1.              Rozumowanie indukcyjne – od szczegółowych obserwacji do ogólnych prawidłowości
Rozumowanie dedukcyjne – od tego co ogólne do tego co szczegółowe
2.              PARADYGMATY – układy odniesienia
 Pozytywistyczny  - można w sposób naukowy odkryć reguły rządzące życiem społecznym Makroteoria – zajmuje się wielkimi, zagregowanymi bytami społecznymi, albo nawet całymi społeczeństwami Mikroteoria – problemy życia społecznego na poziomie jednostek lub małych grup Paradygmat konfliktu – Karol Marks – zachowania społeczne mogą być postrzegane jako proces, w którym stale dochodzi do konfliktu – prób zdominowania innych i uniknięcia cudzej dominacji; gdy różne grupy mają przeciwstawne interesy Symboliczny interakcjonizm – jednostki osiągają wzajemne porozumienie poprzez użycie języka i innych podobnych systemów; jak uznawane znaczenia i wzorce społeczne są rozwijane w toku społecznej interakcji Etnometodologia – ludzie nieprzerwanie próbują zrozumieć życie, którego doświadczają; każdy działa jak badacz społeczny Funkcjonalizm strukturalny – byt społeczny, taki jak organizacja lub całe społeczeństwo, może być postrzegany jako organizm. Podobnie jak inne organizmy, system społeczny składa się z części, z których każda przyczynia się do funkcjonowania całości Paradygmaty feministyczne – różnice między płciami i w jaki sposób te różnice wiążą się z resztą społecznej organizacji; wskazują ograniczenia w badaniu i rozumieniu innych aspektów życia społecznego; dotychczasowe wyobrażenia rzeczywistości społecznej często wynikały z doświadczenia mężczyzn i dodatkowo je wzmacniały 3.              Debriefing – sesja poeksperymentalna z badanymi, mająca na celu zidentyfikowanie i skorygowanie wszystkich problemów, które wynikają z uczestnictwa w eksperymencie.
4.              Cele badań:
 Eksploracja – próba wstępnego, ogólnego zrozumienia jakiegoś zjawiska Opis – dokładne sprawozdanie i pomiar cech badanej populacji albo zjawiska; „jak jest?” Wyjaśnianie – odkrywanie i opisywanie związków między różnymi aspektami zjawiska; „dlaczego?”  
 
5.              Kryteria nomotetycznej przyczynowości:
 Zmienne muszą być skorelowane –dopóki nie stwierdzimy że zmienne są skorelowane nie możemy powiedzieć, że istnieje między nimi jakakolwiek zależność przyczynowa kolejność występowania – nie możemy powiedzieć, że występuje zależność przyczynowa, jeśli przyczyna nie występuje w czasie przed skutkiem. Nie ma pozorności – skutek nie może być wyjaśniany w kategoriach jakiejś trzeciej zmiennej. Zależność pozorna – im więcej mułów, tym mniej osób z doktoratem (trzecia zmienna: otoczenie); im większy rozmiar obuwia tym większe zdolności matematyczne (trzecia zmienna: wiek) 6.              Błędne kryteria nomotetycznej przyczynowości (czego nie mają na myśli badacze społeczni, kiedy mówią o związku przyczynowym)
 Pełna przyczynowość – wyjaśnienie idiograficzne jest relatywnie całościowe, natomiast nomotetyczne, opierające się na prawdopodobieństwie, jest zazwyczaj niekompletne; coś jest jedną z przyczyn, a nie jedyną b.             Przypadek wyjątkowy – wyjątki nie podważają prawdziwości związku; wyjątkowe przypadki nie mogą być podstawą do odrzucenia zależności
c.              Większość przypadków – związek przyczynowy może być prawdziwy, nawet jeśli nie odnosi się do większości przypadków
7.              Przyczyny konieczne i wystarczające
a.             Przyczyna konieczna – warunek, który MUSI być spełniony, aby nastąpił określony skutek
b.             Przyczyna wystarczająca – warunek, który jeżeli zostanie spełniony, gwarantuje oczekiwany skutek (nie jest jedyną możliwą przyczyną danego skutku)
8.              Jednostki analizy – kto lub co ma być poddawane badaniu; te przedmioty, które badamy, aby stworzyć ich syntetyczny opis oraz wyjaśnić różnice między nimi
a.             Jednostki indywidualne – po zbadaniu agregujemy indywidualne jednostki i formułujemy uogólnienia dotyczące populacji, do której należą
b.             Grupy – grupa traktowana jako pojedynczy byt
c.              Organizacje –
d.             Interakcje społeczne – zamiast analizy jednostek ludzkich, to co się dzieje między nimi
e.             Wytwory społeczne – wytwory istot społecznych lub ich zachowań (konkretne przedmioty – książki, wiersze, obrazy, dowcipy, odkrycia naukowe)
 
9.              błędne wnioskowanie o jednostkach analizy
a.             błąd ekologiczny – założenie, że to czego dowiadujemy się o jednostce zbiorowej („ekologicznej”), mówi nam coś także o pojedynczych elementach, z których się ona składa; dotyczy pomieszania jednostek analizy w taki sposób, że wnioski
dotyczące jednostek indywidualnych opieramy na obserwacjach grup.
