AUDIO 12/2000

91

H

H

H

H

Hi

i

i

i

i−F

−F

−F

−F

−Fi

i

i

i

i

Subwoofery

Najdroższy subwoo−

fer w tym teście proponuje niemiecka firma

Backes& Müller. Ku chwale subwooferowej

techniki, cena nie jest uzasadniana tylko przez

wielkość konstrukcji, ale przez zarówno

potencjał głośników i wzmacniaczy, ich naj−

wyższą jakość, której towarzyszy backesműlle−

rowska metoda kontroli ruchu membrany, jak

i absolutnie bezkompromisową klasę wykonania.

Sub Zwei

BACKE

BACKE

BACKE

BACKE

BACKES

S

S

S

S&

&

&

&

&MÜLLER

MÜLLER

MÜLLER

MÜLLER

MÜLLER

Z industrialnym wyglądem

Sub Zwei nie kłóci się zain−

stalowanie płytki z regulacja−

mi na ściance bocznej.

Głośniki mają membrany

kewlarowo−ceramiczne, z

dużymi metalowymi nakład−

kami, osłaniającymi czujniki

sprzężenia zwrotnego,
znanego ze wszystkich

konstrukcji B&M.

W

teście tym przewinęły się naj−
różniejszej wielkości skrzynie.
Oczywiście im większe, tym po−
ważniejsze sprawiały problemy

w trakcie manewrowania. Jednak najbardziej
dał się we znaki duży, ale przecież nie rekor−
dowy pod względem kubatury

Sub Zwei

. Po−

dobnych rozmiarów opakowania przypisane
były wielu innym modelom, z którymi mog−
łem zmagać się samodzielnie. Kiedy więc z
zapałem chwyciłem karton z B&M, mocno się
zdziwiłem. Dopiero wówczas sprawdziłem w
katalogu −

Sub Zwei

ma masę 45kg, zosta−

wiając pod tym względem daleko z tyłu nawet
znacznie obszerniejsze

Servo 15

Paradigma.

Po wypakowaniu powody tak wiekiego

ciężaru, jaki spadł na mnie w finale tes−
tu, zaczęły się szybko ujawniać. Głównym
sprawcą jest wzmacniacz, a w dokładnie je−
go radiator. W subwooferach aktywnych nie−
raz dziwi mnie mała powierzchnia radiatorów
wzmacniaczy o mocy deklarowej w setkach

watów. Cóż, nowe energooszczędne techni−
ki, wzmacniacze w klasie D... Na tym tle
wzmacniacz

Sub Zwei

prezentuje się bardzo

tradycyjnie.. to znaczy imponująco. Radiator
zajmuje całą tylną ściankę, powierzchnią
swoich piór przywołując na myśl największe
końcówki mocy. Nie wypada wątpić, że ukry−
ty po drugiej stronie wzmacniacz oferuje moc
znamionową 360W.

Wzmacniacz składa się z dwóch końcó−

wek 180−watowych, z których każda zasila
jeden z dwóch głośników subwoofera. Na−
zwa

Sub Zwei

odnosi się właśnie do tej konfi−

guracji, w mniejszym

Sub Eins

mamy jeden

głośnik z jednym wzmacniaczem 180W, w
największym − 4 takie sekcje, tworzące ponad
700−watowe monstrum ważące ok. 70−kg.

B&M są aktywne nadzwyczaj − firma sły−

nie z kolumn aktywnych, które poza klasycz−
ną aktywnością, polegającą na wzmacnianiu
sygnału w torach poszczególnych głośników,

po wcześniejszym dokonaniu odpowiednich
operacji w filtrach aktywnych, mają również
układy kontroli pracy membran poszczegól−
nych głośników (czujniki indukcyjne i przy−
spieszeniowe). Finezji nie zabrakło również
w subwooferach, tym bardziej, że technika
kontroli i korekcji ruchu membrany jest naje−
fektywniejsza właśnie w zakresie najniż−
szych częstotliwości. Do każdego głośnika
prowadzą więc dwie wiązki przewodów − z
jednej strony z sygnałem akustycznym, do
głównej cewki napędzającej, z drugiej strony
do czujnika. Elektroniczną korekcję ruchu
membrany głośnika łatwiej przeprowadzać w
ramach działania obudowy zamkniętej, taka
jest więc i obudowa

Sub Zwei

. Jest też układ

kontrolujący pracę wzmacniaczy, reagujący
na ich przeciążenie lub uszkodzenie odpo−
wiednio szybkim wyłączeniem urządzenia.

