JAN SZKOT ERIUGENA

810-877 "Eriugena" znacza "urodzony w Irlandii"

Na jego filozofię miały wpływ 4 elementy: dialektyka, autorytet Biblii, neoplatonizm, nauczanie św. Augustyna. Jego dzieła to m.in. O przeznaczeniu, O podziale natury,

Eriugena uznał doktrynę wolności woli za konieczną dla filozofii chrześcijańskiej: gdyby ludzie jej nie posiadali, na piekło skazywałby ich Bóg, a więc nie można by Go określić jako dobrego.

Duże znaczenie miała jego koncepcja rozwoju świata jako objawienia (teofania) ukrytego Boga. Dała ona początek panteizmowi i z tego względu jego poglądy zostały potępione jako heretyckie. Według Eriugeny natura objawia się w czterech postaciach:

natura tworząca i nie stworzona - Bóg jako stwórca

natura tworząca i stworzona - boskie idee, logos, Chrystus, neoplatońska druga hipostaza

natura nie tworząca i stworzona - poszczególne rzeczy, Arystotelesowska "natura podksiężycowa"

natura nie tworząca i nie stworzona - Bóg jako ostateczny cel.

Eriugena zdefiniował naturę jako "to co jest i to, co nie jest" - byt i niebyt. Jako niebyt należy rozumieć m.in. Boga, który jest obiektem istniejącym ponad bytem (zob. teologia negatywna). Niebyt można interpretować także w kontekście etycznym - człowiek, który popada w grzech niejako staje się niebytem.