SKRYPT „27”

SKRYPT DO WYBRANYCH TEZ EGZAMINACYJNYCH Z PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO OPRACOWANY PRZEZ STUDENTÓW II ROKU

PRAWA (2007/08)

1. PERSONALISTYCZNA KONCEPCJA PAŃSTWA PRAWNEGO

Modele: państwa prawa i państwa sędziowskiego nie przyniosłyby w polskich warunkach zadowalających

rezultatów. Pierwszy skompromitowany przez XX-wieczne systemy totalitarne, podważył zasadę parlamentaryzmu
i pozytywistyczno-prawną koncepcję porządku prawnego; recepcja drugiego ze względu na pochodzenie z innego
podłoża kulturowego byłaby utrudniona. Poszukując najlepszego modelu, należy rozpocząć od zdefiniowania
pojęcia prawo. Za św. Tomaszem- prawo to promulgowany nakaz rozumu pochodzący od tego, do którego należy
troska o dobro wspólne. Wraz z normami postępowania społeczeństwo określa katalog praw i obowiązków,
decyduje o tym, które wartości należy preferować. Św. Tomasz przyjmował podział prawa na boskie, naturalne i
ludzkie, szczytem zaś całej tej hierarchii jest porządek boski. Św. Tomasz odwołuje się do wewnętrznego
przekonania i indywidualnej moralności i prawości woli, twierdząc, że prawo naturalne jest wpisane w człowieka,
przez autorefleksję nad każdą decyzją nadajemy mu indywidualny wymiar. Każde prawo powinno mieć swój
początek w naturalnym porządku rzeczy, będącym czymś pierwotnie istniejącym. W każdym prawie zawarte jest
odesłanie do wartości, przyjmując, że jedyną niewzruszoną wartością jest prawo boskie, a naturalne i ludzkie
istnieją przez uczestniczenie w nim, jest to trzystopniowe urzeczywistnianie prawa.

Inny model trzystopniowego urzeczywistniania prawa zwany modelem konkretnego prawa naturalnego
przedstawia Kaufmann. Analizując schemat państwa prawnego wychodzi od aksjologicznych fundamentów
obowiązującego prawa – norm abstrakcyjnych, ogólnych, ponadpozytywnych, ponadhistorycznych zasad
podstawowych by poprzez konkretną, formalnopozytywną, historyczna, funkcjonującą w konkretnym czasie
ustawę przejść do konkretnej, materialno-prawnej normy dającej się zastosować w konkretnym stanie faktycznym.
Treść normy prawnej jest nie tylko wynikiem woli prawodawcy czy organu stosującego prawo, ale również
skutkiem bardzo złożonego procesu. W takim procesie państwo i prawo mogą dążyć do realizacji dobra i
sprawiedliwości, prawo może na nowo stać się „ars boni et aequi”. W polskiej rzeczywistości ciągle istnieje
potrzeba określania aksjologicznych podstaw obowiązującego porządku prawnego, by zacierać w pamięci
przykłady „ustawowego bezprawia” poprzedniego ustroju i właśnie personalistyczny model państwa prawnego
daje największe gwarancje zbudowania optymalnego modelu ładu publicznego i poszanowanie naturalnego
porządku rzeczy.

2. WYBÓR CZŁONKÓW RADY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.

o Narodowym Banku Polskim

Art. 13. 1. W skład Rady wchodzą:

1) Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP;

2) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat,
spośród specjalistów z zakresu finansów.

2. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka Rady można pełnić tylko jedną kadencję.

3. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich.

4. Członek Rady przed objęciem obowiązków w Radzie składa przed organem powołującym przysięgę
następującej treści:

1

"Obejmując obowiązki członka Rady Polityki Pieniężnej przysięgam uroczyście, że będę działać z pełną
bezstronnością, posiadaną wiedzą i doświadczeniem w zakresie polityki pieniężnej, zgodnie z celami
działalności Narodowego Banku Polskiego."

