• MEDYCYNA FIZYKALNA
  I
  BALNEOLOGIA

• Medycyna fizykalna

• Medycyna fizykalna- to nazwa tej części medycyny, która zajmuje się stosowaniem energii fizycznych i kinezyterapii w celach leczniczych, zapobiegawczych i diagnostycznych.

• W połączeniu z balneologią jest używana jako nazwa specjalności lekarskiej.

• Balneologia i medycyna uzdrowiskowa-

• to nazwy używane zamiennie i obejmują postępowanie medyczne w uzdrowiskach, polegające na stosowaniu swoistych tworzyw naturalnych wraz z fizjoterapią, podstawową psychoterapią i farmakoterapią. Do naturalnych tworzyw leczniczych zalicza się:

• lecznicze wody mineralne

• gazowe składniki wód i lecznictwa

• peloidy np.. borowina (torf), glinki

• 
  DZIAŁY MEDYCYNY FIZYKALNEJ

• Wodolecznictwo

• Balneoterapia

• Klimatoterapia

• Aerozoloterapia

• Światłolecznictwo

• Ciepłolecznictwo

• Elektroterapia

• Krioterapia

• Laseroterapia

• Magnetoterapia

• Leczenie uzdrowiskowe

• Ultradźwięki

• ŚWIATŁOLECZNICTWO

• Światłolecznictwo-

• jest działem medycyny fizykalnej w którym wykorzystuje się promieniowanie podczerwone, widzialne oraz nadfioletowe

• jego naturalnym źródłem jest słońce, zaś źródłem sztucznym różnego rodzaju generatory.

• światło- jest falą elektromagnetyczną, która polega na rozchodzeniu się zmian pola elektrycznego i magnetycznego. Wektory tych pól są prostopadłe do siebie i do kierunku rozchodzenia się.

• Wysyłane przez słońce promieniowanie elektromagnetyczne rozciąga się :

• PROMIENIOWANIE SŁONECZNE

Atmosfera otaczająca kulę ziemską stanowi filtr, przez który przechodzi tylko część promieniowania słonecznego (27%) z czego:

• 59% - IR

• 40% - światło widzialne

• 1-2% - UV

• Rodzaje światła:

• nadfioletowe (ultra-violet)- 100-400nm, do celów leczniczych 200-380nm

• widzialne- 400-760nm

• promieniowanie podczerwone (infra- red)

- 760-15000nm

• Widmo promieniowania elektromagnetycznego w zakresie promieni nadfioletowych, widzialnych i podczerwonych

• Przenikanie promieni przez skórę; 1 -- powierzchowna warstwa naskórka, 2 — głęboka warstwa naskórka, 3 — skóra właściwa, 4 — tkanka podskórna, N — włosowate naczynie krwionośne, P gruczoł potowy,

• 
  Barierę ochronną stanowią:

• tworzenie i brunatnienie melatoniny

• pogrubienie warstwy rogowej naskórka

• pobudzenie procesów naprawczych w komórkach

• 
  ŚWIATŁO WIDZIALNE

• obejmuje promieniowanie o długości fali 400-780nm.

• duża jego część zostaje odbita od powierzchni skóry, jednak pewna jego ilość wnika do skóry docierając nawet do tkanki podskórnej.

• rozszczepia się na barwy, gdzie skrajnymi kolorami są: fioletowy i czerwony.

• ŚWIATŁO WIDZIALNE

• nie ma działania fotochemicznego, wywołuje u ludzi wrażenie świetlne.

• działa pozytywnie na psychikę- polepsza samopoczucie i jest źródłem radości, pobudza ogólnie organizm.

• terapia jasnym światłem- odległość od źródła światła ok. 50cm- codziennie przez ½ h przez 5-10 dni

• stosowane jest w chromoterapii- leczeniu barwami.