 Redukcjonizm – próbuje tłumaczyć zjawiska przy użyciu wąskiego zbioru pojęć lub pojęć niższego poziomu (wyjaśnienia są zbyt ograniczone); sugeruje że pewne jednostki analizy lub zmienne są istotniejsze niż inne; nie można badać tylko jednej przyczyny, wtedy to będzie redukcjonizm; gdy użyjemy niewłaściwych jednostek analizy  
/socjobiologia – wszystkie zjawiska społeczne mogą zostać wytłumaczone w kategoriach biologicznych/
 
10.          Badania przekrojowe – składają się z obserwacji próby czy przekroju jakiejś populacji lub zjawiska, zebranych w jednym punkcie w czasie (badania eksploracyjne i opisowe są często przekrojowe); jak zrobienie zdjęcia
11.          Badania dynamiczne- obserwacja tego samego zjawiska przez dłuższy czas; dokonujemy więcej niż 1 pomiaru za każdym razem, uwzględniając przynajmniej część tych samych zmiennych, po to by uchwycić zmianę społeczną w zbiorowości
 Badania trendów  - koncentrują się na zmianach w czasie wewnątrz jakiejś populacji Badania kohort demograficznych – analiza zmian zachodzących w poszczególnych populacjach (kohortach demograficznych); najczęściej kohorta to grupa wiekowa; przykład – seria ogólnokrajowych sondaży, przeprowadzanych co ok. 20 lat w celu zbadania postaw kohorty ludzi urodzonych w czasie II wojny światowej wobec zaangażowania się Stanów Zjednoczonych w politykę międzynarodową Badania panelowe – dotyczą za każdym razem tego samego zbioru ludzi; problem wycierania się panelu – niektórzy respondenci biorący udział w pierwszej fali badań mogą nie uczestniczy w późniejszych falach, ci którzy wypadli z badań, mogą nie być typowi, przez co wyniki badań zostaną zafałszowane  
 
12.          4 etapy procesu badawczego:
 Konceptualizacja – wyznaczanie zmiennych i korelacji między nimi, określenie przedmiotu badania i populacji; teza postawiona na etapie konceptualizacji musi być falsyfikowana Operacjonalizacja – jak będziemy przeprowadzać badanie? Jak sfalsyfikować postawione na etapie konceptualizacji tezy? Wybór technik badawczych Pomiar – dotarcie z badaniami do ludzi Analiza danych – interpretacja danych, odniesienie się do konceptualizacji 13.          Konceptualizacja – proces, w toku którego określamy co mamy na myśli, używając danego terminu; powstaje szczególne, uzgodnione dla celów badawczych znaczenie pojęcia. Nadaje jasne znaczenie pojęciu poprzez wyszczególnienie jednego lub większej liczby wskaźników tego co mamy na myśli
 Wskaźnik – znak obecności lub nieobecności badanego pojęcia Wymiar – możliwy do wyszczególnienia aspekt pojęcia Wzajemna wymienialność wskaźników – jeśli jest kilka różnych wskaźników reprezentujących w określonym stopniu to samo pojęcia, będą one wszystkie zachowywać się tak, jak zachowywałoby się owo pojęcie, gdyby było rzeczywiste i mogło być obserwowane 14.          Definicje
 Realna – stwierdzenie „zasadniczej natury” lub „cech istotnych” pewnego bytu Nominalna – przypisana do danego terminu bez żadnych roszczeń co do tego, że jest ona odbiciem realnego bytu; arbitralna; większość jest odbiciem konwencji co do sposobu użycia danego terminu Operacyjna – precyzuje sposób pomiaru danego pojęcia, czyli działania, jakie mamy zamiar wykonać; definicja robocza na potrzeby badania 15.          Anomia
 Odstępstwo od normy związane  dezintegracją społeczną Rebelia, chaos, frustracja społeczna Rozdźwięk między środkami, którymi dysponujemy, a celami które się przed nami stawia  
16.         Skala Srole’a
a.             Wbrew temu co się często słyszy, wielu przeciętnym ludziom wiedzie się coraz gorzej.
