1. Kongres wiedeński i jego postanowienia.

Kongres wiedeński (tak zwany "koncert mocarstw") obradował w latach 1814-15. Został on przerwany przez tak zwane "sto dni Napoleona", jednakże szybko powrócono do obrad. Na Kongresie omawiano ważne sprawy dotyczące ładu, który miał zapanować w Europie po epoce napoleońskiej. Przedstawiciele Anglii, Francji, Rosji, Austrii i Prus. Naturalnie podział ziem dostarczał wielu sporów i kłótni pomiędzy reprezentantami, każdy chciał uzyskać jak najlepsze ziemie. Bój toczono między innymi o Saksonię i Księstwo Warszawskie. Kongres ten często nazywano także "tańczącym kongresem", gdyż w czasie obrad uczestniczy wiele czasu poświęcali na bale, przedstawienia teatralne, koncerty, rewie wojskowe i wycieczki za miasto. Akt końcowy podpisano 9 czerwca 1815 roku.

Reprezentanci

Anglia - książę Artur Wellington, Karol Stewart i Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh
Austria - książę Klemens Lothar von Metternich będący ministrem spraw zagranicznych, cesarz Franciszek I i baron Wassenberg
Francja - książę-minister Karol de Talleyrand
Prusy - kanclerz książę Karol August von Hardenberg, Wilhelm von Humboldt oraz król Fryderyk Wilhelm III
Rosja - Karol Nesselrode, Gustaw von Stackelberg, książę Andrzej Razumowski, książę Adam Czartoryski i car Aleksander I

Na Kongresie Wiedeńskim kierowano się trzema głównymi zasadami:

Legitymizm - prawo nienaruszalności dynastii panujących przed Rewolucją Francuską do tronów europejskich, ponieważ władza ich pochodziła od Boga; było to także sprzeciwianie się hasłom rewolucji dotyczącym suwerenności narodu i jego prawie do samostanowienia; wystąpienia przeciw władcy i jego dynastii uznano za bezprawne.
Restauracja - powrót do dynastii sprzed 1789 roku, na przykład na tronie Francji znowu zasiedli Burboni (Ludwik XVIII).
Równowaga sił - jest to stosowana przez Anglie zasada tzw. "balance of power", która miała zapobiec dominacji jednego państwa kosztem innych na kontynencie europejskim; Wielka Brytania często występowała w roli arbitra.

Postanowienia terytorialne

Belgia i Holandia - połączone zostały w jedno państwo - Zjednoczone Królestwo Niderlandów. Co się wkrótce okazało strasznym błędem, nie wzięto pod uwagę dążeń Belgów do posiadania własnego państwa (w 1830 roku wybuchło tu powstanie narodowowyzwoleńcze).
Francja - granice francuskie miały mieć kształt tych sprzed 1790 roku. Na państwo nałożono wysoką kontrybucję (700 milionów franków). Wojsko ograniczono do 150 tysięcy żołnierzy. W państwie stacjonowały tymczasowo wojska państw zwycięskich. Nastąpiła restauracja Burbonów - rządy braci Ludwika XVI: Ludwika XVIII, a potem Karola X.
Rosja - otrzymała znaczne ziemie Księstwa Warszawskiego, a także Finlandię i Besarabię.
Szwajcaria - uznano ją za niepodległe, suwerenne państwo.
Wielka Brytania - zatrzymały przy sobie: Maltę, Helgoland, Wyspy Jońskie, Cejlon, Mauritius i południową Afrykę.
Włochy - powróciły do stanu sprzed rewolucji i wojen napoleońskich. Utrwalono istniejące tam wcześniej już rozbicie polityczne i ekonomiczne. Nastąpiła restauracja Państwa Kościelnego i władzy papieża. Modena i Toskania powróciły do władzy Habsburgów włoskich, Parmę z kolei oddano w dożywotnie posiadanie córce cesarza Franciszka I, żonie Napoleona I. Do Neapolu i na Sycylię wrócił Ferdynand IV Burbon, który zjednoczył południowe Włochy i stworzył Królestwo Obojga Sycylii, będąc tam królem jako Ferdynand I. Do Austrii natomiast wróciła Lombardia, Wenecja i Dalmacja.
Ziemie niemieckie - rozwiązano przede wszystkim utworzony przez Napoleona Związek Reński. Na jego miejsce utworzono Związek Niemiecki. Skupiał on 41 państw i 4 wolne miasta. Pozycję przewodniczącego powierzono Austrii, co wkrótce stało się przyczyną licznych konfliktów z rozrastającą się potęgą Prus. Utrwalono jednak rozbicie ekonomiczne i polityczne w księstwach niemieckich. Bawaria oddała Austrii Tyrol i Salzburg, ale za to zatrzymała Palatynat Reński i Würzburg. Królestwo Pruskie z kolei otrzymało część ziem Księstwa Warszawskiego (tzw. Wielkie Księstwo Poznańskie), część Saksonii, Gdańsk, Pomorze Szwedzkie z Rugią, Nadrenię i Westfalię.
Ziemie polskie - z większości ziem Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie zwane także Królestwem Kongresowym lub Kongresówką. Było ono w ścisłej unii realno-personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Pierwszym jego władcą został car Aleksander I. Austria otrzymała z kolei kopalnie soli w Wieliczce i Bochni. Wielkopolskę włączono w skład państwa pruskiego jako Wielkie Księstwo Poznańskie.

2. Święte przymierze i jego znaczenie

   Święte Przymierze była to próba stworzenia federacji państw, których władcy troszczyliby się o zachowanie porządku i ładu w Europie. Miano nie tylko nie dopuszczać do kolejnych rewolucji, ale także w założeniach miano się kierować braterstwem, zasadami ewangelii oraz przyjaźnią przy rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych. Akt ustanawiający Święte Przymierze podpisano 26 września 1815 roku z inicjatywy cara Rosji, Aleksandra I. Chociaż do Przymierza przystąpiły prawie wszystkie kraje europejskie (oprócz Państwa Kościelnego, Anglii i Turcji), to jednak główny prym wiodły trzy z nich: Austria, Rosja i Prusy. Papież odmówił wstąpienia ze względu na to, że do Przymierza weszły państwa różnych wyznań, a nie tylko chrześcijanie. Anglia z kolei uznała przystąpienie do Święte Przymierza jako niezgodne z konstytucją. Zaproszone przez cara Stany Zjednoczone też odmówiły, bo nie chciały się mieszać w sprawy europejskie.

3. Sytuacja międzynarodowa w Europie w latach 1815- 1848

Sytuacja społeczna i gospodarcza

Blokada kontynentalna i potrzeby krajów zaangażowanych w wojny napoleońskie stanowiły ciężkie, osłabiające gospodarkę wielu państw doświadczenie. Z drugiej strony wymusiły jednak rozwój ekonomiczny - wstąpienie Europy na drogę rewolucji przemysłowej. Na zachodzie kontynentu rozwijały się przemysł włókienniczy, meta-lurgiczny i górnictwo. Coraz powszechniej wykorzystywano maszynę parową, powstawały duże ośrodki prze-mysłowe. Sprzyjało to kształtowaniu się dwóch grup społecznych, które odegrały kluczową rolę w historii XIX wieku - burżuazji i klasy robotniczej. Ich aspiracje polityczne stanowiły podstawę rozkwitu nowych ideologii i koncepcji politycznych.

Ideologie I połowy XIX wieku

Zmiany, jakie dokonały się na "starym kontynencie" na przełomie XVIII i XIX stulecia, oraz decyzje kongresu wiedeńskiego, budziły rozmaite reakcje poszczególnych środowisk społecznych. Część starej arystokracji, hie-rarchii kościelnej, niektórzy członkowie panujących dynastii nie godzili się z nowymi realiami i dążyli do od-tworzenia anciem regime'u. Ideologią spajającą to środowisko był reakcjonizm.

Zamożna burżuazja i szlachta sprzyjała konserwatyzmowi. Godził się on z nową rzeczywistością, nie uznając jednak zasadności dalszego jej reformowania. Według konserwatystów ludzkość ulegała stopniowej ewolucji, a gwałtowne zmiany mogły temu procesowi zaszkodzić. Obie ideologie chętnie odwoływały się do poparcia Ko-ścioła - postulowany przez nie "sojusz tronu i ołtarza" miał być gwarancją stabilności państw.

Odmienną postawę prezentowały średnia i drobna burżuazja, inteligencja - światlejsi przedstawiciele grup, które rozgoryczone były postanowieniami wiedeńskimi. Najbardziej odpowiadał im program liberalizmu, postulujący wolność człowieka w każdej dziedzinie: politycznej, gospodarczej i religijnej. Właśnie liberalizm miał się stać czołowym nurtem życia politycznego I połowy XIX wieku. Konkurując z konserwatyzmem prowokował stop-niowe przemiany ustrojów oraz realiów społeczno-gospodarczych państw Europy. Mniejszą rolę odgrywała skrajna doktryna socjalizmu utopijnego, której przedstawiciele dążyli do stworzenia doskonałego, sprawiedliwego społeczeństwa, kierując się naiwną wiarą w dobro natury człowieka. Możliwość zaistnienia danych nurtów politycznych w poszczególnych krajach zależna była od zakresu panują-cych w nich swobód.

Francja w I połowie XIX wieku

Ojczyzna rewolucji należała do wiodących państw kontynentu. Najszybciej przebiegały tam przemiany gospo-darcze, a kryzysy polityczne przyciągały uwagę całej Europy. Ustrój określała oktrojowana w 1814 r. "karta konstytucyjna". W wyniku restauracji Burbonów tron przypadł w 1814 r. Ludwikowi XVIII. Rządy tego władcy trwały do 1824 r. i rozpoczęły się od krwawych rozliczeń z działaczami rewolucji i okresu napoleońskiego ("ter-ror sądowy"). Ogromne znaczenie uzyskał Kościół katolicki. Decydującą rolę na scenie politycznej odgrywało reakcjonistyczne ugrupowanie "ultrasów". Rozwijała się liberalna opozycja, tworzyły spiskowe sprzysiężenia karbonariuszy.

Sytuacja uległa zaostrzeniu po wstąpieniu na tron Karola X (1824 -1830). Próby ograniczania uprawnień parla-mentu i represje wobec opozycji doprowadziły do wybuchu rewolucji lipcowej 1830 r. Po obaleniu Karola, tron powierzono Ludwikowi Filipowi orleańskiemu (1830 - 1848), który przeszedł do historii jako król bankierów. Zliberalizowanie konstytucji i rozszerzenie praw wyborczych zostało dobrze przyjęte przez przedsiębiorców i finansistów. Nastąpił okres imponującego rozwoju gospodarczego. Kwitła kultura. To, co korzystne dla burżu-azji, rodziło sprzeciw robotników. W latach trzydziestych kilkakrotnie dochodziło do wystąpień robotniczych, brutalnie tłumionych przez wojsko. Narastające konflikty społeczne, korupcja, niezdolność do przeprowadzenia zasadniczych reform politycznych i społecznych doprowadziły do upadku tronu Ludwika Filipa w lutym 1848, co zapoczątkowało Wiosnę Ludów w Europie.

Rosja w I połowie XIX wieku

Główny pogromca Napoleona - Aleksander I (1801 - 1825) władał krajem pod każdym względem zapóźnionym w stosunku do Europy. Feudalna struktura gospodarcza i społeczna oraz skrajnie absolutystyczny system samo-dzierżawia budziły niechęć dużej części rosyjskiej szlachty i inteligencji. Niechęć tym żywszą, że podsyconą obserwacjami wyniesionymi przez rosyjską elitę - korpus oficerski z kampanii odbywanych na zachodzie kon-tynentu. O ile w początkach swego panowania Aleksander mógł budzić nadzieje na podjęcie liberalnych reform - działania takie zapoczątkował tzw. "komitet tajny", o tyle nie żywiono już takich złudzeń po klęsce Napole-ona. Car, owładnięty religijnym mistycyzmem, zwalczał wszelką myśl liberalną. Umocnił Cerkiew, wzmógł kontrole nad armią, nakazał likwidację masonerii. Wyrazem sprzeciwu wobec polityki Aleksandra był rozwój konspiracji oficerskiej w armii i wybuch powstania dekabrystów w grudniu 1825 r. Sprawnie stłumione przy-czyniło się jedynie do skostnienia jedynowładztwa rosyjskiego pod rządami cara Mikołaja I (1825 - 1855).

Nowy imperator poddał Rosję kontroli zbiurokratyzowanej machiny, nadzorowanej przez III Oddział Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości. Kraj trwał w zastoju. Brak reform i anachroniczność systemu wewnętrznego miała rekompensować Rosjanom aktywność na arenie międzynarodowej, na której Rosja występowała w charak-terze żandarma strzegącego wiedeńskiego porządku. Gdy w latach pięćdziesiątych Mikołaj zdecydował się na wojnę z Turcją (wojna krymska), przyniosła ona Rosji dotkliwą klęskę.

Państwa niemieckie w I połowie XIX wieku

Kongres wiedeński nie potrafił całkowicie zlikwidować skutków wojen napoleońskich na terenie Rzeszy. Chcąc - choćby częściowo - przywrócić pozycję Habsburgów, utworzono Związek Niemiecki, którego przewodnictwo objął cesarz Austrii. Nie satysfakcjonowało to pragnących zjednoczenia Niemców i nie odpowiadało układowi sił. Wprawdzie Austria pod względem terytorialnym była ogromna, ale jej wielonarodowy charakter i zakorze-niony głęboko feudalizm czyniły jej potęgę iluzoryczną. Kanclerz Klemens Metternich dążył do kontrolowania stosunków w Związku, lecz jego działania nie były zbyt skuteczne. W państwach niemieckich rozwijała się myśl liberalna, a ruch narodowy silny był zwłaszcza w środowisku studentów i intelektualistów (ruch burszów).

Szczególną rolę odgrywały Prusy, które forsownie modernizowały strukturę gospodarczą i społeczną ("pruska droga do kapitalizmu"). Monarchia Hohenzollernów była także głównym ośrodkiem dążeń narodowych. Wyra-zem pozycji Prus było oddanie im przewodnictwa utworzonego w 1834 r. Związku Celnego.

Państwa włoskie w I połowie XIX wieku

W wyniku kongresu wiedeńskiego utrwalony został, wbrew pragnieniom Włochów, podział polityczny Półwyspu Apenińskiego. Władcy państw włoskich utrzymywali absolutystyczne metody sprawowania władzy, stroniąc od przeprowadzania reform. Postępowali tak przede wszystkim król Obojga Sycylii, związani z Habsburgami książęta na północy półwyspu, a także papież w Państwie Kościelnym.

Wyrazem sprzeciwu wobec pokongresowego porządku były wystąpienia rewolucyjne, do których w latach dwudziestych doszło w Neapolu i Piemoncie. Dziesięć lat później widownią podobnych wystąpień stały się Państwo Kościelne, Parma i Modena. Sytuacja we Włoszech budziła niepokój Świętego Przymierza, które de-cydowało o podejmowaniu zbrojnych interwencji w obronie zagrożonego porządku.

Względnie liberalny system zapanował po wstąpieniu na tron Karola Alberta (1831 - 1849) w Królestwie Sar-dynii. Nowy władca budził nadzieje rodaków na przeprowadzenie zjednoczenia Włoch. W pierwszej połowie stulecia pragnienia te nie mogły się ziścić. Na drodze do ich realizacji stała Austria , w której granicach znajdo-wały się Lombardia i Wenecja, prowincje o ogromnym znaczeniu gospodarczym i politycznym. Wobec bierności władców, zaczął rozwijać się we Włoszech ruch na rzecz zjednoczenia kraju - Risorgimento. Stopniowo obejmował on coraz szersze grupy społeczne, polegał na działalności publicystycznej, manifesta-cjach, a także aktywności spiskowej. Radykalny, antyaustriacki charakter miały konspiracyjne ugrupowania karbonariuszy i Młodych Włoch, z Giuseppe Mazzinim na czele.

Anglia w I połowie XIX wieku

"Gigant kapitalizmu" pozostawał w pierwszej połowie stulecia jakby na uboczu głównego nurtu wydarzeń. An-glicy, po rozprawieniu się z Napoleonem i zbudowaniu w Wiedniu systemu równowagi sił, skupili się na pro-blemach wewnętrznych. W omawianym czasie Anglia była liderem światowej gospodarki. Pochodzące jeszcze z XVIII wieku wynalazki - przędzarka "Jenny", maszyna parowa Jamesa Watta, czy zbudowana już w XIX stuleciu kolej żelazna George'a Stephensona pozwalały przemysłowi angielskiemu rozwijać się na ogromną skalę. Ekspansja kolonialna w Kanadzie, Indiach, Australii i Afryce zapewniała dostęp do surowców, rynków zbytu i siły roboczej. Imponującym przemianom gospodarczym towarzyszyły jednak konflikty społeczne i poli-tyczne.

Industrializacja i mechanizacja powodowały niezadowolenie robotników. Niskie płace i nadmiar rąk do pracy rodziły frustrację, która znajdowała ujście w ruchu niszczycieli maszyn ("luddyści"), manifestacjach i zamieszkach. Najpoważniejszym problemem politycznym była walka o reformę prawa wyborczego. W pierwszym etapie doprowadzono w 1832 r. do przyznania odpowiedniej reprezentacji nowym, wielkim ośrodkom przemysłowym i ograniczenia uprawnień małych, "zgniłych miasteczek". W drugiej połowie lat trzydziestych powstał "ruch czartystów", który domagał się m. in. zniesienia cenzusu majątkowego i przyznania powszechnego prawa wyborczego. Pomimo daremności walki czartystów, ruch te wywarł poważny wpływ na oblicze polityczne Anglii i przyczynił się do demokratyzacji systemu politycznego i liberalizacji ustawodawstwa robotniczego.

Ruchy wolnościowe w Europie I połowy XIX wieku

Po 1815 r. w szczególnie trudnej sytuacji znalazły się narody pozbawione własnej państwowości. Rozbudzone w epoce napoleońskiej dążenia narodowe sprawiały, że zniewolone społeczeństwa nie godziły się na pogwałcenie ich aspiracji. Każda dekada przynosiła Europie nowe wystąpienia rewolucyjne.

W 1821 r. wybuchło skierowane przeciwko Turcji powstanie Greków, które przerodziło się w niezwykle krwa-wą i okrutną wojnę. Potworne rzezie ludności greckiej budziły solidarność i współczucie narodów Europy. Ma-sakrze natomiast biernie przyglądali się monarchowie państw Świętego Przymierza. Dopiero w 1827 r. Anglia, Rosja i Francja zdecydowały się na antyturecką interwencję. W jej rezultacie podpisany został w 1829 r. traktat adrianopolski, który otworzył drogę do całkowitej niepodległości Grecji. Równocześnie autonomię w ramach Imperium Osmańskiego otrzymały Serbia, Mołdawia i Wołoszczyzna.

Pod wpływem rewolucji lipcowej, w sierpniu 1830 r. wybuchło powstanie Belgów, którego celem było zrzuce-nie holenderskiego panowania. W październiku 1830 r. ogłoszono deklarację niepodległości Belgii. Planowana interwencja rosyjsko-austriacka, która miała wesprzeć Holendrów, nie doszła do skutku. Walczącym Belgom wsparcia dyplomatycznego udzieliła Anglia, a militarnego Francja. Holandia pogodziła się z powstaniem nowe-go państwa dopiero w 1839 r.

Obie, zakończone sukcesami, rewolucje niepodległościowe budziły podziw wśród innych narodów pozbawio-nych własnej państwowości. Polacy, Włosi, Serbowie, Węgrzy podejmowali próby odzyskania niepodległości, czy choćby autonomii. Czesi, Słowacy, Ukraińcy, Chorwaci, Słoweńcy przeżywali okres odrodzenia świadomo-ści narodowej. Krępowana gorsetem Świętego Przymierza i rozpalana romantycznymi namiętnościami Europa stanowiła tygiel, w którym - mimo starań monarchów - dojrzewała kolejna potężna rewolucja - Wiosna Ludów.

