T: ISTOTA SEKSUALNOŚCI CZŁOWIEKA

CELE:

-          poznawczy: wyjaśnienie zasady sterowania korowego w aktywności seksualnej człowieka

-          kształcący: podkreślenie różnic pomiędzy popędem seksualnym człowieka a popędem w świecie zwierząt

-          wychowawczy: uświadomienie uczniom złożoności seksualności człowieka

 

METODY:

-          pogadanka

-          dyskusja

-          praca w grupie

 

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.      Wprowadzenie. Rozpoczęcie od czynności organizacyjnych.

2.      Rozpoczyna pogadankę: zaprasza uczniów do zastanowienia się, kim jest człowiek, jako istota płciowa. Zachęca do aktywnego uczestnictwa w zajęciach poprzez szukanie odpowiedzi na pytania, jakie będzie zadawał, a także do osobistych refleksji i dzielenia się swoimi przemyśleniami.

3.      Rozwinięcie. Seksualność człowieka realizuje się na trzech poziomach (tzw. piętrach seksualności):

-          Poziom pierwszy, biologiczny - do biologicznych przejawów naszej seksualności zaliczamy budowę naszego ciała oraz funkcjonowanie układów rozrodczych męskiego i żeńskiego, łącznie z fizjologią aktu seksualnego. Funkcjonowanie tego piętra opiera się głównie na odruchach (przykład: erekcja), których ośrodkiem jest rdzeń kręgowy, zaś wpływ na działanie tego piętra mają: hormony, układ nerwowy obwodowy i autonomiczny, receptory czuciowe w obszarze genitalnym, bodźce z wyższych pięter. Jest to poziom wspólny dla nas i dla zwierząt.

-          Poziom drugi, emocjonalny - obejmuje wszystkie zjawiska, zachodzące w sferze emocjonalnej (bez tzw. uczuć wyższych). Za powstawanie emocji (strach, agresja, przyjemność, radość itp.) odpowiedzialne są ośrodki podkorowe w mózgu: twór siateczkowaty, podwzgórze, węchomózgowie, układ limbiczny. Tu mieści się też siedlisko popędu seksualnego. Jest to bardzo ważne piętro, gdyż emocje dotyczące sfery seksualnej są jednymi z najsilniejszych, jakie przeżywamy.

4.      Pytanie do uczniów: Jak myślicie, czy są to emocje pozytywne, czy negatywne?

5.      Nauczyciel wyjaśnia, że i takie, i takie, choć bardzo chcielibyśmy, by były one wyłącznie pozytywne; niestety, negatywne emocje związane z seksualnością są bardzo raniące i pozostawiają liczne urazy. Człowiek posiada tzw. „pamięć seksualną" - wszystkie przeżycia związane z seksualnością zalegają w pamięci bardzo długo i często powracają jako „wzorce przeżyć". Urazy i zranienia w sferze płciowości mogą być ogromne i rzutować na całe życie człowieka; zwłaszcza dotyczy to pierwszych przeżyć (prawo pierwszych połączeń).

6.      Fakt, że emocje związane z seksualnością są takie silne powoduje, że niektórzy świadomie wykorzystują je w celu manipulowania człowiekiem.

7.      Pytanie do uczniów: Spróbujcie podać przykłady takiej manipulacji. Jednym z najczęściej spotykanych jest wykorzystanie podtekstów erotycznych w reklamach. Jest to świadome „granie na emocjach" w celu osiągnięcia korzyści (zarobku). Jeszcze jaskrawszym przykładem jest produkcja pornografii.

8.      Dyskusja zainicjowana przez nauczyciela nt. manipulacji emocjami związanymi ze sferą seksualną:

-          Czy godzimy się być manipulowani?

-          Jak możemy temu przeciwdziałać?

9.      Nauczyciel zadaje kolejne pytanie:

-          Czy poziom drugi jest także wspólny dla ludzi i zwierząt?

-          Czy zwierzęta przeżywają emocje?

10.  Oczywiście tak; zwierzęta odczuwają emocje (strach, gniew, niepokój, radość itp.) chociaż zapewne w inny sposób niż my. Zwierzęta mają także popęd seksualny, jednakże popęd płciowy człowieka różni się istotnie od zwierzęcego.

11.  Pytanie do uczniów:

-          Czy możemy wpływać na emocje, jakie nas ogarniają?

-          Czy sam fakt pojawienia się jakiejś emocji jest od nas zależny, czy nie?