b.             Nie jest w porządku sprowadzać dzieci na świat teraz, gdy perspektywy na przyszłość są takie, a nie inne.
c.              W naszych czasach trzeba żyć dniem dzisiejszym, a jutro niech się martwi samo o siebie
d.             Nie wiadomo, na kogo można liczyć w dzisiejszych czasach.
e.             Nie ma większego sensu pisać do urzędników, bo przecież problemy przeciętnego człowieka tak naprawdę ich nie interesują.
17.         Poziomy pomiaru
a.             miary nominalne – zmienne, których wartości są jedynie wzajemnie rozłączne i wyczerpujące (płeć, wyznanie, sympatie partyjne, miejsce urodzenia, kolor włosów); mierniki nominalne są jedynie zbiorem nazw lub określeń cech
b.             miary porządkowe- zmienne o wartościach, które możemy logicznie uporządkować; różne wartości zmiennej porządkowej odpowiadają względnie niższemu lub wyższemu poziomowi zmiennej (klasa społeczna, konserwatyzm, alienacja, uprzedzenia, poziom intelektualny)
c.              miary interwałowe – faktyczne odległości między zmiennymi mają znaczenie (testy na inteligencję)
d.             pomiar ilorazowy – wartości składające się na zmienną mają wszystkie powyżej opisane własności strukturalne, poza tym są oparte na prawdziwym punkcie zerowym
18.         Kryteria jakości pomiaru
a.             Rzetelność – dana technika, stosowana do tego samego przedmiotu, daje za każdym razem ten sam wynik; metoda testu powtórnego; metoda połówkowa – losowe dzielenie pytań na dwa zbiory; stosowanie ustalonych mierników; rzetelność osób zatrudnionych przy realizacji badań
b.             Trafność – jak blisko jesteśmy istoty tego co badamy; uzyskiwanie wyników, które są adekwatnym odbiciem mierzonego pojęcia
i.          Trafność fasadowa – czy coś mierzy to o co nam chodziło; można się spierać co do adekwatności pomiaru nastroju robotników na podstawie liczby skarg związków zawodowych, ale ma to COŚ ze sobą wspólnego
ii.       Trafność kryterialna (predykcyjna) – opiera się na kryterium zewnętrznym; trafność egzaminów na studia przejawia się w możliwości przewidywania na tej podstawie przyszłych sukcesów studentów; religijność – kryterium: czy chodzi do kościoła
iii.     Trafność teoretyczna – opiera się na logicznych powiązaniach między zmiennymi; oprócz miernika są przewidywania teoretyczne, jeśli to się sprawdza to jest to trafność teoretyczna
iv.      Trafność treściowa – oznacza zakres, w jakim miernik obejmuje skalę znaczeń zawartych w pojęciu (test umiejętności matematycznych, nie może się ograniczać tylko do dodawania)
19.         Napięcie między rzetelnością a trafnością – niektóre metody są rzetelniejsze, inne trafniejsze (nastroje robotników – obserwacja zdarzeń i rozmowy bardziej trafne, liczenie skarg rzetelne)
20.         Indeks – tworzony przez proste zsumowanie wyników przypisanych poszczególnym wskaźnikom
a.             Dobór pytań
i.          Trafność fasadowa – pierwsze kryterium wyboru pytań
ii.       Jednowymiarowość – złożony miernik powinien odzwierciedlać tylko jeden wymiar danego pojęcia
iii.     Ogólnie czy szczegółowo –charakter dobranych pytań decyduje o tym, jak ogólnie czy szczegółowo dana zmienna będzie mierzona
iv.      Zmienność – zakres zmienności obejmowany przez pytania
b.             Badanie zależności empirycznych – między pytaniami wchodzącymi potencjalnie w skład indeksu; odpowiedź respondenta na jedno pytanie pozwala przewidzieć jego odpowiedź na inną jeśli 2 pytania są ze sobą empirycznie powiązane, można założyć, że wskazują na tę samą zmienną i włączyć je do jednego indeksu