4. Wiosna ludów i jej wpływ na stosunki międzynarodowe w Europie

Wiosna Ludów był to okres ruchów rewolucyjnych, które ogarnęły niemal całą Europę. Trwały od 1846 do 1849 r. Chociaż nie wszędzie wybuchały w tym samym czasie, to jednak wszystkie były powiązane przez podobną ideologię oraz przez to, że powodzenie rewolucji w jednym kraju było zachętą do podobnej rewolucji w innym. W każdym kraju ruch rewolucyjny miał inną genezę, można jednak wskazać kilka czynników ogólnych, które występowały u początków wszystkich ruchów rewolucyjnych. Z pewnością jedną z głównych przyczyn Wiosny Ludów był rozwój przemysłu i burżuazji, który pozostawał w coraz większej niezgodności z obowiązującymi formami politycznymi i społecznymi (feudalizm). Forma kapitalistyczna rozsadzała ramy dotychczasowego ustroju. Burżuazja musiała dążyć do usunięcia ograniczeń gospodarczych (pozostałości feudalizmu), do zniesienia korporacji zawodowych i cechów. Dążyła też do usunięcia pozostałości feudalnych na wsi, aby łatwiej zdobyć siłę roboczą i poszerzyć rynek wewnętrzny, a także do ograniczenia władzy feudałów, popierających głównie interesy rolnictwa. Bezpośrednią przyczyną Wiosny Ludów był okres głodu, który niemal cała Europa przeżywała w latach 1846 -1848. Zaraza prawie wszędzie zniszczyła kartofle, nieurodzajem dotknięte zostało zboże. Poza tymi problemami natury gospodarczej, ogromną rolę w latach 1846-48 odegrały także hasła narodowowyzwoleńcze i zjednoczenia narodowego. Wiosna Ludów, to także okres, w którym o zjednoczenie walczyli Niemcy i Włosi, a o państwo narodowe – Polacy, Węgrzy, no i Czesi.

5. Wojna krymska geneza przebieg i kongres paryski 1856r.

Przyczyny:

• wojna turecko- egipska ( 1839-1840) wykazała ogromną słabość polityczną Rosji- każde mocarstwo próbuje uzależnić Turcję od siebie ( motywy polityczne i ekonomiczne)

• handel czarnomorski pełnił istotną rolę, konkurował skutecznie z handlem ang i fr w Turcji i Persji. Mając protektorat nad Mołdawią i Wołoszczyzną Rosja utrudniałaby morski eksport zboża z tych krajów do Anglii, dlatego Anglia starała się nie dopuścić do opanowania ekonomicznego Turcji przez Rosję→Anglia gotowa do kompromisu z Francją na wschodzie, w celu powstrzymania wpływów Rosyjskich nawet drogą militarną

• dla Austrii ekspansja ros. Także niebezpieczna – utrudniała handel autriacki idący Dunajem. Ekspansja polit Rosji oznaczała początek okrążenia ekonomicznego oraz polit od wsch i płd

• wzrost napięcia w stosunkach Rosji i Turcji pod wpływem żądań Rosji i Autrii o wydanie patriotów węgierskich i polskich, którzy po klęsce rewolucji na Węgrzech znaleźli schronienie w Turcji. Po konsultacjach z Londynem i Paryżem sułtan odmówił

• bezpośrednie: żądanie Rosji uregulowania sprawy miejsc świętych i uznania prawa Rosji do opieki nad wszystkimi prawosławnymi w Turcji. Odmowa, a ang i fr okręty wojenne popłynęły ku Cieśninie Dardanelskiej. Z końcem 1853 r Rosjanie weszli do Mołdawii i Wołoszczyzny.

Przebieg:

• X. 1853r.- Turcja wypowiada Rosji wojnę (zachęcona postawą UK )

• XI.1853 r.- Synopa :wiceadmirał floty ros. Paweł Nachimow pokonał flotę turecką

• II. 1854 – Wlk Bryt. i Fr. wystosowały do Rosji ultimatum, grożąc wojną, jeśli Rosja w ciągu 2 miesięcy nie opuści Mołdawii i Wołoszczyzny. Mikołaj I zwrócił się o pomoc do swoich sojuszników Austrii i Prus, ale państwa te zajęły postawę „nieżyczliwej neutralności”

• III. 1854-FR i WB wypowiedziały wojnę Rosji.

• 2.XII.1854r.- Austria przestaje być neutralna i podpisuje układ sojuszniczy z FRA i UK:

- zobowiązywał on Austrię do ochrony Mołdawii i Wołoszczyzny przed agresją rosyjską

- państwa zachodnie przyrzekły nie tolerować ruchu rewolucyjnego w PN Włoszech , gdyby

się pojawił podczas ewentualnej wojny austriacko- rosyjskiej

Był to jednak układ polityczny i Austria nie wzięła czynnego udziału w wojnie ( utraciła jednak zaufanie i poparcie

Rosji , którego ta zazwyczaj jej udzielała ).

• ROSJA : kompletnie nieprzygotowana do wojny , a dowódca wojskowy Mienszykow – nieudolny. Armii rosyjskiej brakowało amunicji , Ŝywności , lekarstw.

• IX. 1855r. gen. Pelissier zdobył Sewastopol.

• IX.1855r. – zniszczenie floty rosyjskiej.

• Rząd bryt. chciał kontynuować wojnę , aŜ do zupełnej klęski Rosji , natomiast Napoleon III pragnął nie tyle

pokonania Rosji , ile zmian terytorialnych w Europie i poruszenia sprawy polskiej i włoskiej.

XII. 1855r. Austria uzgodniła z UK i FRA nowy 5-punktowy plan pokojowy i przedstawiła go Rosji jako ultimatum

:

1. W sprawie Księstw Naddunajskich i wolności Ŝeglugi na Dunaju był on podobny do

Poprzedniego.

2. Pozostałe propozycje – charakter bardziej restrykcyjny :

* zakaz utrzymywania przez Rosję i Turcję floty wojennej

* rezygnacja Rosji z samodzielnej opieki nad prawosławnymi w Turcji

* odstąpienie przez Rosję części południowej Besarabii

ROSJA przyjęła te warunki jako podstawę zawarcia pokoju.

Traktat Paryski:

• 30.03.1856

• podpisany przez WB, FR, Sardynię, Austrię, Rosję i Prusy

• Turcji zwrócono miasta Kars

• sojusznicy ustepowali z Swestapola, Bałakławy, Eupatorii, Kerczu, Kinuburnu i wszystkich innych punktów zajętych w czasie działań wojennych

• Turcja otrzymała zwierzchnictwo nad Mołdawią, Wołoszczyzną i Serbią, ale garnizony turecki mogły znajdować się tylko w Serbii.

• Państwa sygnatariusze traktatu brały na siebie opiekę nad chrześcijanami w Turcji

• Poprawiła się sytuacja międzynarodowa Turcji, na kongresie traktowano ją jako państwo równorzędne

• wolność żeglugi na Dunaju i ogłoszono neutralność M. Czarnego

Skutki pokoju paryskiego:

• polit. Zakończenie funkcjonowania Świętego Przymierza

• upadek autorytetu i prestiżu Rosji na arenie międynarodowej, zmniejszenie znaczenia Rosji na Bliskim Wschodzie

• porażka polit Austrii- zrażenie Rosji i nie uzyuskanie FR, ani WB

6. Zjednoczenie Włoch

7. Polityka Bismarcka i zjednoczenie Niemiec

8. Polityka Bismarcka po zjednoczeniu i sojusz trzech cesarzy 1872- 1887

9. Sojusz niemiecko- austriacki 1879r i trójprzymierze.

10. Sojusz francusko -rosyjski i narodziny entanty 1904-1907

11. Sytuacja międzynarodowa w przed I WŚ i wojny bałkańskie

12. Przyczyny I WŚ

13. Najważniejsze wydarzenia pierwszego etapu I WŚ 1914-16

Pierwsza Wojna Światowa - geneza wybuchu

Zjednoczenie Niemiec i Włoch w drugiej połowie XIX wieku było początkiem przemian w stosunkach międzynarodowych. Po zwycięskiej wojnie z Francją Niemcy zaczęły powoli zdobywać dominującą rolę w polityce europejskiej. We Francji z kolei, bardzo silne były tendencje antyniemieckie.
Jednym z głównych powodów wybuchu Pierwszej Wojny Światowej był konflikt mocarstw na obszarach pozaeuropejskich. Niemcy, które rozpoczęły proces kolonizacji dużo później niż inne Europejskie mocarstwa, dążyły do nowego podziału terenów kolonialnych, a dzięki temu do polepszenia swojej potęgi ekonomicznej. Polityka niemiecka spotykała się jednak z wielkim oporem ze strony Wielkiej Brytanii, która była zainteresowana utrzymaniem swojego panowania na morzach i w koloniach. Groźne dla niej były też zbrojenia morskie prowadzone przez Niemcy. Mogły one spowodować utratę statusu największej potęgi morskiej przez WB.
Kolejnym państwem europejskim dążącym do konfrontacji była Francja, która chciałabodzyskać stracone w 1871 roku Alzację i Lotaryngię. Poza tym wpływy francuskie w Maroku zaczęły być osłabiane przez ekspansję Niemiec.
Innym ważnym problemem w polityce europejskiej była kwestia Bałkanów. Był to najbardziej zapalny obszar w Europie. Już w XIX wieku, arena licznych konfliktów, w które zaangażowane były wielkie mocarstwa. Jednak na początku XX wieku sytuacja na Bałkanach zaostrzyła się w wyniku rosnącej rywalizacji austriacko-rosyjskiej na tym terenie Rosja chciała także otwarcia cieśnin czarnomorskich. Geneza tzw. „kotła bałkańskiego” była związana z osłabieniem Turcji i późniejszym rozpadem Imperium Osmańskiego. Na Bałkanach zaczęły powstawać nowe państwa wspierane przez Rosję, bądź przez Austro-Węgry i Niemcy.
Rozbieżności w polityce wielkich mocarstw spowodowały grupowanie się państw w różne sojusze. Na początku XX wieku powstał podział na dwa obozy. Z jednej strony zaniepokojona zbrojeniami morskimi Niemiec i ich agresywną polityką pozaeuropejską, Wielka Brytania sprzymierzyła się z antyniemiecką Francją. W 1904 roku powstało tzw. „serdeczne porozumienie” (entente cordiale). W 1907 roku do Francji i Wielkiej Brytanii dołączyła Rosja obawiająca się przymierza niemiecko-austriackiego. Sojusz ten zwany był od tego czasu Trójporozumieniem.
Drugi blok polityczny zaczął kształtować się już wcześniej. W wyniku rozbieżności wynikłych po wojnie bałkańskiej zakończonej kongresem berlińskim w 1878 roku, rozpadł się sojusz trzech cesarzy, czyli Niemiec, Austro-Węgier i Rosji. W następnym roku Niemcy zawarły sojusz z Austro-Węgrami, zobowiązujący oba państwa do wzajemnej pomocy w wypadku wojny z Rosją lub Francją. W 1882 roku do sojuszu dołączyły Włochy, które podobnie jak Niemcy pragnęły zmiany podziału terytoriów pozaeuropejskich. W ten sposób powstało tzw. Trójprzymierze.
Bezpośrednim powodem wybuchu Pierwszej Wojny Światowej była sytuacja na Bałkanach. W wyniku zwycięskich dla Serbów wojen z Bułgarią na początku wieku XX, to drugie państwo zbliżyło się do państw Trójprzymierza. Jednak wydarzeniem, które było bezpośrednim powodem wybuchu wojny, był zamach na austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, przeprowadzony 28 VI 1914 roku. Został on zastrzelony przez serbskiego nacjonalistę. Spowodowało to ultimatum rządu austriackiego wobec Serbii. Zostało ono przyjęte z pewnymi zastrzeżeniami, co jednak nie zadowoliło Austro-Węgier mających pełne poparcie Niemiec. Państwa centralne wypowiedziały więc wojnę Serbii, co spowodowało natychmiastową reakcje Rosji. Skomplikowany system sojuszy międzynarodowych spowodował tzw. „efekt domina” i po pewnym czasie dwa wielkie sojusze militarne i polityczne, jakimi było Trójporozumienie i Trójprzymierze stanęły naprzeciwko siebie.

Przebieg

Według planów państw centralnych, wojna miała rozstrzygnąć się na zachodzie, a dopiero po pokonaniu Francji w planach była kampania przeciw Rosji. Przewidywał to niemiecki plan działań wojennych gen. Schliefena. Zgodnie z jego założeniami większość sił niemieckich miała zaatakować Francję przez teren neutralnej Belgii. Miała to być szybka kampania podobna do tej z 1870 roku. Przewidywano, że mobilizacja armii rosyjskiej potrwa dosyć długo i do czasu osiągnięcia przez wojska rosyjskie pełnej sprawności bojowej, uda się pokonać Francję. Zabezpieczeniem frontu wschodniego miały zając się oddziały austro węgierskie.

Rok 1914
Plan Schliefena nie został jednak wykonany. Z powodu niespodziewanie szybkiej reakcji wojsk rosyjskich, Niemcy zmuszeni byli pozostawić dużą część swoich oddziałów na wschodzie, przez co osłabili swe główne siły na froncie zachodnim. Między innymi z tego powodu atak na Francję został zatrzymany we wrześniu 1914 roku nad rzeką Mar¬ną. Bitwa ta zmusiła Niemców do zatrzymania ofensywy i okopania się. Tak rozpoczęła się długotrwała wojna pozycyjna. Niemcom nie udało się więc zrealizować koncepcji szybkiego zwycięstwa nad Francją.
Na wschodzie działania wojenne Niemiec przynosiły lepsze skutki. Oddziały pod dowództwem gen. Hildenburga i gen. Ludendorfa pod Tannenbergiem i w bitwie nad Jeziorami Mazurskimi pokonały wojska rosyjskie. Kontratak Państw Centralnych zakończył się wyparciem wojsk rosyjskich za Wisłę. Rosjanie przeprowadzili następnie wielka kontrofensywę i doszli aż pod Dunajec (zajęto Lwów, Przemyśl). Jednak ofensywa załamała się po przegranej bitwie pod Limanową.
W tym samym roku Turcja przystąpiła do wojny po stronie Państw Centralnych. Spowodowało to zablokowanie przez nią cieśnin czarnomorskich. W odpowiedzi Brytyjczycy zajęli Mezopotamię oraz Palestynę.

Rok 1915
Ważnym wydarzeniem 1915 roku była zmiana sojuszu przez Włochy, które początkowo walczyły po stronie Państw Centralnych. Austro-Węgrom w tym roku udało się zająć Serbię. Natomiast na froncie wschodnim Rosjanie ponieśli kilka dużych porażek. W ich wyniku Niemcom udało się zająć Warszawę.Na froncie zachodnim nadal trwała wojna pozycyjna, w której żadna za stron nie mogła zdobyć wyraźnej przewagi. Niemcy próbowali posunąć się do przodu jednak zostali zatrzymani w bitwie pod Ypres. W tej bitwie po raz pierwszy Niemcy zastosowali gazy bojowe. W tym samym roku niemiecka łódź podwodna storpedowała brytyjski okręt pasażerski „Lusicania”, na którym znajdowali się głównie obywatele amerykańscy. Spowodowało to wzrost nastrojów antyniemieckich w neutralnych Stanach Zjednoczonych.

Rok 1916
Nowy niemiecki szef sztabu gen. Erych von Falkenhayn zdawał sobie sprawę z tego, że nie możliwym jest przełamanie linii frontu. Postanowił jednak doprowadzić do tak wielkich strat francuskich, że Francja będzie musiała wycofać się z działań wojennych. Miała temu służyć wielka ofensywa wspierana przez zmasowany ostrzał artyleryjski. Według planów niemieckich w czasie ofensywy miało zginąć średnio 2 razy więcej żołnierzy francuskich niż niemieckich. Najważniejszym punktem ofensywy była bitwa pod francuską twierdzą Verdun. Jednak straty francuskie były mniejsze niż się spodziewano. Wojska Ententy były w stanie przejść nawet do kontrofensywy, która doprowadziła do bitwy nad Sommą, w której Brytyjczycy po raz pierwszy użyli czołgów.
Na wschodzie wojska rosyjskie pod dowództwem generała Brusiłowa przystąpiły do wielkiej ofensywy, dzięki której udało się wyprzeć wojska austro-węgierskie z części Galicji.

Rok 1917
W roku 1917 sytuacja gospodarcza Państw Centralnych stawała się coraz gorsza. Na zachodzie wojska niemieckie nie były już w stanie przeprowadzić jakiejś większej ofensywy. Jednak na wschodzie sytuacja Państw Centralnych przedstawiała się o wiele bardziej korzystnie. Po rewolucji lutowej, w Rosji został obalony carat. Mimo, że nowy rząd nie wycofywał się z wojny, to jednak destabilizacja wewnętrzna państwa sprawiała, że Rosja przestawała być groźnym przeciwnikiem. Według planów niemieckich sposobem na osłabienie Wielkiej Brytanii miała być wzmożona wojna podwodna. Niemieckie okręty podwodne zatapiały nie tylko wojenne okręty brytyjskie, ale także statki pasażerskie. W wyniku tego zginęło wielu amerykańskich obywateli. Poza tym Niemcy prowadziły negocjacje z Meksykiem na temat przystąpienia do wojny przeciwko USA. Przechwycona przez amerykanów depesza ambasadora Zimmermana, mówiąca o planach odnośnie Meksyku, spowodowało przystąpienie USA do wojny po stronie państw Ententy. Wydarzenie to w dużym stopniu przesądziło o wyniku wojny, gdyż USA posiadało ogromny potencjał gospodarczy, który teraz był do całkowitej dyspozycji Wielkiej Brytanii i Francji. Poza tym USA stosunkowo szybko wysłało do Europy liczny korpus ekspedycyjny.
Na wschodzie po zwycięstwie rewolucji październikowej, Niemcom udało się zając wielkie połacie Rosji, co spowodowało podpisanie separatystycznego pokoju bolszewickiego rządu z Niemcami. Rosja zrzekała się w nim większości swoich ziem zachodnich.

Rok 1918
Po przystąpieniu USA do wojny, sytuacja Niemiec stała się bardzo ciężka. Już wcześniej w wyniku słabości Austro-Węgier, Niemcy musiały wziąć na siebie prawie cały ciężar prowadzenia walk. Głównodowodzącymi wojskami niemieckimi byli generał Hindenburg i gen. Ludendorf, którzy wsławili się zwycięstwami na froncie wschodnim w pierwszych latach wojny. Jednak kryzys gospodarczy w samych Niemczech i groźba wybuchu rewolucji wpłynęły na niemożność prowadzenia skutecznych działań wojennych. Po zwycięstwach wojsk alianckich dowodzonych przez marszałka Focha nad Marną i nad Sommą, Niemcy zmuszone były do kapitulacji. Akt kapitulacji został podpisany 11 XI 1918 roku w wagonie dowódcy wojsk aliantów w Compiegne.

Skutki

Pierwsza Wojna Światowa całkowicie zmieniła układ sił w polityce światowej. W wyniku porażki Niemcy musiały zrzec się wszystkich posiadłości kolonialnych, oraz zapłacić odszkodowania wojenne zwycięskim państwom. Zgodnie z postanowieniami pokojowymi Niemcy traciły również część swoich wschodnich ziem. Jednak potęga państwa niemieckiego, choć ograniczona, nie została całkowicie złamana, co było powodem rewizjonistycznych postaw w powojennych Niemczech. Było to głównym powodem wybuchu Drugiej Wojny Światowej.

Dla państw zwycięskich Pierwsza Wojna Światowa zakończyła się powiększeniem swych posiadłości kolonialnych kosztem Niemiec i Turcji. Wielkim zwycięzcą wojny było też USA, które potwierdziło swą mocarstwową pozycję. Jedynie Włochy były niezadowolone ze swych, ich zdaniem zbyt małych nabytków terytorialnych. Podobnie jak w przypadku Niemiec spowodowało to próby rewizji postanowień pokoju wersalskiego.

Innym bardzo ważnym skutkiem Pierwszej Wojny Światowej było powstanie wielu nowych, narodowych państw w Europie Środkowej. Największym była Polska, która stała się później głównym sojusznikiem Francji w tym rejonie Europy (miała być przeciwwagą dla Niemiec w Europie Środkowej). Inne nowe państwa to m. in. Czechosłowacja, Węgry oraz państwa Bałtyckie. Nastąpił także rozpad cesarstwa Austro-Węgierskiego. Na jego gruzach powstało wiele państw narodowych, a jego głównym spadkobiercą była znacznie okrojona Austria.

Po zakończeniu Pierwszej Wojny Światowej, w całej Europie nastąpił wielki kryzys gospodarczy. Było to spowodowane w dużej mierze wielkimi zniszczeniami wojennymi. Kryzys dotknął najmocniej Niemcy i nowopowstałe państwa, jednak w państwach zwycięskich sytuacja gospodarcza w pierwszych latach po wojnie także nie była najlepsza. Spowodowało to zagrożenie ekspansją komunizmu. Jednak w wyniku poprawy sytuacji gospodarczej udało się zatrzymać postępu komunizmu w Europie. Dużą rolę odegrała także Polska, której udało się zatrzymać ofensywę bolszewicką.