• CHROMOTERAPIA

Barwa którą dostrzega ludzkie oko, związana jest ściśle z długością fali:

• 380-450nm światło fioletowe (działa przeciwrodnikowo)

• 450-500nm światło niebieskie (normalizuje pracę gruczołów łojowych)

• 500-575nm światło zielone (nawilża)

• 575-585nm światło żółte ( koi cerę podrażnioną)

• 585-620nm światło pomarańczowe (wzmaga produkcję kolagenu, poprawia wygląd skóry dotkniętej cellulitem)

• 620-760nm światło czerwone (pobudza metabolizm komórek skóry, poprawia ukrwienie, regeneruje skórę zmęczoną)

• Światło czerwone

• Pobudzający wpływ na psychikę człowieka

• Działanie pobudzające na czynności męskich i żeńskich gruczołów płciowych

• Zwiększenie popędu płciowego

• Działanie cieplne

• Przyspiesza wchłanianie wysięków w stawach

• Światło purpurowe

• hamuje czynność nerek i nadnerczy

• zmniejsza wrażliwość bólową

• działa ogólnie rozluźniająco i nasennie

• obniża ciśnienie krwi i rozszerza naczynia krwionośne

• Światło niebieskie

• działanie uspokajające ,

• znieczulające,

• przeciwświądowe ,

• napotne ,

• przeciwgorączkowe ,

• przeciwzapalne ,

• przeciwbólowe

• zwęża naczynia krwionośne skóry

• Światło fioletowe

• działanie uspokajające i hamujące na motorykę mięśni szkieletowych

• Światło żółte i pomarańczowe

• pobudza układ chłonny

• działa przeciwskurczowo na układ pokarmowy

• pobudza czynność żołądka

• Światło zielone

• poprawa koncentracji

• działa na układ oddechowy

• pobudza tworzenie tkanki kostnej

• polaryzacja- uporządkowanie fali świetlnej, oscyluje w pewnym kierunku.

• TERAPIA ŚWIATŁEM WIDZIALNYM

• lampa Q-light- długość wykorzystywanej fali 400-780nm

• ŚWIATŁO SPOLARYZOWANE

Terapia światłem spolaryzowanym

• ŚWIATŁO SPOLARYZOWANE

• lampa Bioptrom długość wykorzystywanej fali 400- 2000nm(+ IR)

• DZIAŁANIE BIOLOGICZNE

• bezpośrednie działanie na strukturę i funkcję wszystkich krążących krwinek

• niezbędna stymulacja procesów wzrostowych i tym samym podziałów komórkowych

• poprawa mikrokrążenia

• poprawa transportu tlenu i funkcji transportowych krwi

• DZIAŁANIE BIOLOGICZNE

• działanie antybakteryjne dzięki niebieskiej części widma światła

• modulacja systemu immunologicznego

• modulacja aktywności komórkowej, szczególnie leukocytów

• modulacja systemu psycho-neuro-immunologicznego

• modulacja systemu hormonalnego

• Terapia światłem spolaryzowanym ma zastosowanie w:

• traumatologii

• reumatologii

• ginekologii

• medycynie sportowej

• neurologii

• dermatologii (trądzik. łuszczyca, liszaj zwykły i przewlekły itp.)

• szeroko pojętej fizykoterapii (leczenie trudno gojących się ran, odleżyn, bliznowców, oparzeń, ran pooperacyjnych)

• BIOPTROM

• Kosmetyczne działanie światła :

• poprawa elastyczności skóry

• stymulacja zaopatrzenia w tlen

• pobudzenie produkcji kolagenu

• Przeciwwskazania:

• Nowotwory

• Uczulenie lub nadwrażliwość na światło

• Kobiety w ciąży

• Nie naświetlać okolicy gałek ocznych

• PROMIENIOWANIE PODCZERWONE

• Promieniowanie INFRA- RED- niewidzialne!!!

• W zależności od długości:

• IR-A, krótkofalowe tzw. bliskie- o dł. fali 760-1500nm.

• Generatorami (źródłem promieniowania) są ciała ogrzane do wys. temp. 2000 C

• Promieniowanie to wnika najgłębiej do ciała w warstwach do głębokości 30mm (tkanka podskórna)↔ służy do przegrzań głębokich warstw ciała.