i.          Zależności dwuzmiennowe – między dwiema zmiennymi
ii.       Zależności wielozmiennowe –
c.              Punktacja indeksu
21.         Walidacja indeksu – ocena trafności indeksu; zakładamy, że indeks jest miernikiem jakiejś zmiennej, czyli przypadki można uporządkować według kolejności w kategoriach tej zmiennej za pomocą wyników uzyskanych w tym indeksie (indeks konserwatyzmu politycznego porządkuje ludzi w kategoriach ich względnego konserwatyzmu. Jeśli indeks spełnia to zadanie, ludzie ocenieni jako względnie konserwatywni za pomocą tego indeksu okazaliby się także względnie konserwatywni według inych wskaźników orientacji politycznej)
a.             Wewnętrzna – analiza pytań – w jakim zakresie indeks jest powiązany z poszczególnymi pytaniami w nim zawartymi (lub w jakim zakresie pozwala przewidywać odpowiedzi na nie udzielone), istotne: zmienność między skrajnościami; wartości zmiennej powinny być rozłączne; czy zmienna wyczerpuje wszystkie wartości;
b.             Zewnętrzna – właściwe uporządkowanie grup respondentów według indeksu powinno umożliwić przewidywanie porządku tych grup według odpowiedzi na inne pytania dotyczące tego samego; odwołuje się do zależności między miernikiem złożonym a innymi wskaźnikami zmiennej, nie uwzględnionymi w mierniku
22.         Skala – przypisanie określonego wyniku punktowemu pewnym układom odpowiedzi, przy założeniu, że niektóre pytania świadczą o relatywnie niższym, inne zaś o wyższym poziomie danej zmiennej
a.             Skala dystansu społecznego Bogardusa – pomiar skłonności ludzi do uczestniczenia w –zróżnicowanych co do stopnia bliskości – stosunkach społecznych z innymi grupami ludzi
  Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w Twoim kraju Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w twojej miejscowości Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w twojej dzielnicy Czy zgodziłbyś się, aby… był twoim sąsiadem Czy zgodziłbyś się, aby twoje dziecko poślubiło… Skala Thurstone’a – grupa sędziów otrzymuje setki pytań, uważane za wskaźniki danej zmiennej. Każdy ma ocenić jak mocnym wskaźnikiem zmiennej jest każde z pytań, np. w skali od 1 do 13. Badacz analizuje oceny, pytania co do których nie ma zgodności odrzuca jako niejednoznaczne Skala Likerta – zdecydowanie się nie zgadzam, nie zgadzam się, zgadzam się, zdecydowanie się zgadzam; umożliwia określenie względnej intensywności różnych pytań Dyferencjał semantyczny – wybór między dwiema przeciwnymi postawami Skala Guttmana – typy skalarne i typy mieszane (te, które wydają się dziwne) 23.          Typologie – skrzyżowanie dwóch lub więcej zmiennych, tworzących zbiór kategorii lub typów
24.          Próby nieprobabilistyczne – dobierane celowo
 Dobór oparty na dostępności badanych – np. zatrzymywanie ludzi na ulicy; uzasadniony, gdy badacz chce zbadać cechy osób przechodzących przez dane miejsce o określonych porach lub gdy nie ma możliwości zastosowania mniej ryzykownych metod doboru próby Dobór celowy lub arbitralny – na podstawie własnej wiedzy o badanej populacji oraz o celach badań; do ogólnych celów porównawczych Metoda kuli śnieżnej – gdy trudno odszukać członków jakiejś specyficznej populacji; zbieranie danych o kilku członkach badanej populacji, których da się odszukać i proszenie ich o informacje o następnych Dobór kwotowy – taki sam udział