Tom I. Jesień

Krewniaczka Kłębów – Agata wyrusza w świat na żebry. Na polu należącym do Macieja Boryny trwają prace (wykop ziemniaków). Do poganiającej najemników Hanki nadbiega Józka. Przerażona dziewczyna informuje bratową, że krowa ojca jest chora. Okazuje się, że borowy przegnał zwierzę z „dworskich zagajników”. Nadjeżdża Maciej. Zły gospodarz postanawia dorżnąć zdychającą krowę. Zapowiada również, że będzie się z dworem procesować o odszkodowanie. Wdowiec rozważa możliwość ponownego ożenku. Mężczyzna udaje się do sądu na rozprawę. Skarży go dziewczyna, która niegdyś pracowała u Boryny. Zarzuca gospodarzowi, że nie zapłacił jej za pracę i wygnał z ich dzieckiem. W sądzie bohater spotyka Dominikową, z którą to wraca do wsi. Podczas jazdy Maciej rozmyśla o małżeństwie z córką swej towarzyszki – Jagną. Do dobrodzieja przychodzi Kuba (parobek Boryny), by podarować mu upolowane kuropatwy. Ośmielony zapłatą, którą otrzymał od księdza, w trakcie mszy kieruje się na przód kościoła (miejsce zarezerwowane dla gospodarzy), czym wzbudza powszechne oburzenie. W trakcie niedzielnego obiadu w chałupie Boryny wybucha konflikt. Antek ma poczucie krzywdy. Ciężko pracuje na ziemi ojca. Chciałby, aby Maciej oddał mu część majątku. W karczmie Żyd Jankiel namawia Kubę, by dla niego polował. Mieszkańcy wsi udają się na jarmark do Tymowa. Antek wraz z żoną Hanką oraz siostrą Józką sprzedają wieprze i pszenicę. Tymczasem Maciej udaje się do pisarza, by móc spisać skargę na dwór. Wypatrzywszy Jagnę, towarzyszy jej podczas zakupów i daje młódce prezent – chustkę i jedwabną wstążkę. Do Dominowej przychodzi Jambroży, by rozeznać stanowisko kobiety w sprawie swatów Jagny z Boryną. W domu Macieja zbiera się gromada na wspólne obieranie kapusty. Jagna ma nadzieję, że spotka tam Antka. Po wspólnej pracy, Antoś odprowadza kobietę. Wójt i sołtys przychodzą do Dominikowej w sprawie zamążpójścia młódki. Boryna zostaje oficjalnie przyjęty. W trakcie rozmów na temat ożenku poruszana jest kwestia zapisu ziemi dla przyszłej panny młodej. W karczmie odbywają się zrękowiny. Miejscowi chłopi są wzburzeni postępowaniem dziedzica, który decyduje w sprawie lasu. W Dzień Zaduszny Kuba wspomina swoje dzieciństwo i rodzinę. W domu Borynów dochodzi do kłótni. Niezadowolenie Antka, który domagał się przyznania ziemi, spotęgowane jest zazdrością o Jagusię. Między mężczyznami dochodzi do bójki, w wyniku której Antek, wraz z rodziną, zostaje wyrzucony z gospodarstwa ojca. Przepędzeni udają się do ubogiej chaty Bylicy (ojca Hanki). W domu Paczesiów trwają przygotowania do wesela. Wszyscy zwracają uwagę na urodę panny młodej i wystawność wesela. Gdy w chałupie trwa huczna zabawa, w stajni cierpi Kuba. Kłusujący parobek został zraniony przez borowego. Ani Jagustynka, ani Jambroży nie są w stanie mu pomóc. Ten ostatni wyjaśnia, że jedynym ratunkiem dla Kuby jest amputacja nogi. Proponuje zorganizowanie przejazdu do szpitala. Parobek nie chce się zgodzić. Postanawia sam sobie odrąbać nogę. Wykrwawiony umiera.

Tom II. Zima.