• IR

• IR-B, średniofalowe, o długości fali 1500-4000nm

• generatorami są ciała ogrzane do temperatury 1000 C

• wnika bardzo powierzchownie do głębokości 0,5-3 mm↔wywołuje przegrzanie powierzchowne.

• IR

• IR-C, długofalowe , tzw. dalekie o długości fali 4000-15000 nm

• nie wykorzystywane w fizykoterapii

• IR

• Promieniowanie podczerwone nie jest ciepłe, lecz prawie w całości ulega absorpcji i zamianie w ciepło w skórze!

• Nie wywołuje działania fotochemichnego.

• GŁĘBOKOŚĆ WNIKANIA PROMIENIOWANIA IR ZALEŻY OD DŁUGOŚCI FALI

- im krótsze są długości fali tym głębiej promienie wnikają w skórę.

Działanie biologiczne IR

rozszerzenie naczyń włosowatych skóry (zwiększony przepływ przez tkanki krwi tętniczej)

zmniejszenie napięcia mięśni

podwyższenie progu odczuwania bólu

wzmożenie przemiany materii

pobudzenie receptorów cieplnych skóry (zwiększone wydalanie potu, pobudzenie narządów głębiej położonych)

Odczyn organizmu na IR

miejscowy- występuje w skórze w miejscu jej napromieniowania, obejmując jednak swym zasięgiem sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry powodującym jej zaczerwienienie. Stąd odczyn ten nazywa się – rumieniem cieplnym.

Rumień cieplny-

nierównomierny (skóra przybiera wygląd plamisty wskutek rozszerzenia naczyń krwionośnych skóry położonych głębiej ),

występuje w trakcie naświetlania (brak okresu utajenia)

jego nasilenie wzrasta w miarę czasu oddziaływania IR,

zanika w ciągu kilku minut po zabiegu,

nie występuje pigmentacja oraz złuszczenie naskórka.

Odczyn organizmu na IR

ogólny –gdy promienie oddziaływują na duże powierzchnie skóry. Wyraża się znacznym podniesieniem temperatury ciała czyli jego przegrzaniem.

Powoduje to:

zwiększone wydalanie potu→ odwodnienie

zwiekszenie przemiany materii

przyśpieszona czynność serca

zmniejszenie napięcia mięśni

przyśpieszenie oddechu

Dawkę zabiegu wyznacza:

odległość źródła promieniowania IR od skóry

długość czasu ekspozycji

kąt padania promieni

moc źródła światła

Przedawkowanie grozi poparzeniem!!!

Generatory promieniowania IR

Nieświetlne – grzejniki otwarte lub w osłonie które po ogrzaniu emitują promieniowanie IR – B. Pacjent odczuwa ciepło , nie widząc żadnego światła. Stosowane do nagrzania powierzchownych warstw skóry.

Czas zabiegu około 10-20 min.

Włączenie spirali w obwód prądu powoduje

jej rozgrzanie do temperatury

od 500 do 880°C,

czyli tzw. temperatury czerwonego żaru.

Generatory promieniowania IR

Generatory świetlne – wykorzystujemy duże żarówki , których włókno rozgrzewa się do temp. około 3000^o C . Emitują promienie widzialne + IR. Przykładem jest lampa sollux. (Sollux L-1 )

generatory świetlne

1.Wysokotemperaturowe – o temp. powierzchniowej 2600 -2700^o C. Są to żarówki z oporowym włóknem wolframowym lub węglowym, wypełnione rozrzedzonym azotem.

2.Promienniki typu „słońce elektryczne’’ Temp. ok. 700 -1000^oC. Są to spirale lub taśmy grzejne nawinięte na odpowiednie izolatory.

generatory świetlne

3.promienniki halogenowe lub ksenonowe- promiennik Hydrosun. Zasadniczą jego część stanowi żarówka haloganowa i filtr wodny zatrzymujący długofalowe promieniowanie IR (wyeliminowane powierzchowne działanie ciepła ograniczające czas naświetlania i możliwość głębokiego działania ciepła).

Hydrosun wraz z filtrem wodnym

IR

Lampa Sollux- stołowa

IR

Lampa Sollux- na statywie.

