"Miejsce Ziemi w układzie słonecznym"

Budowa układu słonecznego

Układ Słoneczny powstał około 6 mln lat temu z chmury gazu zawierającego resztki materii

z wcześniej istniejących gwiazd. Centralnym ciałem niebieskim jest gwiazda zwana Słońcem,

której masa stanowi 99,9% całego układu. Wokół niej wskutek działania siły grawitacji krąży 8

planet,cztery planety skaliste (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars), pas planetoid składający się z ma-

łych skalistych ciał, cztery zewnętrzne planety-olbrzymy (Jowisz, Saturn, Uran, Neptun) oraz drugi

pas – pas Kuipera, składający się z obiektów skalno-lodowych.Za pasem Kuipera znajduje się

dysk rozproszony, dużo dalej heliopauza i w końcu hipotetyczny obłok Oorta. Odkryto także pięć

planet karłowatych: Ceres (największy obiekt w pasie planetoid),

Pluton (do 2006 uznawany za 9 planetę Układu), Haumea, Makemake (drugi co do wielkości

obiekt w pasie Kuipera) i Eris (największy znany obiekt w dysku rozproszonym).

odkrytych planet wraz z 62 obiegającymi je księżycami, liczne planetoidy, komety, meteory i ma-

teria międzygwiezdna.

Słońce jest gwiazdą i centralnym ciałem Układu. W jego wnętrzu, (jak w każdej gwieździe),

zachodzą reakcje jądrowe, dzięki którym Słońce świeci (jak każda gwiazda) światłem własnym.

Zbudowane jest głównie z wodoru i helu, które stanowią 99,9% liczby atomów. Resztę stanowią

atomy kilkudziesięciu cięższych pierwiastków. Słońce skupia 99,87% masy całego Układu.

Ma kształt kuli o średnicy około 109 razy większej od średnicy Ziemi.

Zbadane regiony Układu Słonecznego zawierają, licząc od Słońca:

Planety to ciała niebieskie krążąc dookoła gwiazdy, obracające się wokół własnej osi

i świecące światłem odbitym od gwiazdy.Wszystkie planety:

- Mają kształt zbliżony do kuli

- Krążą po orbitach eliptycznych

- Obracają się wokół własnej osi (ruch prawo skrętny)

Różnią się natomiast:

- Budową fizyczną

- Wielkością

- prędkością ruchów

- warunkami termicznymi panującymi na ich powierzchni

- atmosferą (składem, grubością)

Układ planetarny Słońca tworzą planety:

-wewnętrzne:

-Merkury(jest najmniejszą najcieplejszą, najszybciej obiegającą słońce planetą. Na tej planecie jest

bardzo duża różnica temperatur, masa 18 razy mniejsza od Ziemi,rok trwa tam 88 dni a

doba 59dni, jest najtrudniejsza do obserwacji. Nie posiada księzyców)

-Wenus(to siostrzana planeta ziemi bo ma bardzo podobne wymiary i mase do Ziemi,jest najaśniejszą

planetą w układzie, rok trwa 225 dni i ma najdłuższą dobę 243 dni.Jako jedyna obraca się wokół

własnej osi w innym kierunku niż pozostałe planety,ciśnienie jest tam około 100 razy większe od

ziemskiego)

-Ziemia(zajmuje 5 miejsce pod względem wielkości,a trzecie względem odległości od Słońca (jednostka

astronomiczna = 150 mln km).Doba trwa 24h a rok 365 dni. Zwana jest niebieską planetą.

Posiada jeden księżyc i jest jedyną planetą na której jest życie.)

-Mars (zwany czerwoną planetą, jest 4 planetą wg odległości od Słońca. Rok trwa 687 dni,najmniejsza

grawitacja,ma dwa księżyce, średnia temperatura to 25 stopni)

-zewnętrzne:

-Jowisz(największa planeta, 5 wg odległości od Słońca. Kula ciekło-gazowa, warstwami kolorowa

(w paski). Najszybciej obracająca się planeta, doba 10h, a rok 12 lat. Ma 17 księżyców a

pomiędzy nim a marsem rozciąga się pas planetoid. Średnia temperatura to 120 stopni)

-Saturn(ma 7 pierścieni co go charakteryzuje, 6 planeta wg odległości od Słońca,druga największa

palneta.Kula ciekło-gazowa. Posiad najwięcej księżyców - ponad 50.Doba trwa ponad 10h,

rok 30 lat,średnia temperatura to 180 stopni, najmniejsza gęstośc)