W osłabionej przez wojnę Rosji, w wyniku rewolucji lutowej został obalony carat. Następnie do władzy doszli bolszewicy, którym udało się wprowadzić represyjny system, który w przyszłości mógł zagrozić europejskiej demokracji.

14. Przystąpienie USA do wojny

roku 1917 daleko jeszcze było do zakończenia wielkiej wojny. Pomimo wielkich strat po obu stronach, każda zachowywała jeszcze pełne zdolności do prowadzenia walki. Nawet Niemcy, którzy po nieudanej ofensywie w 1914 roku i późniejszych atakach, które miały powalić Francję, teraz znajdowali się w defensywie, mieli ciągle dostateczną siłę na powstrzymywanie wojsk Ententy. Głównym problemem były przede wszystkim trudności z morskim transportem materiałów wojennych ze świata do Niemiec, ponieważ na morzu Ententa miała całkowitą przewagę. Niemieckie okręty podwodne były jedyną siłą, która mogła zadać sprzymierzonym poważne ciosy na morzu, ale ówczesne prawo międzynarodowe zakazywało ataków na statki handlowe bez uprzedzenia. Główną rolę w egzekwowaniu tego prawa grały Stany Zjednoczone, które po dwóch takich przypadkach, kiedy to zostały zatopione Lusitania i Sussex z amerykańskimi obywatelami na pokładzie, zagroziły, że zerwą stosunki dyplomatyczne z Niemcami, dla których byłoby to bardzo niekorzystne bo neutralna Ameryka zaopatrywała w materiały obie strony konfliktu. Trudności z zaopatrywaniem Niemiec przez Atlantyk powodują decyzję o nieograniczonej wojnie podwodnej. Miała obowiązywać od 1 lutego 1917 roku. Niemcy ogłosili, że zatapiać bez ostrzeżenia będą wszystkie statki, szczególnie handlowe, na wodach okalających Wyspy Brytyjskie, Francję i Włochy niezależnie skąd wypłynęły i do kogo należą = pomysł admirała von Holtzendorff’a. Uznał o, że walki muszą zakończyć się do 1917 r. Bo inaczej sytuacja gospodarcza tak się pogorszy, że dalsza walka będzie niemożliwa. Także alianci byli wyczerpani wojną, zwłaszcza Francja. Nadzieją dla aliantów na przełamanie impasu było przystąpienie do wojny Stanów Zjednoczonych o wielkim potencjale przemysłowym i zasobach ludzkich. Jednak Stany Zjednoczone od początku wojny pozostawały neutralne (neutralność ogłoszono 4 sierpnia 1914 roku). Właściwie wybuch wojny zaskoczył je całkowicie. Co prawda niektórzy politycy dostrzegali taką groźbę, ale nie traktowano jej bardzo poważnie nawet po zamachu na arcyksięcia Ferdynanda. Amerykański ambasador w Belgii przed tym wydarzeniem nawet nie wiedział o istnieniu takiego miasta jak Sarajewo. Wciąż obowiązywała doktryna Monroe, wedle której USA nie powinny się mieszać w sprawy na Starym Kontynencie. Dodatkowo amerykańskie władze obawiały się, że zaangażowanie się po którejkolwiek ze stron może niekorzystnie odbić się na sytuacji wewnętrznej kraju, którego naród stworzony był w dużej części z imigrantów z państw, które obecnie ze sobą walczyły. Przystąpienie do wojny po stronie Ententy mogłoby doprowadzić do wybuchu niezadowolenia ze strony licznej społeczności pochodzenia niemieckiego i na odwrót. Dodatkowo pozycja neutralna w tym konflikcie przynosiła Stanom Zjednoczonym znaczące zyski finansowe pochodzące z handlu z oboma walczącymi blokami państw. W naturalny sposób handel ten był prowadzony na znacznie większą skalę z państwami Ententy, które miały bezpośredni dostęp do szlaków żeglugowych na Atlantyku, niż z państwami centralnymi, których statki w znacznej mierze były uwięzione w portach.

Z drugiej strony neutralność okazała się bardzo opłacalna dla amerykańskiego biznesu. Eksport towarów do walczącej Europy miał wartość wielu miliardów dolarów – w tamtych czasach była to prawdziwa fortuna, zupełnie niedająca się porównać z dzisiejszą wartością dolara. Dzięki handlowi wojennemu Stany Zjednoczone stały się najbogatszym państwem świata, a ich klienci, szczególnie Wielka Brytania i Francja, niemal przestali się liczyć w finansowym świecie. W takiej sytuacji ewentualna przegrana Ententy spowodowałaby dla USA ogromne starty finansowe. Jednak pomimo tego zagrożenia w czasie prezydenckich wyborów w roku 1916 zarówno republikanie jak i demokraci głosili hasła antywojenne. Byli w tym z resztą popierani przez znaczną większość amerykańskiego społeczeństwa.

Ale nie znaczy to, że nie było żadnych ruchów nawołujących do bardziej czynnego zaangażowania się w toczącą się wojnę. Co oczywiste prym, w propagandzie wojennej wiedli Amerykanie pochodzenia angielskiego i francuskiego.

Na niekorzyść Niemiec działał też fakt, że na terenie USA została wykryta i zlikwidowana niemiecka siatka szpiegowska. Z tego powodu wydalony został niemiecki attache wojskowy. Jednak mimo wszystko społeczeństwo amerykańskie ciągle pozostawało niechętne przystąpieniu do wojny. Rząd amerykański z kolei był coraz bardziej przekonany co do konieczności zbrojnego zaangażowania się w Europie, ale nie mógł podjąć tak ważnej decyzji bez poparcia społeczeństwa, dlatego na początku 1917 roku nie było jeszcze ostatecznej decyzji w tej kwestii.

Jednak taka blokada działała na niekorzyść USA. Prężna gospodarka produkowała wiele towarów, które nie mogły być sprzedane poza kontynentem więc nie przynosiły zysku. W ten sposób ocean, który do tej pory był błogosławieństwem Ameryki i chronił ją przed ingerencją europejskich potęg, teraz za sprawą U-Bootów stał się zagrożeniem. Spowodowało to znaczny przyrost zwolenników po stronie stronnictwa prowojennego. Podjęcie działań wojennych przez USA było już naprawdę blisko, a szalę przeważyły dwa wydarzenia.

Rozpoczęcie nieograniczonej wojny podwodnej było dotkliwym ciosem dla amerykańskich interesów. O ile jednak Stany Zjednoczone traciły tylko pieniądze na nieudanym handlu, o tyle państwa Ententy, pozbawione zaopatrzenie zza oceanu, mogły przegrać wojnę. Znając charakter prezydenta Wilsona, można się było spodziewać, że nawet zatapianie dużej ilości amerykańskich statków i okrętów nie skłoni tego orędownika pokoju bez zwycięzców do wypowiedzenia Nimcom wojny. Potrzebny był dodatkowy impuls; zadbała o niego Wielka Brytania.

Niemiecki minister spraw zagranicznych Arthur Zimmermann opracował plan, wedle którego do wojny, oczywiście po stronie Niemiec, miał się przyłączyć Meksyk, który wypowiedziałby wojnę swojemu północnemu sąsiadowi. Oczywiście miałoby się to odbyć przy decydującym wsparciu finansowym ze strony Berlina. Główną zachętą miało być ponowne przyłączenie do Meksyku stanów Nowy Meksyk, Teksas i Arizona. Meksykańska ofensywa spowodowałaby zaangażowanie armii amerykańskiej na własnym kontynencie, co wykluczałoby jakąkolwiek pomoc dla państw trójporozumienia. Dodatkowo plan zakładał wciągnięcie do całej operacji także Japonii, wraz z którą miałby być zawiązany sojusz antyamerykański. Telegram zawierający niemieckie propozycje dla Meksyku został wysłany 16 stycznia 1917 roku, w zaszyfrowanej formie, do niemieckich ambasad w Waszyngtonie i Meksyku. Niemiecki minister nie uwzględnił faktu, że wszystkie depesze wysyłane z Europy do Ameryki są wysyłane przez angielski kabel podmorski, który był stale podsłuchiwany przez brytyjski wywiad. Depesza została przechwycona, a jej szyfr złamany. W ten sposób w rękach Anglików znalazł się dokument, którego ujawnienie z pewnością skłoniłoby stany Zjednoczone do wypowiedzenie Niemcom wojny. Depesza trafiła do rąk amerykańskiego ambasadora w Londynie, a poprzez niego do Waszyngtonu.
1 marca o całej sprawie, napisały amerykańskie gazety. Amerykanie się wkurzyli bo ten jeden telegram łączył w sobie wszystkie problemy amerykańskiej polityki zagranicznej: Niemcy zagrażające handlowi, japońską ekspansję na Pacyfiku i zadawniony konflikt z Meksykiem.

Drugim decydującym wydarzeniem było zatopienie przez U-Boota amerykańskiego okrętu wojennego Vigilentia, który zatonął wraz z całą załogą. Było to 19 marca.

Oba te wydarzenia sprawiły, że prezydent zdecydował się wystąpić do Kongresu o wypowiedzenie wojny Niemcom. Posiedzenie rozpoczęło się 21 marca, a 2 kwietnia Senat podjął decyzję o wypowiedzeniu wojny. Tego samego dnia rząd Stanów Zjednoczonych wypowiedział Niemcom wojnę. Decyzja dotyczyła tylko Niemców – decyzja o wojnie przeciwko Austro-Węgrom została podjęta dopiero 7 grudnia 1917 roku.
Powszechnie przyjmuje się, że wszystkie państwa biorące udział w wielkiej wojnie po stronie Wielkiej Brytanii i Francji należały do Ententy, ale od strony formalnej tak nie było, a Stany Zjednoczone były jedynie państwem stowarzyszonym, a nie sprzymierzonym.

Amerykański wkład w przyszłe zwycięstw był znaczn

14. Rewolucja ludowa w Rosji i jej międzynarodowe znaczenie

Przyczyny rewolucji lutowej 1917 roku
Rosja wkroczyła w XX wieku z anachronicznym systemem władzy, słabą gospodarką i skorumpowaną administracją. Niezadowolenie licznych grup społecznych z istniejącego stanu rzeczy znalazło swój wyraz w wybuchu rewolucji 1905 roku. Rewolucja ta została stłumiona w ciągu 2 lat, jednak wywarła trwałe piętno na sytuacji politycznej w Rosji.
I wojna światowa ukazała słabość rosyjskiego aparatu państwowego jeszcze bardziej dobitnie niż przegrana wojna rosyjsko-japońska lat 1904-1905. Armia rosyjska poniosła serię klęsk, w wyniku których utracono m.in. Królestwo Polskie. W sierpniu 1915 roku car Mikołaj II, pomimo braku kwalifikacji wojskowych osobiście objął naczelne dowództwo nad armią rosyjską. Spowodowało to, że kierowanie polityką wewnętrzną znalazło się w rękach carowej Aleksandry i skupionej wokół niej kamaryli dworskiej.
I wojna światowa miała też negatywny wpływ na rosyjską gospodarkę. Powszechne były problemy z zaopatrzeniem ludności w żywność, rosła drożyzna i szerzyła się spekulacja. Pobór do wojska powodował brak rąk do pracy, zarówno w rolnictwie jak i w przemyśle.
Problemy gospodarcze powodowały wzrost antywojennych i antycarskich w społeczeństwie rosyjskim. Burżuazja rosyjska, domagająca się wpływu na politykę państwa, żądała powołania rządu cieszącego się zaufaniem społeczeństwa oraz dokonania reform ustrojowych. Car Mikołaj II nie był jednak skłonny pójść na kompromis, zaś postulaty burżuazji stawały się coraz dalej idące.

Ostatnie miesiące caratu. Plany przewrotu pałacowego
Jako główną przyczynę problemów trapiących Rosję, burżuazja widziała dwór carski. Szczególny niepokój i zgorszenie budził wpływ wywierany na Mikołaja II i Aleksandrę przez Grigorija Rasputina. Był to pop, ludowy mistyk, a jednocześnie pijak i rozpustnik. Jego wpływ na parę monarszą wynikał z przekonania carowej o jego rzekomych zdolnościach uzdrawiających. Dzięki nim miał on jakoby pomóc choremu na hemofilię następcy tronu, Aleksemu, co spowodowało, że stał się on na dworze carskim osobą praktycznie nietykalną.

Wpływowe koła arystokratyczne domagały się usunięcia Grigorija Rasputina, słusznie zwracając uwagę na powszechną nienawiść budzoną przezeń w społeczeństwie. Mikołaj II i Aleksandra odmówili tym żądaniom. W tej sytuacji, niektórzy przedstawiciele dworskiej arystokracji, w tym dalsi członkowie rodziny carskiej, zawiązali spisek, który doprowadził do zamordowania Grigorija Rasputina w grudniu 1916 roku.
Wbrew nadziejom spiskowców, nie spowodowało to jednak uspokojenia sytuacji politycznej. Zaczęli więc oni rozważać dokonanie przewrotu pałacowego, tak by pozbywając się skompromitowanego Mikołaja II ocalić samą monarchię. Zanim jednak doszło do realizacji tych planów nastąpiło dalsze zaostrzenie sytuacji wewnętrznej w Rosji, wyrażające się m.in. wzrostem liczby strajków i nasileniem nastrojów rewolucyjnych.

Wybuch rewolucji lutowej
W drugiej połowie lutego 1917 roku w Piotrogrodzie zabrakło chleba, który z powodu nieudolności władz nie był dostarczany do sklepów. Za początek rewolucji lutowej przyjmuje się 18 lutego (3 marca wg nowego stylu), gdy wybuchł strajk w Zakładach Putiłowskich, największej fabryce zbrojeniowej Piotrogrodu. W krótkim czasie strajk przeniósł się na ulice, gdzie doszło do masowych manifestacji pod hasłami zakończenia wojny i żądaniami chleba.
23 lutego (8 marca) 1917 roku w Piotrogrodzie strajkowało 90 tysięcy ludzi, dzień później już 200 tysięcy. 25 lutego car Mikołaj II polecił zakończenie strajków i wydał zakaz zgromadzeń publicznych. Ugrupowania lewicowe - bolszewicy, mienszewicy i eserowcy - odpowiedzieli na to wezwaniem do strajku powszechnego, który rozpoczął się w Piotrogrodzie 26 lutego (11 marca). Władze skierowały przeciwko demonstrantom wojsko, jednak żołnierze, pochodzący w większości z poboru, zaczęli się solidaryzować ze strajkującymi.
27 lutego (12 marca) demonstranci przejęli kontrolę nad większością budynków publicznych w Piotrogrodzie. Większość członków rządu została aresztowana a większość oddziałów wojskowych w stolicy przeszła na stronę strajkujących.

Początek "dwuwładzy" w Rosji. Abdykacja cara Mikołaja II
Tego samego dnia, 27 lutego (12 marca), reprezentanci burżuazji w Dumie powołali Tymczasowy Komitet Dumy kierowany przez Michaiła Rodziankę. Jednocześnie eserowcy i mienszewicy utworzyli Piotrogrodzką Radę (Sowiet) Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Podobne rady zaczęły powstawać także w innych miastach Rosji.
Przedstawiciele Tymczasowego Komitetu Dumy i Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich podjęli w dniach 1-2 marca (14-15 marca) negocjacje, które doprowadziły do powołania Rządu Tymczasowego. Na jego czele stanął książe Grigorij Lwow zaś większość stanowisk zajęli przedstawiciele burżuazji. Jedynie resort sprawiedliwości został objęty przez eserowca Aleksandra Kiereńskiego.
Pomimo udzielenia przez Piotrogrodzką Radę Delegatów Robotniczych i Żołnierskich poparcia dla Rządu Tymczasowego, obie te struktury działały niezależnie od siebie. Rada Piotrogrodzka uważała się za najważniejszy organ władzy, a z Rządem Tymczasowym współpracowała za pośrednictwem specjalnej komisji. Z tego powodu miesiące po rewolucji lutowej są często określane jako "okres dwuwładzy".
2 marca, na żądanie Tymczasowego Komitetu Dumy, car Mikołaj II abdykował na rzecz swego brata Michaiła, który jednak nie przyjął korony. Po 304 latach dobiegło końca panowanie dynastii Romanowów w Rosji.

Skutki rewolucji lutowej (marcowej) 1917 roku
Powstały w wyniku rewolucji lutowej rząd tymczasowy ogłosił powołanie republiki demokratycznej, gwarancje swobód obywatelskich, amnestię polityczną i zniesienie przywilejów stanowych i narodowościowych. Ponadto, zapowiedziano zwołanie Konstytuanty mającej zadecydować o przyszłym ustroju Rosji. W zakresie polityki zagranicznej Rząd Tymczasowy zapowiedział kontynuowanie walki z Niemcami i Austro-Węgrami aż "do zwycięskiego końca".
15 (28) marca Rada Delegatów wydała odezwę uznającą prawo Polaków do niepodległości. Rząd Tymczasowy wydał 17 (30) marca manifest o zbliżonej treści, w którym jednak zastrzegł, że granice przyszłego państwa polskiego wyznaczy Konstytuanta. Manifest Rządu Tymczasowego miał istotne znaczenie dla sprawy polskiej. Umożliwiał on uznanie polskich dążeń niepodległościowych przez Wielką Brytanię i Francję, które dotychczas, związane z Rosją sojuszem, traktowały tę kwestię jako wewnętrzną sprawę Rosji.
Pomimo obalenia carskiego samowładztwa sytuacja w Rosji nie uległa stabilizacji po rewolucji lutowej. Nasilały się spory polityczne, kryzys gospodarczy, inflacja i przestępczość. Bolszewicy, którzy odegrali niewielką rolę w rewolucji lutowej, prowadzili intensywną propagandę pacyfistyczną powodującą rozkład armii rosyjskiej. Głównym jednak celem bolszewików było przejęcie władzy drogą zbrojną. Cel ten został zrealizowany gdy 8 miesięcy później wybuchła rewolucja październikowa.

15. Rewolucja bolszewicka i jej międzynarodowe znaczenie.

Było toprzejęcie przez partię bolszewików władzy w Rosji rozpoczęte w Piotrogrodzie w nocy z 7 na 8 listopada 1917 roku (według obowiązującego wtedy w Rosji kalendarza juliańskiego był to 24 i 25 października – stąd nazwa).

Przyczyny

Trwająca od trzech lat I wojna światowa, porażki armii rosyjskiej i pogarszająca się sytuacja gospodarcza spowodowała ogólne zniechęcenie i upadek caratu. Rewolucja lutowa 1917 8-15 marca 1917 nie uspokoiła sytuacji, ponieważ wyłoniony przez Dumę Rząd Tymczasowy, kierowany początkowo przez przedstawiciela liberalnych konstytucyjnych demokratów (kadetów) księcia Gieorgija Lwowa, a od 21 lipca przez socjalistę-rewolucjonistę Aleksandra Kiereńskiego nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Przyjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci^[1] ,powszechna amnestia, rozwiązanie policji politycznej (ochrany) nie uspokoiły sytuacji, a ułatwiły działanie potencjalnym konspiratorom. Administracja terenowa w przestała funkcjonować, policja się rozpadła. Władzę w miastach. Powrót z emigracji w Szwajcarii Włodzimierza Lenina pociągiem specjalnym poprzez okupowaną przez Niemcy Europę16 kwietnia oraz przyłączenie się grupki niezależnych socjalistów od wodzą Lwa Trockiego ożywiło akcję bolszewików, którzy (w przeciwieństwie do mienszewików i eserowców ) występowali odtąd za natychmiastowym przerwaniem działań wojennych. Propaganda i działalność bolszewików, w tym m.in. podróż Lenina i innych przywódców bolszewickich ze Szwajcarii do Rosji, a zwłaszcza wydawanie prasy i druków ulotnych w masowych nakładach wpłynął na społeczeństwo.

Pogarszająca się sytuacja gospodarcza oraz dalsze klęski na froncie nie sprzyjały stabilizacji sytuacji w Rosji. 7 kwietnia rząd był zmuszony do wprowadzenia monopolu na handel zbożem i kartek na chleb. 3 maja bolszewicy stworzyli paramilitarne oddziały Gwardii Czerwonej. W tym samym czasie na wsi doszło do żywiołowych wystąpień chłopów zajmujących majątki obszarnicze. 18 maja do Rządu Tymczasowego weszli mienszewicy (Iraklij Cereteli, Matwiej Skobielew). Rząd Tymczasowy odłożył decyzje co do oczekiwanej przez rosyjską wieś reformy rolnej do decyzji Zgromadzenia Konstytucyjnego ( w pełni demokratycznie wybranego parlamentu Rosji ), zwlekał też z decyzją o wyznaczeniu terminu wyborów i utrzymywał udział kraju w wojnie.