Sytuacja rodziny Antka jest bardzo zła. Hanka jest nieszczęśliwa nie tylko z powodu konieczności sprzedaży krowy, utraty pozycji społecznej, lecz także dlatego, że Antek odtrąca ją, a także nie podejmuje żadnej pracy. Mężczyzna wciąż myśli o swej macosze. Hanka, która sama podjęła pracę przy oprzędzaniu wełny, załatwia mężowi zajęcie w tartaku. Tam też dochodzi do bójki między Mateuszem a Antkiem, który bardzo porywczo zareagował na przechwałki mężczyzny, dotyczące zażyłej znajomości z Jagną. W domu Boryny trwają intensywne przygotowana do Wigilii, która obchodzona jest bardzo uroczyście. Do świętujących przychodzi Jagustynka, której dzieci nie zaprosiły na wieczerzę. Podczas pasterki przy Jagnie klęka Antek. Mężczyzna prosi macochę, by się z nim ukradkiem spotykała. Chłopi zaczynają się coraz bardziej denerwować sprawą lasu. Maciej oczekuje na zaproszenie do rozmowy z dziedzicem. Do chaty Borynów przychodzi nieznajomy i wypytuje o Kubę. Jagna powracająca ze spotkania z Antkiem, gubi na śniegu zapaskę, czym wzbudza podejrzenia męża. W święto Trzech Króli mieszkańcy wsi bawią się w karczmie. Tam też gospodarze rozprawiają na temat wyrębu lasu. Antek godzi się z Mateuszem i porywa do tańca Jagusię. Para poddaje się emocjom, nie zważając na otoczenie. Zabawa pasierba i macochy wzbudza liczne komentarze. Przerywa ją stary Boryna. Mężczyzna zmienia swój stosunek do ślubnej. Kontroluje każdy krok żony, przestaje traktować ją pobłażliwie. Jagna początkowo pokornie znosi zmianę stosunku męża, jednak po czasie, podburzana przez Jagustynkę, staje się krnąbrna. Maciej choruje. Jagna, dzięki pomocy Jagustynki, spotyka się potajemnie z Antkiem. Stara kobieta podjudza również Borynę, którego ostrzega przed Antkiem (może podpalić gospodarstwo ojca). Zdana na siebie, poniżona przez męża Hanka martwi się o byt rodziny. Zmarzniętą i wycieńczoną kobietę, niosącą chrust na opał, spotyka Boryna. Mężczyzna dziwi się przemianie synowej, okazuje jej życzliwość i deklaruje pomoc. W tym samym czasie w domu Kłębów zbierają się mieszkańcy wsi. Kobiety drą pierze. Pracującym towarzyszy zabawa (chodzenie z niedźwiedziem). Antek i Jagusia chyłkiem wymykają się z wieczornicy. Kochanków, którzy ukryli się w brogu, śledził Boryna. Rozwścieczony podpala siano. Następnego dnia cała wieś rozprawia o pożarze. Lipczanie chcą ukarania Antka. Uważają bowiem, że to on, zgodnie z groźbami, spowodował pożar niebezpieczny dla całej wsi. Kobiety nie mają wątpliwości co do bezwstydności Jagny, której zapaska została odnaleziona w popiele. Hanka, która przeżyła kolejne upokorzenie, wbrew zakazowi męża, udaje się do starego Boryny. Jagna przebywa w chałupie matki. Między małżonkami dochodzi do pozornego porozumienia. Boryna całkiem zmienia nastawienie do wiarołomnej żony, którą traktuje jak wyrobnicę. Nie zważa już również na schadzki kochanków. Jagna spotyka się z Antkiem ze strachu przed gniewem mężczyzny. Obwinia Antka o swoją niedolę. Pijący młody Boryna, od którego odwrócili się wszyscy mieszkańcy wsi, zostaje wypomniany przez dobrodzieja z ambony. Przyczyn swojej niedoli upatruje w uczuciu do Jagny. Romans zostaje przerwany. Drwale dworu wycinają las. Mieszkańcy Lipiec chcą ich przepędzić. Dochodzi do zaciętej bójki. W trakcie jej trwania, Antek celuje w głowę swego ojca. W ostatniej chwili opamiętuje się. Maciej, podczas walki z borowym, zostaje poważnie ranny. Przerażony, zrozpaczony i żądny zemsty Antek zabija borowego.