Przysięga może być złożona z dodaniem słów "Tak mi dopomóż Bóg".

5. Organy uprawnione do powołania członka Rady odwołują go wyłącznie w przypadku:

1) zrzeczenia się swej funkcji;

2) choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji;

3) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa;

4) przyczyn, o których mowa w art. 14 ust. 2.

6. W razie śmierci członka Rady, organ powołujący stwierdza wygaśnięcie jego mandatu.

7. Uzupełnienia składu Rady na miejsce opróżnione z przyczyn określonych w ust. 5 i 6 organy powołujące
dokonują nie później niż w okresie 3 miesięcy od odwołania lub stwierdzenia wygaśnięcia mandatu członka Rady.

Art. 14. 2. Członek Rady będący członkiem partii politycznej lub związku zawodowego obowiązany jest na okres
kadencji w Radzie zawiesić działalność w tej partii lub w tym związku, pod rygorem odwołania z Rady.

3. POWIAT ZIEMSKI A POWIAT GRODZKI

Powiat utworzono w drodze ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku, znowelizowana ustawa z dnia11 kwietnia 2001r.
Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Z tejże ustawy
wynika również, że istnieją dwa typy powiatów:

a)powiat ziemski (choć ustawa nazwy tej nie używa)-obejmuje graniczące ze sobą gminy, których jest 315 od 1
stycznia 2002 roku,

b)miasto na prawach powiatu (powiat grodzki), których jest 65

Rada Ministrów tworzy, łączy dzieli i znosi powiaty, ustala ich granice nazwę oraz siedzibę władz. Ustalenie granic
powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu. Ukształtowanie obszaru powiatu
powinno być takie, aby organy powiatu zdolne były do wykonywania zadań publicznych.

Co do miast na prawach powiatu to przysługuje je miastom, które w dniu 31 grudnia 1998 roku liczyły więcej niż
100000 mieszkańców, a także miastom, które z tym dniem przestały być siedzibami wojewodów, chyba ze na
wniosek właściwej rady miejskiej odstąpiono od nadania miastu praw powiatu oraz tym , którym nadano status
miasta na prawach powiatu przy dokonywaniu pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty. W tym
mieście funkcje organów sprawuje rada powiatu oraz prezydent miasta. Ustrój, działanie organów miasta na
prawach powiatu, w tym nazwę, skład, liczebność oraz ich powoływanie i odwoływanie określa ustawa o
samorządzie gminnym. Czyli można stwierdzić, ze miasta na prawach powiatu różnią się tym od powiatu, że
powiat obejmuje kilka gmin, natomiast miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu. Czyli
do tych miast na prawach powiatu w pierwszej kolejności stosuje się przepisy dotyczące gmin, a przepisy
dotyczące powiatów maja jedynie zastosowanie odpowiednie, tylko w zakresie, w którym miasta te wykonują
odpowiednie zadania powiatu.

4. GUSTAV RADBRUCH

Gustav Radbruch (1878-1949) był wybitnym prawnikiem niemieckim specjalizującym się w prawie karnym i
filozofii prawa. Wykładał jako profesor w Heidelbergu, Królewcu i Kolonii. W czasie republiki Weimarskiej w
latach 1921-1923 był ministrem sprawiedliwości.

Przed II wojną światową uchodził za zwolennika pozytywizmu prawniczego. Po wojnie stał się twórcą
interesującej koncepcji prawa natury.

2

W dziedzinie prawa karnego sprzeciwiał się zdecydowanie karze śmierci. W zakresie filozofii prawa, zaliczany do
neokantystów. Do najważniejszych prac należą: „Wstęp do prawoznawstwa” (1910), „Zarys filozofii prawa”
(1914), „Człowiek a prawo” (1957).

