w naszym rodzimym języku – „Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy zginęli wierni jej służbie”. Niestety, krwawa walka nie przyniosła spodziewanych korzyści, ponieważ losy kraju zostały przesądzone już wcześniej, w Teheranie. Rząd radziecki zaczął rozgłaszać „wyzwalanie” terenów polskich i pod kontrolą Stalina powstał w Moskwie dnia 21.07.1944r Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który w całości rządzony był przez komunistów. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego szybko zrozumieli, że PKWN stanowi zagrożenie dla niepodległości Polski, ponieważ Stalin popierał ugrupowanie jako przyszły rząd. W związku z zaistniałą sytuacją podjęto decyzję o wywołaniu powstania w Warszawie z udziałem oddziałów Armii Krajowej. Kolejnym etapem miało być ujawnienie Krajowej Rady Ministrów jako części polskiego rządu emigracyjnego. Korzystając z faktu, że Stalin nie koniecznie chciałby rozprawiać się z Polakami na terenie Warszawy i to w dodatku podczas walki z hitlerowcami, których sam rzekomo był przeciwnikiem, uznano, że jest to także sposób na wymuszenie na nim uznania rządu emigracyjnego, czyli ochronę niepodległości przyszłej Polski. Obawiano się też wybuchu powstania z inicjatywy Armii Ludowej, co oznaczałoby przejęcie kontroli przez ZSRR. Niestety, Armia Krajowa nie była przygotowana do prowadzenia walk. Wcześniej ich unikano ze względu na ochronę ludności cywilnej. Dodatkowo duże ilości broni z zapasów Warszawskich zostały w lipcu wysłane do Lwowa i Lublina. Spowodowało to, że z 50 tys. żołnierzy bronią dysponowało zaledwie 10%. Plan powstania tworzony był w pośpiechu, co sprawiło, że zawierał kilka poważnych błędów. Czynnikami przyspieszającymi decyzję o terminie wybuchu powstania były m.in. podejrzenia o rozpoczęcie masowej wywózki i eksterminacji Polaków, a potem fałszywa wiadomość o pojawieniu się czołgów radzieckich pod Warszawą.

II. Wybuch i przebieg Powstania Warszawskiego

Gdy wybiła godzina W, czyli 17:00 dnia 1 sierpnia 1944r. Polacy rozpoczęli Powstanie Warszawskie. Sama inicjatywa nie zdziwiła Niemców, ale nie spodziewali się oni takiej zaciętości i determinacji. Pomimo tego, że liczebnie Niemcy przewyższali naszych walczących rodaków, to przez pierwsze 4 dni inicjatywa należała do polaków. Szybko opanowano znaczną część Śródmieścia z Powiślem, Wolę, Stare Miasto, Mokotów, część Ochoty oraz Żoliborz. Powstanie było witane bardzo entuzjastycznie – wywieszano flagi, budowano barykady i zgłaszano się do pomocy. Niemcom udało się utrzymać koszary z racji ich silnej fortyfikacji, większość urzędów, mosty i lotniska, a także Pragę. Niemcy strategicznie odcięli Warszawę od pomocy ewentualnych sojuszników otaczając ją. Ściągnięto także oddziały wojska, SS i policji, która miała być główną siłą uderzeniową hitlerowców. Celem Niemców było rozbicie powstania na odizolowane od siebie ogniska, aby Polacy nie mogli działać na większą skalę. Kontratak Niemiec nastąpił po objęciu dowództwa oddziałów tłumiących przez Ericha von Bach Zalewskiego. Nie udał się on na Ochocie i Woli, m. in z powodu stacjonowania tam najlepiej wyszkolonych polskich oddziałów. Niemcom udało się wyprzeć Polaków na Stare Miasto dopiero po tygodniu krwawych walk, który przyniósł dla nich dużo strat. Aby obniżyć morale walczących hitlerowcy wykorzystywali cywili jako żywe tarcze, a także palili szpitale i rozstrzeliwali jeńców. Jednak ich terror nie przyniósł skutku i powstańcy kontynuowali walkę, bo zdawali sobie sprawę z faktu, że ich poddanie się wcale nie poprawi sytuacji innych Polaków. Po kilku porażkach Niemcy postanowili zmienić taktykę i postawili na uzbrojone bataliony szturmowe, czym zapewnili sobie przewagę nad Polakami, którzy do dyspozycji mieli głównie żołnierzy i cywili uzbrojonych w szybko kończące się zapasy broni. Atak rozpoczynano od nalotu lotnictwa, które niszczyło barykady i budynki, następnie do akcji wkraczały miotacze ognia, a potem piechota z bronią pancerną. Takie siły były niemożliwe do odparcia, dlatego hitlerowcy konsekwentnie wyrywali z rąk Polaków dom po domu. W połowie sierpnia rozpoczął się atak na Stare Miasto, a broniące się tam oddziały dostały rozkaz opuszczenia stanowisk po 2 tygodniach walk. Powstańcy mieli na celu przedostać się do Śródmieścia i na Żoliborz, co udało się ok. 4 tysiącom. Niestety, hitlerowcy wymordowali prawie wszystkich z pozostałych 42 tysięcy, którzy zostali. Po zdobyciu Starówki, 2 września Niemcy zaatakowali Czerniaków, Powiśle i Żoliborz, aby odciąć powstańców od Wisły i wojsk radzieckich, które jednak nie zamierzały wkroczyć do Warszawy zbyt wcześnie, gdyż Stalin chciał odczekać, aż hitlerowcy wymordują niewygodnych powstańców.