Tom III. Wiosna.

Do wsi powraca żebraczka Agata. Dziwi się, że wiosną, gdy na polu tyle roboty, nikt nie pracuje. Kobieta zostaje poinformowana, że wszyscy mężczyźni zostali aresztowani i od trzech tygodni siedzą w kryminale. Wśród nielicznych mężczyzn, którzy pozostali we wsi jest między innymi ciężko ranny Boryna oraz wójt, z którym romansuje Jagna. W chacie Boryny gospodarzy Hanka. Przychodzi Roch z wiadomościami o Antku. Przekazuje również dyspozycje od więźnia, któremu grozi największa kara (za morderstwo). Maciej, który chwilowo odzyskał przytomność, informuje synową, gdzie są ukryte pieniądze. Nakazuje Hance wykorzystanie ich, by pomóc Antkowi. Wichura niszczy dach chałupy Weroniki (siostry Hanki). Trwają przygotowania do świąt. W Wielkanoc kobiety udają się do aresztowanych mężczyzn. Ponieważ Antek z dystansem traktował żonę, Hanka jest po tej wizycie bardzo smutna. Jagna jest zafascynowana Jasiem, który uczy się, by zostać księdzem. Wybucha pożar. Pali się dworski folwark. Mieszkańcy Lipiec czują satysfakcję. Hanka rodzi syna – Rocha. Ponieważ samotne kobiety nie nadążają z wiosennymi obowiązkami i robotą, czują ogromną radość, gdy Roch informuje je, że mieszkańcy sąsiadujących wsi przyjdą z pomocą. Po wsi roznosi się wieść, ze mężczyźni rychło powrócą do domów. Hanka obawia się, że mąż, któremu grozi większa kara za zabójstwo, nie powróci z innymi chłopami. Jej obawy okazują się zasadne. Grunty na Podlesiu są mierzone przez Niemców. Roch angażuje się w sprawę zwolnienia Antka. Pijany wójt zostaje przyłapany z Jagną w lesie. Para spała w zaroślach. Trwają przygotowania związane z Bożym Ciałem (strojenie ołtarzy). Chłopi radzą się, co zrobić, by Niemcy nie osiedli się na Podlesiu. Rozważają kwestię pogodzenia się z dziedzicem, który miałby nadać ziemię w zamian za las. Jagna ma przeciwko sobie całą wieś. Istnieje możliwość wypuszczenia Antka za poręczeniem. Żona więźnia decyduje się na wpłacenie kaucji. Dominikowa kłóci się z synem. Nie wyraża zgody na małżeństwo Szymka z Nastką (Nastka pochodzi z rodziny nie posiadającej wielkich gruntów). Konflikt kończy się poważnym urazem kobiety (oparzenie) i wypędzeniem syna z chałupy. Sianokosy. Boryna, odzyskawszy przytomność, udaje się na pole, gdzie wykonuje gesty typowe dla siejącego rolnika. Borynie ukazuje się Bóg, który wzywa swego parobka. Mężczyzna umiera.

Tom IV. Lato.