Radbruch wyodrębnia trzy równoważne elementy idei prawa: sprawiedliwość, celowość i bezpieczeństwo prawne.
Różnym epokom właściwe jest silniejsze akcentowanie jednego z tych elementów. Sprawiedliwość wyznacza
formę prawa. Ażeby określić treść prawa - trzeba odwołać się do celowości. Bezpieczeństwo prawne wymaga, by
prawo było stanowione. Gdy nie można ustalić, co jest sprawiedliwe, to trzeba ustanowić, co powinno być prawem.
Jego poglądy na sens sprawiedliwości i jej relacje z celowością i bezpieczeństwem prawnym ulegały ewolucji. W
okresie międzywojennym bliższy był w swoich przekonaniach pozytywizmowi prawniczemu. Dlatego też w
sytuacjach konfliktu pomiędzy formalną legalnością a moralną legitymacją sprawiedliwości materialnej
przyznawał przewagę tej pierwszej. Po tragicznych doświadczeniach faszystowskiego bezprawia dostrzegł problem
„ustawowego bezprawia” (gezetzliches Unrecht). Na przykładzie prawodawstwa faszystowskiego twierdził, że
mogą obowiązywać ustawy, formalnie poprawne, ale o tak wielkim natężeniu niesprawiedliwości materialnej, że
należy im odmawiać wartości prawa. Opór wobec ustawowego bezprawia uznał za obowiązek równocześnie
moralny i prawnonaturalny. Odróżnienie ustawowego, całkowitego bezprawia od bezprawia częściowego i od
sprawiedliwości materialnej, pozostawił każdorazowej ocenie prawodawców i tych, którzy prawo stosują. Gdy
„prawo” (Recht) wyraża ogólny, formalny ideał prawa, „ustawa” (Gesetz) jest jego szczególnym, treściowym
przejawem w prawie stanowionym. Twórczość Radbrucha oddziaływała w znacznym stopniu na powojenną,
niemiecką praktykę prawodawczą i sądową, odczytywaną w świecie jako forma moralnego rozrachunku z
niemieckim faszyzmem.

5. PUBLICZNOPRAWNY CHARAKTER GMINY

Gmina jest nieodłącznym elementem każdego demokratycznego państwa. Działa zarówno

w sferze publicznej- w sferze imperium, uczestnicząc w sprawowaniu władzy publicznej, jak
i w sferze stosunków prywatnych jako osoba prawna w rozumieniu prawa cywilnego.

Gmina jako podmiot publicznoprawny kieruje się w podejmowanej przez siebie działalności interesem publicznym
nie tylko w sferze prawa publicznego, ale również prywatnego.

Przysługują jej publiczne prawa podmiotowe, które są chronione ustawowo (gmina może dochodzić jej na drodze
sądowej), ale również publiczne obowiązki, za których realizację ponosi własną odpowiedzialność.

Atrybuty, uzasadniające traktowanie gminy jako podmiotu prawa publicznego:

- udział w sprawowaniu władzy publicznej,

- wykonywanie zadań w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, za pomocą tych samych środków
działania, co administracja państwowa,

- dysponowanie władztwem administracyjnym oraz prawo stanowienia przepisów gminnych,

- uznanie gmin za samodzielne podmioty gospodarcze.

Aspekty odrębności gminy:

- wybory oparte na kryterium interesu lokalnego

-organizacyjny i personalny- własne organy i struktura, prawo do obsadzania stanowisk w instytucjach
samorządowych

- administracyjny- własne kompetencje do stanowienia przepisów administracyjnych i do sprawowania władztwa
administracyjnego

- ekonomiczny- zasoby majątkowe, uprawnienia właścicielskie, własny budżet.

Samorząd gminny jest odpowiednio zorganizowaną społecznością zamieszkała na określonym terytorium.

Gmina jest korporacją samodzielnie wykonującą zadania publiczne.

Ustawodawca wyposażył bezpośrednio gminę (związek osób zamieszkałych na odpowiednim terytorium) w prawa
i obowiązki publiczne oraz przyznał jej osobowość prawną.

3

Dualizm osobowości prawnej przyznanej gminie- osobowość cywilnoprawna wynika przede wszystkim z
przyznanych gminie praw majątkowych, natomiast publicznoprawny charakter samorządu przemawia za
osobowością publicznoprawną gminy.

