Podstawowe metody oceny środowiska geograficznego dla turystyki:

Dla turystyki główną trudność w kompleksowej ocenie środowiska geograficznego stanowi sprowadzenie do wspólnego mianownika różnych wartości odnoszących się do różnych „jakości" (cech) tego środowiska.

Metody

- metoda bonitacji punktowej

- kwalifikacja terenów za pomocą kategorii planistycznych

- modelowa metoda oceny środowiska przyrodniczego

- metoda agregatowa (Perkala)

- metoda miary syntetycznej

AD.1 Metoda bonitacji punktowej

- przypisywanie poszczególnym cechom,
o zróżnicowanej wartości, występującym w obrębie badanej jednostki przestrzennej, odpowiedniej liczby punktów, ustalonej według obranej skali wartości,

- sumowanie punktów odnoszących się do poszczególnych cech daje możliwość syntetycznej oceny danej jednostki przestrzennej pod względem atrakcyjności środowiska przyrodniczego

- nadaje się do opracowania w różnej skali: lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej

- metoda bonitacji punktowej, z uwagi na dowolność doboru skali wartości i określania kryteriów, jest metodą subiektywną

AD.2 Kwalifikacja terenów za pomocą kategorii planistycznych

- wydzielanie klas różniących się liczbą czynników korzystnych lub niekorzystnych dla założonego celu, wyrażając je opisem słownym; np.:

- obszary funkcji rekreacyjnych

- obszary o wysokich walorach zabytkowych architektury

- tereny zielone

- obszary chronione

AD.3 Modelowa metoda oceny środowiska przyrodniczego dla turystyki (Warszyńska, 1974)

- wyrażenie cech środowiska w postaci ilościowej np.: w. n.p.m., średnie temperatury półrocza ciepłego itp.

- dopasowanie odpowiednio dobranej funkcji matematycznej ( y=x^z)

- Y -> współczynnik atrakcyjności (0,1)

- 1 - maksymalny teoretyczny stopień atrakcyjności

- 0 - zupełny brak atrakcyjności

- metoda modelowa znacznie uściśla ocenę atrakcyjności turystycznej środowiska geograficznego

- metoda pracochłonna, przeznaczona do opracowań w skali średniej

Metoda potencjału (K. Błażejczyk, 1983)

- wariant metody modelowej S=(P/O)

- zastosowany został do oceny przydatności środowiska na potrzeby lecznictwa uzdrowiskowego

- potencjał (P) -> korzystne dla klimatoterapii cechy środowiska

- opór (O) -> warunki utrudniające lub wręcz uniemożliwiające korzystanie z lecznictwa klimatycznego

AD.4 Metoda agregatowa J. Perkala

- standaryzacja cech

- dla poszczególnych regionów (jednostek) obliczane są średnie arytmetyczne znormalizowanych cech

- Są to wskaźniki agregatowe określające poziom atrakcyjności turystycznej badanej jednostki.

AD.5 Metoda miary syntetycznej

- normalizacja nadaje wszystkim cechom porównywalność t_ij=y/(y_max)

- wartości liczbowe mieszczą się w przedziale (0,1)

- oblicza się miarę syntetyczną, określającą stopień zagospodarowania turystycznego jednostki (regionu) jako sumę t_ij

Przestrzenne jednostki odniesienia oceny środowiska

- regiony fizycznogeo-graficzne [T. Bartkowski, 1980],

- typy krajobrazu naturalnego [M.I. Mileska, 1963],

- mikroregiony wyznaczane na podstawie analiz rzeźby i sposobu użytkowania terenu [S. lwicki 1974; S. lwicki, A. Zwoliński, 1976; S. Żynda, 1970],

- uroczyska [A. Marsz, 1970],

- jednostki administracyjne [A. Bogucka i in., 1962; S. Ziemolożyński, 1973],

- jednostki geometryczne [L. Majdecki, 1971]

Metody badań ruchu turystycznego

- sprawozdawczość statystyczna (GUS) -> metoda rejestracji hotelowej

- metoda graniczna

- metody ankietowo-sondażowe

- pomocniczy materiał statystyczny

Metoda hotelowa (1)

- rejestracja osób przyjmowanych przez hotele, schroniska, pensjonaty, domy wypoczynkowe i inne obiekty prowadzące działalność recepcyjną

- formularz K-T1 (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18.08.1998 r.)