Na uroczysty pogrzeb Macieja schodzą się nie tylko mieszkańcy wsi, ale uczestniczy w nim także dziedzic, z którym to Lipczanie rozmawiają na temat ugody (chłopi pozostają nieufni). Wszyscy wypowiadają się o zmarłym z wielkim szacunkiem i uznaniem. W Lipcach odbywa się odpust. Niemcy wyjeżdżają. Zostają ogłoszone zapowiedzi Szymka z Nastką. Jagna coraz bardziej jest zauroczona Jasiem. Podjęta zostaje dyskusja na temat podziału majątku, który pozostawił Boryna (spadek zostanie podzielony, gdy Antek wróci do domu). W wyniku kolejnych kłótni i swarów Hanka wyrzuca z gospodarstwa młodą wdowę. Jagna udaje się do matki. Do wsi powraca Antek. Mężczyzna jest pełny podziwu dla żony, która bardzo dobrze gospodarzyła. Lipczanie upatrują w Antku nowego przywódcę społeczności. Mimo że mężczyzna postanowił zmienić swoje zachowanie, spotyka się z Jagną. Ostatecznie jednak między byłymi kochankami dochodzi do kłótni i definitywnego rozstania. Młody Boryna rozważa możliwość wyjazdu za granicę (do Ameryki). Hanka zapewnia męża, że nawet gdyby został aresztowany i osadzony, to ona będzie na niego czekać. Deklaruje również, że zaopiekuje się gospodarstwem. Mimo sprzeciwu Dominikowej, Szymek i Nastka pobierają się. Młodym, ciężko pracującym solidarnie pomagają Lipczanie. We wsi odbywa się narada, na której poruszana jest kwestia budowy rosyjskiej szkoły. Niektórzy chłopi sprzeciwiają się pomysłowi, bowiem to oni musieliby ponosić koszty utrzymania nowej instytucji. Inni, bardziej światli, chcą szkoły jednak nie rosyjskiej, a polskiej. Okazuje się, że wynik głosowania był przesądzony, bowiem naczelnik już wcześniej dał zlecenie i podjął w tej sprawie decyzję. Młoda wdowa cieszy się z przyjazdu Jasia. Jej zachowanie budzi coraz większe oburzenie. Jaś odwiedza umierająca Agatę. We wsi ponownie pojawiają się żandarmi, którzy szukają Rocha. Miejscowi ukrywają poszukiwanego. Mężczyzna opuszcza Lipce. Śmierć Agaty wstrząsa Jasiem. Pocieszająca młodego kleryka Jagusia zostaje wyrzucona z domu przez matkę chłopaka. Organiścina, ku zaskoczeniu Jasia, krytykuje zachowanie wdowy. Spotkanie kleryka z Jagną przerywa matka chłopca. Jasio udaje się na pielgrzymkę do Częstochowy. Młoda wdowa bardzo przeżywa jego wyjazd, czuje się bowiem samotna. Wójt zostaje aresztowany. Sprzeniewierzył około pięciu tysięcy złotych. Organiścina umiejętnie ukierunkowuje wzburzenie społeczności, wskazując na Jagnę jako źródło wszelkiego nieszczęścia (znaczna część sprzeniewierzonych pieniędzy miała być przeznaczona przez wójta na prezenty dla Jagny). Społeczność postanawia wypędzić nierządnicę. Antek, który mógłby okiełznać rozwścieczoną gromadę, opowiada się za decyzją ogółu. Jagusia może liczyć jedynie na pomoc matki, brata i Mateusza. Wdowa zostaje rzucona na wóz gnoju i wywieziona poza granicę wsi.

Podstawowe informacje o bohaterze

Antek jest bohaterem powieści Reymonta Chłopi. Mężczyzna pracował na ziemi swego ojca, wielkiego gospodarza, Macieja Boryny. W wyniku konfliktu i bójki z ojcem zostaje wraz z rodziną wyrzucony z gospodarstwa Macieja. Mężczyzna jest bratem Grzeli, Magdy i Józki, mężem Hanki. Bohater utrzymuje zażyłą znajomość ze swoją macochą, w wyniku której zostaje wyizolowany z gromady. Przez pewien czas pracuje w tartaku. Bierze udział w walce o las, w trakcie której zabija borowego (który wcześniej zadał Maciejowi śmiertelną ranę).