30−cm głośniki mają membrany kewlaro−

we powlekane ceramiką; duże aluminiowe

AUDIO 12/2000

92

Zakres częstotliwości przetwarzanych przez

Sub Zwei może być bardzo szeroki; w najwy−
ższej pozycji regulatora spadek −6dB pokazuje
się przy wysokich 160Hz; w przypadku tak duże−
go subwoofera, i w domyśle − przy towarzyszą−
cych mu co najmniej średnich zespołach głów−
nych, tak wysoka częstotliwość podziału nie wy−
daje się rekomendowana, ale wypada dodać cie−
kawostkę − każdy z subwooferów B&M, w tylko
nieznacznie zmodyfikowanej wersji, może być
elementem firmowego, hi−endowego systemu...
satelitarnego − zresztą jednego z najsłynniej−
szych w Niemczech, z satelitami

winX; w syste−

mie tym subwoofer pracuje do 130Hz, B&M nie
widzi więc nic niestosownego w takiej konfigura−
cji. W każdym razie po to jest regulator gónej
częstotliwości granicznej, aby z niego korzystać,
i zejść z podziałem tak nisko, jak trzeba. W

Sub

Zwei można zejść z podziałem nisko, ale nie
bardzo nisko − w najniższym położeniu regultato−
ra −6dB mamy przy ok. 70Hz; to najczęściej wy−
starczy, aczkolwiek mogę wyobrazić sobie Sub
Zwei, a tym bardzie

Sub Vier (który ma najpraw−

dopodobniej tak samo działające regulacje), jako
towarzysza nawet dużych, niemal pełnozakreso−
wych kolumn; w takim przypadku możliwość eks−
perymentowania z jeszcze niższą częstotliwoś−
cią podziału byłaby mile widziana.

Sub Zwei sięga 20−24Hz (przy −6dB, dla naj−

niższej i najwyższej pozycji regulatora), same
kształty charakterystyk, z łagodnymi zboczami,
są również bardzo przyjemne; w pomieszczeniu
odsłuchowym zejdziemy z przetwarzaniem na−
wet poniżej 20Hz, można też liczyć na dobre
właściwości impulsowe.

Regulator częstotliwości granicznej filtru sub−

sonicznego, mający według danych producenta
pracować w zakresie 20−50Hz (regulator, nie
filtr), po pierwsze ujawania, że filtr taki jest zało−
żony, i działa zawsze, co najmniej poniżej 20Hz.
Rzeczywiście, przyglądając się oktawie 10−20Hz
widać, że następujący tam spadek wynosi ok.
16dB, czyli więcej, niż powodowałaby to obudo−
wa zamknięta, a stromość charakterystyki stop−
niowo się zwiększa. Jednak działanie tak usta−
wionego filtru

Sub Zwei jest znacznie łagodniej−

sze, niż w przypadku Dali

SWA 15 i Paradigma

Servo 15, które również wykorzystują obudowy
zamknięte i filtry subsoniczne. Filtr Sub Zwei
można jednak regulować, i według naszych po−
miarów, przesunąć punkt −6dB z 24Hz do 42Hz
(dla najwyższej pozycji górnej częstotliwości
granicznej). Nie wyobrażam sobie jednak sytua−
cji, w której ktoś rezygnowałby z przywilejów, za
które zapłacił 8600zł.

Maksymalne ciśnienie wyniosło wysokie

117dB, aczkolwiek dwugłowy niemiecki smok
Sub Zwei przegrał o kilka dB z dwoma duńskimi

Laboratorium i odsłuch

potworami o pojedynczych większych pasz−
czach.