- okres od l października do 30 września

Metoda hotelowa ( K-T1)

- lokalizacja,

- rodzaj obiektu, kategoria

- gestor obiektu,

- liczba pokoi ogółem

- liczba pokoi z własną łazienką i WC,

- liczba miejsc noclegowych (całorocznych i sezonowych)

- liczba placówek gastronomicznych

- turystów zagranicznych nocujących w obiekcie.

Formularz K-T1

- wykorzystanie obiektu w poszczególnych miesiącach:

- nominalna liczba noclegów lub pokoi,

- liczba osób zameldowanych,

- liczba udzielonych noclegów lub wynajętych pokoi (z wyodrębnieniem turystów zagranicznych).

- dane o obywatelstwie

Metoda graniczna

- rejestracja ruchu granicznego, prowadzona w sposób ciągły przez Straż Graniczną

- okresy miesięczne osobno dla każdego przejścia granicznego

- Dane:

- obywatelstwo

- deklarowany cel pobytu w Polsce

- środek transportu

- kierunek (do i z Polski).

Metody ankietowo-sondażowe

- zbieranie informacji za pomocą ankiet lub wywiadów osobistych

- badania na podstawie losowej reprezentatywnej próby statystycznej

- w miejscu stałego zamieszkania turystów

- w czasie podróży

- w miejscu ich pobytu turystycznego.

Przedmiot badań ankietowych

- uczestnictwo w różnych formach ruchu turystycznego,

- motywy decydujące o wyborze formy ruchu,

- preferowane walory turystyczne i urządzenia turystyczne,

- środki transportu i zasięg przestrzenny wyjazdów,

- przyczyny ograniczające rozwój turystyki.

- pomiary ruchu turystycznego wyjazdowego (środków transportu i osób) z miast w dni wolne od pracy, ruchu tranzytowego (i wędrówkowego) między źródłami ruchu a obszarami turystycznymi

- pomiary potoków ruchu w ramach obszarów turystycznych.

Statystyki (pomocnicze)

- przewozów pasażerskich wszystkich rodzajów transportu, - opłat kuracyjnych i klimatycznych,

• obrotów w handlu detalicznym i gastronomii,

• obrotu przedsiębiorstw turystycznych,

• frekwencji w urządzeniach bazy towarzyszącej,

• rocznego obrotu pieniężnego w regionie,

• wydatków ludności.

Wskaźniki rozwoju ruchu turystycznego

• W odniesieniu do liczby ludności świadczą o znaczeniu społeczno-ekonomicznym zjawiska np. liczba miejsc konsumenckich na 1000 mieszkańców

• W odniesieniu do powierzchni świadczą o koncentracji przestrzennej zjawiska np. gęstość zaludnienia, liczba obiektów noclekowych na 1 km²

Wskaźniki funkcji turystycznej

• Baretje'a i Deferta

• Schneidera

• Charvata

• wskaźniki gęstości

• wskaźnik względnej siły przyciągania turystycznego

• wskaźnik siły turystycznej kraju pochodzenia

Wskaźnik Baretje'a i Deferta

• T - wskaźnik funkcji turystycznej miejscowości

  • N – liczba turystycznych miejsc noclegowych

  • L – liczba ludności miejscowej

  • wskaźnik ludności zatrudnionej w usługach turystycznych (0,1)

