Badania klimatu
Paleoklimat
Rekonstrukcja - wahania klimatu w różnych
skalach czasowych
Wnioskowanie o klimacie w przyszłości
Metody badania zmian klimatu
Rola wpływów antropogennych w
modyfikowaniu klimatu
w przeszłości
Zwiększająca się amplituda wahań klimatu w
różnych miejscach na Ziemi
Wpływ zmian klimatu na ekosystemy
Rodzaje zmian klimatu
Gruntowne przekształcenia - jedne cechy są
zastępowane innymi
Wahania - niewielkie zmiany nie naruszające
typowych cech klimatu, posiadające zwykle wyraz
ną
strukturę cykliczną
18000 lat temu obecnie
1
Hipotezy dotyczące zmian klimatu w
dziejach Ziemi
Hipotezy astronomiczne (teoria Milakovicza)
długookresowe zmiany kształtu orbity ziemskiej ~90 tys. lat
nachylenie osi względem płaszczyzny ekliptyki ~40 tys. Lat
orientacja osi obrotu Ziemi względem stałych gwiazd ~26 tys. lat
zmiana aktywności Słońca cykl: ~11 lat, lub stopnia
przezroczystości kosmicznej
Hipotezy dotyczące zmian klimatu w Hipotezy dotyczące zmian klimatu w
dziejach Ziemi dziejach Ziemi
Zmiana składu atmosfery ziemskiej Hipotezy geologiczno - geograficzne
skład atmosfery pierwotnej (H2, He) wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej i biegunów
atmosfera wtórna (CO2, CH4, N2) + H2O zmiana powierzchni zajętych przez lądy i morza
efekt cieplarniany ruchy górotwórcze
rozpuszczenie CO2 we wszechoceanie procesy tektoniczne
zmiana wielkości efektu cieplarnianego zmiany prądów oceanicznych
2
Informacje o klimacie
Pangea 
Bezpośrednie
dryf kontynentów
Obserwacje meteorologiczne (100 - 150 letnie
jednorodne ciągi obserwacyjne)
Pośrednie
Geologiczne
Biologiczne
Izotopowe
Archeologiczne
Zmiany temperatury w XIX i XX w.
3
Zmiany temperatury w ostatnim 1000-leciu
Metody pozyskiwania informacji z czasów
(pre)historycznych
Geologiczne
złoża soli, gipsów i piaskowców (klimat suchy)
pokłady węgla kamiennego (klimat ciepły i wilgotny)
formy i osady pozostawione przez lądolody
struktura i rodzaj gleb
grubość osadów dennych mórz
Metody pozyskiwania informacji z Dendrochronologia
czasów (pre)historycznych
Biologiczne
badanie grubości pierścieni przyrostowych drzew
długowiecznych (dendrochronologia)
kopalniana flora (temperatura)
ilość skamielin fauny w osadach dennch
ilość pyłków roślin w osadach dennych i odwiertach z
torfowisk
Izotopowe
Zawartość izotopu tlenu 18O w stosunku do 16O  w
odwiertach lodowych
Metody radiowęglowe
4
Metody pozyskiwania informacji z Zmienność klimatu w czasach
czasów (pre)historycznych prehistorycznych
Archeologiczne Era proterozoiczna: klimat ciepły i wilgotny
Wykopaliska
Era paleozoiczna: ochłodzenie - ślady zlodowaceń
odzież
nawet w pobliżu równika
resztki jedzenia
Era mezozoiczna: klimat ciepły i wilgotny
rośliny uprawne
Era kenozoiczna:
Zapisy kronikarskie
trzeciorzęd: klimat ciepły (analogiczny do
śródziemnomorskiego), następnie ochłodzenie
Przykłady:
czwartorzęd: dalszy silny spadek temperatury, zwiększone
Osadnictwo na Grenlandii
sumy opadów (początek epoki lodowcowej)
Uprawy na obszarze Sahary
Epoka lodowcowa
Następujące naprzemiennie glacjały i interglacjały
Najlepiej poznane ostatnie zlodowacenie
(115 tys - 10 tys lat p.n.e)
starsza część (115 - 50 tys. lat p.n.e.) niestabilna
klimatycznie
młodsza część (50 - 10 tys. lat p.n.e)
5
Okres N.E Klimat Europy
XI - XIII w.n.e. Klimat łagodniejszy i b. suchy niż obecnie (mały
Opisany w dostępnych
zasięg lodowców, hodowla bydła na Grenlandii)
z
ródłach historycznych
XIV w.n.e ochłodzenie (1370 - 1440)
Wnioskowanie na
XV - XVI w.n.e ocieplenie
podstawie roślin uprawnych
od połowy XVI w. silne ochłodzenie - tzw. mała epoka
Ostatnie 200 - 300 lat
lodowcowa (w Polsce ochłodzenie największe w początkach
pomiary instrumentalne
XVII w)
XVIII w. ocieplenie klimatu
XVIII / XIX w. ochłodzenie - najniższe temperatury w latach 1800
- 1820
XX - wzrost temperatury do połowy lat 60-tych
Wzrost temperatury w okresie 150 lat
Mała epoka lodowcowa
6
Wpływ czynników antropogenicznych
Emisja gazów cieplarnianych
Emisja pyłów
Zmiany klimatu
skład chemiczny atmosfery
7