Prawo Rzeczowe

16 maja 2012

Prawa zastawnicze ( zastaw, hipoteka )

czym są? czemu służą? interes gospodarczy? to trzeba znać

Zabezpieczenie wierzytelności

sfera zobowiązań, wykorzysuje się mechanizmy z zakresu prawa rzeczowego, prawa rzeczowe ograniczone, ale tkwią mocno w prawie obligacyjnym, bo pełnią rolę służebną, służą zabezpieczeniu wierzytelności - co to jest ? element bezpieczeństwa/ pewności ma bardzo wielkie znaczenie, kiedy ktoś jest zobowiązany spełnić świadczenia na rzecz innej osoby, ma interes aby zabezpieczyć swoje prawa, aby mieć pewność że jego interes zostanie zaspokojony ( udzielanie kredytu przez bank )

zabezpieczenia dzieli się na dwie grupy ;

osobiste; w których odpowiada sie całym swoim majątkiem, poręczenie, weksle gwarancyjne, pomoc osób trzecich które włączają się w relacje, osoba trzecia któa zobowiązuje się spłacić dług jeśli dłużnik by tego nie zrobił, różna postać np. poręczenie cywilne czy poręczenie wekslowe ( poręczenie ), weksel gwarancyjny zwykle wystawiany in blanco podpisany przez dłużnika, dostaje nakaz zapłaty na podstawie weksla, zanim nakaz się uprawopocni można prowadzić egzekucję, czas gra znaczącą rolę w tym wypadku, już można zająć pewne wierzytelności, kolejność zajęcia w egzekucji ma swoje znaczenie zabezpieczenie umożliwia realizacje interesów na całym majątku dłużnika

rzeczowe; nie zabezpiecza się zobowiązania metodami pozwalającymi sięgać do cudzego majątku, albo ułatwiają prowadzenie egzekucji, zabezpiecza się zobowiązanie za pomocą środków prawnorzeczowych, zabezpieczeniem jest konkretny przedmiot, można prowadzić z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami, bardzo często jest to rzecz należąca do osoby trzeciek, rzeczowy skutek praw zastawniczych są skuteczne w obec każdego właściciela rzeczy nawet jeśli właściciel nie jest dłużnikiem, nie ma przeszkód, osoba podejmuje ryzyko konkretnym składnikiem majątku; prawa rzeczowe ograniczone ( zastaw, hipoteka jedynie prawa rzeczowe ! pozostałe nie ), przewłaszczenie na zabezpieczenie - popularna metoda, samoochód - kredyt zawiera się jednocześnie z bankiem umowę, bank przeniesie własność samochodu gdy spłaci się kredyt, bank jest właścicielem moze być też współwłaścicielem albo udziałowcem, bank w bardzo dobrej sytuacji ( prawo bankowe ), kaucja , blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym (p.b.), prawo zatrzymania - gdy wierzycielowi z mocy ustawy służy prawo zatrzymania przedmiotu który należy do dłużnika dopóki nie zostanie spełnione świadczenie, zastrzeżenie prawa własności rzeczy sprzedanej. na konkretne rzeczy

dług - odpowiedzialność ; zespół obowiązków dłużnika, charakter poboczny np. koszty postępowania egzekucyjnego, odsetki, dłużnik ma obowiązek zarealizować swoje zobowiązanie

może istnieć odpowiedzialnośc bez długu

albo dług bez odpowiedzialności

zastaw -

zastaw ręczny/zwykły ; art 306 kc i następne, dodatkowe przepisy, zastaw ustatowy - ex lege z mocy prawa powstaje zastaw zwykły, ale to ta postać, zdarza się zwykły zupełnie wyjątkowo, raczej ma znaczenie historyczne, ale bardzo rzadko pojawia się w rzeczywistości, cały pakiet przepisów które regulują zastaw ustawowy

zastaw ewidencjonowany - nie jest to termin prawny ,ma duże znaczenie praktyczne, szczególnie rejestrowy; rejestrowy - uregulowany 1996 kompleksowo, rejestr zastawów prowadzą sądy rejestrowe, lub specjalne wydziały, podobnie jak do księgi wieczystej, rejestruje się tam zastawy , skarbowy - służy zabezpieczeniom int. podatkowym podatkowym, w oparciu o ordynację podatkową, zastaw na statkach morskich i hipoteka morska - kodeks morski 2001