Czas sprzyjał bolszewikom - pozostającym w konsekwentnej opozycji wobec wszystkich posunięć Rządu Tymczasowego, zgodnie z tezą Lenina, że rewolucja "burżuazyjna" powinna być niezwłocznie przekształcona w "socjalistyczną" i budujących konsekwentnie zwartą, zdyscyplinowaną organizację na terenie całego kraju (przede wszystkim w wielkich miastach i w wojsku). Rząd zdelegalizował partię bolszewików jako agentów niemieckich, Lenin ukrył się w Finlandii. 21 lipca po dymisji Gieorgija Lwowa nowy gabinet uformował jako "człowiek silnej ręki" eserowiec Aleksander Kiereński (do tego czasu minister sprawiedliwości, a następnie również wojny w rządzie Lwowa). Był on przekonany o wyeliminowaniu zagrożenia ze strony partii bolszewickiej po wydarzeniach lipcowych i przekonany do swej misji jako rosyjskiego Bonapartego, który poskromiwszy "jakobinów" poskromi i "reakcję".Tymczasem szybko narastał kryzys gospodarczy, inflacja i przestępczość. Paraliż państwa (i armii - jedynej siły, która mogła powstrzymać bolszewików) oraz anarchizacja i narastająca apatia społeczeństwa rosyjskiego wobec instytucji demokratycznych były podstawami sukcesu partii bolszewików w konsekwentnej, kierowanej przez Lenina walce o zdobycie władzy w Rosji. 8 sierpnia półlegalny zjazd bolszewików postanowił rozpocząć przygotowania do przejęcia władzy drogą powstania zbrojnego. 14 września Rząd Tymczasowy proklamował ustrój republikański Rosji. 22 września w wyniku nowych wyborów do Rady Piotrogrodzkiej większość uzyskali bolszewicy, na czele z Trockim. 20 października do Piotrogrodu powrócił potajemnie Lenin; 23 października Komitet Centralny bolszewików przyjął ^[14] rezolucję o powstaniu zbrojnym i stworzył pierwsze Biuro Polityczne; 25 października Rada Piotrogrodzka utworzyła Komitet Wojskowo-Rewolucyjny, oficjalnie dla obrony stolicy przed Niemcami – w rzeczywistości jako sztab przygotowujący przewrót. Sprzeciwiający się tej decyzji członkowie KC Grigorij Zinowiew i Lew Kamieniew - zwolennicy idei "jednolitego rządu socjalistycznego" w koalicji z eserowcami i mienszewikami - w gazecie wydawanej przez Maksyma Gorkiego podali do publicznej wiadomości swój sprzeciw wobec planu zbrojnego obalenia Rządu Tymczasowego. W skład rządu wchodzili bowiem przedstawiciele partii demokratycznych - dwu partii socjalistycznych (eserowców i mienszewików)^[15] i będącej w mniejszości liberalnej partii kadetów. Ogólnorosyjskie wybory parlamentarne miały odbyć się zaś za niespełna trzy tygodnie (25 listopada 1917).

Przewrót

6 listopada Rząd Tymczasowy zadecydował w konsekwencji o zamknięciu bolszewickich gazet oraz wymianie oddziałów garnizonu stolicy, co przyspieszyło wybuch powstania. O jego dacie przesądził ostatecznie termin II Wszechzwiązkowego Zjazdu Rad, który miał rozpocząć obrady 8 listopada i który Lenin chciał postawić przed faktem dokonanym przejęcia władzy przez bolszewików. Oddziały Gwardii Czerwonej oraz popierający ich marynarze i żołnierze na rozkaz Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego Rady Piotrogrodzkiej bez oporu zajęli strategiczne punkty stolicy Rosji zaczynając od central telefonicznych, budynku Poczty Głównej i telegrafu i mostów na Newie. Odbyło się to najczęściej przez prostą zmianę posterunków. 7 listopada (25 października) cały Piotrogród (Petersburg) (oprócz siedziby rządu – Pałacu Zimowego) był w rękach bolszewików. Przewrót odbył się prawie niepostrzeżenie - toczyło się normalne życie miasta. Pałac Zimowy został zajęty dopiero 8 listopada (26 października) o godz. 2.10. Kiereński uciekł ze stolicy, próbując nieskutecznie odwołać się do pomocy wojska, a obradujący właśnie II Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosił po przemówieniu Lenina przejęcie władzy przez "Tymczasowy rząd robotniczo-chłopski – Radę Komisarzy Ludowych", której przewodniczącym został przywódca bolszewików – Lenin. Oznaczało to faktyczne zakończenie okresu dwuwładzy w Rosji i przejęcie pełni władzy przez partię bolszewików za fasadą władzy rad. Wkrótce nowe władze zaczęły kontrolować większość miast Rosji.

Wojna domowa

Jednym z pierwszych dekretów Rady Komisarzy Ludowych był wydany 10 listopada "Dekret o prasie" zabraniający wydań "kontrrewolucyjnych" – czyli "tymczasowo"^[20] przywracający zniesioną przez rewolucję lutową cenzurę.^[21] Utworzono 'Cze-Ka', czyli nieograniczony prawem organ policyjnych represji wobec przeciwników politycznych (określanych od lipca-września 1918 oficjalnie jako czerwony terror), na którego czele stanął Feliks Dzierżyński. ^[22]. Rząd Lenina wydał dekrety o bezpłatnym, świeckim nauczaniu i inne postanowienia realizujące werbalnie postulaty socjalizmu. Bolszewicy nie zdecydowali się na odwołanie wyborów do Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty), które Rząd Tymczasowy Aleksandra Kiereńskiego rozpisał na 25 listopada. Publicznie bowiem deklarowanym przez bolszewików ( na II Zjeździe Rad) powodem zbrojnego przejęcia przez nich władzy była ochrona wolnych wyborów do Zgromadzenia Konstytucyjnego przed "zamachem reakcji". Wolne wybory wygrała partia eserowców (socjalistów-rewolucjonistów) (58% głosów, 410 mandatów) dzięki powszechnemu poparciu na wsi (bolszewicy uzyskali 25% głosów i 175 mandatów – jednak wygrali w Piotrogrodzie, Moskwie i oddziałach wojskowych Frontu Zachodniego i Północnego), ale parlament zebrał się tylko jeden raz 18 stycznia 1918, po czym został rozpędzony przez bolszewików. Masową manifestację w obronie Konstytuanty w Piotrogrodzie rozpędzono z użyciem broni palnej przez oddane bolszewikom oddziały strzelców łotewskich. 3 marca 1918 rząd bolszewicki wycofał Rosję z koalicyjnego udziału w I wojnie światowej zawierając w Brześciu traktat pokojowy z Niemcami, Austro-Węgrami, Bułgarią i Turcją , kosztem znacznych cesji terytorialnych na rzecz Państw Centralnych.

Niedługo później (1917- czerwiec 1918) odebrano majątki cerkwi prawosławnej, znacjonalizowano fabryki i banki. Bolszewicy rozpoczęli prześladowanie partii niebolszewickich (w tym socjalistycznych - eserowców i mienszewików), aresztowania, zabójstwa i zmuszanie do emigracji działaczy, zamykanie gazet. Zorganizowano sieć obozów koncentracyjnych. Odebrano robotnikom prawo do strajku, aresztowano niezależnych działaczy robotniczych, strajki łamano siłą , przywódców strajkowych jako "kontrrewolucjonistów" aresztowała CzK. Wprowadzono nakaz pracy i pracę przymusową. Tymczasem kilku generałów : Ławr Korniłow, Michaił Aleksiejew, Anton Denikin, Piotr Wrangel i admirał Aleksander Kołczak zaczęło organizować ochotnicze jednostki wojskowe w celu walki z rządem bolszewików wobec braku możliwości parlamentarnej zmiany władzy po rozpędzeniu parlamentu i wprowadzeniu partyjnej dyktatury. ^[23] Rozpoczęła się wojna domowa, którą po trzech latach wygrali bolszewicy. Celem Lenina, jak sam twierdził, nie było jednak zaprowadzenie dyktatury proletariatu w Rosji, ale na całym świecie, a zdobycie władzy w Rosji uznawał jedynie za pierwszy etap tego procesu. omuniści pod wodzą Lenina, a potem Stalina, połączyli w celach propagandowych obie rewolucje; lutową, która odsunęła Cara od władzy i Październikową, która obaliła legalny Rząd Rosji, w jedną i tą fałszywą informację, jakoby Rewolucja Październikowa obaliła rządy Caratu w Rosji, rozpowszechniano w Rosji, a potem w państwach "Socjalistycznych"

16. Ostatni etap I WŚ 1917-18

Front Zachodni

• 04.1917- przystąpienie USA do wojny po stronie państw ententy

• 1-3. 1918- ofensywa niemiecka w kierunku Marny i kontrofensywa wojsk sojuszniczych

• 07.1918- 2 bitwa pod Marną zakończona klęską wojsk niemieckich

  Front WSCH:

• 09-11.1917 Niemcy opanowali Rosyjskie wybrzeże Bałtyku

• 03.03.1918- zawarcie w Brześciu nad Bugiem układu pokojowego pomiędzy Rosją Radziecką a państwami centralnymi- likwidacja frontu wsch

Front PŁD:

• 1917-przystąpienie Grecji do wojny po stronie ententy

• 1918- ofensywa wojsk sprzymierzonych na Płwyspie Bałkańskim: wyzwolenie Serbii, zmuszenie do kapitulacji Bułgarii i Turcji

Front Morski:

• 1917- Niemcy ogłosiły nieograniczoną wojnę podwodną- atakowano wszystkie statki w tym pasażerskie płynące do portów państw neutralnych.

18. zawieszenie broni 1918 i sytuacja miedzy w e jesienia 1918 r(rozpad monarchi austro-wegier rewolucja w niemczech. Ogolne fakty

19. Konferencja w Paryżu 1919r.

• Obrady kończące I WŚ, data rozpoczęcia: 18.01.1919

• W obradach brało udział 27 państw sprzymierzonych i stowarzyszonych

• obrady odbywały się pod przewodnictwem Rady najwyższej ( Rada 10, skład: szefowie rządów i ministrowie SZ 5 mocarstw: WB, FR, WŁ, Japonia

• decyzje Rady miały charakter obligatoryjny oraz na posiedzeniach innych państw zazwyczaj tylko przekazywano informację o podjętych decyzjach,

• w praktyce najw role odgrywali: Thomas Woodrow Wilson, Loyd Goerge, Clemenceau, tworzyli Radę 3

• do konferencji nie dopuszczono Rosji, uznano, że zdradziła państwa ententy zawierając separatystyczny traktat pokojowy z Niemcami

• wszystkie państwa biorące udział we konf musiały liczyć się z zdaniem Wilsona, który żądał, aby podst obrad stanowiło 14 punktów zawartych w orędziu z 01.1918

• sprzeczne interesy WB i FR: FR; maks osłabienie N, natomiast WB: sprzeciwiała się wzrostowi sił FR, ponieważ zachwiałoby to równowagę sił.

• Traktat przedst delegacji niem jako gotowy dokument na pocz mają 1919.

20. Traktat wersalski:

• uroczyste podpisanie 28.08.1919

• składał się z 3 części; traktat pokojowy z Niemcami, artykuły powołujące LN. Traktat o ochronie mniejszości ( mały traktat wersalski)

  Traktat pokojowy z Niemcami:

• cięzkie waruni

• utracily wszystki swoje kolonie

• Alzacja i Lotaryngia wcielone do Francji

• okręgi Eupen, Malmedy, Moresnet wcielono do Belgii

• Polska otrzymała Wielkopolskę i część Pomorza Gdańskiego

• Gdańsk i Kłajpeda uzyskały statut wolnych miast pod kontrolą LN

• na wielu pogranicznych terenów mieły zdecydować plebiscyty: CZ-S uzyskała: Hulczyn, Dania: Szlezwik, Polska: część Górnego Śląska

• Zagłecie Saary oddzielono od Rzeszy i przekazano pod zarząd LN na 15 lat, kontrolę nad kopalniami Węgla przekazano Francji- po upływie 15 lat plebiscyty

• Nadrenia strefa zdemilitaryzowana

• Niemcy na mocy traktatu: 1/8 teryt, ¾ złóż ruz żelaza itp.

• klauzule wojskowe: zakaz tworzenia wojska z poboru, maks liczba armii 100 tys, brak rezerw, limity uzbrojeń i zakaz posiadania: czołgów, lotnictwa, broni chemicznej, okrętów podwodnych

• Reperacje: do mają 1921: 20 mld marek w złocie, całość; 132 mld marek w złocie do 1951

Mały traktat Wersalski:

• ochrona praw mniejszości narodowych i musiały podpisać go: Polska, Rumunia, KSCHIS oraz CZ-S i Grecja.

21. traktat saint germain

potwierdzenie samodzielności AU – niezbywalna samodzielność AU (chyba ze za zgodą Rady Ligi Narodów), oraz AU zobowiązała się wstrzymywać od wszelkich aktów, które mogłyby naruszyć jej niepodległość bezposrednio lub pośrednio
ustalenia terytorialne:
terytorim Austrii zmniejszona do 83 tys km2, co stanowilo 12% A-W oraz 6 mln ludzi
Austria straciła:
Czechy, Morawy, Śląsk Opawski oraz część Śląska Cieszyńskiego- na rzecz Czechoslowacji
Krainę, wiekzą część Dalmacji,  pd część Styrii- na rzecz Królestwa Serbów Chorwatów i Słoweńców (SHS)
Bukowinę- na Rumunii
pd. Tyrol, część Dalmacji z Triestem i Istrią- na rzecz Włoch
Galicje i część Śląska Cieszyńskiego -  na rzecz Polski
Burgenland (zamieszkiwany przez ludnośc niemieckojezyczną, ale historycznie przynależny  do królestwa Węgier) zastał przyznany Austrii. Przeprawadzony plebiscyt w 1921r przyznawał prawie cały obszar Austrii, a tylko okręg Sopronu do Węgier
traktat podzielił Karyntię (obszar sporu między królestwem SHS a Austrią) na dwie strefy, w których miały być przeprowadzone oddzielne plebiscyty. Przeprowadzono tylo jeden plebiscyt. Ostatecznie całe terytorium pozostał przy Austrii.
Austria musiała oświadczyć ze zgadza się na granice w europie utworzone przez Główne mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone

ograniczenie armii austriackiej do 30 tys żołnierzy, zniesiono powszechny obowiązek łuzby wojskowej
Austrie obciążono spłatą reparacji wojennych, których ostateczna wysokośc miała zostać ustalona do 1.V. 1921r.
Dunaj uznany za rzekę miedzynarodową

22. traktat trainon

4. VI. 1920r. - podpisanie
Postanowienia:
terytorialne:
zmniejszenie powierzchni Węgier z 325 tys km2  do 93 tys km2  
Siedmiogród, wsch część Banatu do Rumunii
Slawonia przeszła do Chorwacji
Wojwodia i zach Banat do Królestw SHS
Słowacja i Ruś Zakarpacka do Czechosłowacji
Burgenland – na rzecz Austrii
Spisz i Orawa – Polska
Węgry musiały spłacać odszkodowania wojenne
siły zbrojne ograniczona d 30 tys ludzi, pozbawiając je broni ciężkich
Węgry straciły 3 mln ludzi

23. traktat z bulgaria

Traktat podpisano 27.XI.1919r.
Postanowienia:
dotyczące wojska
Bułgarię pozbawiono lotnictwa i floty wojennej
armia ochotnicza mogła liczyc tylko 20 tys żołnierzy
zniesiono pewszechna służbę wojskową
Bułgaria musiała spłacać reparacje w formie kwot pieniężnych ale także jako dostawy węgla, sprzętu kolejowego i zwierząt hodowlanych
postanowienia terytorailne:
obszar zmniejszył się z 114 tys km2 do 103 tys km2
na rzecz Królestwa SHS straciła 6 gmin na zachodniej granicy
utrata Tracji Zachodniej (tym samym dostępu do morza egejskiego), jej obszar miał być zarządzany przez Komisjię Międzysojuszniczą. Ostatecznie postanowiona oddac ten obszar Grecji
Dobrudż Południowa została przyznana Rumunii.

24. traktat z turcja

25. prezydent wilson i jego program pokojowy (14 pnkt) 8.1.1918r

Po wybuchu I wojny światowej prezydent Wilson ogłosił neutralność Stanów Zjednoczonych, zwiększył jednak ich potencjał militarny oraz intensywnie pomagał aliantom zachodnim. 6 IV 1917 Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny po stronie ententy i wysłały do Francji ok. 2 mln żołnierzy. Udział USA w wojnie zdecydował o jej wyniku, Thomas Wilson zaś miał znaczny osobisty wkład w wypracowanie postanowień traktatu pokojowego, a sformułowany przez niego program – tzw. 14 punktów Wilsona, stał się podstawą do dy-skusji i ustaleń podczas konferencji pokojowej w Paryżu 1919. Kongres nie ratyfikował jednak traktatu wersalskiego i nie wyraził zgody na przystąpienie Stanów Zjednoczonych do Ligi Narodów, narzucając powrót do izolacjonizmu. Stany Zjednoczone nie uznały też po wojnie Rosji Sowieckiej. Wracał dawny sposób myślenia według doktryny Monroego: ani Europa nie powinna ingerować w sprawy amerykańskie, ani USA nie powinny się mieszać do konfliktów europejskich.
Amerykańskiej polityce internacjonalizmu sprzyjał także korzystny układ sił militarnych. Po likwidacji zagrożenia ze strony floty niemieckiej na Atlantyku panowała z powrotem flota brytyjska. Zabezpieczone od wschodu Stany Zjednoczone mogły się zająć problemami wewnętrznymi oraz własną ekspansją na Pacyfiku. Ten kierunek polityki amerykańskiej umocniła konferencja waszyngtońska poświęcona uporządkowaniu spraw na Dalekim Wschodzie. Wzięło w niej udział dziewięć państw: USA, Wielka Brytania, Chiny, Japonia, Francja, Włochy, Holandia, Belgia i Porugalia. Mimo zainteresowania obszarem Azji Wschodniej i Pacyfiku zabrakło nie uznawanej wówczas Rosji Radzieckiej. Wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego zobowiązano Japonie do zrzeczenia się przyznanych jej terytoriów w Chinach. Poza tym układ gwarantował niezależność Chin, a państwa sygnatariusze wyrażały gotowość nawiązania z nimi stosunków handlowych. Jednocześnie potwierdzono zasadę „otwartych drzwi”, która ułatwiała ekspansję ekonomiczną na obszarze Państwa Środka. Przyjęto również uzgodnienia dotyczące wielkości poszczególnych flot wojennych, Wielka Brytania musiała zgodzić się na równouprawnienie US Navy, zarazem wprowadzono ograniczenia dla rozbudowy floty japońskiej. Wszystkie te porozumienia zwiększały międzynarodowe znaczenie Stanów Zjednoczonych.

14 punktów Wilsona
Naszym programem jest program pokoju światowego. Program ten - naszym zdaniem jedynie możliwy - jest następujący:

1. Porozumienia pokojowe jawnie zawarte, po których nie będzie już żadnych, bez względu na ich naturę, porozumień tajnych, dyplomacja zaś będzie działać jawnie i publicznie.

2. Całkowita wolność żeglugi na morzach, poza wodami terytorialnymi, tak w czasie pokoju, jak i w czasie wojny, z wyjątkiem wypadków, w których morza te byłyby zamknięte całkowicie lub częściowo przez działania międzynarodowe, mające na celu wykonanie międzynarodowych porozumień.

3. Zniesienie, na ile to będzie możliwe, wszelkich barier gospodarczych i ustalenie warunków handlu równych dla wszystkich narodów akceptujących pokój i stowarzyszonych dla jego utrzymania.

4. Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały zredukowane do minimum odpowiadającemu bezpieczeństwu wewnętrznemu kraju.

5. Załatwienie wszystkich pretensji kolonialnych w atmosferze swobodnej, otwartej i całkowicie bezstronnej, a opartej na ścisłym przestrzeganiu zasady, że przy rozstrzyganiu wszystkich tych kwestii suwerenności interesy ludności zainteresowanej mieć muszą wagę równą słusznym żądaniom Rządu, którego tytuł prawny ma być określony.

6. Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i uregulowanie wszystkich problemów wiążących się z Rosją, tak aby zapewnić jak najlepszą i najszerszą współpracę innych narodów świata, która by dała Rosji stosowną okazję do określenia, bez przeszkód i utrudnień, w warunkach pełnej niezależności, swej drogi politycznej i narodowej; aby zapewnić jej szczere przyjęcie do Ligi Wolnych Narodów z Rządem, który ona sama sobie wybierze; aby zapewnić jej wreszcie jak największą pomoc, pomoc, jaka okazałaby się potrzebna i jakiej Ona sobie by życzyła. Sposób, w jaki bratnie narody będą traktowały Rosję w najbliższych miesiącach, będzie probierzem ich dobrej woli i zrozumienia potrzeb Rosji, niezależnie już od ich własnych interesów i ich rozumnej sympatii.