-Uran(to 7 planeta wg odległości od Słońca. Doba tam trwa 17h, a rok 84 lata, masa jest 14,5 razy

większa od ziemskiej. Ma 27 księżyców i kolor turkusowy)

-Neptun(to 8 planeta wg odległości od Slońca. Najdalej położona palneta, najdłuższy rok 165 lat,doba

18h, najzimniejsza palneta, ma 13 księżyców ( w tym Tryton najzimniejsze miejsce w Układzie

Słonecznym). Najbardziej gazowa, wietrzna planeta (2500km/h))

Ziemia jest 3 planetą od Słońca, ma kształt geoidy, która powstaje, gdy przedłużymy pod lądem powierzchnię mórz i oceanów i jest prostopadła w każdym miejscu do siły ciężkości (pionu).Ziemia - jak

i inne planety - wykonuje ruch obrotowy( wirowy),okres jednego obrotu wokół własnej osi trwa ok.24 h.

Tak jak i reszta planet wykonuje także ruch obiegowy wokół Słońca; trwa on około 365 dni.

Promień Ziemi, (która jest największa spośród 4 pierwszych planet) wynosi 6378,14 km;

obwód 400075,0 km; powierzchnia 510 066 ml km.

Posiada 1 naturalnego satelitę - Księżyc. Nasza planeta jest jedyna w Układzie Słonecznym,na której rozwija się życie. Otoczona jest warstwą gazowa,która stwarza organizmom warunki do życia.

Bardzo długo utrzymywały się błędne wyobrażenia o pozycji Ziemi we Wszechświecie

i o jej ruchach. Praktycznie do czasów Kopernika wierzono, że Ziemia znajduje się w środku

Wszechświata, a wszystkie inne ciała niebieskie krążą wokół niej. To właśnie Kopernik dzięki

zastosowaniu różnych przyrządów i wieloletnich obserwacji, „...wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”

oraz jednoznacznie oddzielił gwiazdy od planet.

Teoria kopernika

De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) - dzieło życia Mikołaja Kopernika,

które zawiera wykład heliocentrycznej budowy świata. Na owe czasy stanowiło przewrót w nauce i ówczesnym światopoglądzie. Ukazało się drukiem w Norymberdze w 1543 roku.

Mikołaj Kopernik w I rozdziale De Revolutionibus Orbium Coelestium (O obrotach sfer niebieskich)

dokonał przeglądu wszystkich znanych wówczas teorii na temat ruchów planet,także teorii Arystarcha

z Samos i poparł tę teorię nowymi obliczeniami uzyskanymi dzięki obserwacji i zastosowaniu bardziej rozwiniętej matematyki. Przewrót kopernikański w swojej istocie nie był więc nowym odkryciem,

jak się wydaje wielu ludziom.Był jedynie nowym uzasadnieniem twierdzeń znanych od osiemnastu stuleci,

nowym uzasadnieniem prawdy, zastąpionej przez fałszywe twierdzenie;„Ziemia środkiem wszechświata”; będące rodzajem pochlebstwa dla ludzkości. Przewrót dokonany przez Mikołaja Kopernika polegał na odwadze myślenia oraz na odwadze przeciwstawienia się autorytetom i panującym fałszywym poglądom.

Kopernik zainicjował powstanie nowożytnej nauki, która zdobyła świadomość, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń - dogmatów, a każde poznanie powinno być weryfikowane.

Oto istotna treść przewrotu kopernikańskiego.

Historia powstania

1514 - początek spisywania Księgi I "De revolutionibus orbium coelestium".W 1533 roku poglądy Mikołaja Kopernika wyłożone w rękopisie jego dzieła "De Revolutionibus" zreferowano papieżowi Klemensowi VII.

Teolog norymberski, Andrzej Osiander, namówił Mikołaja Kopernika,aby w przedmowie do swego dzieła przedstawił je jako hipotezę,łagodząc w ten sposób zbyt śmiałą jego wymowę.W roku 1542 pierwsze dwa arkusze "De revolutionibus" wyszły spod prasy drukarskiej.Mikołaj Kopernik wysłał do Norymbergi napisaną przez siebie przedmowę dedykowaną papieżowi Pawłowi III.Rozdziały 13 i 14 Księgi I ukazały się drukiem w Wittenberdze pod postacią osobnej książki "De lateribus et angulis triangulorum..." (O bokach i kątach trójkątów), z przedmową Retyka.