typologia

przedmiot ;

zastaw na rzeczach ruchomych na prawach

na jednej rzeczy zbiorze rzeczy

umowny ustawowy

czy wierzycielowi daje się władztwo ;

związany z posiadaniem rzeczy niezwiązany z posiadaniem rzeczy ( skarbowy, rejestrowy )

pobieranie pożytków tak pobieranie pożytków nie

przedmiot zastawy; rzeczy ruchome, albo prawa, zbieru rzeczy ruchomych albo zbioru praw stanowiących całość gospodarcza

zastaw rejestrowy; przedmiotem mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, można obciążyć rzeczy oznaczone co do tożsamości, co do gatunku, stanowiące całość gospodarczą itd.

sposób powstawania ; w drodze umowy, ale też zastaw ustawowy - staje się zastawnikiem z mocy samego prawa, zastaw przymusowy - ordynacja podatkowa regululuje, z tytułu zobowiązań podatkowych, musi być podjęta jakaś decyzja w tym przedmiocie, czynność np. wpis do rejestru zastawów

posiadanie rzeczy przez zastawnika ( wirzyciela ); art 307 paragraf1 - jest to czynność prawna realna, potrzebna umowa + wydanie rzeczy wierzycielowi, element przeniesienia posiadania elementem konstrukcyjnym zastawy, ale rejestrowy jest wpis - emenet konstytyutywny podbnie jak w zastawie skarbowym

sposób zaspokojnienia zastawnika ; korzysta się z przymusu państwowego ( sądowe lub droga administracyjno prawna -> tytuł wykonawczy -> idzie się do komornika i uzyskuje się pieniądze, egzekucje do przedmiotu zastawu np. na licytacji, ale trzeba dysponować tytułem wykonawczym np. akt notarialny zaopatrzony w klauzule wykonalności, nakaz sprzedaży )

generalnie nie ma egzekucji prywatnych!!!! egzekucje prowadzi się z użyciem przymusu państwowego, egzekucje prowadzą odpowiednie organy władzy!!!!

bardzo wyjątkowe rozwiązanie - w przydakach posiadania - obrona konieczna, samopomoc, ustawodawca pozwala samodzielnie prowadzić egzekucję

z pominięciem przymusu państwowego ;

zastaw antychretyczny; mechanizm z art 319 zaliczyć pożytki na poczet wierzycielności, po wygaśnięciu zastawy zobowiązany złożyć rachunek

egzekucja prywatna ; umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie na wlasność - można się umówić że dojdzie do przeniesienia własności, jeśli ziszczą się pewne warunki wynikające z umowy, zastawnik stanie się właścicielem, następuje po upływie terminu zobowiązania zabezpieczone tym zastawem

licytacja ; umowa zastawnicza może przewidywać ze zaspokojnie nastapi w drodze sprzedaży na licytacji publicznej ( przez komornika / notariusza ) ale prowadzi taką licytację BEZ TYTUŁU EGZEKUCYJNEGO

ZASTAW ZWYKŁY - wzorzec dla pozostałych postaci , przepisy stosuje się wprost, inaczej ręczny, postesoryjny, rękodajny, ustawowadawca przewiduje dwie postaci ; na rzeczach, na prawach - odrębne regulacje