Charakterystyka zewnętrzna

Mężczyzna był postawny i bardzo silny. Czytamy, że był

Wysoki, prosty, śmigły, w pasie cienki, w barach rozrosły, gibki; a twarz miał długawą, suchą, nos kiej ten dziób jastrzębi, jeno nie taki garbaty, oczy wielkie, sinozielone, a te brwie, to jakby kto węglem krychę pociągnął przez całe czoło, od skroni prawie szły do skroni […], a czoło miał wyniosłe, ino na pół przysłonięte równo obciętymi, ciemnymi prawie czarnymi włosami i wąsy golił do cna jak wszyscy, że mu ino te białe zęby grały w czerwonych wargach.

Bohater był niewątpliwie bardzo silny i mocny, skoro powalił Mateusza (por. również ocenę Jagny – Antek jak smok, który łapie mocno w pas i niewoli).

Charakterystyka wewnętrzna

Gdy poznajemy Antka, bohater jawi się nam jako uparty i ambitny mężczyzna, który chce przejąć gospodarstwo ojca. Dumny Antek (ojciec i mąż) źle się czuje w domu Macieja, bowiem mężczyzna bardzo ciężko pracował, a mimo to wciąż musiał się prosić o pieniądze (por. scenę na jarmarku). Bohater zatem chce samodzielności i niezależności. Jest bardzo przywiązany do ziemi i okazuje się rozważnym gospodarzem. Zanim jednak to nastąpi, Antek ujawni najgorsze cechy swego charakteru. Mężczyzna, mimo że miał świadomość praw, jakimi rządzi się społeczność, poddaje się gwałtownemu uczuciu namiętności. Upokarza tym samym ojca i żonę, która okazuje się bardzo lojalna i silna. Wypędzony z domu Macieja, zazdrosny o Jagnę pogrąża się w alkoholizmie. W tej trudnej sytuacji finansowej nie pomaga Hance. Staje się samotnikiem, który podąża własnymi ścieżkami. Mężczyzną targają sprzeczne emocje, np.: rozmyślania Hanki, która stwierdza, że Antek jest

czasem taki, że i do rany przyłóż, to znów całe tygodnie ledwie bąknie jakie słowo i ani spojrzy.

Bohater ma bowiem świadomość, że podtrzymując zażyłą znajomość z Jagną źle robi i żal mu żony, co nie zmienia jednak faktu, że rośnie w nim pretensja do ślubnej, że wniosła za mało ziemi w posagu. Mimo że wzbiera w nim nienawiść do ojca, to nie mamy wątpliwości, że bardzo kocha Macieja (por. scena w lesie – podjęty zamiar morderstwa, opamiętanie się, szał gniewu i zemsta na borowym). Odrzucony przez gromadę (por. scenę potępienia z ambony) z czasem ponownie zyskuje akceptację społeczności. Posiada bowiem cechy przywódcze, a ponadto ostatecznie opowiada się po stronie ogółu, uznając tym samym siłę społeczności, por. scenę wygnania Jagny ze wsi i słowa Antka:

W gromadzie żyję, to i z gromadą trzymam!

Wybuchowy, porywczy i zamknięty w sobie ostatecznie opanowuje namiętności. Zapamiętały zarówno w miłości, jak i nienawiści (ma tzw. ognisty temperament) zmienia się po pobycie w więzieniu. Jego przemiana widoczna jest w stosunku do żony, która zaimponowała mu swoją zaradnością i pracowitością. Bohater je postacią dynamiczną, bowiem dostrzegamy zmianę jego stosunku do rzeczywistości oraz najbliższych.

Podstawowe informacje o bohaterze

Maciej jest bohaterem powieści Reymonta Chłopi. Dojrzały mężczyzna (ma skończone 58 lat) jest bogatym gospodarzem. Dwukrotny wdowiec, ojciec Antka, Józki, Grzeli i Magdy, postanawia ponownie się ożenić. Jego wybranką jest znacznie od niego młodsza miejscowa piękność. Bohater jest skłócony ze swoim synem. W efekcie konfliktu Maciej wyrzuca Antka wraz z jego rodziną ze swojego gospodarstwa. Maciej z czasem przekonuje się o wiarołomności żony, która spotyka się z Antkiem. Boryna przewodniczy gromadzie w walce przeciwko dziedzicowi (nieprawny wyrąb lasu). Zostaje ranny. Odzyskawszy przytomność, udaje się na pole, gdzie umiera. W przeszłości mężczyzna sprawował urząd sołtysa.

