PRZYGODY ODYSEUSZA

WYMAGANIA:

• WIADOMOŚCI O AUTORZE

• CZAS I MIEJSCE AKCJI

• BOHATEROWIE

• MIT O TROI

• PLAN WYDARZEŃ

• CHARAKTERYSTYKA ODYSEUSZA

JAN PARANDOWSKI

Jan Parandowski – urodzony 11 V 1895 we Lwowie, zmarł 26 IX 1978 w Warszawie, prozaik, eseista, tłumacz.
Wychowanek gimnazjum klasycznego we Lwowie i Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie studiował filologię klasyczną i archeologię. Odbył wiele podróży naukowych do krajów płd. Europy. W latach 1933-1978 pełnił funkcję prezesa polskiego Pen-Clubu. W latach wojny w Warszawie brał udział u konspiracyjnym życiu kulturalnym. 1945-48 prowadził wykłady na KUL. Debiutował w 1931 szkicem "Rousseau". W jego dorobku znajdują się m.in.: "Mitologia" (1924), "Eros na Olimpie" (1924), "Aspazja" (1925), "Dwie wiosny" (1927), "Król życia" (1930), "Dysk olimpijski" (1933), "Odwiedziny i spotkania" (1934), "Niebo w płomieniach" (1936), "Trzy znaki Zodiaku" (1938), "Godzina śródziemnomorska" (1949), "Alchemia słowa" (1951), "Zegar słoneczny" (1953), "Petrarka" (1956), "Mój Rzym" (1959), "Wspomnienia i sylwety" (1960), "Juvenilia" (1960), "Powrót do życia" (1961), "Wrześniowa noc" (1962), "Kiedy byłem recenzentem" (1963). "Luźne kartki" (1965), "Akacja" (1967), "Pod zamkniętymi drzwiami czasu" (1975); tłumaczenia, m.in. Longosa "Dafnis i Chloe" (1925), "Odyseja" Homera, tłumaczenie prozą (1953), "O wojnie domowej Cezara" (1951); antologia: "Pisarze świata Mickiewiczowi" (1962); dramat: "Medea" (1961 druk w „Dialogu", wystawiony 1964).

Jan Parandowski to jeden z najwybitniejszych stylistów polskiej literatury i mistrz eseju. Znawca i miłośnik antycznej kultury greckiej i rzymskiej. W przeszłości kultury śródziemnomorskiej poszukiwał wzorów ładu i harmonii dla współczesnego człowieka, godzących naturę z cywilizacją, życie ze sztuką, dionizyjski witalizm z postawą kontemplacyjną. Główna część dorobku Jana Parandowskiego to pogranicze prozy fabularnej i eseju. Największą popularność zyskały sobie jego utwory przybliżające odbiorcom wiedzę o antyku i liczne przekłady klasycznej literatury ("Odyseja", szkice i opracowania popularyzatorskie, wznawiana nieustannie "Mitologia", na której opiera się orientacja młodzieży polskiej w świecie wierzeń i podań greckich i rzymskich).

CZAS I MIEJSCE AKCJI

Akcja toczy się około 1200 lat przed naszą erą (wtedy Grecy zburzyli Troję) na licznych wyspach leżących na Morzu Śródziemnym.

BOHATEROWIE

Odyseusz
Penelopa - żona Odyseusza
Telemach – syn Odyseusza
Kirke
Kalipso
Leartes - ojciec Odyseusza
Lampecja i Faetuza - nimfy strzegące owiec i wołów
Menelaos
Nestor
Helena
Eumajos - pasterz
Eurykleja - klucznica
Melantios – koźlarz