poszczególnych grup w próbie jak w populacji Wybór informatorów – zazwyczaj badacz chce dobrać informatorów typowych dla badanych grup; zazwyczaj informatorzy nie będą typowi, będą outsiderami; marginalna pozycja informatorów może zafałszować obraz rzeczywistości oraz ograniczać dostęp do różnych sektorów społeczności, którą chcemy badać Dobór probabilistyczny – losowy; we wszystkich dużych sondażach; aby próba jednostek z danej populacji mogła być podstawą dobrego opisu całej populacji, musi ona mieć zasadniczo taką samą zmienność jak populacja. Obciążenie próby – wybrane osoby nie są typowe czy reprezentatywne dla większej populacji, z której zostały dobrane (np. przy dobieraniu ludzi z najbliższego otoczenia, własne skłonności badacza, dzwonienie do stacji radiowych, kupony z gazet do odesłania) Reprezentatywność – jeśli zagregowane cechy próby ściśle odzwierciedlają te same zagregowane cechy populacji, z której została dobrana; próba jest reprezentatywna dla populacji, z której jest dobierana, jeśli wszyscy członkowie tej populacji mają takie same szanse, że zostaną wybrani do tej próby (próby EPSEM – metody równego prawdopodobieństwa wyboru) Element – jednostka, o której zbiera się informacje i która dostarcza podstaw do analiz (ludzie, typy ludzi, rodziny, kluby towarzyskie, stowarzyszenia) Populacja – określony teoretycznie zbiór elementów badania; grupa, której ma dotyczyć badanie Badana populacja – zbiór elementów, z którego próba jest faktycznie pobrana Jednostka losowania – ten element, lub zbiór elementów, który jest brany do wylosowania na jakimś etapie procesu doboru próby 25.          Rozkład z prób i szacowanie błędu z próby
 Parametr – syntetyczny opis jakiejś zmiennej w populacji (średni dochód wszystkich rodzin w mieście, rozkład wieku ludności miasta) Błąd z próby – poziom błędu oczekiwany dla danego rodzaju próby (wzór na błąd standardowy); duża próba daje mniejszy błąd z próby niż mała próba;  z populacji homogenicznej otrzymujemy próby obciążone mniejszym błędem niż te, które otrzymujemy z populacji heterogenicznej 26.          Dokładność statystyk z prób wyraża się w kategoriach poziomu ufności co do tego, że statystyki te mieszczą się w określonym przedziale ufności od parametru (95% ufność, że statystyka z próby mieści się w przedziale ±5% od parametru w populacji)
27.          Operat losowania – lista elementów, z której losuje się próbę
28.          Prosty dobór losowy
29.          Dobór systematyczny –dobierany jest co któryś tam element listy, pierwszy element jest losowany (próba systematyczna z losowym punktem startowym); czasem dokładniejszy niż prosty dobór losowy; ryzyko obciążenia cyklicznością
 Interwał losowania – standardowa odległość między elementami dobieranymi do próby (interwał losowania =  )Proporcja losowania – stosunek liczny elementów wylosowanych do liczebności całej populacji (proporcja losowania = ) 30.          Dobór warstwowy – nie jest alternatywą dla losowania z listy, daje możliwość modyfikacji metod użycia; pozwala na zwiększenie reprezentatywności poprzez obniżenie możliwego błędu z próby; badacz gwarantuje, że w próbie znajdzie się odpowiednia liczba elementów wylosowanych z homogenicznych podzbiorów populacji, zamiast zdawać się na losowanie próby z całej populacji; celem jest uporządkowanie populacji w homogeniczne podzbiory (które między sobą są heterogeniczne), a potem wylosowanie odpowiedniej liczby elementów z każdego z nich