De Revolutionibus... a Indeks ksiąg zakazanych

-1543- wydanie drukiem De revolutionibus orbium coelestium, Libri VI. Brak oficjalnego stanowiska

Kościoła katolickiego, zainteresowanie wyższych dostojników treścią,którą w przedmowie,

napisanej przez wydawcę,przedstawiono jako hipotezę ułatwiającą obliczenia.

-1559- wprowadzenie w Kościele katolickim Indeksu ksiąg zakazanych.

-1566- drugie wydanie De Revolutionibus..., Bazylea.

-1616- pierwsza sprawa Galileusza.Eksperci Kościoła tezę o tym, iż "Słońce stanowi centrum świata i

jest całkowicie nieruchome pod względem ruchów lokalnych",uznają za "bezsensowną i

absurdalną z punktu widzenia filozoficznego" oraz "formalnie heretycką". Tezę, iż "Ziemia nie

stanowi centrum świata,ani nie jest nieruchoma, lecz obraca się zarówno wokół samej siebie,

jak i ruchem dobowym", uznają za podobnie absurdalną oraz "co najmniej błąd w wierze".

Ogłoszenie przez Kongregację Kardynalską Inkwizycji, że Galileusz poddaje się wyrokowi.

Równocześnie, dekretem z 5 marca, Kongregacja zakazuje De revolutionibus..., wpisując na

Indeks "do czasu wprowadzenia poprawek".

-1617 - trzecie wydanie De Revolutionibus..., pod tytułem Astronomia instaurata, Amsterdam.

-1618-1621 - publikacja Epitome Astronomiae Copernicanae Keplera; umieszczone na Indeksie.

-1620 - wskazanie przez Kongregację poprawek, jakie należy nanieść w De Revolutionibus....

-1632 - publikacja głównego dzieła Galileusza: Dialogu o dwu wielkich systemach świata:

ptolemeuszowym i kopernikowym, Florencja. Konfiskata i zakaz rozprowadzania.

-1633 - proces Galileusza; powtórzenie potępienia heliocentryzmu z 1616,umieszczenie Dialogu na

Indeksie.

-1644 -bulla Aleksandra VII Speculatores domus Israel jako wstęp do wydanego przez niego

Indeksu (Index Librorum prohibitorum Alexandri VII Pontificis Maximi jussu editus) – Potępie-

nie wszelkich dzieł utrzymujących, że Ziemia się porusza.

-1751-wobec powszechnej akceptacji w środowisku naukowym heliocentrycznego obrazu naszego

systemu planetarnego, objaśnianego mechaniką Newtona,papież-erudyta Benedykt XIV

udziela imprimatur na druk Dzieł Zebranych Galileusza.

-1757 - w wydaniu Indeksu przejrzanym przez Benedykta XIV z tekstu dekretów znika zapis

zakazujący dzieł traktujących o heliocentryzmie, na samej liście pozostają jednak książki

wpisane na tej podstawie.

-1819 - ostatnie wydanie Indeksu zawierające De Revolutionibus...oraz inne dzieła heliocentryczne.

-1820 - Canon Settele usiłując opublikować w Rzymie podręcznik astronomii jednoznacznie

uznający heliocentryzm za prawdziwy, spotyka się z odmową Mistrza Świętego Pałacu

Apostolskiego. Po odwołaniu się do papieża (który przekazuje sprawę Kongregacji)

otrzymuje zezwolenie na druk.

-1822 - 11 września Kongregacja Kardynalska Inkwizycji stwierdza, że "druk i publikacja prac traktują-

cych o ruchu Ziemi i nieruchomości Słońca,zgodnie z powszechną opinią współczesnych

astronomów, są w Rzymie dozwolone".25 września papież Pius VII zatwierdza dekret.

-1835 - kolejne wydanie Indeksu. Pius VII usuwa zeń De Revolutionibus...oraz pozostałe książki

uznane wcześniej za heretyckie z powodu heliocentryzmu.

Budowa, kształt i wymiary Ziemi

Budowa i skład Ziemi

Pogląd o kulistym kształcie Ziemi sformułowali już pitagorejczycy. Później, na przełomie III i

II w. p.n.e, mieszkaniec Aleksandrii – Eratostenes przyjął założenie,że Ziemia ma kształt kuli i

próbował określić jej rozmiary. W wyniku pomiarów kąta badania promieni słonecznych podczas górowania Słońca w tym samym dniu nad Syene (Asuan) i Aleksandrią określił stopień zakrzywienia powierzchni Ziemi między badanymi punktami, a następnie dość trafnie wyznaczył rozmiary globu.