MIT O TROI

Aby zrozumieć wydarzenia opisane w Iliadzie– poemacie o dziejach wojny trojańskiej (Ilion to po grecku Troja) – należy cofnąć się w czasie znacznie wcześniej, do wesela księcia tesalskiego Peleusa i pięknej boginki Tetydy. Na wesele zaproszono wszystkich bogów poza Eris, boginią niezgody. Zeus znając jej kłótliwy charakter, nie kazał jej posyłać zaproszenia. W pewnym momencie Eris jednak zjawiła się nieoczekiwanie na weselu – przyszła, aby się zemścić. Rzuciła na stół biesiadny złote jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”. Pomiędzy boginiami zakotłowało się, każda chciała, aby to ją ogłoszoną „tą najpiękniejszą”. Najgłośniej domagały się: Hera, Atena i Afrodyta. Każda chciała mieć jabłko dla siebie. Zeus rozsądził, że sędzią sporu pomiędzy boginiami będzie młody pasterz, Parys: której on przyzna złote jabłko, ta je mieć będzie. Parys był synem Priama, króla Troi, miasta leżącego na wybrzeżu Azji Mniejszej. Na kilka dni przed jego urodzeniem jego matka, Hekabe, miała sen, że wydała na świat płonącą żagiew, od której spłonęło całe miasto. Wróżbici orzekli, że syn, którego urodzi, stanie się przyczyną zagłady państwa. Noworodka oddano więc pasterzom, aby go wynieśli między wąwozy i tam porzucili. Tak też się stało, ale w parę dni później jeden z owych pasterzy, przechodząc obok miejsca, gdzie zostawiono dziecko, ujrzał, jak niedźwiedzica własną piersią karmiła Parysa. Wzruszył się i zabrał chłopaka do domu. Pasąc trzody przybranego ojca wyrósł Parys na ślicznego pasterza, nic nie wiedział o swym królewskim pochodzeniu.

Gdy boginie przybyły do niego na „sąd”, każda obiecywała mu co innego, zależnie od swej profesji. Hera – władzę królewską, Atena – mądrość, a Afrodyta – najpiękniejszą kobietę świata, Helenę, żonę Menelaosa, króla Sparty. Parys bez wahania oddał złote jabłko Afrodycie.

Niedługo po tym wydarzeniu urządzono w Troi publiczne igrzyska. Parys stanął do zawodów, a odniósłszy zwycięstwo tak zjednał wszystkich urodą i wdziękiem, że wzięto go na dwór królewski. Po kilku dniach odkryła się tajemnica jego pochodzenia. Stary król Priam płakał z radości, płakała Hekabe, zapomniano o złej wróżbie i przyjęto go Parysa do grona książąt. Teraz młodzieniec mógł wykonać z dawna planowany zamiar. Dobrał sobie świtę dworzan i podążył statkiem do Sparty. Na dworze spartańskim podejmowano gościa bardzo serdecznie, Menelaos przyjął królewicza trojańskiego z honorami. Tymczasem Parys porwał Menelaosowi jego żonę Helenę i odjechał z nią do Troi. W całej Grecji zawrzało na wieść o tym, jak zamorski barbarzyńca podeptał święte prawa gościnności. Ogłoszono wojnę. Naczelne dowództwo objął Agamemnon, brat Menelaosa. Grecy przybiwszy do brzegów Azji wysłali do Troi Odyseusza i Menelaosa żądając wydania Heleny. Trojańczycy odmówili wydania dziewczyny i zaczęła się wojna. Wojna trojańska trwała dziewięć lat. Akcja „Iliady” obejmuje ostatni rok trwania walk, od momentu sporu Achillesa z Agamemnonem w sprawie Bryzeidy do pogrzebu Hektora.