III. Upadek Powstania

Decyzja o kapitulacji została podjęta 9 września 1944 przez gen. Komorowskiego, ale zbiegło się to w czasie z natarciem wojsk radzieckich na Pragę, oraz zobowiązaniem Londynu do udzielenia pomocy powstańcom, więc generał uwierzył, że szybka odsiecz ożywi powstanie i pomoże w powstrzymaniu nacierających wojsk, tak więc zaprzestano rozmów z Niemcami. Niestety, niedługo potem okazało się, ze pomoc nadal nie nadchodziła, a powstańcom brakowało amunicji, pożywienia, leków, wody i prądu, co stawiało Polaków w strasznym położeniu. W tej sytuacji Komenda Główna Armii Krajowej wznowiła pertraktacje i 2 października 1944 został zawarty układ o zaprzestaniu działań zbrojnych w Warszawie. Niemcy co prawda potraktowali powstańców jako jeńców wojennych, ale całą ludność cywilną wysiedlili, łamiąc umowę kapitulacyjną. Liczba wysiedlonych oscylowała ok. 650 tysięcy, z czego większość trafiła do niemieckich obozów pracy. Na rozkaz Hitlera Warszawa miała zostać całkowicie zrównana z ziemią. Miasto było palone, a budynki burzone. Władze PPP musiały opuścić Warszawę i pozostały w konspiracji, a gen. Komorowski oddał się do niewoli.

IV. Podsumowanie

Powstanie Warszawskie bez wątpienia było precedensem na skale światową i pokazało męstwo, oraz determinację Polaków. Pomimo słabego uzbrojenia i znacznej przewagi agresora, Polacy bronili się aż 63 dni, przy czym zadali armii niemieckiej dużo dotkliwych strat. Największe straty w ludziach były wśród młodzieży, która z wielkim zapałem szła walczyć na barykady. Dodatkowo zniszczono ponad 80% miasta, co uczyniło Powstanie Warszawskie pewnego rodzaju klęską Polaków, ponieważ stracili oni zarówno ludzi, jak i stolicę. Możliwe jednak, że wywarło to pewną presję na późniejsze decyzje Stalina i to właśnie dzięki temu Polska zachowała pozory suwerenności. Ja osobiście uważam Powstanie za wielkie wydarzenie, dowód odwagi i woli walki o ukochany kraj. Męstwo naszych rodaków doceniło wiele ludzi na całym świecie, są nawet zespoły, które piszą o tym piosenki, oddając tym samym hołd walczącym. Nie byłabym sobą, gdybym nie zacytowała tu tekstu jednego z utworów, który od kiedy usłyszałam go po raz pierwszy, wzbudza we mnie wzruszenie i chęć walki o naszą Polskę.

Sabaton – Uprising

Warszawo, powstań!

Czy pamiętasz czasy Nazistowskich rządów w Polsce
Rok 1939-ty, sojusznicy zawiedli.
Z podziemia wznosiła się szeptem nadzieja na wolność.
Miasto pogrążone w rozpaczy, lecz oni nigdy nie 
stracili wiary.

Kobiety, mężczyźni i dzieci walczyli i ginęli razem
A ich krew przelana na ulicach była dobrowolnie złożoną ofiarą.

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
Rok 1944, pomoc, która nigdy nie nadeszła. Wzywamy:
Warszawo, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
Powstań i usłysz wołanie
Oto historia Cię wzywa:
Warszawo, walcz!

Duch, dusza i serce w zgodzie z dawnymi tradycjami
Rok 1944, sojusznicy zdradzili ponownie.
Walcząc o każdą ulicę w chwilach nadziei i rozpaczy
Dokonali tego sami i nigdy nie stracili wiary

Kobiety, mężczyźni i dzieci walczyli i ginęli razem
A ich krew przelana na ulicach
była dobrowolnie złożoną ofiarą.

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
Rok 1944, pomoc, która nigdy nie nadeszła. Wzywamy:
Warszawo, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
Powstań i usłysz wołanie
Oto historia Cię wzywa
Warszawo, walcz!

Wszystkie latarnie w mieście zostały złamane wiele lat temu
Przerywająca godzinę policyjną, ukryta w kanałach Warszawo, nadszedł czas, aby powstać!

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
Rok 1944, pomoc, która nigdy nie nadeszła. Wzywamy:
Warszawo, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności,
Powstań i usłysz wołanie
Oto historia Cię wzywa
Warszawo, walcz!