W próbach odsłuchowych

Sub Zwei pokazał

oczekiwaną najwyższą klasę. Bez dostrzegal−
nych w 25m

2

2

2

2

2

limitów natężeniowych, niezwykle

klarownie i z pełną kontrolą, również na samym
skraju pasma. Dźwięki bliskie subsonicznym,
które w

Supernovie miały może większą energię

i silniej trzęsły okolicą, przez

Sub Zwei odtwa−

rzane są silnie i szybko, ale równocześnie spo−
kojnie, bez egzaltacji. Z kolei w wykonaniu

SUB

Dynaudio bas był bardziej miękki, zaokrąglony −
ale bez przesady i bez utraty rozdzielczości − co
po prostu może się tam bardzo podobać, nato−
miast w

Sub Zwei priorytetem jest dokładność,

zwartość. Konturowość jest doskonała, nie bra−
kuje potrzebnej dawki nasycenia, ale bardzo dal−
eko jest do przesycenia i wylewania się basowej
masy. Charakterem

Sub Zwei przypomina Dali,

teraz mamy jednak jeszcze lepszą definicję naj−
niższych częstotliwości.

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla najniższego

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla najniższego

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla najniższego

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla najniższego

Rys. 1 − Charakterystyki przetwarzania dla najniższego

i najwyższego położenia regulatora górnej częstotliwoś−

i najwyższego położenia regulatora górnej częstotliwoś−

i najwyższego położenia regulatora górnej częstotliwoś−

i najwyższego położenia regulatora górnej częstotliwoś−

i najwyższego położenia regulatora górnej częstotliwoś−

ci granicznej.

ci granicznej.

ci granicznej.

ci granicznej.

ci granicznej.

Rys. 2 − Charakterystyka przetwarzania dla pozycji filtru

Rys. 2 − Charakterystyka przetwarzania dla pozycji filtru

Rys. 2 − Charakterystyka przetwarzania dla pozycji filtru

Rys. 2 − Charakterystyka przetwarzania dla pozycji filtru

Rys. 2 − Charakterystyka przetwarzania dla pozycji filtru

subsonicznego 50Hz (i najwyższego położenia

subsonicznego 50Hz (i najwyższego położenia

subsonicznego 50Hz (i najwyższego położenia

subsonicznego 50Hz (i najwyższego położenia

subsonicznego 50Hz (i najwyższego położenia

regulatora górnej częstotliwości granicznej).

regulatora górnej częstotliwości granicznej).

regulatora górnej częstotliwości granicznej).

regulatora górnej częstotliwości granicznej).

regulatora górnej częstotliwości granicznej).

H

H

H

H

Hi

i

i

i

i−F

−F

−F

−F

−Fi

i

i

i

i

Subwoofery

Obudowa Sub Zwei

nawiązuje do pancerza

Panzerkampfwagen VI

Tiger Zwei Konigstiger,

jest pełna elektroniki,
dźwiga dwa ciężkie
głośniki i potężny

radiator, nic więc

dziwnego, że cała kon−

strukcja, przy wcale nie

tak wielkich wymiarach,

osiąga masę 45kg.

nakładki są charakterystyczne dla wszyst−
kich konstrukcji B&M.

Do osiągnięcia 45 kg masy przyczynia się

także konstrukcja samej obudowy − wszyst−
kie jej ścianki, wykonane z mdf−u, mają gru−
bość 40−mm. Patrząc na głośniki i wzmac−

niacz, nie wydaje się to fanaberią − w tej
przecież nie tak wielkiej skrzynce zamknię−
tej, w zakresie najniższych częstotliwości
może powstawać bardzo duże ciśnienie.

Zestaw regulacji i gniazd przyłączenio−

wych jest bardzo rozbudowany, ale nie dla
szpanu − bowiem jednocześnie jest zreduko−
wany o rodzaj podłączenia, które nie powin−

no być rekomendowane, zwłaszcza w wy−

sokiej jakości instalacjach − nie ma

AUDIO 12/2000

93

Radiator o
wysokości
całej
obudowy budzi
zaufanie do
możliwości
wzmacniacza.
Zestaw wejść/
wyjść jest
niemal kom−
plenty, wraz ze
zdublowaniem
gniazd niskopo−
ziomowych w
standardach RCA
i XLR, brakuje
jedynie wyjść
wysokopoziomowych,
które jednak nigdy nie są
szczególnie polecane, więc
ich użycie wraz z tak wyrafinowa−
nym subwooferem byłoby zupełnie
nie na miejscu.