Charakterystyka zewnętrzna

Boryna w dniu swego ślubu

tak młodo wyglądał; (…) urodny był, jak mało który (…) posturę już miał z dala widną, i powagę w twarzy niemałą.

Zapewne to uczucia radości i dumy dodawały postaci Macieja monumentalności i urody. Mężczyzna był silny (por. bójkę z synem), krzepki i postawny. W wyniku zmartwień Boryna

chudł, że pas do pół bieder opadał, poczerniał, przygarbił się, nogami za sobą ciągnął i na wiór się zesychał z tych utajonych myślunków.

Widzimy zatem, że wygląd zewnętrzny Macieja niejako odzwierciedlał jego stan wewnętrzny.

Charakterystyka wewnętrzna

Mimo wielu zmartwień osobistych, bohater nigdy nie zapominał o swojej powinności względem ziemi. Nawet podczas ostatnich chwil życia myślał o obowiązkach, wynikających z pracy na roli. Boryna był bardzo przywiązany do gruntów, które posiadał. Nie chciał ich oddać Antkowi, ponieważ miał świadomość, że może wówczas stracić swoje stanowisko w społeczności. Ponadto znał bezwzględność praw, jakimi się rządzi społeczność wiejska (człowiek stary postrzegany jest jako, używając kolokwialnego słownictwa, kolejna gęba do michy). Był zatem zapobiegawczy i przewidujący. Nie możemy zapominać, że Boryna nie chciał oddać dzieciom ziemi, bo był także chciwy. Wszak gdy rozmyśla o możliwości poślubienia Jagny, nie bez znaczenia okazuje się fakt, że pole należące do jej rodziny graniczy z ziemią Macieja. Warto jednak pamiętać, że stosunek Boryny do gruntów nie wykracza poza powszechnie panującą we wsi rządzę posiadania ziemi. Należy również dodać, że Maciej decyduje się na zapis, zgodnie z którym Jagna otrzyma część jego ziemi. Na tej podstawie możemy wysnuć wniosek, że mężczyzna potrafił być hojny. Bohater był zauroczony swoją ślubną, jednak gdy zorientował się, że go zdradza, zmienił stosunek do żony. Urażona ambicja, niepohamowany gniew i upokorzenie omal nie czynią z niego mordercę. Mężczyzna, mimo że cechowała go gościnność, był nieufny, z wielu swoich zgryzot nie miał się komu zwierzyć. Bezwzględny dla parobków, wymagający posłuszeństwa i zaangażowania w ciężką pracę bohater budził powszechny szacunek. Charakteryzowała go bowiem pracowitość i gospodarność. Wymagający wobec innych oraz wobec siebie, nie lubił kobiecych lamentów i narzekań. Dlatego też jego synowa Hanka budzi w nim sympatię i podziw dopiero wtedy, gdy nie poddaje się ciężkiemu losowi i ciężko pracuje. Był niesankcjonowanym przywódcą gromady chłopskiej, chociaż na pierwszym miejscu stawiał osobiste sprawy. Bardzo kochał swoje dzieci i wymagał od nich posłuszeństwa. W obliczu swojej śmierci martwił się o losy swego syna. Powiedział Hance, gdzie schowane są pieniądze i nakazał wykorzystanie ich, by tylko pomóc więźniowi. Na podstawie tej sceny możemy wysnuć wniosek, że dla Macieja najważniejsi byli bliscy.

Podstawowe informacje o bohaterze

Hanka jest bohaterką powieści Reymonta Chłopi. Córka Bylicy („dziadówka”) wyszła za mąż za syna wielkiego gospodarza – Antka. Kobieta mieszkała w domu swojego teścia. Po kłótni starego Boryny z synem Hanka wraz z rodziną wyprowadziła się do chałupy, w której mieszkali jej krewni (siostra z rodziną oraz ojciec). Dzięki swojej pracowitości, kobieta awansowała w hierarchii społecznej i gospodarzyła w domu Macieja.