na rzeczach - ruchomych wprost dając wyraz temu że myślimy o rzeczach ruchomych tylko, bo nieruchomości obciążane hipoteką ( statki morskie - odpowiednio przepisy odnośnie hipoteki ), rozwiązanie modelowe, art 326, stosuje się przepisy odpowiednio do zastawu który powstaje z mocy ustawy, prawo rzeczowe ograniczone, skuteczne erga omnes, zastaw obiąża rzecz bez względu na to kto jest jej właścicielem, jest obciążene na rzecz innej osoby, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy ( z wyjątkiem wierzycieli szczególnych ), nie przesądza ustawodawca wprost zasady akcesoryjności ale to oczywiste że istnieje tak długo jak istenieje wierzytelność, bo ma charakter celowy - służy do realizacji innego prawa, zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności którą zabezpiecza ( nie moze funkcjonowac sam w sobie ), zaleta tego rozwiązania ;) - art 306 pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi, kierowanie egzekucji do konkretnego przedmiotu ( właściciel przedmiotu nie koniecznie może być nasz dłużnik ) niektórzy wierzyciele osobiści mają pierwszeństwo, konkurencja między zastawnikami - mają różne tytuły, w konkurencji wygrywa ten który ma prawo rzeczowe, ale może isnieć konkurencja uprawnionych rzeczowo, ale generalnie w przypadku zastawu ręcznego nie powinno się zdarzyć, bo wiąrze się to z przeniesieniem rzeczy, tym zastawem nie powinno się wielokrotnie obciążać rzeczy. ( ale w zastawie rejesterowym ustawodawca nie wprowadza wyjątku, bo ograniczone prawo rzeczowe ustanowione wczesniej.. ? rozstrzyga chwila zwłożenia wniosku ! ) przedmiot zabezpieczenia - zabezpieczenie wierzytelności pieniężnej, ostatecznie musi być pieniężna bo sposobem realizacji jest egzekucja w której uzyskuje się pieniądze, zastawca a zastawnik - jeżeli zastawca nie jest dłużnikiem osobistym może się bronić zarzutami osobistymi nawet tymi których się zrzek dłużnik ( ? ), przedmiot zastawu - ustanawia się zastaw na rzeczach ruchomych , skutek względem części składowych i przynależności - ale to muszą być rzeczy zbywalne , mające wartość majątkową, niewyłączone z obrotu ( w zasadzie nei może być broń palna ;P bo obrót poważnie ograniczona ), ustawodawca nie rozstrzyga czy przedmiotem zastawu może być zbiór rzeczy, rzecz zniorowa si, ale co do tego to chyba nie, powstanie zastawu - powstaje naskutek umowy między właścicielem a wierzycielem, dlatego że właściciel nie musi być dłużnikiem + wydanie rzeczy - element realny który istenieje, ale jeśli znajduje się w dzierżeniu wierzyciela to tylko sama umowa ( brevi, longa manu ) art 309 - może być ustanowiony zastaw mimo że zastawca nie jest właścicielem rzeczy, rzecz zostanie obciążona mimo że nie jest własnością takiej osoby. Nie zmienia to faktu że powstanie zastaw, nie przenosi własności, ale powstaje stosunek zastawu. relacje pomiędzy stronami takiej umowy - zobowiązanie realne, bez względu na to kto zawierał umowę, te relacje, nie niszczyć, nie utracić, jeśli pożytki to trzeba je pobierać, jeżeli zastawnik poczynił nakłady, to stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu spraw bez zlecenia, co zrobić jeśli narazona na utratę. Wygaśnięcie zastawu - ogólne przypadki - zrzeczenie się - zastawnik może się zrzec, konfuzja, wygaśnięcia wierzytelnośći - akcesoryjny charakter, przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem, zwrot rzeczy ( posiadanie widocznym znakiem, jego odpadnięcie powdouje wygaśnięcie zastawu, jeśli sam zróci, zastaw wygasa bez względu na zastrzeżenie przeciwne ), zniszczenie rzeczy ( wyjątkowo moze przejść na surogaty rzeczy, nabycie rzeczy przez osobę trzecią ( w przypadku kupna rzeczy od osoby nieuprawnionej skutek nabycia własności, wygaśnie stusunek zastawu, wygaśnie to obciążenie ) , sprzedaż rzeczy w toku egzekucji, przybicie i zapłacenie całej ceny.

zastaw na prawach - " prawo na prawie " coraz większe znaczenie, zastaw na wierzytelnościa, dobrach niematerialnych, prawa jeżeli są zbywalne ( odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ), ustanowienie - stosuje się odpowiednio przepisy o ustanowienia, ustanowienie na piśmie z datą pewną 329, na wierzytelności nie wiąże się wydanie dokumentów wtedy potrzeba zawiadomić pisemnie dłużnika przez zastawcę, relacje między stronami umowy, ochrona zastawu - może wykonywac wszelkie czynności któe zmierzają do zachowania obciążonego prawem.