Moc wzmacniacza [W]

360

Maks. ciśnienie akus. (50Hz) [dB]

118

Masa [kg]

45

Wymiary (WxSxG)[cm]

63x30x47

Cena

Cena

Cena

Cena

Cena

(za parę) [zł]

8600,−

8600,−

8600,−

8600,−

8600,−

Dystrybutor

ARES ELEKTRO

więc wyjść wysokopoziomowych. Na listwie
gniazd, będącej częścią modułu radiatora,
znajdziemy jednak podwójny komplet wejść/
wyjść niskopoziomowych − oprócz RCA, rów−
nież XLR − ale czteropinowych, z czwartym
wyprowadzeniem dla sygnału uruchamiają−
cego subwoofer. Są także wejścia wysoko−
poziomowe.

Regulacje znajdują się na oddzielnej płyt−

ce, dostępniejszej na bocznej ściance sub−
woofera. Jest to rzadko spotykane, ale bar−
dzo praktyczne − wszak podłączeń dokonuje
się raz na dłuższy czas, natomiast do regula−
cji sięgać możemy nieco częściej. Takie roz−
wiązanie groziłoby w większości przypadków
oszpeceniem obudowy, jednak nie tutaj,
gdzie wszystko jest wycezelowane pod każ−
dym względem, a pokrętła regulacji można
wręcz uznać za ozdobę. Jest oczywiście re−
gulacja poziomu, która nie pozwala subwoo−
fera całkowicie wyciszyć, ale działa w zakre−
sie praktycznego jej stosowania, +/−10dB.
Poza regulacją górnej częstotliwości granicz−
nej dla głośników subwoofera (teoretycznie
50−150Hz), jest również niespotykana w in−
nych subwooferach, prowadzona w tym sa−
mym zakresie, regulacja dolnej częstotliwoś−
ci granicznej (filtru górnoprzepustowego) dla
wzmacniaczy i głośników zewnętrznych. Na
tym nie koniec, subwoofery B&M wyposażo−
no również w filtr subsoniczny, regulowany
między 20 a 50Hz − to czwarte, nieopisane
pokrętło. Regulacja fazy nie odbywa się co
prawda płynnie, ale też nie dwupozycyjnie −
służą jej dwa przełączniki, z których jeden
zmienia fazę o 180

O

O

O

O

O

, a drugi o 90

O

O

O

O

O

. Dodając

ich działanie do siebie, można uzyskać prze−
sunięcie 270

O

O

O

O

O

, dostępne są więc w sumie

cztery pozycje, co powinno wystarczyć do
niemal idealnego zgrania (zdziwionych i wąt−
piących odsyłam do rachunku wektorowego).

Sub Zwei

swoją konstrukcją, zarówno w

ogólnej koncepcji, jak i każdym detalu, robi
wielkie wrażenie. Wykonaniem i kształtem
nie przypomina typowej, basowej skrzynki,
jak inne, nawet bardzo drogie subwoofery.
Kojarzy się bardziej z urządzeniem, które co
prawda wykorzystuje głośniki do wypromie−
niowania ciśnienia, ale opiera swoje działanie
przede wszystkim na zaawansowanej elekt−
ronice. Jest bardziej wzmacniaczem z głoś−
nikami, niż głośnikiem ze wzmacniaczem.

W tym odcinku wystąpiły najbardziej za−

awaansowane konstrukcje, osiągające naj−
niższe częstotliwości i najwyższe poziomy.
Nasze życzenia wyrażone we wstępie w za−
sadzie zostały spełnione, choć... na szczęś−
cie! − za każdym razem w nieco inny spo−
sób. Nawet bas − sprawa poważna, ale wy−
daje się, dość prosta w swojej naturze −
nawet gdy brzmi bardzo dobrze, może
brzmieć bardzo różnie. Nie ma tutaj sensu
powtarzanie relacji odsłuchowych. Żaden
subwoofer specjalnie nie zawiódł, tak jak
zdarzało się to za poprzednimi razami, jed−
nak z pewnością granice ich możliwości nie−
co się różnią.

Rozważając dwa modele kosztujące nie−

wiele powyżej 5000zł − Dali i Jmlab −subwo−
oferowi duńskiemu należy przyznać prze−
wagę w zakresie kontroli i dokładności, pod−
czas gdy nie ustępuje produktowi francus−
kiemu również w rozciągnięciu i osiąganych
poziomach.

SWA 15

charakteryzuje się twar−

dym, bardzo skoncentrowanym brzmieniem.