Filtry

Światło nie przepuszczone przez filtr ma barwę białą – wywołuje silne przekrwienie (działanie przeciwbólowe)-stosowane w chorobach zatok i zębów.

Do zabiegów stosuje się specjalne filtry zmniejszające natężenie promieniowania i siłę działania cieplnego.

Są zbudowane ze szkła uwiolowego w postaci co najmniej 2 płytek znajdujących się w metalowej oprawie.

sollux

Najczęściej stosuje się filtry:

czerwony - umożliwiający zastosowanie średniej dawki.

stosuje się p.w. w stanach zapalnych

dostarcza ograniczonego promieniowania IR przyczyniając się do zwiększenia ukrwienia tętniczego.

stosowany ponadto w: resorpcji wysięków, uszkodzeniach skóry i źle gojących się ranach, bólach mięśniowych, neutralizacji UV.

Filtry sollux

niebieski - umożliwiający uzyskanie małej dawki ciepła.

działający przeciwzapalnie i uspokajająco,

stosuje się w chorobach przebiegających ze zwiększoną wrażliwością na ciepło : nerwobóle, odmrożeniach, przeczulicy, zaburzeniach naczynioruchowych.

Metodyka zabiegów:

Miejscowo:

pacjent powinien mieć odsłonięte miejsce zabiegowe.

okolica zabiegu czysta i odtłuszczona, pozbawiona substancji obcych np. maści

usuwamy rzeczy metalowe

Jeśli naświetlamy ranę należy zmienić opatrunek na suchy lub naświetlamy odsłoniętą ranę.

w zaburzeniach w okolicy głowy pacjent powinien mieć okulary ochronne (grozi zaćmą i zapaleniem spojówek )

Naświetlanie miejscowe cd.

odległość lampy od powierzchni naświetlanej- od kilkunastu do 50cm (uwzględniamy wrażliwość pacjenta na ciepło)

czas zabiegu 10-30min. nawet kilka razy dziennie (działanie ciepła utrzymuje się do 1-2 h)

światło kierujemy na powierzchnię zabiegową zawsze pod kątem 90⁰ (unikamy strat w postaci odbicia)

Naświetlanie sollux

Ogólnie:

pacjent pozostaje jedynie w bieliźnie

światło kierujemy na wyrostek mieczykowaty mostka i na L-S

okulary ochronne

odległość 100cm

czas zabiegu 10-20min (zależny od wrażliwości pacjenta)

Budka Polano

wewnątrz umieszczone są żarówki (moc 25-40w) w ilości do 48 sztuk, o różnym kolorze (niebieskie, czerwone, białe).

Pacjenta umieszcza się wewnątrz urządzenia na regulowanym stołku tak aby głowa wystawała ponad urządzenie.

Wokół szyi pacjenta wykonuje się zimny okład. Zabieg polega na ogólnym przegrzaniu.

INFRASPA

kabina na podczerwień z niską temperaturą powietrza (40-65º C)

zamiast tradycyjnych pieców wykorzystywane są ceramiczne promienniki podczerwieni.

Fale świetlne wnikają na głębokość aż 3-4 cm.

Rozgrzewa to organizm nie wykorzystując powietrza jako nośnika. Dzięki temu ciało dużo mocniej się poci i traci ok. 250% więcej płynów niż w tradycyjnej saunie.

wskazania

Przewlekłe stany zapalne narządu ruchu

Stany po przebytym bakteryjnym zapaleniu skóry

Nacieki po wstrzykiwaniu leku

Zaburzenia troficzne skóry

Zapalenia pęcherza moczowego

Zapalenia zatok przynosowych

Przewlekłe zapalenie przydatków u kobiet

Stany po oparzeniach promieniami UV i DKF

Przeciwwskazania:

zaburzenia czucia

duże nadciśnienie

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

miażdżyca tętnic,

u niemowląt oraz w starszym wieku

stany po świerzych urazach

nowotwory, guzy skóry

obrzęki, krwawienia, niewydolność krążenia (żylaki), zakrzepy

ostre i podostre zapalenie, w tym zaostrzenie występujące w przebiegu przewlekłych chorób np.. Artroz