7. Cały świat zgodzi się na to, iż Belgia musi być ewakuowana i restytuowana bez żadnych prób ograniczenia jej suwerenności, z której korzysta na równi z innymi wolnymi narodami. Żaden akt bardziej niż ten właśnie nie pomoże w przywróceniu zaufania narodów do praw ustalonych i określonych, a mających regulować ich wzajemne stosunki. Bez tego aktu zadośćuczynienia cały układ i moc wszystkich praw międzynarodowych byłyby na zawsze osłabione.

8. Całe terytorium francuskie musi zostać uwolnione, a te jego części, które uległy najazdowi, powinny zostać całkowicie odbudowane. Krzywda, która została wyrządzona Francji przez Prusy w 1871 r., w tym co dotyczy Alzacji i Lotaryngii, a która zakłócała pokój świata przez blisko pięćdziesiąt lat, powinna zostać naprawiona tak, aby pokój mógł zostać przywrócony raz na zawsze, w interesie wszystkich.

9. Pewne "poprawienie" granic włoskich powinno zostać przeprowadzone wzdłuż dającej się wyraźnie oznaczyć linii narodowości.

10. Co do ludów Austro-Węgier, którym pragniemy zapewnić miejsce wśród narodów, powinna zostać stworzona, najszybciej jak to tylko będzie możliwe, szansa autonomicznego rozwoju.

11. Rumunia, Serbia i Czarnogóra muszą być ewakuowane; zwrócone im zostaną ich terytoria. Serbii zostanie przyznany wolny dostęp do morza, a stosunki między różnymi państwami bałkańskimi muszą zosta oparte na przyjacielskich porozumieniach, uwzględniających linie podziału wspólnot i narodowości, tak jak zostały one ustalone przez historię.

12. Co do tureckich części obecnego Imperium Osmańskiego, to zostanie im zapewniona pełna suwerenność i bezpieczeństwo, lecz innym narodowościom, które żyją obecnie pod rządami Imperium, musi, z drugiej strony, zostać zapewnione trwałe bezpieczeństwo istnienia i możliwość rozwoju bez przeszkód; musi im być nadana autonomia.
Dardanele zostaną otwarte na stałe i będą stanowiły wolne, dla wszystkich okrętów wojennych i handlu wszystkich narodów, przejście, zabezpieczone gwarancją międzynarodową.

13. Powinno zostać stworzone niepodległe państwo polskie, obejmujące terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polską i któremu musi zostać zapewniony wolny dostęp do morza; niepodległość polityczna, gospodarcza oraz integralność terytoriów zamieszkanych przez tę ludność będą zagwarantowane przez konwencję międzynarodową.

14. . W oparciu o formalne konwencje musi zostać utworzona powszechna Liga Narodów, której celem będzie zapewnić wzajemne gwarancje niepodległości politycznej i integracji terytorialnej tak małym, jak i wielkim państwom.

25. liga narodów powstanie geneza i postanowienia statutu i struktura

Pomysł utworzenia organizacji międzynarodowej w celu obrony pokoju i organizowania współpracy państw świata wysunął prezydent USA Woodrow Wilson w swoich " 14 punktach ". Podczas konferencji pokojowej w Paryżu, 28 kwietnia 1919r. uchwalono Pakt Ligi Narodów, który został włączony do Traktatu Wersalskiego. Wśród 32 państw założycielskich była też Polska. Statut Ligi został uchwalony w styczniu 1920 r. Zgodnie z nim organizacja miała gwarantować pokój i bezpieczeństwo w świecie. Każde państwo członkowskie, w wypadku konfliktu międzynarodowego, miało podporządkować się wyrokowi Trybunału Międzynarodowego w Hadze. Najwyższym organem Ligi była Rada złożona z czterech członków stałych ( Wielka Brytania, Francja, Włochy i Japonia) oraz czterech niestałych. Stany Zjednoczone nie przystąpiły do organizacji, ponieważ Senat odmówił ratyfikacji jej statutu, do Ligi nie przystąpiła także Rosja radziecka i Niemcy. Kiedy w Europie ład polityczny zaczęły dyktować państwa totalitarne, Liga Narodów nie potrafiła wprowadzać w życie swoich zasad, nie obroniła narodów dotkniętych agresją. Najbardziej agresywne państwa totalitarne ( Włochy i Japonia) wystąpiły z organizacji. Siedzibą Ligi Narodów była Genewa.
Podstawową słabością Ligi było, to iż uwzględniała ona głównie interesy mocarstw. Charakterystycznym tego przykładem było wprowadzenie systemu mandatowego w odniesieniu do kolonii niemieckich oraz obszarów odebranych Turcji, które - jak Irak, Palestyna, Transjordania - znalazły się pod mandatem brytyjskim, a Syria i Liban - francuskim. Liga Narodów nie posiadała organów wykonawczych, zdolnych stworzyć i utrzymać system bezpieczeństwa zbiorowego.
Liga była pomyślana jako, z jednej strony, narzędzie zachowania pokoju, "aby - jak to ujmowano - zapewnić światu pokój dla demokracji", a z drugiej strony - jako instytucja mogąca poprawić warunki zdrowotne oraz społeczne i ekonomiczne w skali globalnej. Organizacje powołane do realizacji zadań drugiej grupy odnosiły znaczne sukcesy ( Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Organizacja Pracy ), ale ich sukcesy ustępowały w cień wobec powtarzających się niepowodzeń Ligi w zachowaniu pokoju czy to w Europie poprzez arbitraż, czy w regionach kolonialnych przy pomocy krajów mandatowych.
Po wybuchu drugiej wojny światowej Liga Narodów zaprzestała działalności: formalnie została rozwiązana 19 kwietnia 1946r.
Głównymi organami Ligi Narodów zostały ustanowione: Zgromadzenie, Rada i Sekretariat.
Zgromadzenie było to zebranie wszystkich państw członkowskich. Każde państwo miało prawo być reprezentowane przez trzech delegatów, posiadających tylko jeden głos podczas podejmowania uchwał, wyborów itp. Zgromadzenie zajmowało się rozpatrywaniem wszystkich spraw, podejmowaniem uchwał, rezolucji i zaleceń, wyborem nie stałych członków Rady, uchwalaniem budżetu oraz ustalaniem udziału członków w wydatkach Ligi.
Rada zajmowała się przygotowywaniem projektu rozbrojenia i kontrolowała wykonywanie mandatów. Zatwierdzała nominacje w Sekretariacie Ligi dokonywane przez Sekretarza Generalnego. Posiadała też prawo interwencji dla zapewnienia ochrony mniejszości narodowych. Poza tym Rada mianowała członków komisji, której powierzony był zarząd nad odłączonym od Rzeszy terytorium Zagłębia Saary, oraz mianowała Wysokiego Komisarza w Gdańsku i załatwiała zatargi tego miasta z Polską.
Organem niezbędnym dla zorganizowanej działalności Ligi Narodów, do wykonywania prac o charakterze technicznym związanych z uchwałami i postanowienia Rady oraz Zgromadzenia, a przy tym dostarczającym danych informacyjnych z różnych dziedzin życia międzynarodowego, był Sekretariat. Który przygotowując projekty uchwał rezolucji, zaleceń i obsługując różne konferencje międzynarodowe, już choćby poprzez odpowiednie sugestie, dobór informacji, ekspertyzy, mógł wpływać na ich treść czy charakter. Powołanie do życia Ligi Narodów stanowiło zadośćuczynienie dążeniom mas. Ale było to także osobiste osiągnięcie Wilsona, który zdawał się bliski osiągnięcia supremacji Stanów Zjednoczonych poprzez Ligę pod hasłami pokoju, demokracji i postępu.

Pakt Ligi Narodów dołączono do wszystkich traktatów pokojowych. Określał on zadania Ligi- czuwać nad narodami, nad ich bezpieczeństwem i ogólnie nad pokojem światowym. Trzy główne organy Ligi to Zgromadzenie Ogólne wszystkich członków, Rada pięciu mocarstw i Sekretariat. Wokół ich powstało kilka innych instytucji. Razem stanowiły system Ligi Narodów. Utworzono stałe komisje czuwające nad sprawami podlegającymi Lidze: Komisja ds. Wolnego Miasta gdańska, Komisja Mandatowa i komisja ds. Mniejszości Narodowych. Powołano tez instytucje koordynujące współprace międzynarodowa w dziedzinie kultury, gospodarki i pomocy humanitarnej. Ważna działalność prowadziło Biuro Komisarza Ligi Narodów ds. Uchodźców, tzw. Bezpaństwowców, którym ich własne państwa odbierały obywatelstwo. Przy Lidze Narodów założono także Międzynarodowa Organizację Pracy, dążyła ona do zapewnienia odpowiedniego poziomu warunków pracy i życia na całym świecie. W Hadze powstaje również Stały Trybunał Sprawiedliwości Ligi Narodów, który miał rozstrzygać spory między państwami. Po raz pierwszy stosunki miedzy państwami miała regulować ponadnarodowa organizacja, której członkowie płacili nawet składki. Działalność Lig Narodów była ważnym doświadczeniem, na którym oparto Organizację Narodów Zjednoczonych. W sprawie pokojowego rozwiązania poważnych międzynarodowych konfliktów organizacja zawiodła. Po pierwsze Liga Narodów miała być org. wszystkich państw świata i dysponować prawem mediacji oraz interwencji w wypadku zagrożenia pokoju, jednak nigdy nie stała się org, światowa. Do 32 państw założycieli dołączyły wkrótce państwa neutralne, nowo powstałe oraz pokonane. Z ligi wykluczono jednak Niemcy i Rosje Radziecką już na samym początku. Nie przystąpiły do niej w ogóle Stany Zj.
Obciążeniem dla organizacji okazało się uznanie Paktu Ligi za integralna część traktatów pokojowych. Polska, Czechosłowacja, Jugosławia uważały Ligę za gwaranta postanowień pokojowych. Jednak państwa niezadowolone z postanowień pokojowych tj Niemcy, ZSRR, Węgry, Austria krytycznie odnowiły się do organizacji, uważały Ligę Narodów za narzędzie polityki państw zwycięskich. Spadek jej prestiżu był widoczny gdy organizacje nie potrafiła zapobiec takim wydarzeniom jak okupacja Zagłębia Ruhry przez Francję lub aneksja Kłajpedy przez Litwę.
Organizacja nie dysponowała odpowiednimi środkami nacisku w wypadku konfliktów, nie miała możliwości zastosowania sankcji wojskowych. Międzynarodowe siły mogące temu służyć nie powstały. Jedynym sukcesem Ligi było wykluczenie ZSRR po agresji na Finlandię. Polityka mocarstw znów oparła się na sojuszach i koalicjach ale również na przemocy i zbrojeniach

SKRÓT:

Liga Narodów jest to organizacja międzynarodowa utworzona w 1919r. w Paryżu, podczas konferencji pokojowej, jaka odbyła się po zakończeniu I wojny światowej. Pakt L.N. został przygotowany pod przewodnictwem prezydenta Stanów Zjednoczonych W. Wilsona, a następnie przyjęty 28.04.1919r. jako „integralna część Generalnego Traktatu Pokoju” inaczej nazywanego Traktatem Wersalskim. Wszedł on w życie 10.01.1920r. O jego istocie mówiły hasła jak: „pokój przez prawo”, „harmonia interesów”, „ harmonia świata”, „prawo międzynarodowe jako światowy skarbiec wartości moralnych”. Członkiem L.N. mogło zostać państwo posiadające samorząd. Pierwotnymi członkami Ligi Narodów były 32 państwa. W okresie do 1925 r. do L.N. przystąpiło dalszych 10 krajów. W sumie więc L.N. liczyła 55 członków. Do Ligi nie należały: Stany Zjednoczone, ZSRR, który wstąpił do Ligi Narodów w 1934r., by wystąpić z niej w 1939r. oraz Niemcy ( wstąpiły do Ligi w 1926r., by wystąpić z niej w 1933r. Najwyższą liczbę członków L.N. osiągnęła w 1937r. Należały wówczas do niej 54 państwa. Największą rolę odgrywały w niej Francja i Wielka Brytania.
Siedzibą L.N. była Genewa. Jednym z celów L.N. było stworzenie systemu bezpieczeństwa, warunków pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych i rozbrojenia.
Szczególnie ważny jest artykuł 12, w którym zawarte jest zobowiązanie państw do pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych. Nie jest to jednak postanowienie wprowadzające bezwzględny zakaz wojny jako środka rozwiązywania sporów i konfliktów międzynarodowych. Tego rodzaju zobowiązanie zostało zawarte dopiero w przyjętym w 1928r. Pakcie Brianda-Kelloga mówiącym o wprowadzeniu zakazu wojny, traktowanej dotąd jako legalny środek polityki zagranicznej państwa.
Przy Lidze Narodów działał Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej. Działalność L.N. obejmowała w pierwszej kolejności problematykę pokoju, bezpieczeństwa i wojen. Do sukcesów w tym zakresie należały m.in. zwołanie konferencji rozbrojeniowej w 1932r. Liga rozpatrywała także szereg sporów międzynarodowych, jak np. spór Litwy z Polską o Wilno (1920), Spór Grecji z Włochami o cieśninę Korfu (1923). Nie rozpatrywała natomiast w ogóle sprawy Agresji Niemiec na Polskę w 1939r. Prowadząc negocjacje z agresorami ułatwiła im rozpętanie II wojny światowej. Osiągnięciem L.N. są natomiast prawno-miedzynarodowe regulacje wielu problemów międzynarodowych (np. prawo wojenne, status uchodźców, bezpaństwowość). Od grudnia 1939r. Liga Narodów zawiesiła swe prace.

26. Nowe państwa w europie po I WS

Niemcy zostały zmuszone do bezwarunkowego uznania suwerenności Belgii, Polski, Czechosłowacji oraz Austrii oraz do wycofania się z traktatu z Brześcia Litewskiego oraz traktatu bukareszteńskiego. Ponadto utraciły 71 tys. km² terytorium (około 13% ze stanu sprzed wojny). Alzacja i Lotaryngia wróciły do Francji, okręg Saary znalazł się pod kontrolą Ligi Narodów na okres 15 lat. Belgia otrzymała niewielki okręg Eupen-et-Malmédy oraz Moresnet. W 1920 r. odbył się plebiscyt w środkowym i północnym Szlezwiku, po którym ta ostatnia część połączyła się z Danią. Do Polski włączono jedną trzecią część Górnego Śląska oraz Wielkopolskę i niewielkie okręgi na Pojezierzu Mazurskim. Litwa otrzymała port w Kłajpedzie a Gdańsk stał się Wolnym Miastem. podlegającym polskiej jurysdykcji w zakresie polityki zagranicznej. Ponadto Rzesza została pozbawiona całego swojego imperium kolonialnego, które zostało podzielone głównie pomiędzy Anglię i Francję.

27. francuska polityka sojuszow (1920-1927)

28. Konferencja w Genui

• 6-13.I.1922 – konferencja aliantów w Cannes, na której Lloyd George złożył projekt ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie ‘ reparacji, długów wojennych, odbudowy gospodarczej Europy i współpracy narodów, na którą chciał zaprosić Rosję Radziecką. Uzgodniono, ęe konferencja odbędzie się w Genui – zaproszono wszystkie p. EUR i USA.

• 10.IV.1922 – rozpoczęcie konferencji (z udziałem 34 państw w tym 5 dominiów). USA przysłały tylko obserwatorów

30. Traktat z Rappallo

• układ zawarty z inicjatywy rosyjskiej dnia 16 kwietnia 1922 roku pomiędzy Niemcami a Rosją Radziecką we włoskim mieście Rapallo

• Układ został podpisany w trakcie trwania światowej konferencji gospodarczej w Genui (10 kwietnia – 19 maja). Doszło wtedy do nawiązania stosunków dyplomatycznych i przerwania izolacji Rosji Radzieckiej na arenie światowej. Traktat przewidywał, iż Niemcy mogły bez przeszkód, a wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego szkolić swoich lotników i tworzyć kadrę wojsk pancernych na poligonach i w bazach położonych w głębi państwa rosyjskiego. Oprócz tego, obie strony zrezygnowały z roszczeń finansowych z okresu 1914 – 1918 i powojennego. Układ ten był korzystny dla obu stron: dla Niemiec, które w myśl traktatu wersalskiego nie mogły posiadać niektórych rodzajów broni, była to dobra okazja do wypróbowania zakazanej broni na poligonach radzieckich. Dla Rosji Radzieckiej nawiązanie kontaktów z Niemcami stwarzało możliwości dostępu do nowych technologii przemysłowych.

• Umowa została poszerzona 29 lipca 1922 roku, w wyniku czego zacieśniono współpracę w sprawach wojsk pancernych. Układ ten otwierał drogę do pełnej współpracy gospodarczej i politycznej Rosji i Niemiec. Postanowienia traktatu szybko rozciągnięto na inne republiki radzieckie, przełamując tym posunięciem izolację nowych państw. Traktat ten został poszerzony tzw. układem berlińskim w 1926 roku. Był on przedłużany w latach 1931 i 1933..

31. Wojna polsko - sowiecka i traktat w Rydze.

Geneza:

• spór graniczny. Polacy uważali, że należy im się chociaż część ziem wsch, które kiedyś należały do Polski prze rozbiorowej. Rosjanie uważali żądanie Polski za bezpodstawne i postanowili nie dopuścić do rozszerzenia Polski na terytorium wsch

• dążenie bolszewików do przeniesienia rewolucji na Zach Europy. Doprowadziło to w 1919 do ofensywy Armii Czerwonej nas terytorium litewskie i białoruskie

Przebieg:

• wybuchła 1919

• 1919 wojska polskie rozpoczęły kontrofensywę. Wkroczenie wojsk polskich do Wilna

• kwiecień 1919 - zdobycie Wilna przez Polaków

• sierpień 1919 - zdobycie Mińska przez Polaków

• 24 kwietnia 1920 roku - sojusz wojskowy pomiędzy Polską a Ukraińską Republiką Ludową, rozpoczęcie marszu polsko ukraińskich wojsk na Kijów. 7 maja 1920 wyzwolenie Kijowa

• zbliżanie się pięć odziałów Armii Czerwonej do Warszawy

• najważniejsza bitwa: Bitwa warszawska, (nazywana też cudem nad Wisłą) - bitwa, która rozegrała się w dniach 13-25 sierpnia 1920 r. Uznawana jest za 18 przełomową bitwę na świecie. Autorem planu Bitwy warszawskiej był szef sztabu generalnego Tadeusz Rozwadowski. Decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921, zdecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i nie rozprzestrzenieniu się rewolucji na Europę zachodnią.

• 12 października 1920 - podpisanie w Rydze umowy rozejmowej i podjęcie rokowań pokojowych.

Pokój Ryski:

• 18.03.1921

• ustalenie wspólnej granicy na linii Dzisna-Dokszyce-Słucz-Ostróg-Zbrucz

• zrzeczenie się ma rzecz Rosji protensji do wsch części Ukrainy i Białorusi

• zagwarantowanie wzajemnych praw mniejszościom narodowym w dziedzinie szkolnictwa i kultury.

• Uzgodniony zwrot Polsce dóbr kultury zagarniętych po 1772

• przyznanie Polsce odszkodowania w wys 30 mln rubli- rekompensata za udział ziem polskich w życiu gospodarczym Imperium Rosyjskiego

32. Problem długów wojennych i odszkodowań za wojne ( plan dowsa , plan young-a)

• pożyczanie pieniędzy na zbrojenia przez państwa, najwięcej- USA całemu światu

• WB i FR udzielały pożyczek Rosji; później rząd komunistyczny, który ogłosił, że nie uznaje żadnych umów finansowych wcześniejszych i nie ma obowiązku ich spłacać. Problem: Francja pożyczała pieniądze od USA, które zaczęło domagać się spłaty, ale FR nie miała tych pieniędzy, gdyż pożyczała Rosji. FR zaczęła domagać się spłaty, ale odmowa Rosji. Konsekwencją była propozycja premiera bryt Lyold Goerge, aby na konf w Genui ( 1922) rozwiązać problemy finansowe, ale nie doszło tam do żadnego porozumienia; nast. Konf w Hadze: brak porozumienia

Odszkodowania:

• traktat wersalski: wojnę wywołały Niemcy i to one ponoszą odp za to. Konsekwencja: zapłata odszkodowań przez N za wywołanie wojny

• Niemcy; brak pieniędzy i ochoty na wykonanie tego,

• problem z ustaleniem sumy: sprzeczne zdania WB i FR

• 1921-układ N- Fr. Niemcy będą wydobywały węgiel , którego część za darmo przekażą FR

• 1924- plan Dousa. Przez 5 lat N bęe spałacały FR odszkodowania 2.5 mld marek rocznie, 1- w surowcach, 1,5- gotówka. Oprócz tego USA miały udzielić N pożyczki, dla popr niem gosp. Plan przetrwał do 1929r.