W czasach nowożytnych, najpierw dzięki pracom Izaaka Newtona, a później szczegółowym pomiarom astronomicznym,topograficznym i grawimetrycznym, udowodniono, że Ziemia nie jest kulą.

Nie jest także elipsoidą. Okazało się, że Ziemia jest nie tylko spłaszczona przy biegunach

i nieznacznie nabrzmiała w niskich szerokościach geograficznych, ale że półkula południowa

jest nieco większa od półkuli północnej.Bryła Ziemi nie posiada odpowiednika w jakiejś

znanej bryle geometrycznej. Nosi ona nazwę geoidy

Powierzchnia Ziemi jest bardzo młoda. W ciągu zaledwie (z punktu widzenia astronomii) 500 mln lat,

erozja i ruchy tektoniczne niszczyły i na nowo odbudowywały większą jej część.

Z tego właśnie powodu bardzo wczesna historia Ziemi została w większości zniszczona.

71% powierzchni Ziemi zajmuje woda, jednie 29% stanowią lądy. Ziemia jest jedynym ciałem

w Układzie Słonecznym, na której woda może istnieć w stanie ciekłym.

Ziemia składa się z siedmiu warstw:

- Skorupa (0-40 km) [głębokości]

- Płaszcz zewnętrzny (10-400 km)

- Strefy przejściowe (400-650 km)

- Płaszcz wewnętrzny (650-2890 km)

- Jądro zewnętrzne (2890-5150 km)

- Jądro wewnętrzne (5150-6378 km)

Skorupa jest cieńsza pod oceanami, grubsza natomiast pod kontynentami.

Jądro wewnętrzne i skorupa są raczej "zbite" i stałe, natomiast jądro zewnętrzne i płaszcz są

bardziej płynne.Jądro jest zbudowane głównie z żelaza (lub niklu i żelaza). Temperatury w centrum

jądra osiągają do 7500oK (7200oC),co przewyższa temperatury na powierzchni Słońca.

Płaszcz wewnętrzny zawiera krzem, magnez i tlen oraz trochę żelaza, wapnia i aluminium.

Płaszcz zewnętrzny jest po części również zbudowany wapnia i aluminium.

Ziemia składa się z:

-żelaza (34.6%)

-tlenu (29.5%)'

-krzemu (15.2%)

-magnezu (12.7%)

-niklu (2.4%)

-siarki(1.9%)

-tytanu (0.05%)

Pod względem gęstości Ziemia zajmuje pierwsze miejsce wśród planet Układu Słonecznego.

Ma ona jeszcze jedną szczególną cechę odróżniającą ją od innych podobnych planet w naszym

systemie:

jej płaszcz jest podzielony na liczne płyty, poruszające się niezależnie na górnej części płaszcza.

Istnieje osiem głównych płyt tektonicznych:

-Płyta Północnoamerykańska - Ameryka Północna, zachodnia Atlantyk oraz Grenlandia

-Płyta Południowoamerykańska - Ameryka Południowa i południowo-zachodni Atlantyk

-Płyta Antarktyczna - Antarktyda wraz z częścią przyległych wód

-Płyta Euroazjatycka - północno-wschodni Atlantyk, Europa oraz Azja (bez Indii)

-Płyta Afrykańska - Afryka, południowo-wschodni Atlantyk oraz zachodnia część Oceanu

Indyjskiego

-Płyta Indoaustralijska - Indie, Australia, Nowa Zelandia oraz większość Oceanu Indyjskiego

-Płyta Nazca - wschodni Pacyfik przyległy do Ameryki Południowej

-Płyta Pacyficzna - większość Pacyfiku oraz część południowo-wschodniego wybrzeża USA

Atmosfera Ziemi składa się z:

-azotu

- tlenu

-argonu

-dwutlenku węgla

-pary wodnej

We wczesnej atmosferze było prawdopodobnie znacznie więcej dwutlenku węgla, ale

od tamtej pory został on prawie w całości zawarty w skałach węglowych, a mniejsza jego część