Natomiast wobec sławy Focala jako spe−

cjalisty od głośników niskotonowych, prze−
kładającej się na często ponadprzeciętne
walory kolumn JMlaba w zakresie najniż−
szych częstotliwości, subwoofer serii Elect−
ra może trochę rozczarować frankofilów, nie
gromiąc tym razem konkurencji. Nie gwa−
rantuje takiej dokładności, jak

Servo15

i

SWA15

, ma też mniejszy zasięg częstotli−

wościowy i natężeniowy od tego pierwsze−
go. Jest to jednak nadal propozycja wartoś−
ciowa, gdyż jej osiągi zupełnie powinny wy−
starczyć w pomieszczeniach do 25m

2

2

2

2

2

, a do−

datkowym walorem jest wyjątkowo atrakcyj−

na architektura i jakość wykończenia obu−
dowy. Przyznam się, że z tego powodu
właśnie ten subwoofer rekomendowałem
mojemu znajomemu, który nie jest dźwięko−
wym purystą ani kinowym sado−masochis−
tą, a prosił o skompletowanie systemu uni−
wersalnego pod każdym względem, zaró−
wno satysfakcjonującego brzmieniowo, jak i
eleganckiego.

Specjalne wyróżnienie za możliwości

brzmieniowe należy się Kanadyjczykowi.
Ponownie duża i niezbyt dekoracyjna skrzy−
nia (tak jak to miało miejsce w przypadku

ASW1000

B&W miesiąc temu) okazała się

nadzwyczaj skuteczna; tajemnica oczywiś−
cie nie w samej jej wielkości, ale przede
wszystkim w jej zawartości. Technika kont−
roli wychylenia membrany, to nie pic na wo−
dę, ale woda na młyn, a raczej na głośnik
wielki jak młyńskie koło. Bas się kręci na
najwyższych obrotach, sięga we wszystkie
strony i wymierza powalające ciosy. Duża
zaletą tego subwoofera jest też bardzo sze−
roki − rzeczywisty, a nie tylko deklarowany
− zakres regulacji górnej częstotliwości gra−
nicznej.

Natomiast drugi subwoofer zza oceanu −

Supernowa

− to mała piekielna maszynka

poruszająca ściany, świetnie nadająca się
efektów specjalnych w kinie domowym, jed−
nak pod względem precyzji daleka od wzor−
ców, jakie mogliśmy w tej szóstce wskazać.
Gdy ktoś myśli tylko o ścieżkach filmowych,
lub buduje równoległe systemy kina domo−
wego i do odtwarzania muzyki −wówczas

będzie zupełnie zrozumiałe, jeśli w pierw−
szym z nich znajdzie się Earthquake. Do
drugiego trzeba wybrać jakikolwiek inny.

Supernowa

jest brzydka, ale mała i moż−

na ją schować. Im większy subwoofer, tym
większe znaczenie ma jego wygląd. Dużych
skrzyń nie można nie zauważyć w pomiesz−
czeniu odsłuchowym, i my nie możemy więc
mnie zauważyć, że tytuł basowej piękności
należy się

Contourowi Sub

z duńskiej fabry−

ki mebli akustycznych Dynaudio. Mówimy
już więc o najdroższych subwooferach tes−
tu.

Contour

brzmi równie pięknie, jak wyglą−

da. Jego bas jest zamaszysty, swobodny,
plastyczny, nie jest może definiowany bar−
dzo rygorystycznie, ale ogólna naturalność
brzmienia jest bardzo przekonująca. Nawet
w wielkim skrócie przypominając ten sub−
woofer, nie można pominąć sprawy jego
kompatybilności − jest ona wyraźnie ograni−
czona do systemów wielokanałowych z od−
powiednimi procesorami. Dlaczego − patrz
tekst główny.

Biorąc pod uwagę wszystkie cechy, mia−

no technicznie najwybitniejszego subwoofe−
ra testu wypada przyznać

SubZwei

. Ma on

swój charakter brzmienia, który wyraźnie
odbiega od zakreślonego w

Contourze

− kto

tam znajdzie spełnienie swych marzeń, ten
nie zachwyci się tutaj. Ale to

SubZwei

bę−

dzie idolem dla zwolenników zdyscyplino−
wanego, ostatecznie zdefiniowanego basu,
o nadzwyczajnej dynamice i wspaniałym
rozciągnięciu.

Andrzej Kisiel

Andrzej Kisiel

Andrzej Kisiel

Andrzej Kisiel

Andrzej Kisiel

PODSUMOWANIE