ŚWIĘTY BALDACHIM

Petera L. Bergera

----

Socjologia religii

Wprowadzenie - Irena Borowik

Wg Borowik,Berger to:
- badacz zmian od społeczeństwa tradycyjnego do modernistycznego,
- inspiruje się 3 głównymi nurtami socjo:

1) socjo rozumiejąca Maxa Webera,
2) socjo fenomenologii Alfreda Schutza,
3) socjo społeczna George'a H. Meada

- wykazuje ponadto żywe zainteresowanie teologią
- od fenomeno wziął koncepcję światów społecznych, układ odniesienia i „znaczących
innych”, dziedzina codzienności jako ważny element
- od rozumiejącej wziął metodologię, unikanie wartościowania
- od społecznej wziął relację jednostka-społeczeństwo (komunikacja podstawą aktów
społ.) + jaźń i jaźń społeczna (self), „ja przedmiotowe”, „ja podmiotowe”
- człowiek różni się od zwierząt stosunkowo niewielkim zdeterminowaniem biologicznym
oraz instynktem w porównaniu z ogromem wartości kulturowych, które stworzył
- wyjątkowa u człowieka elastyczność - dopasowywanie się do środowiska
- człowiek tworzy sam siebie dzięki tej elastyczności, np. w życiu seksualnym (wielość
form realizacji)
- dualne doświadczanie ciała - ciało jako

ja, ciało jako coś, co posiadam

-

homo socius - społeczeństwo zapewnia przetrwanie i stabilność działań ludzkich,

pojedynczy organizm by tego nie osiągnął...
- socjalizacja jednostki ludzkiej - w rodzinie i najbliższych kręgach jednostka
wypracowuje sobie obraz „uogólnionego innego”, instytucji oraz układów społecznych,
przejmuje wartości, które stają się jej własnymi (internalizacja), potem następuje
rzutowanie tych treści na „zastane społeczeństwo” (eksternalizacja), następnie
zaczyna się uważać to za obiektywne, zastane, będące „już wcześniej”
(obiektywizacja)
- instytucjonalizacja wg Bergera: mechanizm czyniący coś nawykowym od częstego
powtarzania (zachowań, interpretacji, gestów)
- dzięki instytucjonalizacji - człowiek nadaje kierunek swoim działaniom w sposób
zdatny do powtarzania bez strat energii
- typizacja - wzory i procedury określonych działań stają się dostępne wszystkim
członkom grupy
- typizacja jest we wszystkich interakcjach społecznych, rozwijała się w historii każdej
instytucji ze względu na jej funkcję kontroli
-powyższe obejmuje różne dziedziny - religię również!
- codzienność jako najważniejszy „świat człowieka”, doświadczenie najważniejsze -
„prerefleksyjne”
- stan czujnego postrzegania rzeczywistości - uznaje się za normalny
- religia w obszarze codzienności to kompromis dwóch różnych sił - doświadczenia
religijnego i społecznych dążeń do stabilizowania każdego odcinka rzeczywistości
-Berger ma rozumienie religii w stylu Ottowskim, Eliadowskim, Jamesowskim
oraz Schleiermacherowskim (!? :D )
- u podstaw różnych tradycji religijnych leży to samo - podstawowe i radykalne
doświadczenie innej rzeczywistości (niż codzienna)
- przekonanie o istnieniu tej innej rzeczywistości bardzo ważne
- dośw. religijne = antyteza codzienności
- instytucje religijne chcą oswoić dośw. rel. :(

- instytucje przynależą do codzienności
- trzeba mieć kontakt z codziennością, bo społeczeństwo by się rozpadło, gdyby była
tylko religijna rzeczywistość
- obszar religijny jest nadbudowany „nad innymi”, „najwyżej” - baldachim???
- obszar religijny sytuuje zjawiska ludzkie w „kosmicznych ramach odniesień”
- obszar religijny ma funkcje podtrzymywania i legitymizacji świata społ., zapobiegania
anomii społ., obrony przed chaosem
- tradycja nadaje tej funkcji stabilność, skuteczność
- legitymizacja = „społecznie zobiektywizowana «wiedza» służąca wyjaśnieniu
i usprawiedliwieniu porządku społecznego”, komplet odpowiedzi na wszystkie pytania
dot. rzeczywistości społ. i instytucjonalnych układów
- religia uprawomocnia instytucje społeczne, sytuuje je w świętym i kosmicznym
układzie odniesienia (baldachim!?)
- od tradycji społ. współczesne różni się tym, że jest pluralizm i rozwój technologiczny,
natężenie komunikacji
- pluralizm zwiększa zakres doświadczeń dla jednostki
- wiele konkurencyjnych wizji świata
- herezja wg Bergera pochodzi od słowa

harein - „wybierać” - uniwersalizacja

herezji we współczesnym społ.
- sekularyzacja - proces uniezależniający różne sektory społeczeństwa i kultury od
dominacji religijnych instytucji i symboli (np. odzielenie Kościoła Rzym.-Kat od państwa)
- trzy sposoby reakcji KRK na sekularyzację:
1) bagatelizowanie modernizacji (potwierdzanie tradycji) (dedukcja),
2) sekularycja tradycji rel. (redukcja),
3)odkrywanie nowych treści w tradycji religijnej (indukcja) (liberalne środowiska
protestanckie)

rozdział 1
Społeczeństwo rozumiane w kat. dialektycznych (tylko i wyłącznie ludzki wytwór,
oddziałujący zwrotnie na twórców)
Eksternalizacja, obiektywizacja, internalizacja
Eksternalizacja - trwające rzutowanie istoty ludzkiej w świat (fizycznie i umysłowo),
antropologiczna konieczność
Obiektywizacja nabycie przez wytwory realności, które twórcą jawi się jako
faktyczność zewnętrzna do nich samych
Internalizacja ponowne przywłaszczenie sobie przez ludzi tej samej rzeczywistości,
przekształcenie jej jeszcze raz do struktury subiektywnej świadomości (z obiektywnego
świata)

Świat zwierząt - zaprogramowany biologicznie, od urodzenia
Świat człowieka jest „otwarty”, konieczność tworzenia świata

rozdział 2