- rozpuszczona w oceanach i pochłonięta przez rośliny żywe. Lecz ta niewielka ilość dwutlenku

węgla ma dla życia na Ziemi niebagatelne znaczenie; powoduje ona tzw. efekt cieplarniany, który

podwyższa globalną temperaturę o około 35°C (np.zamiast 15°C mamy ciepłą wiosnę

o temperaturze 20°C). Bez efektu cieplarnianego oceany by pozamarzały i życie byłoby

praktycznie niemożliwe. Jednak, o czym jest głośno już od kilku lat, gdy dwutlenku węgla będzie

zbyt dużo, może on mieć również niszczącą dla życia siłę. Tlen w ziemskiej atmosferze jest

produkowany i utrzymywany przez procesy biologiczne. Bez życia, na Ziemi nie byłoby tlenu w

stanie wolnym.Ziemia posiada również skromne pole magnetyczne wytwarzane przez prądy ele-

ktryczne w jądrze. To właśnie dzięki istnieniu tego pola (a właściwie oddziaływaniu na nie wiatru

słonecznego) możemy obserwować takie zjawiska, jak zorze polarne.

Wymiary Ziemi

* średni promień: 6371 km,

* powierzchnia: 510 mln km2 - w tym lądy 148 mln km2 (29%),

* oceany i morza 362 mln km2 (71%)

* objętość: 1083 mld km3

* masa: 5,973 x 1024 kg

* obwód: 40 030 km

* jednostopniowy łuk koła

* wielkiego: 111,19 km

* jednominutowy łuk koła wielkiego: 1853 m. (mila morska)

Ruchy Ziemi i ich następstwa

Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca

Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca odbywa się po drodze zwanej orbitą ziemską.

Orbita ma kształt spłaszczonej elipsy. Ruch ten odbywa się w stronę przeciwną

do ruchu wskazówek zegara. Czas obiegu Ziemi wokół Słońca

wynosi 365 dni 5h 48’45,9’’ czyli rok. Jest to tzw. rok zwrotnikowy i jest podstawą opracowania

roku kalendarzowego. Średnia prędkość ruchu obiegowego wynosi 29,9 km/s

Następstwa ruchu obiegowego Ziemi:

• następowanie pór roku - ilość ciepła jaką otrzymuje Ziemia zależy od kątów

padania promieni słonecznych

• strefy oświetlenia Ziemi - wyróżniamy pięć stref geograficznych - strefa gorąca,

umiarkowana, zimna, międzyzwrotnikowa, podbiegunowa

• sfery cieplne Ziemi - nachylenie płaszczyzny równika 23 stopnie i 27 minut

• zmiana długości trwania dni i nocy na Ziemi

• utworzenie przez człowieka kalendarza w XVI wieku

• rok astronomiczny

• dni i noce polarne na kołach podbiegunowych

Oświetlenie Ziemi w ciągu roku – astronomiczne pory roku.

21 III – początek astronomicznej wiosny na półkuli północnej i astronomicznej jesieni

na półkuli południowej. Promienie słoneczne w momencie górowania padają prostopadle

na równik. Ziemia jest oświetlona równomiernie, dzień trwa tyle samo co noc, czyli 12 godzin.

Dzień 21 marca jest dniem równonocy wiosennej. Na biegunie północnym kończy się noc polarna

a zaczyna dzień polarny. Na biegunie południowym sytuacja jest odwrotna.

Od tego dnia rośnie oświetlenie półkuli północnej.

22 VI – początek astronomicznego lata na półkuli północnej i astronomicznej zimy na półkuli

południowej. Promienie słoneczne w momencie górowania padają prostopadle na Zwrotnik Raka.

Na półkuli północnej jest najdłuższy dzień i najkrótsza noc. Jest to dzień przesilenia letniego.

Od tego dnia maleje oświetlenie półkuli północnej.

23 IX - początek astronomicznej jesieni na półkuli północnej i astronomicznej wiosny na półkuli

południowej. Promienie słoneczne w momencie górowania padają prostopadle na równik.

Jest to dzień równonocny jesiennej. Od tego dnia rośnie oświetlenie półkuli południowej.

22 XII – początek astronomicznej zimy na półkuli północnej i astronomicznego lata na półkuli

południowej. Promienie słoneczne padają prostopadle na Zwrotnik Koziorożca. Na półkuli

północnej występuje najkrótszy dzień i najdłuższa noc. Na półkuli południowej odwrotnie.

Od tego dnia maleje oświetlenie półkuli południowej. Punkt słoneczny zaczyna się

przesuwać w kierunku równika.