Wskaźnik Schneidera i Charvata

S chneider Charvat

T – liczba turystów

N_o – liczba osobonoclegów

L – liczba ludności miejscowej

Wskaźniki siły przyciągania

wskaźnik względnej siły przyciągania turystycznego wskaźnik siły turystycznej kraju pochodzenia

L_d – liczba ludności kraju docelowego

L_p – liczba ludności kraju pochodzenia

T – liczba przyjazdów do kraju docelowego

T_p– liczba przyjazdów wg kraju pochodzenia

Rozwój turystyki w Polsce

• okres prekursorski (do 1873 )

• kształtowanie się ideowe i organizacyjne podstaw polskiej turystyki i krajoznawstwa (1873-1918)

• instytucjonalizacja turystyki (1918-1939)

• rozwój turystyki w Polsce powojennej (od 1945)

  • planowa polityka w zakresie rozwoju turystyki (1956-1994)

  • wprowadzenie do turystyki zasad gospodarki rynkowej (od 1995)

Okres prekursorski (do 1873 )

• wędrówki o charakterze religijnym

• podróże dyplomatyczne i handlowe

• XIV-XVI w. wyjazdy młodzieży na studia

• podróże w celach poznawczych (naukowe)

• XIX w. - turystyka o charakterze poznawczym

• XIX w. - turystyka wypoczynkowa – uzdrowiska górskie i kąpieliska nadmorskie

(S. Staszic, J.U. Niemcewicz, W. Pol, T.Chałubiński)

Kształtowanie się turystyki krajoznawstwa (1873-1918)

• 1873 - Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie (od 1919 – Polskie Towarzystwo Tatrzańskie)

  • badania naukowe Karpat

  • tworzenie warunków do uprawiania turystyki w górach

  • ochrona przyrody

• 1906 - Polskie Towarzystwo Krajoznawcze

  • zbieranie wiadomości krajoznawczych i szerzenie ich wśród ogółu

  • urządzanie wystaw krajoznawczych

  • roztaczanie opieki nad pamiątkami historycznymi i osobliwościami przyrody

• Rozwój turystyki wypoczynkowej (z rozwojem kolei):

  • Zakopane, Karpacz, Krynica, Szklarska Poręba

Instytucjonalizacja turystyki (PTT, PTK 1918-1939)

• imprezy turystyczno-kulturalne (Dni Morza, Święto Gór)

• ruch wycieczkowy (na obszarach górskich)

• wyjazdy do uzdrowisk i letnisk (Karpaty, letniska podwarszawskie)

• W Niemczech - rozwój uzdrowisk górskich (w Sudetach) i kąpielisk (nad Bałtykiem)

• 1923 – „ORBIS”

• 1937 – „Gromada”

Planowa polityka rozwoju turystyki (1956-1994)

• 1949 - Fundusz Wczasów Pracowniczych (związki zawodowe - turystyka socjalna)

• 1950 - Polskie Towarzystwo Tatrzańskie + Polskie Towarzystwo Krajoznawcze à Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) à rozwój turystyki kwalifikowanej

• 1956 à planowa polityka rozwoju turystyki w Polsce à rozbudowa bazy turystycznej przez zakłady pracy i związki zawodowe

• 1952 - Komitet do Spraw Turystyki à 1960 - Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki

• od 1970 à turystyka świąteczna (wolne soboty) i turystyka komercyjna i zagraniczna (dowody osobiste)

Gospodarka rynkowa w turystyce (od 1995)

(1980-1990 spadek popytu na usługi turystyczne) od 1990

• turystyka komercyjna à restrukturyzacja bazy turystycznej (prywatyzacja i inwestycje zagraniczne)

• rozwój zagranicznej turystyki przyjazdowej (8 à 80 mln) – turyści „jednodniowi”

• główny cel strategiczny polityki turystycznej à zachęcenie odwiedzających Polskę do dłuższego pobytu

• 1991 - Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki

• 2001 – Ministerstwo Gospodarki (à Polska Organizacja Turystyczna) oraz Ministerstwo Edukacji i Sportu