Charakterystyka zewnętrzna

Przeznaczając na pracę wiele czasu, kobieta niezbyt dbała o swoją urodę i zdrowie, co bezpośrednio przekładało się na wygląd zewnętrzny bohaterki. Gdy wracającą z lasu Hankę spotyka Boryna, mężczyzna zwraca uwagę na posturę bohaterki, która

Zmizerniała była, że aż litość brała patrzeć na jej twarz wychudzoną, siną, poodmrażaną, oczy miała zapuchłe od płaczów, a usta zacięte boleśnie.

Bohaterka miała świadomość, że jej uroda nie budzi podobnych zachwytów jak wdzięki Jagny („Juści, że mi się z nią nie równać w urodzie”).Warto jednak pamiętać, że to nie dzięki zewnętrznym walorom, a przymiotom charakteru Hanka odzyskała podziw męża.

Charakterystyka wewnętrzna

Hankę poznajemy, gdy gospodarzy w domu swego teścia. Kobieta postrzegana jest przez starego Borynę negatywnie. Chłop zwraca uwagę na jej tendencje do narzekania i częstego płaczu. Bohaterka jest oddana swojemu mężowi. Dąży do bliskości z nim, pragnie jego aprobaty i podziwu. Przekonując się o zdradzie męża, dokonuje się w niej przemiana. Upokorzona, nie znajdująca oparcia w Antku, pozostawiona bez pomocy staje się odpowiedzialną za losy swej rodziny,

widziała tylko siebie i dzieci, sama się czuła gotową do stanowienia za wszystkich.

Nie skarży się na swój los, czym intryguje swego teścia, który ostatecznie zmienia zdanie na temat synowej. Hanka wydaje mu się wówczas bardzo zaradną i samodzielną kobietą. Bohaterka potrafi przeciwstawić się woli swojego męża (por. korzystanie z pomocy zaoferowanej przez starego Borynę, mimo zakazu Antka). Z godnością pokonuje przeciwności losu i przyjmuje informacje o zdradzie męża. Dzięki swojemu stosunkowi do pracy Hanka odzyskuje również szacunek mieszkańców wsi. Niegdyś stłamszona przez męża, okazuje się zaradną gospodynią, która

ni dojadła, ni dospała, ni wypoczęła harując nikiej ten wół w jarzmie od świtania do nocy późnej,

dzięki czemu zyskała

we wszystkich oczach […] niemały podziw i uważanie.

Kobieta opiekuje się starym Boryną, odsuwa od gospodarki Jagnę. Na tej podstawie możemy stwierdzić, że jest sprytna, przewidująca i zaradna. Mimo zdrady i upokorzeń nie przestaje kochać męża, o czym świadczy jej tęsknota za ślubnym, który został osadzony w areszcie. Kobieta pragnie powrotu Antka do domu. Zdobywa swoją zaradnością i zaangażowaniem w pracę jego szacunek i podziw. Hanka zapewnia Antka, że nawet gdyby mężczyzna został uwięziony na wiele lat, ona pozostanie mu wierną i zaopiekuje się gospodarką. Deklaracja ta świadczy o ogromnej miłości, jaką darzyła bohaterka swego ślubnego oraz o jej gotowości do poświęcenia się w imię dobra rodziny. Warto również pamiętać, że Hanka potrafiła się zdobyć na gest dobrej woli, bowiem przed wyruszeniem na pielgrzymkę poprosiła Jagnę (kochankę swojego męża!) i jej matkę o zgodę i pojednanie. Jest więc zatem szlachetna. Bohaterka żyła zgodnie z panującą powszechnie na wsi hierarchią wartości – ważne były dla niej rodzina oraz ziemia. Hanka jest przykładem bohatera, w którym, pod wpływem nieszczęść, dokonuje się znacząca przemiana.