Ruch obrotowy Ziemi wokół własnej osi

Obserwowany pozorny ruch Słońca i innych ciał niebieskich jest wynikiem obracania się Ziemi

dookoła swojej osi. Czas pełnego obrotu Ziemi trwa w przybliżeniu 23 h 56’4.1’, czyli dobę.

Ruch obrotowy odbywa się z zachodu na wschód, to znaczy w kierunku przeciwnym do pozor-

nego ruchu Słońca po sklepieniu niebieskim.W trakcie obrotu Ziemia zwraca się ku Słońcu coraz

to inna częścią powierzchni. Powoduje to, że na półkuli oświetlonej jest dzień a na przeciwnej noc.

Są to najważniejsze konsekwencje ruchu obrotowego Ziemi, gdyż mają decydujący wpływ

na życie na naszej planecie.Ruch obrotowy jest powodem spłaszczenia Ziemi przy biegunach.

Różnica w długości promienia biegunowego i równikowego powoduje zróżnicowanie siły

przyciągania ziemskiego. Wzrasta ono wraz ze wzrostem szerokości geograficznej.

Prędkość liniowa poruszania się punktów w różnych szerokościach geograficznych nie jest

jednakowa:największe jest na równiku około 1670 km/h, zmniejsza się w miarę oddalania się od

równika, a zanika na biegunach 0 km/h. Kolejnym następstwem ruchu obrotowego Ziemi

jest różny czas górowania Słońca w różnych miejscach, a co za tym idzie podział świata na strefy

i wyróżnienie czasu słonecznego czy strefowego a także występowanie linii zmiany daty.

Następstwa ruchu obrotowego Ziemi:

• następstwo dnia i nocy - zmiana rytmu życia człowieka i świata organicznego

• pozorna wędrówka Słońca po niebie

• dobowe zmiany temperatury i ciśnienia atmosferycznego

• spłaszczenie Ziemi na biegunach dzięki działaniu siły odśrodkowej, co powoduje

zróżnicowanie przyciągania ziemskiego, które wzrasta wraz z szerokością geograficzną.

• zmiana poruszania kierunku ciał (siła Coriolisa) na półkuli północnej w prawo,

a na południowej w lewo. Działaniem tej siły jest najbardziej widoczne

przy krążeniu powietrza i poruszaniu się prądów morskich, podmywanie rzek,

przemieszczanie się fali wpływów.

• rachuba czasu - prędkość liniowa na kuli ziemskiej największa jest na równiku,

a najmniejsza na biegunach

Współrzędne geograficzne

Współrzędne geograficzne

Ziemia, będącą bryłą sferyczną, której powierzchnię urozmaica rzeźba i nierównomierny rozkład

lądów oraz oceanów, wymaga specjalnego sposobu określania pozycji poszczególnych

jej punktów – służą do tego współrzędne geograficzne. Współrzędne geograficzne to długość i

szerokość geograficzna mierzone w stopniach, minutach i sekundach. Początkiem układu

współrzędnych geograficznych jest przecięcie się południka zerowego (Greenwich) z równikiem.

Długość geograficzna

Długością geograficzną nazywamy kąt dwuścienny zawarty między półpłaszczyzną

południka 0° a półpłaszczyzną dowolnego południka. Pomiaru tego kąta dokonuje się

w płaszczyźnie równikowej i oznacza go kierunkiem wschodnim (w zakresie 0° – 180° E)

bądź zachodnim (w zakresie 0° – 180° W) względem południka 0°. Na całej długości odpowiednich

południków geograficznych,od jednego do drugiego bieguna,długość geograficzna jest niezmienna.

Zmieniają się wprawdzie odległości liniowe między tymi samymi południkami – najmniejsze są

przy biegunach, a największe na równiku – ale kąt jest zawsze taki sam.

Szerokość geograficzna

Równoleżniki opisane w wartościach stopni kątowych stanowią miarę

tzw. szerokości geograficznej. Szerokość geograficzna jest to kąt zawarty między płaszczyzną

równika a promieniem ziemskim przechodzącym przez określony punkt na powierzchni Ziemi.

Wielkość tego kąta mierzy się w płaszczyźnie południkowej. Kąt ten przyjmuje wartości

od 0° do 90°C. Szerokość geograficzna może być północna i południowa.

Żródła: www.wikipedia.pl

www.ściąga.pl

www.zgapa.pl

.

Justyna Mazur

I ULO