• Plan Younga, tak nazwano nowy plan spłat reparacji niemieckich, opracowany w 1929 roku przez międzynarodową komisję rzeczoznawców pod przewodnictwem Owena Younga, który stał się podstawą do rokowań nad sprawą reparacji niemieckich na pierwszej (6 sierpnia — 31 sierpnia 1929) i drugiej (4 stycznia — 20 stycznia 1932) konferencji w Hadze. Po przeprowadzeniu zmian mocarstwa przedstawiły Plan Younga Niemcom, których parlament przyjął go uchwałą z 12 marca 1930. Z tą chwilą upadła moc obowiązująca Planu Dawes'a. Głównym założeniem była redukcja kwoty o 17 % i rozłożenie spłat całej sumy (115 mld marek niemieckich) na 58 lat. Plan zakładał również zniesienie kontroli nad gospodarką niemiecką.

• Nast. Wybuch kryzysu w 1931 Niemcy zwróciły się do Usa z proścbą o interwencję, gdyż nie są w stanie zrealizować tego planu. Prezydent USA ogłosił zawieszenie; rok później porozumienie i N nie muszą płacić odszkodowań>

33. konferencja w Locarno uklady i system (15-16)

1924- oznaki ocieplenia stosunków franc- niem, które od I wojny światowej (dalej jako I WŚ) były nieprzerwanie złe.

1923- Niemcy (dalej --> N) z powodu kryzysu gospodarczego zaprzestali płacenia odszkodowań wojennych Francji (-->F). Francuzi wkroczyli do Zagłębia Ruhry i rozpoczęli jej okupację.

We F do władzy dochodzi koalicja centro- lewicowa, chciała ona zbliżenia z N.

2.X.1924 – Genewa- podpisano protokół genewski „Protokół o pokojowym rozwiązywaniu sporów międzynarodowych”. Państwa Europejskie poręczają w nim sobie wzajemnie nienaruszalność granic oraz zasadę nietykalności terytorialnej.

Gdyby te zasady weszły w życie na świecie powstałby system zbiorowego bezpieczeństwa. Jednak tak się nie stało, gdyż Wielka Brytania (→ WB) odmówiła ratyfikacji i protokół upadł.

1925- N wystąpiły z inicjatywą polityczną. Ministrem spraw zagranicznych był wtedy Stresemann. Miał on w planach dalekosiężne koncepcje, które miały doprowadzić do pojednania N z F i WB, aby w drodze pokojowej doprowadzić do zmiany granicy niemiecko polskiej (N-P) i niemiecko- czechosłowackiej (N-CzS) przyłączając do N Górny Śląsk, Wolny Gdańsk, Sudety, Austrię. Uważał także, że N powinny powrócić do 1-planowego mocarstwa w Europie i mieć prawo do zbrojenia.

02.1925- rokowania N z WB i F, w trakcie których N proponują zawarcie układu na mocy, którego granica z traktatu wersalskiego zostałaby zatwierdzona na nowo. Chodzi tu o granice N-F i Niemcy- Belgia (-->B). Polsce (-->P) i Czechosłowacji (-->CzS) N nie złożyli takiej propozycji. W trakcie tych rokowań mediatorami byli WB (minister spr. zagr. Chamberlain) i Włochy (-->W). Rokowania między F i N uwieńczone powodzeniem w Szwajcarii w Locarno.

5.X- 16.X.1925 – konferencja międzynarodowa w Locarno. Zebrały się tam delegacje F, N, WB, W i B. W drugiej części konferencji udział wzięły także delegacje (ministrowie spr. zagr) P i CzS, ale wtedy już wszystko było ustalone.

Delegacje: ministrowie spr. zagranicznych:

N- Stresemann

F- Briand

WB- Chamberlain

B- Vandervelde

P- Aleksander Skrzyński

CzS- Edward Belen

W- Benito Mussolini

Po obradach Konferencja zakończyła się parefowaniem 10 układów międzynarodowych jednego dnia.

Najważniejszym był Pakt Reński- postanawiał, że F i N oraz N i B udzielają sobie gwarancji nienaruszalności granic. Gdyby to przyrzeczenie zostało złamane to wtedy W i Wb przyjdą F/N z pomocą stronie napadniętej. W ten sposób ustanowiony został system gwarancji dwustronnych i gwarantów pośrednich.

W Locarno zawarto także 4 traktaty arbitrażowe: P-N, N-B, N-CzS, N-F. Wszystkie przewidywały, że wszelkie sprawy między państwami obowiązywały się one rozwiązywać pokojowo → Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze.

Parefowano 2 układy gwarancyjne: P-F i F- CzS. Mówiły one, że gdyby P/CzS stała się ofiara napaści ze strony N to F przyjdzie P?CzS z pomocą, ale tylko wtedy, gdy Rada Ligi Narodów orzeknie, że P/CzS jest poszkodowana a N agresorem.

Ten układ jest rozbieżny z układem z F z 19.II. !921r. Na układzie z Locarno ucierpiał sojusz F-P. Powstało wrażenie, że F nie przejmuje się losami P.

Podpisano tez układ zwalniający B z neutralności w sytuacji gdyby została ona zaatakowana przez N. Gdyż B ma prawo tak jak inne państwa się bronić.

Wszystkie te umowy tworzyły system i zostały podpisane 1. XII. !925r. w Londynie.

Na mocy tych układów został ustanowiony system locarneński i przetrwał do 1936r. Układy locarneńskie wytworzyły odprężenie i atmosferę pojednania między F i N (między ministrami spraw zagr tych krajów).

1926- przyjęto N do Ligi Narodów (→ LN). N miały odzyskać stanowisko mocarstwa, dlatego otrzymały stałe miejsce w Radzie LN.

Rząd polski także zażądał stałego miejsca, gdyż co prawda P nie jest mocarstwem, ale gdyby było zagrożenie jakieś to P musi się skutecznie bronić w LN. P otrzymała miejsce półstałe na 3 lata z prawem do reelekcji na kolejne 3.

Centrum życia międzynarodowego przeniosło się do Genewy. Co roku spotykali się tam politycy europejscy.

Duch locarno- ideologia rządów mówiąca o pojednaniu F-N i pokoju w Europie Zachodniej.

Duch Genewy- ideologia rządów LN na świecie mająca uzasadnienie w pacyfizmie.

Europa została podzielona na 2 strefy: szarą strefę ( Europa Śr-wsch.) i strefa unormowana (zachodnia E)

N zaczynały myśleć o odebraniu P: Gdańska, Pomorza, Górnego Śląska. P odmówiła oddania N tych terenów, gdyż oznaczało by to utratę niepodległości. Lepiej jest toczyć wojnę niż się poddać.

1926- Piłsudzki powrócił do władzy w P, przyjął stanowisko antylocarneńskie; Skrzyński- stanowisko pojednawcze.

33. protokol genewski – pokojowy sposób rozwiazywania problemow miedzynarodwych (25)

34. pakt brianda kelloga z 27 sierpień 28r.

35. wielki kryzys gospodarczy w latach 1930-33 i jego wplyw na stosunki miedzynarodowe

36. projekt paktu wschodniego 1934-35

37. polska polityka rownowagi miedzy niemcami i ZSRR

38. Konferencja rozbrojeniowa w Genewie 1932-34 i jej fiasko

• Komisja przygotowawcza Konferencji Rozbrojeniowej LIN została powołana 12.12.1925 i miała przygotować projekt konwencji rozbrojeniowej, który mógł stać się podstawą obrad konferencji. Do tej komisji prócz członków Rady LN: zaproszono państwa szczególnie zainteresowane: w tym Polska, USA, Niemcy, ZSRR. Pracę zakończono 09.12.1930

• Konferencja rozpoczęła się: 2.02.1932; zaproszono 64 państw ( pojawiło się 60), przewodniczący obrad: były minister spraw zagranicznych WB: Arthur Henderson.

• Podstawą obrad konferencji nie stał się projekt konwencji rozbrojeniowej tylko różne inicjatywy i plany zgłaszane przez delegacje.

• Niemcy zarządały równouprawnienia w dziedzinie zbrojeń, zapowiedź delegacji niem o możliwości opuszczeniu obrad

• WB, FR, N i WŁ zgodziły się na 200 tyś żołnierzy- nie powodzenie tej propozycji

• wystąpienie N – 10.1932; mocarstwa zachodnie przyznają prawo N do zbrojeń- 12.1932( deklaracja o równości zbrojeń)

• Prace Konferencji wygasły: 1937; brak oficjalnego zakończenia obrad.

• Nie zrealizowała głównego celu z powodu sprzeczności interesów

40. Pakt 4 1933-geneza postanowienie i znaczenie:

• przedstawiony projekt paktu przez Benito Mussoliniego: premierowi bryt: MacDonald i ambasadorom FR i N- marzec 1933

• przygotowany przez B. Mussoliniego i był to układ o porozumieniu i współpracy między 4 mocarstwami

• podpisany w Rzymie 15.07.1933

• nie wszedł w życie, gdyż nie został ratyfikowany przez FR i N

• założenia: współpraca na rzecz pokoju, miał badać problemy granic w Europie, miał wprowadzić efektywną politykę współpracy i wspólną podstawę wobec problemów europejskich i pozaeuropejskich. Dodatkowo wprowadzał równouprawnienie w zakresie rozbrojeń i zbrojeń Niemiec, Austrii i Bułgarii.

• Ważny symptom przemian europejskich w SM w kluczowym 1933

41. remilitaryzacja Nadrenii 1936r 7 marca

Traktat Wersalski podpisany 28 czerwca 1918 roku ustanawiał zasadę demilitaryzacji Nadrenii. Oznaczało to wyłączenie spod suwerenności wojskowej Niemiec całego obszaru położonego po lewej stronie Renu wraz z pasem 50 km na prawym brzegu tej rzeki. W strefie tej Niemcy nie miały prawa utrzymywać garnizonów wojskowych oraz zakazano wznosić wszelkiego rodzaju fortyfikacji. Warto jeszcze podkreślić, że postanowienia te potwierdzał pakt reński podpisany w Locarno w 1925 roku. Do 1930 roku strefę zdemilitaryzowaną okupowały wojska francuskie, belgijskie i brytyjskie, ale od roku 1926 powoli zaczęto ewakuację tych wojsk.

Dojście do władzy Adolfa Hitlera jeszcze bardziej wzmogło niemieckie tendencje do rewizjonizmu Traktatu Wersalskiego. Pierwszym poważniejszym ruchem w kierunku przekreślenia postanowień Traktatu była ustawa wojskowa z 16 marca 1935 roku, która wprowadzała powszechna służbę wojskową, a Reichswehrę zastąpiono Wehrmachtem.

Hitler mając armię potrzebował teraz pretekstu, aby przystąpić do obsadzenia wojskiem Nadrenii. W maju 1935 roku Francja podpisała sojusz z ZSRR, który ratyfikowano dopiero 27 lutego 1936 roku. Dla Berlina było to złamanie postanowień układów lokarneńskich.

Dla III Rzeszy istnienie strefy zdemilitaryzowanej zdecydowanie osłabiało możliwości strategiczne, bowiem armia francuska w każdej chwili mogła wejść w głąb Niemiec poprzez strefę. Bez zajęcia Nadrenii i tym samym zabezpieczenia granicy zachodniej nie mogło być mowy o ewentualnych akcjach zbrojnych na wschodzie.

Niemcy już w 1935 roku dążyły do remilitaryzacji Nadrenii, ale nie posiadały jeszcze odpowiedniej siły bojowej. Poza tym sytuacja międzynarodowa nie sprzyjała, gdyż istniało porozumienie brytyjsko-francusko-włoskie, potępiające wszelkie jednostronne naruszenie obowiązujących traktatów. Hitler obawiał się ewentualnej reakcji zbrojnej tych państw w przypadku gdyby wojska niemieckie wkroczyły na lewy brzeg Renu.

W 1936 roku sytuacja się zmieniła, bowiem Włochy zaangażowały się zbrojnie w Afryce, co budziło sprzeciw Francji i Wielkiej Brytanii. Dodatkowo Berlin oferował szeroką pomoc dla Rzymu, w związku z tym Mussolini zmienił front i planował zbliżenie z Hitlerem. Ambasador Rzeszy w Rzymie uzyskał nawet zapewnienie, że Włochy nie wezmą udziału w ewentualnej akcji zbrojnej Paryża i Londynu w razie niemieckiej akcji w Nadrenii. Ponadto brytyjska polityka "appeasementu" pozwalała przypuszczać, że i wielka Brytania nie zareaguje na poczynania Niemiec. Natomiast niewiadoma była reakcja Francji. Ambasador Francji w Rzeszy Francis-Poncet sugerował, że Paryż zbrojnie wystąpi przeciw łamaniu traktatów. Jednak groźba francuska nie była stanowcza i wszystko wskazywało na to, że reakcji nie będzie. Zresztą polityka wojskowa Francji od dawna wykazywała tendencje defensywne, czego dowodem była rozpoczęta w 1930 roku budowa Linii Maginota.

A ponadto społeczeństwo francuskie nastawione pacyfistycznie nie życzyło sobie wojny.

Tak więc Niemcy zdecydowały się działać. Natychmiast po ratyfikacji układu francusko-radzieckiego Hitler wydal rozkaz przygotowania planu zajęcia Nadrenii. W samej Rzeszy nie było co do tego kroku zgodności. Ministerstwo spraw zagranicznych odradzało agresję, podobnie koła wojskowe, które zdawały sobie sprawę, że przy ewentualnej reakcji francuskiej armia niemiecka skazana jest na klęskę.

Na dzień operacji wybrano sobotę 7 marca 1936 roku, bowiem Hitler słusznie liczył, że koniec tygodnia utrudni politykom francuskim i brytyjskim wszelkie konsultacje. Rano pierwsze oddziały, na razie bardzo nieliczne, przekroczyły strefę zdemilitaryzowaną. Dla ostrożności dowódcy mieli wydane rozkazy natychmiastowego odwrotu, gdyby nastąpiła kontrakcja francuska.

Niemiecki minister spraw zagranicznych Neurath wręczył ambasadorom Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch i Belgii notę, w której uznano układy reńskie za nieważne z winy Francji. Jednocześnie Niemcy zapewniali, że zajęcie Nadrenii nie grozi wojną, a nawet proponowali powrót Rzeszy do Ligi Narodów i podpisanie paktów o nieagresji na 25 lat z Francją i Belgią, a nawet z Czechosłowacją. Nota miała efekt propagandowy, gdyż jej celem było uspokojenie francuskiej i brytyjskiej opinii publicznej.

Początkowo reakcja francuska była bardzo ostra i stanowcza. Politycy opowiadali się za interwencją. Jednak francuscy wojskowi obawiali się, że sama Francja nie powinna przystępować do wojny. Należało do tego nakłonić Wielką Brytanię, co oczywiście było nierealne. Na szczęście dla Paryża z Warszawy napływały głosy poparcia i chęci wspólnego udziału w akcji przeciwko Niemcom. Niestety we Francji zupełnie zignorowano pomoc wschodniego sojusznika. Dodatkowo z Londynu nadeszła wiadomość, że wielka Brytania udzieli pomocy Francji i Belgii na wypadek agresji niemieckiej na te państwa. To całkowicie wyeliminowało w politykach francuskich chęć interwencji. Postanowiono jedynie zwołać naradę sygnatariuszy układów reńskich, ale bez Rzeszy.

10 marca doszło do spotkania, gdzie oczywiście potępiono akcję niemiecką i postanowiono czekać na decyzję Ligi Narodów, której to Rada zebrała się w dniach 14-20 marca w Londynie. Rada Ligi postanowiła kompromisowo załatwić sprawę z Berlinem, ale Hitler odrzucił propozycję. Za namową Wielkiej Brytanii w Paryżu zdecydowano pogodzić się z faktem dokonanym, wierząc że do dalszych agresji nie dojdzie. Tym samym Francja zaprzepaściła ostatnią szansę na zapobiegnięcie wojennych aspiracji Niemiec.

42. protokol hossbacha i i zaborcze dazenia do 3 rzeszy

43. brytyjska i francuska zaspokajania appeasement !

44. anschluss austrii

Anschluss (aneksja, połączenie, przyłączenie) – przyłączenie Austrii do III Rzeszy 12 marca 1938.
Do połączenia obu krajów dążyły różne siły polityczne po obu stronach granicy już po I wojnie światowej, jednak zwycięskie mocarstwa, obawiając się wzmocnienia Niemiec, zakazały tego w narzuconych obu państwom traktatach pokojowych. W 1931 r. próbowano połączyć oba państwa unią celną, co nie udało się wskutek sprzeciwu zachodnich mocarstw.
Do idei Anschlussu wrócił Hitler po objęciu władzy w Niemczech. Do pierwszej, nieudanej próby doszło w 1934 r. W początku 1938 r. rząd i prezydent Austrii stawili opór przejęciu władzy przez miejscowych hitlerowców. W tej sytuacji na polecenie Hitlera 12 marca 1938 wojska niemieckie wkroczyły do Austrii. Urząd kanclerza objął Arthur Seyss-Inquart. 13 marca ogłoszono podpisaną przez Hitlera ustawę, która włączała Austrię do Wielkiej Rzeszy jako Marchię Wschodnią (Ostmark).
W wyniku Anschlussu Niemcy zdobyli uzbrojenie warte ok. 500 mln RM, przejęli wysokie jakościowo austriackie firmy (np. Steyr Daimler Puch AG) i uzbrojenie, a z żołnierzy armii austriackiej (Österreichische Bundesheer) stworzyli dwie dywizje piechoty (44. i 45. DP), 4 Dywizję Lekką i dwie dywizje górskie (2. i 3. DGór.)

45. kryzys sudecki i konferencja monachijska 1938r

46. Terytorialne żądania Niemiec wobec polski 1938-39

46. Niemcy chciały, aby Polska zgodziła się na włączenie Wolnego Miasta Gdańska do Niemiec; przez Pomorze Gdańskie miałaby zostać wybudowana autostrada i linia kolejowa do Prus Wsch, o charakterze eksterytorialnym.

1) Polska miała zgodzić się na włączenie Wolnego miasta Gdańska do Niemiec.
2) Przez Pomorze Gdańskie byłaby wybudowana eksterytorialna autostrada dwupasmowa, linia kolejowa dwutorowa do Prus Wschodnich c
3) Niemcy zaproponowały, by Polska niezwłocznie przystąpiła do paktu antykominternowskiego
4) Niemcy zaproponowały w miejsce deklaracji o niestosowaniu przemocy z 1934r byłyby podpisany polsko-niemiecki traktat o przyjaźni i współpracy, który obowiązywałby 25lat, zagwarantowane byłyby granice, dołączona klauzula konsultacyjna- obie strony ustalają politykę zagraniczna
5) w zamian za zrzeczenie się Gdańska Polska otrzymałaby do użytkowania wieczystego port gdański
6) na terenie wolnego miasta Gdańska do portu przeprowadzona zostałaby autostrada eksterytorialna dla Polski
7) Podpisanie z Polska długotrwały układ handlowy, zapewniający wykup towarów z Polski

47. brytyjskie gwarancje dla polski 1939r

48. brytytjskie i francuskie zobowiazania wobec polski

48. 31.03 premier bryt. Chamberlain złożył w Izbie Gmin oświadczenie, i powiedział,że gdyby Polska została napadnięta przez Niemcy, to WB przyjdzie jej z pomocą, w związku z tym oświadczeniem Beck udał się na rozmowy do Londynu, gdzie ustalono przekształcenie jednostronnej gwarancji dla Polski w dwustronne zobowiązania sojusznicze, podpisany 06.04.39
13.04.39 Daladier złożył w Paryżu w Izbie Deputowanych analogiczne postanowienie, że gdyby Polska została napadnięta, to Francja przyjdzie jej z pomocą.

WB pod względem wojskowym nie zobowiązała się to niczego konkretnego, jedynie bliżej niesprecyzowaną pomoc brytyjskiego lotnictwa.