6. PRAWO DO SĄDU

Prawo do sądu jako jedno z fundamentalnych praw określa Konstytucja RP z 1997r. oraz ratyfikowane umowy
międzynarodowe jak Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4 XI 1950 (art.
6) i Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 19 XII 1966(art. 14). Podmiotem konstytucyjnego
prawa do sądu jest każdy podmiot prawa, czyli osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne
nieposiadające osobowości prawnej, gdyż art. 45 ust.1 konstytucji stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego
i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły
sąd. Z treści artykułu wynika, że konstytucja wprowadza domniemanie drogi sądowej, zatem wszelkie jej
ograniczenia muszą wynikać z przepisów ustawy zasadniczej (art. 31 ust.3) lecz nie mogą w ogóle wyłączyć drogi
sadowej i są dopuszczalne w absolutnie niezbędnym zakresie, tak aby nie naruszać istoty praw które ograniczają.

Prawo do sądu konkretyzuje się w uprawnieniach do:

•

realnego dostępu do sądu, czyli wszczęcia postępowania przed organem odpowiadającym kryteriom
wymaganym od sądu w demokratycznych społeczeństwach i uczestniczenia w nim osób których interesów
postępowanie dotyczy;

•

korzystania z procedury sądowej zapewniającej realizację sprawiedliwości, jawności i obrony swych praw.
Zatem zgodnie z art. 78 konstytucji zawiera się tu prawo do zaskarżania rozstrzygnięć wydanych w niższej
instancji w postępowaniu sądowym bądź administracyjnym, co stanowi czynnik urzeczywistnienia tzw.
sprawiedliwości proceduralnej i sprzyja zobiektywizowaniu kontroli prawidłowości wydanych orzeczeń;

•

uzyskania rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie.

Ważnym elementem konstytucyjnego prawa do sądu jest zakaz zamykania drogi sądowej zawarty w art. 77
konstytucji i stanowi on jednocześnie podstawowy środek ochrony praw i wolności. Jednak Trybunał
Konstytucyjny w wyroku z 16 III 1999 r. zauważył, że w istocie to prawo do sądu a nie zakaz zamykania drogi
sadowej jest środkiem ochrony wolności praw. Ze względu na powyższy zakaz ustawodawca powinien tak
ukształtować zakres właściwości sądów, aby zawsze jakiś był właściwy do rozpatrzenia sprawy o naruszeniu
wolności lub praw człowieka a w razie przekazania rozstrzygnięcia konfliktu organom pozasądowym powinna
istnieć możliwość weryfikacji przez sąd prawidłowości orzeczenia takiego organu.

Za niezbędny element prawa do sadu uważa się także prawo do wysłuchania, które składa się z triady praw
Habscheida: prawa do uzyskania od sądu niezbędnej informacji, prawo do zajęcia stanowiska wobec kwestii
rozpatrywanych w danej chwili przez sąd oraz prawo do rozważania faktycznych twierdzeń i prawnych roszczeń.

Źródło: http.www.trbunał.gov.pl/orzecz/i99.htm; J.Bodio, G. Borkowski, T. Demendecki, Ustrój organów ochrony
prawnej, wyd. 2, 2007 r.

7. NADZÓR BANKOWY

Do dnia 31 grudnia 2007 roku nadzór bankowy należał do Komisji Nadzoru Bankowego i Generalnego
Inspektoratu Nadzoru Bankowego. Obecnie leży w kompetencjach Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) jako
rodzaj nadzoru finansowego (zagadnienie to reguluje Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem
finansowym).

Połączenie nadzoru finansowego i bankowego to decyzja spowodowana przez rosnące znaczenie
międzynarodowych grup finansowych oraz wzajemne przenikanie się produktów finansowych.

Nadzorowi podlega, zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe działalność banków,
oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych. KNF i
Przewodniczący Komisji wykonują zadania przy pomocy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.

Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności,
bezpieczeństwa oraz przejrzystości a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Nadzór bankowy z uwagi na rodzaj podmiotu kontrolowanego dzieli się na:

- bankowy ("właściwy", nad bankami)

4

- nad oddziałami instytucji kredytowych

- skonsolidowany (bank krajowy, który działa w holdingu).

Nadzór polega m. in. na:

- dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków, w tym badaniu wypłacalności, jakości aktywów, płynności
płatniczej, wyniku finansowego banków,

- badaniu jakości systemu zarządzania bankiem, w szczególności systemu zarządzania ryzykiem,

- badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń
oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,

- badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych.

Środki, jakie mogą być podjęte wobec stwierdzonych nieprawidłowości: postępowanie naprawcze, likwidacja,
upadłość banku. KNF może też nakładać kary (w tym finansowe, do wysokości 1.000.000 zł); szczegółowo
kwestię kar reguluje art. 138 ustawy Prawo bankowe.

Banki mają z tytułu nadzoru bankowego obowiązek wnoszenia opłaty w wysokości nieprzekraczającej 0,024%
aktywów bilansowych banku.

Obecnym przewodniczącym KNF jest Stanisław Kluza; za Pion Nadzoru Bankowego Urzędu KNF odpowiada
Andrzej Stopczyński. Łącznie KNF liczy sześciu członków.

8. OBYWATELSTWO

Obywatelstwo- jest szczególnym węzłem prawnym łączącym jednostkę z państwem. Wynikają z niego prawa i
obowiązki jednostki, a także prawa i obowiązki państwa, w szczególności zwierzchnictwo osobowe państwa
(jurysdykcja) nad własnymi obywatelami, niezależnie od tego gdzie się znajdują, a więc także na terytorium innych
państw i niepodlegających niczyjej suwerenności.
Obywatel jest zobowiązany szanować prawa swojego państwa, także poza jego terytorium, a w konsekwencji może
zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Równocześnie jest uprawniony do korzystania z opieki swojego państwa.
Jest to tzw. opieka dyplomatyczna, polega na tym, że państwo może występować na forum międzynarodowym w
imieniu swoich obywateli w stosunku do innych państw oraz przed sądami międzynarodowymi i komisjami
arbitrażowymi.
Każde państwo samo określa, kto jest jego obywatelem, a także ustala zasady nabywania i utraty obywatelstwa.
Istnieją także regulacje międzynarodowe dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, w szczególności kwestie
unikania bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa.
Kwestie obywatelstwa reguluje konstytucja (art. 34, 137, 144 ust. 3 pkt. 19) oraz szczegółowo ustawa o
obywatelstwie polskim z dnia 15 lutego 1962r. i rozporządzenie Prezydenta RP z 14 marca 2000r. w sprawie
szczegółowego trybu postępowania w sprawie o nadanie lub wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa
polskiego.
Formy nabycia obywatelstwa:
I. przez urodzenie, gdy :

1) oboje rodzice są obywatelami polskim
2) jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego

obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa.

( główną zasadą w prawie polskim jest zasada krwi – ius sanguinis, jednak pomocniczo stosuje się zasadę
ziemi- ius soli)
3) dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani

bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa.

4)

dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa,
nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie. ( jednak rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed
właściwym organem w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą wybrać dla niego

5

obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego
państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.)

II. przez nadanie ( tzw. naturalizację) :

1)

cudzoziemiec – na jego wniosek, jeżeli zamieszkuje w Polsce- na podstawie zezwolenia na osiedlenie się,
zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE lub posiada prawo stałego pobytu na terytorium RP
-co najmniej 5 lat.

2) uproszczona naturalizacja- cudzoziemiec-któremu udzielono zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP

i który pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie,
jeżeli w określonym terminie złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda
decyzję przyjęciu oświadczenia.

