1

Moduł III Prawa i obowiązki pracownika w zakresie bhp

1. Prawo powstrzymania się od wykonywania pracy (art. 210 kodeksu pracy)

A. Pracownik ma prawo

powstrzymać się od wykonywania pracy w trzech

przypadkach:

a) w razie gdy warunki pracy nie odpow

iadają przepisom bezpieczeństwa i higieny

pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo

b)

gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym

osobom,

c)

gdy chodzi o pracę wymagającą szczególnej sprawności psychofizycznej, a stan

psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza

zagrożenie dla innych osób.

O powstrzymaniu się od wykonywania pracy pracownik powinien powiadomić

niezwłocznie przełożonego.

B. Pracownik ma prawo

oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym

niezwłocznie przełożonego:
a) jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym
mowa wyżej

WAŻNE !!!

Powyższych uprawnień do powstrzymania się do pracy lub oddalenia z miejsca pracy
nie ma pracownik, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego

lub mienia

2

C.

Status pracownika powstrzymującego się od wykonywania pracy lub oddalającego

się z miejsca zagrożenia

a) Pracownik

nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji

z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w
wyżej wymienionych przypadkach

b)

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca

zagrożenia w przypadkach, o których mowawyżej, pracownik zachowuje prawo do

wynagrodzenia

2. Podstawowe obowiązki pracownika (art. 211 kodeksu pracy)

A.

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest

podstawowym obowiązkiem pracownika.

W konsekwencji

zaś jego ciężkie naruszenie będzie uznane za podstawę do

rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP (czyli

bez wypowiedzenia, natychmiastowo).

B.

W szczególności pracownik jest obowiązany:

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu

z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym

wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz

stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych

dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu
pracy

stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej

oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem

3

poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim

i stosować się do wskazań lekarskich

niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo

zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby

znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie

współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy

C. Zgodnie

ze stanowiskiem Departamentu Prawnego Państwowej Inspekcji Pracy

w

sprawie szkolenia bhp

obowiązki wynikające z art. 211 KP ciążą na mocy art. 304

1

KP w zakresie określonym przez pracodawcę lub podmiot organizujący pracę nie

tylko na pracowniku

(czyli osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę,

powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę), ale także na:

a)

osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w

zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub podmiot
organizujący pracę (np.

na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło),

b)

osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą w

zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub podmiot
organizujący pracę (np. elektryk prowadzący własną firmę i wykonujący usługi tylko
na rzecz swojego byłego pracodawcy).

D. Obowiązek poddania się badaniom lekarskim był szeroko omawiany w

orzecznictwie.

Z orzecznictwa

tego można

wyciągnąć następujące wnioski:

-

odmowa poddania się badaniom kontrolnym, która była zawiniona przez

pracownika (wina umyślna lub rażące niedbalstwo) może uzasadniać rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia

-

skierowanie pracownika na badania lekarskie nie może być potraktowane jako

szykana, zwłaszcza gdy odmowa poddania się tym badaniom może prowadzić do

4

odpowiedzialności pracodawcy za dopuszczenie do pracy w warunkach narażenia na
działanie substancji szkodliwych dla zdrowia, bez aktualnych okresowych badań

lekarskich

-

odmowa poddania się badaniom kontrolnym po okresie długotrwałej nieobecności w

pracy spowodowanej chorobą, w czasie której pracownik nabył prawo do stałej renty
z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jest naruszeniem podstawowych
obowiązków pracowniczych

- przejawem troski pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby o dobro

zakładu pracy jest stosowanie się do wskazań lekarskich i powstrzymywanie się od
wykonywania czynności mogących przedłużyć jego nieobecność w pracy

3. Obowiązki osoby kierującej (art. 212 kodeksu pracy)

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

a)

organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i

higieny pracy

b)

dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z

przeznaczeniem

c)

organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie

pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi

chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy

d)

dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia

technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie
zgodnie z przeznaczeniem

e)

egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy

f)

zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad

pracownikami

UWAGA !!!

O

bowiązku dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy, określonego w

art. 212 pkt 4 KP

nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w formie telepracy

, co

ma nierozerwaln

y związek z charakterem takiej pracy i realnym brakiem wpływu

pracodawcy, czy osoby kierującej pracą takiego pracownika na pewne elementy

organizacji pracy, ze względu na fakt, iż jest ona wykonywana w domu zatrudnionego.