We Francja w maju 39 miało miejsce spisanie protokołu interpretacyjnego; postanowienia:
- gdyby Niemcy napadły na Polskę, to Francja wypowie wojnę natychmiast
-franc. lotnictwo podejmie natychmiast działania zaczepne przeciwko Niemcom
-trzeciego dnia od wypowiedzenia wojny armia franc. na lądzie miała podjąć ograniczone działania zaczepne
-po 15 dniach miała zacząć się ofensywa generalna na lądzie

49. brytysjko francusko sovieckie rokowania sojusznicze w moskwie przyczyny ich niepowodzenia

49. w czerwcu 39 rozpoczęły się konsultacje polit. między ZR a Fr i WB prowadzone w Moskwie. Mołotow złożył oświadczenie, że ZR czuje się zagrożony nad Bałtykiem, ZR chciałby otrzymać zgodę do okupowania Litwy, Łotwy, Estonii. gdyby się zgodziły na to państwa zach. to byłaby to hańba (handel państwami trzecimi), gdy odmówiły rozmowy zerwane
wznowienie rozmów 08.39,rozmowy o charakterze wojskowym; Woroszyłow na rozmowach w Moskwie pokazał mapę i zapytał się jak Związek Radziecki ma walczyć z Niemcami, skoro z nimi nie graniczy, chciał, żeby ZR mógł wejść na teryt. Polski w czasie pokoju, Polska odmówiła, gdy ją o to mocarstwa zach

50. pakt ribentrop molotow tajny protokol i rozbior polski

51. wybuch wojny 1939r dziwna wojna

52. agresja sowiecka przeciw Polsce 1941 i wojna zimowa

Agresja ZSRR na Polskę – zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej – pierwszej kampanii II wojny światowej.

Na mocy tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku, ZSRR zobowiązał się do zbrojnego wystąpienia przeciw Polsce w sytuacji, gdyby III Rzesza znalazła się w stanie wojny z Polską, co było eufemistycznym określeniem przewidywanego jeszcze przed wybuchem II wojny światowej najazdu Niemiec na Polskę.

Oficjalny pretekst agresji był zawarty w przekazanej o godzinie 3.00 w nocy 17 września przez zastępcę Ludowego Komisarza (ministra) Spraw Zagranicznych Potiomkina ambasadorowi Grzybowskiemu nocie dyplomatycznej: zamieszczono tam niezgodne z prawdą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny. W konsekwencji ZSRR uznał wszystkie układy zawarte uprzednio z Polską (w tym traktat ryski z 1921 r. i układ o nieagresji z 1932 r.) za nieobowiązujące – zawarte z nieistniejącym państwem. Dlatego też odmawiano np wziętym do niewoli polskim żołnierzom statusu jeńców wojennych.

Potiomkin przedstawił notę ambasadorowi RP w chwili rozpoczęcia działań wojennych przez Armię Czerwoną. Ambasador odmówił przyjęcia noty i zażądał wiz wyjazdowych dla dyplomatów polskich.

Władze ZSRR próbowały tymczasem wbrew prawu międzynarodowemu (konwencja genewska dyplomatyczna) uniemożliwić opuszczenie kraju polskim dyplomatom i aresztować ich (stwierdzając utratę statusu dyplomatycznego). Polaków uratował dziekan korpusu dyplomatycznego w Moskwie, ambasador Rzeszy hr. Friedrich Werner von der Schulenburg osobiście wymuszając na rządzie ZSRR zgodę na wyjazd dyplomatów. Sowiecki ambasador w Polsce Nikołaj Szaronow wyjechał zaś z terenu RP (wraz z attaché wojskowym Pawłem Rybałko – późniejszym marszałkiem ZSRR) już 11 września pod pretekstem nawiązania łączności z Moskwą[3]. Konsul generalny RP w Kijowie Jerzy Matusiński wezwany 30 września 1939 r. przez władze sowieckie zaginął (po aresztowaniu został zamordowany przez NKWD).

Warto przy tym podkreślić, że legalny rząd II Rzeczypospolitej opuścił granice Polski dopiero późnym wieczorem 17 września, po otrzymaniu wiadomości o wkroczeniu Armii Czerwonej ranem tego dnia i potwierdzonej informacji o zbliżaniu się sowieckich oddziałów pancernych do miejsca przebywania władz RP. Prezydent Ignacy Mościcki w wydanym w Kosowie orędziu do narodu określił jednoznacznie działania wojskowe sowieckie jako akt agresji.

Jeszcze w czasie wojny i po niej pojawiły się próby usprawiedliwienia agresji sowieckiej koniecznością ochrony terytorium ZSRR w przewidywaniu przyszłej napaści niemieckiej na ten kraj.

Brak publicznego formalnego ogłoszenia przez Prezydenta i rząd RP faktu istnienia stanu wojny pomiędzy ZSRR a Polską i brak jednoznacznego rozkazu Naczelnego Wodza stawiania oporu najeźdźcy doprowadził do dezorientacji[4] dowódców i żołnierzy (p. Obrona Lwowa 1939), a w konsekwencji do wzięcia do niewoli[5] około 250 tysięcy żołnierzy i oficerów, w większości nie stawiających oporu i pośrednio do zbrodni katyńskiej na kilkunastu tysiącach oficerów Wojska Polskiego.

Wojna zimowa 1939-1940 (wojna radziecko - fińska 1939-1940) – konflikt zbrojny pomiędzy Finlandią a ZSRR, toczący się w okresie od 30 listopada 1939 do 13 marca 1940 roku.

Wojna zimowa odsłoniła wszystkie słabe punkty Armii Czerwonej, która poniosła bardzo wysokie straty. Agresja ZSRR spotkała się z międzynarodowym potępieniem, w wyniku którego ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów. Finlandia, mimo że utraciła część terytorium, zdołała obronić swoją niezależność.

Geneza konfliktu

Wojna zimowa była konsekwencją dążenia ZSRR do wykonania klauzul tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939, w którym III Rzesza uznała za strefę wpływów ZSRR terytorium państw bałtyckich, Finlandii i połowy terytorium Polski i jednoczesnej odmowy Finlandii podporządkowania się sformułowanym ultymatywnie żądaniom ZSRR, naruszającym integralność terytorialną i zagrażających suwerenności neutralnej Finlandii.

Jej przyczyną była odmowa dzierżawy lub przyłączenia fińskiego pogranicza do ZSRR, które miało przygotować Stalinowi pole do działań wojennych z Niemcami na północnej linii przyszłego frontu.

12 października 1939 ZSRR wystąpił z ostatecznym żądaniem przesunięcia granicy fińsko-radzieckiej o 25 km na północny zachód od istniejącej linii granicznej - czyli cesji przez Finlandię swego terytorium wraz z fortyfikacjami Linii Mannerheima. Żądano także wydzierżawienia półwyspu Hanko dla ZSRR na 30 lat w celu utworzenia tam bazy dla marynarki sowieckiej. W zamian "zaoferowano" dwa razy większy obszar Karelii (słabo rozwiniętej i zaludnionej tajgi). ZSRR żądał również demontażu fortyfikacji Linii Mannerheima.

Rząd fiński, w przeciwieństwie do rządów krajów bałtyckich odmówił spełnienia sowieckiego ultimatum. 26 listopada artyleria Armii Czerwonej ostrzelała Mainilę – rosyjską wioskę, następnie rząd ZSRR ogłosił, że to artyleria fińska dokonała tego wrogiego aktu, w wyniku czego życie straciło wielu żołnierzy radzieckich. ZSRR domagał się od Finów przeprosin za incydent i odsunięcia oddziałów wojskowych od granicy 20-25 km na zachód (czyli opuszczenia fortyfikacji). Finowie zaprzeczyli całkowicie, jakoby ponosili jakąkolwiek odpowiedzialność za wydarzenia w Mainili i odrzucili żądania. Odmowa została potraktowana przez Stalina jako pretekst do wypowiedzenia paktu o nieagresji z Finlandią.

Sowieci, pomimo miażdżącej przewagi w ludziach i sprzęcie, nie umieli zdobyć głównych fińskich ufortyfikowań zwanych linią Mannerheima. Po stronie Finów przemawiało doskonałe wyszkolenie oraz znajomość terenu. Tzw. "Biała Śmierć" czyli zamaskowani na biało fińscy snajperzy-narciarze zadawali szeregom armii sowieckiej dotkliwe straty.

Armia Czerwona pokonała umocnienia fińskie dopiero 11 lutego, co zmusiło Finów do ustalenia nowej linii obrony. 12 marca na skutek wyczerpania żołnierzy oraz braku wyszkolonych rezerw rząd fiński podpisał w Moskwie pokój wymuszający oddanie 38 tys. km² obszaru fińskiego (ok. 10%). Finowie oddali część Karelii, Laponii i Półwyspu Rybackiego oraz wydzierżawili na 30 lat port Hanko.

W wyniku działań wojennych armia fińska straciła 25 do 55 tys. (dokładna liczba jest dyskusyjna) żołnierzy z 600 tys. powołanych do służby i ok. 100 samolotów, Rosjanie zaś co najmniej 200 tys. żołnierzy, ponad 600 samolotów i 1500 czołgów. ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów. Państwa zachodnie wraz z skandynawskimi sąsiadami Finlandii powstrzymały się jednak od pomocy, i oprócz potępienia działań sowieckich nie udzieliły Finlandii żadnego wsparcia.

Równolegle do inwazji został utworzony przez ZSRR fiński rząd marionetkowy (składający się z przebywających w ZSRR fińskich komunistów). Jego istnienie ogłoszono 1 grudnia 1939 r. pod szyldem Fińskiej Republiki Demokratycznej w pierwszym okupowanym mieście na granicy – Terijoki (obecnie Zielenogorsk), a na jego czele stanął Otto Ville Kuusinen. Natychmiast stał się jedynym rządem fińskim uznawanym przez ZSRR i miał stanowić narzędzie do podboju i sowietyzacji kraju.

52. pakt trzech –sojusz niemiecko wlosko japonski

Państwa Osi sformalizowały nawiązany w latach 1936-39 sojusz, podpisując w Berlinie 27.IX. 1940r. Pakt pomiędzy Włochami, Niemcami i Japonią. Głosił on, że Japonia respektuje przywództwo Niemiec i Włoch w ustanowieniu nowego ładu w Europie, a Niemcy i Japonia uznają i respektują przywództwo Japonii w ustanowieniu nowego ładu w Wielkiej Azji Wschodniej. W kolejnym artykule przewidywano możliwość dalszego rozszerzanie się wojny stwierdzając, iż sygnatariusze będą „pomagać sobie wszystkimi środkami politycznymi, gosp i wojskowymi, jeżeli jedno z trzech umawiających się zostanie zaatakowane przez mocarstwo niebiorące obecnie udziału w wojnie w Europie lub w konflikcie jap-chin. Porozumienie to „w żaden sposób nie zmienia stosunków politycznych istniejących pomiędzy każdą ze stron i ZSRR. Do Paktu trzech przystapiły później inne państwa: Węgry (1940), Rumunia (1940), Słowacja (1940), Bułgaria (19410, Jugosławia (1941).

Pakt trzech mocarstw miał głównie znaczenie propagandowe, gdyż mimo oficjalnych deklaracji współpracy, interesy trzech układających się państw były rozbieżne. Niemcy przygotowywali już wojnę z ZSRR, podczas gdy Japonia chciała trwałego odprężenia w stosunkach z ZSRR ze względu na konfrontację z USA, która była nie do uniknięcia w przypadku kontynuowania japońskiej polityki w Azji Wschodniej. Co więcej, pakt nie spełnił swojego podstawowego zadania - Stany Zjednoczone nie dały się zastraszyć, ponieważ prezydent Franklin Delano Roosevelt był coraz bardziej przekonany, że USA i tak będą zmuszone walczyć z dwoma przeciwnikami - Niemcami w Europie i Japonią w Azji.

53. karta atlantycka

Karta Atlantycka (ang. Atlantic Charter) - ośmiopunktowa deklaracja podpisana 14 sierpnia 1941 roku przez Winstona Churchilla i Franklina Delano Roosevelta na pokładzie okrętu HMS Prince of Wales kotwiczącego u wybrzeży Nowej Fundlandii na Oceanie Atlantyckim (stąd nazwa). Określała cele polityki Wielkiej Brytanii i USA w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz zasady powojennych stosunków międzynarodowych.

Za jej najważniejsze cele uznano prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa, do rozwoju gospodarczego i życia w pokoju po pokonaniu tyranii faszystowskiej. Zdecydowanie eksponowała zasadę pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, wyrażała nadzieję na ustanowienie po ostatecznym zniszczeniu "tyranii nazistowskiej" trwałego pokoju, wspominała o potrzebie zaprowadzenia w przyszłości "stałego systemu bezpieczeństwa na szerszą skalę" oraz o potrzebie zmniejszenia zbrojeń.

24 września 1941 roku na konferencji międzynarodowej w Londynie podpisana przez członków koalicji antyhitlerowskiej, m.in. ZSRR (z zastrzeżeniem uznania przez Sprzymierzonych granic istniejących w czerwcu 1941 r., Australię, emigracyjne rządy Polski, Francji, Belgii, Czechosłowacji, Luksemburga, Niderlandów, Norwegii, Grecji oraz przez Indie Brytyjskie, Jugosławię, Kanadę, Związek Południowej Afryki).

Do Karty odwoływała się Deklaracja Narodów Zjednoczonych. Niektóre zapisy Karty (pierwszy, drugi, trzeci, czwarty i ósmy) nigdy nie zostały przez sprzymierzonych zrealizowane. Sygnatariuszem, który dążył do ekspansji zarówno terytorialnej jak i polityczno-gospodarczej był Związek Sowiecki. Zmiany terytorialne, które zaszły bez zgody państwa, którego dotyczyły to cesje terytorialne Finlandii, Polski, Rumunii, Czechosłowacji i Japonii na rzecz Związku Sowieckiego, a także Niemiec na rzecz Polski. Punkt czwarty został pogwałcony w przypadku nieprzywrócenia niepodległości Estonii, Łotwy, Litwy, a także wszystkich państw, które stały się sowieckimi satelitami. Nie nastąpiło po wojnie deklarowane rozbrojenie, bądź ograniczenie zbrojeń. Doszło też do licznych interwencji zbrojnych zarówno USA jak i Związku Sowieckiego. Do koalicji formalnie nie przyłączyły się Stany Zjednoczone, zachowując status państwa neutralnego.

Postanowienia Karty Atlantyckiej:

• sygnatariusze nie będą dążyli do ekspansji terytorialnej i jakiejkolwiek innej,

• sygnatariusze nie godzą się na zmiany terytorialne państw bez ich zgody,

• uznaje się wolny dostęp do surowców i wolność handlu,

• wzywa się do przywrócenia autonomii państw, którym zabrano ją siłą,

• deklaracja dążenia do współpracy gospodarczej,

• zapowiedź ustanowienia pokoju dającego bezpieczeństwo narodom,

• deklaruje się wolność mórz i oceanów,

  wyraża się nadzieję, że narody nie będą stosować przemocy (w związku z czym należy wprowadzić system bezpieczeństwa na szeroką skalę i rozbroić narody które zagrażają pokojowi).

55. napasc 3 rzeszy na ZSRR

56. konferecja w moskwie i w teheranie

57. konferencja w jalcie

58. konferencja w poczdamie

59. kapitulacja bezwarunkowa niemiec hitlerowskich

60. zakonczenie wojny na dalekim wschodzie.

    60. Churchill: „[…] Klęska Japonii była już pewna, zanim spadła pierwsza bomba atomowa”
    Japończycy od 1943r. znajdowali się w defensywie, ale walczyli zażarcie zarówno na lądzie, jak i na morzu. Fanatyczna wierność cesarzowi i zasady bushido (japońskiego kodeksu honorowego) wzmacniały opór. Akcja kamikadze- młodych pilotów, którzy decydowali się na pewną śmierć prowadząc samoloty mające taranować przeciwnika, „żywe torpedy”, to przykłady bohaterstwa i zarazem fanatyzmu Japończyków. Od sierpnia 1943r. Amerykanie stosując taktykę tzw. żabiego skoku, czyli kolejnych desantów, stopniowo opanowywali wyspy Oceanii, posuwając się w stronę wybrzeży Japonii. Toczyły się też krwawe walki lądowe w dżunglach Filipin i Birmy. W 1945r. zaczęły się bombardowania miast japońskich. Dnia 6 VIII 1945r. Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę , 9 VIII – na Nagasaki. Dnia 8 VIII wypowiedział wojnę Japonii ZSRR. Wojska radzieckie wkroczyły do Mandżurii i rozbiły stacjonującą tu kilkusettysięczną armię kwantuńską. Jednocześnie zajęły Koreę Północą i Sachalin. Dnia 15 VIII Japonia zwróciła się o zawieszenie broni; 2 IX dowództwo japońskie podpisało akt bezwarunkowej kapitulacji. Podpisano je na okręcie wojennym USA „Missouri” przez ministra spraw zagranicznych Japonii Shigemitsu i gen. Umedzu, szefa sztabu armii japońskiej. Stronę amerykańską reprezentował gen. Mc Arthur

61. ONZ geneza struktura i postanowienia karty onz

62. traktaty pokojowe z sojusznikami 3 rzeszy

63. problem traktatu pokojowego z niemcami

Sekretarz stanu USA, J. Byrnes, wystąpił z propozycją zawarcia czterostronnego układu (USA, WB, FR, ZSRR) w sprawie Niemiec. Planowano oderwanie od Niemiec Zagłębia Ruhry i zachowanie okupacji przy złagodzeniu systemu okupacyjnego do 25 lat, przekształcenie Niemiec w silne oparcie śwaita zachodniego. ZSRR odrzucił te propozycje. W kwietniu i maju 1946r. W Paryżu obradowała sesja Komisji Ministrów Spraw Zagranicznych. Obrady znalazły się w impasie. W związku z tym w lipcu tegoż roku generał gubernator w Niemczech wystąpił z propozycją połączenia am i angielskiej strefy okupacyjnej. Byrnes w wygłosił przemówienie w Stuttgarcie.

Zapowiedział odbudowę gosp i rekonstrukcje polityczną Niemiec Zachodnich i powiązanie ich z demokracjami zach. w ten sposób przekreślono sowiecki plan opanowania całych Niemiec. Początkowo przeciw nowym planom amerykańskim protestowali też Francuzi

W tej sytuacji projekt traktatu pokojowego z Niemcami nie mógł zostac opracowany. Każde państwo inaczej sobie wyobrażało przyszłość Niemiec.

Niemcy stanowiły kartę przetargową pomiędzy mocarstwami. 2 XII 1946r USA i Wb podpisały formalne porozumienie o połączeniu swych stref i utworzeniu od 1.I. 1947 tzw Bizonii.

63. przyczyny zimnej wojny

Zimna wojna – stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej pomiędzy Związkiem Radzieckim i autorytarnymi państwami socjalistycznymi uzależnionymi od ZSRR, a demokratycznymi państwami kapitalistycznymi pod przywództwem Stanów Zjednoczonych. Zimnej wojnie towarzyszył intensywny wyścig zbrojeń spowodowany permanentnym stanem wzajemnej nieufności oraz ideologicznymi założeniami komunizmu dążącego do rozszerzania zasięgu światowej rewolucji proletariackiej z jednej strony, z drugiej zaś, dążeniami krajów zachodnich do powstrzymywania rozszerzania się wpływów ZSRR na świecie.

Za początek "zimnej wojny" uważa się wystąpienie Winstona Churchilla w Fulton (USA) 5 marca 1946. W wystąpieniu Churchill stwierdził: „Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem zapadła żelazna kurtyna dzieląc nasz Kontynent”.

Konflikt wynika z dwóch różnych ideologii głoszonych przez państwa zwycięskie po II WŚ:

Stalin głosił zaostrzenie walki klas i rozbudowę socjalizmu

przywódcy Ameryki postulowali politykę powstrzymywania rozwoju socjalizmu, jako ideologii zgubnej. Stany Zjednoczone zadeklarowały wszelką pomoc, również zbrojną wszystkim państwom zagrożonym widmem komunizmu.

65. dokotryna thrumana koncepcja powstrzymania komunizmu

Doktryna Trumana – program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego. Czasem określano tę doktrynę mianem doktryny powstrzymywania ZSRR. Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji).

Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.

65. plan marshalla 1947r

Plan Marshalla – program pomocy gospodarczej Stanów Zjednoczonych dla Europy, mający służyć odbudowie gospodarek poszczególnych krajów po drugiej wojnie światowej; uchwalony przez Kongres w 1948 r. i preliminowany na lata 1948-1951, kiedy to oficjalnie się zakończył. Potoczna nazwa planu pochodzi od nazwiska sekretarza stanu USA, gen. George'a Marshalla, który zaprezentował jego koncepcję 5 czerwca 1947 r. na Uniwersytecie Harvarda. Autorami zasadniczej koncepcji planu byli George Kennan i William Clayton. Plan został oficjalnie przedstawiony 12 lipca 1947 na konferencji w Paryżu, na którą zaproszono wszystkie kraje europejskie. 3 kwietnia 1948 r. Kongres uchwalił ustawę Foreign Assistance Act of 1948, w której zawarto podstawowe zasady programu.