Podstawowe informacje o bohaterze

Jagna jest bohaterką powieści Reymonta Chłopi. Dziewczyna ma 19 lat. Jest córką Dominikowej, siostrą Szymka i Jędrzycha. Matka bohaterki obciążała niektórymi obowiązkami domowymi synów, oszczędzając tym samym Jagusię. Dziewczyna została żoną pierwszego gospodarza we wsi, znacznie starszego od siebie Macieja Boryny. Kobieta nawet po ślubie utrzymywała ze swym pasierbem Antkiem grzeszny związek. Kochankowie zostali przyłapani na schadzce, co przyczyniło się do zmiany stosunku Macieja do żony. Jagna straciła w domu pozycję gospodyni. Bohaterkę łączy także zażyła znajomość z wójtem. Młódka zakochuje się w Jasiu, który kształcił się w seminarium. Wdowa po Borynie zostaje wyrzucona ze wsi.

Charakterystyka zewnętrzna

Jagusia zachwycała wszystkich swoją urodą. Budziła zazdrość innych kobiet, bowiem przewyższała

wszystkie urodą, strojem, postawą.

Bohaterka lubiła stroić się w piękne i kolorowe zapaski, chusty, korale, a wówczas

ludzie poglądali na nią, taka była urodna i taka młodość i zdrowie biło od niej.

Kobieta miała białe zęby. Zdrowie, witalność, krzepkość i siła dodawały Jagusi urody, która budziła zainteresowanie mężczyzn.

Charakterystyka wewnętrzna

Tragiczne koleje losu bohaterki wynikają ze stosunku Jagny do własnych emocji i pragnień. Kobieta wyszła za mąż za starszego mężczyznę wbrew swoim uczuciom, ponieważ tak zadecydowała jej matka. Na podstawie tej sytuacji możemy wskazać na bierność Jagny oraz jej posłuszeństwo. Wiemy również, że Jagusi nie zależało na ziemi (por. rzucenie Hance pod nogi zapisu), o co tak bardzo zabiegała jej matka i … czego wszyscy mieszkańcy wsi tak bardzo pożądali. Zatem Jagna była nietypowa na tle społeczności, w której żyła. Trudno jednoznacznie ocenić zachowanie bohaterki. Z jednej bowiem strony jawi się nam jako wrażliwa na piękno i nieszczęście innych chrześcijanka i artystka (por. zachowanie w kościele; reakcje na opowieści Rocha; wycinanki), z drugiej jako bezwzględna i cyniczna kobieta (por. romanse; stosunek do męża, którego zdradziła; niechęć do chorego). Warto jednak pamiętać, że skrajne, zmienne zachowania i reakcje Jagny są konsekwencją jej tendencji do ulegania emocjom, nad którymi bohaterka nie potrafi zapanować. Narrator często podkreśla tę nieumiejętność panowania nad pragnieniami, uleganie innym i bierność (a więc nie perfidia!), które przyczyniają się do unieszczęśliwienia tylu osób. Czytamy, że

jako ta ziemia święta była Jagusina dusza.

Pobłażliwa ocena zachowania bohaterki możliwa jest, gdy zdamy sobie sprawę, że Jagna pragnęła przede wszystkim miłości. Poddawała się instynktowi, nie zważając zupełnie na inne, oprócz biologicznych, prawa (społeczne, chrześcijańskie). Warto zwrócić również uwagę, że bohaterka nie miała pełnej świadomości, że robi źle (nie przeprasza). Nie zachowywała się więc niemoralnie (świadome przekraczanie norm moralnych), lecz amoralnie (brak świadomości istnienia tych norm). Za swoją krzywdę obwiniała innych (por. późniejszy stosunek do Antka, wójta). Jest więc niezdolna do analizy swojego zachowania, krytycznej samooceny i refleksji, to oznacza, że nie będzie mogła wyciągnąć wniosków, a w konsekwencji nie zmieni swojego zachowania. Jagusia była zatem istotą biologiczną, pragnącą swojego szczęścia, poddaną instynktom, a w konsekwencji skazaną na klęskę.