12.  Po dyskusji nauczyciel wyjaśnia: Człowiek nie ma wpływu na emocje, które się u niego pojawiają - natomiast MA WPŁYW NA TO, CO Z NIMI ZROBI. Od ciebie zależy, czy zachowasz się kulturalnie, czy grubiańsko. A więc - MOŻEMY KONTROLOWAĆ SWOJE EMOCJE. Nie panować nad nimi, ale właśnie kontrolować.

13.  Pytanie do uczniów: Co odpowiada za kontrolę emocji?

14.  Oczywiście - trzeci poziom, intelektualne - duchowy

-          Poziom intelektualne - duchowy obejmuje wszystkie zjawiska mające siedlisko w korze mózgowej człowieka, a więc to co nazywamy świadomością, intelektem, wolą. To na tym poziomie dokonują się akty woli człowieka - tu zapadają decyzje. Oparte są one na świadomym wyborze wartości - mają więc związek z moralnością i duchowością człowieka.

15.  Pytanie do uczniów: Czy na tym poziomie jesteśmy nadal wspólnie ze zwierzętami?

16.  Nauczyciel podkreśla, że jest to piętro typowo ludzkie. Tylko człowiek ma tak silnie rozwiniętą korę mózgową - intelekt i życie duchowe przynależne są tylko rodzajowi ludzkiemu. Można powiedzieć, że dopiero tutaj w pełni przejawia się nasze człowieczeństwo. Stopień rozwoju tego piętra jest miarą naszej dojrzałości jako człowieka. Dojrzewanie człowieka powoduje przejście od dominanty podkorowej do korowej.

17.  Seksualne zachowania człowieka również są sterowane korowo. Zwierzęta nie mają trzeciego piętra, dlatego sterowane są odruchami, instynktem i popędami. Aktywność seksualna zwierząt ograniczona jest do okresu rui, gdyż służy jedynie celom rozrodczym. Człowiek może być aktywny seksualnie cały czas, niezależnie od rytmu płodności i niepłodności. Dzieje się tak dlatego, że decyzje o działaniu seksualnym podejmuje świadomie. Rozum i wola są nadrzędne wobec popędu.

18.  Kontrolowanie popędu nie oznacza jego tłumienia i niszczenia, lecz łączenie życia seksualnego z trwałą więzią uczuciową. Podstawowym zadaniem dla seksualności człowieka jest integracja duch - ciało. Ową integrację osiąga się stopniowo w procesie dojrzewania. Ale rozwój omawianych pięter nie przebiega równomiernie. Dojrzewanie biologiczne zachodzi najwcześniej, emocjonalne znacznie później, zaś dojrzałość sfery intelektualnej i duchowej wymaga osobistego zaangażowania, czyli samowychowania. A więc - dojrzałość wymaga zintegrowania trzech pięter seksualności człowieka, przy czym dwa pierwsze muszą być poddane kontroli piętra trzeciego. Dopiero wtedy jesteśmy w pełni ludźmi.

19.  Pytanie do uczniów: Jak myślicie, czemu służy wspomniana wcześniej stała aktywność seksualna człowieka?

20.  Podpowiedz: Jakim jeszcze celom, oprócz prokreacji, służy współżycie?

21.  Zwykle padają odpowiedzi, że na poziomie emocjonalnym celem współżycia jest przyjemność, zaś na poziomie duchowym - miłość, rozumiana jako głęboka więź osobowa, najpełniejsze spotkanie dwóch osób.

22.  Pytanie do uczniów: Jaka, waszym zdaniem, jest hierarchia ważności tych celów?

23.  Po dyskusji nauczyciel podkreśla, że w wieku kilkunastu lat niektórym (szczególnie chłopcom) przyjemność może wydawać się najważniejsza. Jest ona oczywiście ważna; prawidłowe współżycie małżeńskie niewątpliwie powinno być przyjemne. Istotne jest, aby przyjemność nie stała się absolutnie najważniejsza; aby nie stała się jedynym celem współżycia.

24.  Praca w grupach: Nauczyciel prosi, by uczniowie w grupach, przedyskutowali problem zagrożeń, jakie niesie kierowanie się jedynie przyjemnością w podejmowaniu kontaktów seksualnych. Osoby chętne relacjonują wyniki dyskusji.

25.  Podsumowanie dyskusji przez nauczyciela, z podkreśleniem niebezpieczeństwa instrumentalnego traktowania drugiego człowieka oraz możliwości powstania uzależnienia od doznań seksualnych.