Plan Marshalla miał na celu:

- niwelować skutki II wojny światowej w Europie

- zapewnić stabilizację wewnętrzną poszczególnych państw poprzez rozwój gospodarczy;

- poprzez wzrost poziomu życia zatrzymać ofensywę komunizmu w Europie Zachodniej;

Z każdym z krajów, który zdecydował się przyjąć warunki programu, Stany Zjednoczone podpisywały dwustronne umowy. Plan Marshalla zaproponowano wszystkim państwom europejskim, łącznie z ZSRR i krajami Europy Środkowej. Początkowo chęć przystąpienia do planu wyraziły Polska i Czechosłowacja, ale ZSRR – faktycznie osobistą decyzją Józefa Stalina – wymusił wycofanie już złożonej deklaracji udziału Czechosłowacji w konferencji paryskiej i niezłożenie już przygotowanego akcesu Polski do inicjatywy amerykańskiej.

Państwa uczestniczące otrzymywały z USA pomoc w postaci towarów, które były niezbędne do odbudowy gospodarek, zaś środki finansowe ze sprzedaży tych dóbr były przeznaczane na inwestycje. Programem zarządzała ze strony amerykańskiej Administracja Współpracy Gospodarczej, która działała poprzez swe lokalne przedstawicielstwa i powołane przez siebie w krajach uczestniczących w programie przedsiębiorstwa. Z Planem Marshalla wiązały się bezpośrednio także inne programy pomocy, na przykład program wsparcia technicznego i Program Wsparcia Wzajemnej Obrony, które zostały ostatecznie przekształcone w jednolity Program Wzajemnego Bezpieczeństwa.

Wzmocnienie europejskiej współpracy w odbudowie i powołanie instytucji koordynujących pomoc gospodarczą (OEEC) miało stanowić według Moskwy ingerencję w sprawy wewnętrzne państw podporządkowanych ZSRR. Jednocześnie jako "alternatywę" Moskwa przedstawiła propagandowo tzw. plan Mołotowa, czyli reorientację związanych dotychczas wymianą z Europą gospodarek środkowoeuropejskich na wymianę z ZSRR. Plan Marshalla był krytykowany przez Moskwę, jej satelitów i europejskie partie komunistyczne jako instrument zwiększania wpływów amerykańskich w Europie – postrzegany jako element tzw. doktryny powstrzymywania.

Propozycja amerykańska, zmierzająca do zachowania gospodarczej całości Europy w warunkach wolnego handlu i gospodarki rynkowej, była nie do zaakceptowania przez ZSRR.

Wymuszona przez ZSRR odmowa uczestnictwa Polski i Czechosłowacji w Planie Marshalla była przypieczętowaniem podziału stref wpływów w Europie i na kilkadziesiąt lat odizolowała kraje Europy Środkowo-Wschodniej od reguł gospodarki rynkowej i jednolitego rynku europejskiego. Ostatecznie umowy podpisano z 16 krajami

W latach 1948-1951, łączna wartość udzielonej pomocy przekroczyła 14 mld ówczesnych USD (równowartość 140 mld dolarów w 1999 r.). Do zarządzania funduszami powołano Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej (późniejsze OECD). Z pomocy skorzystały przede wszystkim Wielka Brytania i Francja, oraz Włochy, RFN (która przystąpiła do planu po swym powstaniu w maju 1949 r.) i Holandia.

Lata 1948-1952 były okresem najszybszego wzrostu w gospodarczej historii Europy. W krajach objętych programem Planu Marshalla produkcja przemysłowa wzrosła w tym okresie o 35%. Produkcja rolna przewyższyła znacząco wskaźniki przedwojenne. W konsekwencji wzrost dobrobytu zakończył społeczną i polityczną destabilizację w krajach zachodnioeuropejskich charakterystyczną dla lat 1944-1947 i związaną z depresją gospodarczą i trudnymi warunkami życia po zniszczeniach II wojny światowej.

Konsekwencją ówczesnych decyzji politycznych były z jednej strony: szybka odbudowa, rozwój gospodarczy i integracja krajów Europy Zachodniej uczestniczących w planie, z drugiej zaś: budowa w krajach Europy Środkowej autarkicznej upaństwowionej komunistycznej gospodarki niedoboru podporządkowanej budowie przemysłu ciężkiego – zbrojeniowego, energochłonnej i centralnie sterowanej z Moskwy (bezpośrednio i za pośrednictwem RWPG). Z jednej strony zainicjowane zostały zatem procesy, które doprowadziły do powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i w konsekwencji Unii Europejskiej, z drugiej zaś strony kraje Europy Środkowej zostały decyzją Stalina odizolowane na kilkadziesiąt lat od europejskich procesów integracyjnych i pozbawione walut swobodnie wymienialnych. Jest to m.in. podstawowa geneza dzisiejszych zapóźnień infrastrukturalnych krajów Europy Środkowej (w tym Polski) w stosunku do pozostałych krajów UE i zasadniczej różnicy w poziomie PKB i poziomie życia między tymi dwoma regionami Europy.

66. powstanie dwoch panstw niemieckich i kryzys berliski1948r

67. wojna domowa w chinach

68. wojna w korea 1950-53

69. powstanie NATO 1949 i traktat washyngtonski

70. poczatki integracji zachodnio europejskiej

71. traktaty rzymskie1957

72. uklad warszawski powstanie postanowienia i znaczenie

73. RWPG

74. poczatki odprezenia 1954-1956r smierc stalina i 20 zjazd partii komunistycznej

75. problemy rozbrojenia w latach 60 i 70-tych

76. Rokowania prowadzono w latach 1960-1980.
I układ rozbrojeniowy 1962 Kennedy- Chruszczow, ustanawiał 'gorącą linię'- będzie ustanowiony telefon pomiędzy szefami USA i ZSRR, użyty w sytuacji szczególnej, by poinformować o zagrożeniu użycia broni atomowej
1960 w Wiedniu rozpoczęte rokowania dotyczące redukcji broni konwencjonalnej, jednak nie przyniosły rezultatów.
w 1971 podpisanie układu SALT I- broń atomowa nie będzie przenoszona i nie będzie udostępniania innym krajom, podtrzymano powiadamianie się o próbach z bronią atomową i inspekcjonowaniu, ratyfikowany, wszedł w życie.
Prowadzono rokowania mające na celu ustanowienie układu SALT II o redukcji arsenałów atomowych, jednak nie wszedł on w życie, nie został ratyfikowany przez senat USA
Rokowania prowadzono jeszcze w latach 80, porozumienie Regan i Gorbaczow- przewidywało,że w ciągu 5 lat obie strony zredukują potencjał atomowy o 50%.

76. wojna domowa w wietnamie

77. interewencja soviecka na wegrzech w czechoslowacji i doktryna brezniewa(co to??)

Powstanie węgierskie 1956, nazywane jest dziś rewolucją 1956. Powstanie wybuchło 23 października 1956 i trwało do 10 listopada 1956, kiedy to zostało ostatecznie stłumione przez zbrojną interwencję armii radzieckiej. Było ono próbą narodu węgierskiego zdobycia wolności i uwolnienia się spod sowieckiego jarzma.

Przyczyny:

• Zapaść ekonomiczna i niskie standardy życia w Węgierskiej Republice Ludowej wzbudzały powszechne niezadowolenie.

• chęć pomszczenia krzywd wyrządzonych w czasie masowego terroru okresu rządów Rakosiego - przykładowo na Węgrzech w okresie gdy rządził Matyas Rakosi było trzy razy więcej więźniów politycznych niż w Polsce przy trzykrotnie mniejszej liczbie ludności i faktycznym braku na Węgrzech podziemia zbrojnego.

• wolnościowe roszczenia studentów uniwersytetu technicznego w Budapeszcie - domagających się w oświadczeniu z 22 października wolności obywatelskich, demokracji parlamentarnej i narodowej niepodległości. By rozpowszechnić swe żądania, kolportowali je w instytucjach, zakładach pracy i na innych uniwersytetach.

Studenci politechniki w Budapeszcie uzyskali zgodę na manifestację dla poparcia żądań poznańskich robotników, ale ich właściwe, wolnościowe cele sięgały znacznie dalej i pokrywały się z celami większości węgierskiego społeczeństwa, które masowo wzięło udział w manifestacji. Przemarsz zakończył się początkowo na placu Bema odczytaniem listy żądań studentów. Mimo oficjalnego końca demonstracji, wciąż przyłączali się do niej kolejni uczestnicy i sytuacja zaogniała się coraz bardziej. Część, w międzyczasie setki tysięcy liczącej demonstracji, pomaszerowała pod parlament, jednakże większość udała się pod rozgłośnię węgierskiego radia, starając się skłonić je do odczytania listy żądań, jednakże zamiast poparcia, otworzono z budynku radiostacji ogień do demonstrantów. Sytuacja zaogniła się jeszcze bardziej, gdy przy pomocy broni otrzymanej od węgierskiego wojska, demonstrantom udało się zająć budynki radiowe. Wieczorem zebrało się ok. 300 000 ludzi przed parlamentem, żądając wolności słowa i poglądów, wolnej prasy, wolnych wyborów i pełnej niezależności od ZSRR, jak również nominacji Imre Nagya na szefa rządu. Sam Nagy wezwał demonstrantów do spokoju i rozejścia się i został niespodziewanie jeszcze tej samej nocy przez KC węgierskiej partii robotniczej powołany na premiera. Jednocześnie Sowieci rozpoczęli interwencję militarną, na prośbę sekretarza partii Ernő Gerő sygnowaną przez Biuro Polityczne (łącznie z Nagyem). Jeszcze tego wieczoru demonstranci obalili pomnik Stalina, stojący na placu Bohaterów.

4 listopada o świcie nastąpiło wznowienie radzieckiej interwencji na Węgrzech z udziałem broni pancernej. Brało w niej udział 58 tysięcy żołnierzy radzieckich. Na sygnał radiowy "Grom" o godzinie 4.00 rano oddziały radzieckie ruszyły do ataku rozpoczynając operacje "Wicher". Spadochroniarze radzieccy opanowali lotniska, bez walki zajęto gmachy parlamentu i ministerstwa obrony narodowej. W oddziałach armii węgierskiej przywróceni zostają dowódcy usunięci przez powstańców, zaś ci którzy poparli powstanie - aresztowani. Nagy z kilkoma członkami swojego rządu po wystąpieniu radiowym schronił się w ambasadzie jugosłowiańskiej. Zacięte walki trwały do 10 listopada, choć ich rezultat był z góry znany, gdyż powstańcy byli gorzej uzbrojeni i pozbawieni centralnego dowodzenia, a armia węgierska – zdezorganizowana aresztowaniem ministra obrony narodowej i niechętną walce postawą większości kadry oficerskiej - praktycznie nie stawiała zorganizowanego oporu. Rozbrojono 35 tysięcy żołnierzy i powstańców. W wyniku walk od 23 października zginęło po węgierskiej stronie 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie ponad 20 tysięcy aresztowano lub internowano, a ok. 200 tysięcy osób uciekło z kraju do Austrii i Jugosławii. Pozostające na Węgrzech rozbite oddziały powstańcze po 10 listopada przeszły do podziemia lub próbowały organizować partyzantkę. Straty materialne wyniosły 220 mln forintów, co stanowiło ok. 25% rocznego dochodu narodowego Węgier. Według archiwów radzieckich zginęło lub zaginęło 740 żołnierzy i oficerów radzieckich, zaś 1540 odniosło rany - ponad połowa z nich poległa z w październiku.

7 listopada do Budapesztu przybywa rząd Kadara i przejmuje władzę. Zostaje on oficjalnie uznany przez państwa zachodnie.

Przed powstaniem i w jego czasie nadzorowana przez oficerów amerykańskich sekcja węgierska Radio Wolna Europa obiecywała Węgrom militarną pomoc Zachodu, zachęcając ich do zbrojnego wystąpienia i instruując wojskowo (np. uczono sporządzania koktajli Mołotowa). Obietnica ta nie została jednakże dotrzymana. Amerykański sekretarz stanu John Foster Dulles miał powiedzieć: "Nie traktujemy tego kraju [Węgier] jako naszego potencjalnego sojusznika wojskowego". Jedynym krajem, który chciał udzielić pomocy militarnej Węgrom, była Hiszpania pod rządami generała Francisco Franco.

USA interesowały się jednak znacznie bardziej kryzysem na Kanale Sueskim - najważniejszej drodze morskiej świata i rozpoczętą 30 października francusko-brytyjską inwazją na Egipt. Allen Dulles, szef CIA, przekonywał prezydenta USA, że poświęcenie Węgier korzystne jest dla realizacji strategicznego celu - skłócenia ZSRR z Chinami i Jugosławią. 29 października polecenie zakomunikowania władzom ZSRR braku zainteresowania USA sytuacją Węgier oraz informacji, iż Węgry nie są militarnym sojusznikiem USA otrzymał ambasador amerykański w Moskwie Charles Bohlen - uczynił to następnego dnia.

NIE MAM O CZECHOSŁOWACJI

Doktryna Breżniewa zwana także doktryną „ograniczonej suwerenności” była przyjętą w 1968 roku doktryną radziecką stwierdzającą, że w krajach Układu Warszawskiego obowiązuje ograniczenie suwerenności państw członkowskich na rzecz interesów wspólnoty socjalistycznej.

Tłumaczono zatem, że interwencja w państwie bloku dążącym do secesji nie jest agresją, lecz samoobroną przed ingerencją wrogiej ideologii. Była stworzona na potrzeby ideologiczne; potrzebowano usprawiedliwienia interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w ramach operacji Dunaj w celu stłumienia prodemokratycznych wystąpień w czasie praskiej wiosny. Po raz pierwszy opublikowana 26 września 1968 w artykule S. Kowalowa pt. „Suwerenność i międzynarodowe zobowiązania państw socjalistycznych” na łamach „Prawdy”. Szerzej przedstawiona przez ministra spraw zagranicznych ZSRR Andrieja Gromykę na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 3 października 1968. Potępiły ją państwa zachodnie oraz państwa socjalistyczne niezależne od ZSRR (Chiny, Albania, Jugosławia), a także zachodnie partie komunistyczne (co zapoczątkowało tzw. eurokomunizm). Nie zaakceptowała jej również Rumunia.

Obowiązywała w praktyce do Jesieni Ludów w 1989, kiedy została wyparta przez doktrynę Sinatry.

Była to kalka pojęciowa przyjęta na wzór USA, gdzie rzeczywiście definiowano założenia polityki zagranicznej, nazywając je doktrynami. Na gruncie państwa totalitarnego jakim był ZSRR, utrzymującym siłą w podległości państwa satelickie, doktryna polityki zagranicznej była tylko działaniem propagandowym.

78. ost politik branda

79. polsko niemiecki traktat o granicach 7 XII 1970r

80. konferencja bezpieczeństwa i współpracy w europie

81. nawrociny wojny na poczatku lat 80-tych i sowiecka interwencja w Afganistanie

82. Międzynarodowe znaczenie pierestrojki Gorbaczowa

83. upadek państw komunistycznych w europie srdk wscho 1989

84. zjednoczenie Niemiec 1990r

Zjednoczenie Niemiec w 1990r zamknęło 50-letni okres rozbicia państwa niemieckiego na dwa odrębne państwa (ustrojowo i politycznie). Zamknięto rozdział Niemiec, który był najbardziej wyrazistym podziałem na 2 odrębne bloki. Podział nastąpił w 1949r. mimo, że zakończenie wojny nie wskazywało na to, że powstaną dwa oddzielne państwa i że kwestia niemiecka będzie należała do najważniejszych czynników w konflikcie między ZSRR z Zachodem. 13.VIII.1961r. wzniesiono mur w Berlinie.

· Konstytucyjnym celem było dążenie RFN do zjednoczenia Niemiec. Partia K. Adenauera pojmowała ten cel jako strategiczny: dążenie do zjednoczenia jako przywrócenie Niemcom granic sprzed 1939r.

· W drugiej połowie lat 60-tych w RFN pojawia się nowa, odmienna koncepcja połączenia Niemiec poprzez zbliżenie: przesłanki zjednoczenia Niemiec mogą być stworzone tylko na bazie porozumienia z ZERR. Jednak ZSRR zgodzi się na zjednoczenie jeśli Niemcy ogłoszą neutralność (czyli m.in. wystąpią z NATO).

· Niemcy pod wodzą socjaldemokracji nawiązuję stosunki z ZSRR i w VII 1970 zostaje podpisany traktat pomiędzy ZSRR a RFN.

· XII 1970 – Willy Brand w Warszawie – zostaje podpisany traktat z Polską, w którym zostaje wpisana nieodwracalność granic na Odrze i Nysie.

· Przemiany w krajach socjalistycznych w latach 90-tych pozwalają na zmianę pozycji Niemiec czyli doprowadzenie do zjednoczenia: pod wpływem daleko sięgających politycznych i społecznych reform w ZSRR zaczynają się w NRD ruchy mieszkańców które przechodzą do ruchów masowych: 6-7 IX 1989 odbywa się w Berlinie i w całej NRD wielki święto „50 lat NRD” – 10 dni później odbywają się demonstracje (chęć zmiany systemu).

· Powstaje plan dla NRD: pomoc żywnościowa, odbudowa infrastruktury transportowej, pomoc medyczna, nawiązanie stosunków, które mogą doprowadzić do konfederacji państw.

· W marcu 1990r. odbywają się pierwsze wole wybory w NRD (wygrywa chrześcijańska demokracja); władze NRD przyzwalają na otwarcie granic; 9 XI 1990 następuje rozbicie muru berlińskiego.

· Zostaje powołana konferencja „dwa plus cztery” (Francja, USA, ZSRR, Wielka Brytania i dwa państwa niemieckie) w celu przywrócenia pełnej państwowej suwerenności; posiedzenia w Bonn: V, VII, X 1990.

Traktat zjednoczeniowy zawiera 5 warunków:

- Granice Niemiec to granice dwóch państw;

- Pokojowy charakter Niemiec – Niemcy mają prowadzić pokojową politykę, a broni mogą użyć tylko za pozwoleniem ONZ;

- Zjednoczone Niemcy muszą zrezygnować z posiadania i dysponowania bronią masowej zagłady (N.B.C – nuklearna, biologiczna, chemiczna);

- Z terenu zjednoczonych Niemiec wycofuje się armia ZSRR;

- Niemcy pozostają w strukturze NATO.

85. rozwiązanie ZSRR w 1991r.

W 1985 roku władzę w Związku Sowieckich Republik Radzieckich objął Michaił Gorbaczow. Nowy przywódca zapoczątkował trzy historyczne reformy - pierestrojkę (przebudowę), uskorenjie (przyśpieszenie) i głasnost (jawność). Pierwsza z reform dotyczyła ustroju, druga rozwoju gospodarczego, trzecia zaś życia społecznego. Reformy miały na celu umocnienie ZSRR, okazały się jednak gwoździem do trumny dla imperium. Spośród tych reform największy sukces odniosła głasnost, właśnie ona przyśpieszyła tempo zmian niekorzystne dla Gorbaczowa.

W 1990 roku rozkład imperium radzieckiego sięgnął terytorium samego ZSRR. Kraje bałtyckie zaczęły ogłaszać niepodległość. W czerwcu 1991 wybory na prezydenta Federacji Rosyjskiej wygrał Bory Jelcyn, umacniając w ten sposób siły demokratyczne w Rosji i popychając do dalszych zmian i liberalizacji. 1 lipca 1991 roku ostatecznie rozwiązano Układ Warszawski. Pod koniec sierpnia została zdelegalizowana Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego. Spoistość ZSRR została poważnie naruszona poprzez deklaracje suwerenności Białorusi i Ukrainy. 8 grudnia został podpisany w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej tzw. układ białowieski, rozwiązujący ZSRR. Jednocześnie utworzono ( 21 grudnia 1991) Wspólnotę Niepodległych Państw, organizację zrzeszająca początkowo Ukrainę, Białoruś i Rosję a obecnie większość postradzieckich krajów. Rozwiązanie ZSRR ogłoszono wraz z odejściem Gorbaczowa 25 grudnia 1991 roku. Na odejście Michaiła Gorbaczowa musiał mieć decydujący wpływ Pucz Janajewa, który chciał utrzymać skostniałe struktury władzy. Formalnie ZSRR przestał istnieć 31 grudnia 1991, a jego miejsce zajęła Federacja Rosyjska

¹

1