PLAN WYDARZEŃ

1. Złupienie miasta Kikonów (Morze Śródziemne)

2. Zjedzenie ziela lotosu przez kilku członków załogi Odysa - utrata pamięci (wybrzeże trackie, Wyspa Lotofagów)

3. Uwięzienie w jaskini i ucieczka (wyspa Cyklopów)

4. Klątwa Polifema (wyspa Cyklopów)

5. Dar króla wiatrów - mieszek z uwięzionymi złymi wichrami (wyspa Eolia)

6. Rozwiązanie woreczka przez wścibską załogę (u brzegów Itaki)

7. Gniew Eola (wyspa Eolia)

8. Masakra załogi przez olbrzymów - ludożerców (wybrzeże Lestrygonów)

9. Zamiana towarzyszy Odyseusza w świnie (wyspa Kirke)

10. Pomoc Hermesa (wyspa Kirke)

11. Szczęśliwy rok na wyspie (wyspa Kirke)

12. Spotkanie z duszami zmarłych (kraina cieni)

13. Rady boginki, jak ustrzec się grożących niebezpieczeństw (wyspa Kirke)

14. Zatkanie załodze uszu woskiem (wyspa Syren)

15. Utrata sześciu ludzi z załogi (między Scyllą a Charybdą)

16. Zabicie wołów Heliosa (Trynakria - wyspa Słońca)

17. Zemsta Heliosa - cyklon, strata okrętów i załogi (morze)

18. Odyseusz - samotnik (morze)

19. Szczęśliwe przepłynięcie cieśniny (między Scyllą a Charybdą)

20. Dziesięciodniowa „żegluga” na belce (morze)

21. Siedem lat u pięknej nimfy (wyspa Kalipso)

22. Tęsknota za domem i budowa tratwy (wyspa Kalipso)

23. Zalotnicy w domu bez pana (Itaka)

24. Wierność Penelopy (Itaka)

25. Podróż Telemacha po wieści o ojcu (Itaka)

26. Żegluga na tratwie (morze)

27. Spełnienie klątwy Polifema - sztorm (morze)

28. Rozbicie tratwy (morze)

29. Cudowna przepaska nimfy Leukotei (morze)

30. Długi, krzepiący sen Odyseusza (Scheria, wyspa Feaków)

31. Spotkanie z Nauzykaą, córką króla Feaków (Scheria, wyspa Feaków)

32. Opieka Ateny (Scheria, wyspa Feaków)

33. Na dworze Alkinoosa (Scheria, wyspa Feaków)

34. Igrzyska sportowe (Scheria, wyspa Feaków)

35. Wieczerza (Scheria, wyspa Feaków)

36. Opowieść Odyseusza (Scheria, wyspa Feaków)

37. Pomoc Feaków (Scheria, wyspa Feaków)

38. Do ojczyzny! (Scheria, wyspa Feaków)

39. Rady bogini Ateny (Itaka)

40. Odyseusz w chacie Eumajosa (Itaka)

41. Telemach rozpoznaje ojca (Itaka)

42. Spotkanie z Penelopą (Itaka)

43. Walka z zalotnikami (Itaka)

44. Zwycięstwo (Itaka)

45. Szczęśliwe życie na Itace (Itaka)

CHARAKTERYSTYKA

^ODYSEUSZA

Odyseusz jest głównym bohaterem lektury Pt. „Przygody Odyseusza”. Poznajemy go jako dzielnego wojownika greckiego, męża pięknej Penelopy, ojca Telemacha i króla Itaki. Po zakończeniu wojny trojańskiej przeżył wiele przygód w drodze do swojej ojczyzny. Odys odznacza się przede wszystkim odwagą i sprytem, czego dowiódł podczas walki z Polifemem. Cyklop uwięził go w swojej jaskini, a Odys chcąc się z niej wydostać upił potwora winem i wypalił mu oko. Potem przywiązał siebie oraz towarzyszy do brzuchów baranów i podstępnie opuścił jaskinię. Bohater jest także wielkim patriotą. Kocha swoją ojczyznę i uparcie dąży do spotkania z nią i swoją rodziną. Odyseusz jest dobrze zbudowanym i przystojnym mężczyzną. Dzięki swojej urodzie otrzymał pomoc od nimfy Kalipso, która przez kilka lat opiekowała się nim. Chciała by z nią został, lecz Odys bardzo tęsknił za swoją żoną i synem. Oceniam bohatera bardzo pozytywnie. Uważam, że Odys może być dla nas wzorem do naśladowania. Nie wątpił w to, że jeszcze kiedyś zobaczy ojczyznę i jego wytrwałość i konsekwencja w dążeniu do celu zostały w końcu wynagrodzone.