III. Uznanie- osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nie posiadająca żadnego obywatelstwa-jeżeli zamieszkuje
w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, co najmniej pięć lat.
III. odzyskanie obywatelstwa utraconego w dzieciństwie- dziecko, którego jedno z rodziców posiada obywatelstwo
polskie, jednak rodzice złożyli oświadczenie o wyborze obywatelstwa państwa obcego, może odzyskać
obywatelstwo polskie, jeśli po ukończeniu 16 lat a na 3 miesiące przed ukończeniem 18 złoży odpowiednie
oświadczenie.
IV. reintegracja- Osoba, która utraciła obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia
małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa, odzyskuje obywatelstwo polskie,
jeżeli po ustaniu tego małżeństwa lub jego unieważnieniu złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym
organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.
V. przez repatriację:
Osoby przybywające do Polski jako repatrianci nabywają obywatelstwo polskie z mocy prawa. (Repatriantem jest
osoba, która przybyła do Polski na podstawie wizy repatriacyjnej. Kwestię repatriacji reguluje ustawa z dnia 9
listopada 2000r o repatriacji .Wizę wjazdową w celu repatriacji wydaje konsul RP właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania osoby ubiegającej się o ten dokument. )
Utrata obywatelstwa polskiego:
Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego( art.34 ust.2 i 137 Konstytucji). Samo oświadczenie woli o
zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego jest niewystarczające i nie rodzi żadnych skutków prawnych; konieczna jest
zgoda Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa. Postanowienie prezydenta jest ostatecznie, nie przysługuje
od niego odwołanie. Do wniosku o zrzeczenie się obywatelstwa polskiego należy dołączyć dokument
stwierdzający posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydany przez właściwy
organ państwa, którego jest obywatelem lub o którego obywatelstwo występuje. Zgoda na zrzeczenie się
obywatelstwa udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Dla dzieci, które
ukończyły 16 lat niezbędna jest ich zgoda.
Podstawowe zasady prawa polskiego dotyczące obywatelstwa:
- podstawową zasadą zasada krwi-według Konstytucji RP, obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z
rodziców będących obywatelami polskimi, natomiast inne sposoby określa ustawa( art.34 ust.1 konstytucji),
-nie można utracić obywatelstwa polskiego, chyba, że się go zrzeknie,
-prezydent RP nadaje i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
-zasada wyłączności obywatelstwa polskiego- nie można być jednocześnie obywatelem innego państwa,
-zasada równouprawnienia małżonków w zakresie obywatelstwa- zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie
pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka.
Nadanie obywatelstwa na podstawie aktu administracyjnego:
Źródłem tego sposobu nabycia obywatelstwa jest władcze, jednostronne i oparte o przepisy rangi ustawowej
rozstrzygniecie właściwego organu, dokonane po spełnieniu przewidzianych prawem warunków na wniosek osoby
zainteresowanej nadaniem obywatelstwa. W polskim prawie organem właściwym do nadania obywatelstwa jest
Prezydent RP. Jest to jego kompetencja wyłączna, nie wymaga kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów ( art. 144
ust. 3 pkt. 19 Konstytucji). Szczegółowo tryb postępowania w sprawach o nadanie obywatelstwa reguluje
rozporządzenie Prezydenta RP z 14 marca 2000r.
Właściwość organów w sprawach obywatelstwa:
Posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza właściwy miejscowo wojewoda. O właściwości miejscowej
wojewody w sprawach stwierdzenia posiadania (utraty) obywatelstwa polskiego stanowią miejsce zamieszkania
osoby, której postępowanie ma dotyczyć, bądź miejsce jej pobytu, lub miejsce jej ostatniego zamieszkania lub
pobytu. W razie braku tych podstaw, właściwy jest wojewoda mazowiecki. Odmowa stwierdzenia posiadania
obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Od decyzji wojewody
przysługuje odwołanie do Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, za pośrednictwem wojewody, w

6

terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji. Decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców można
zaskarżyć do właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Obywatelstwo Unii Europejskiej:
Obywatelstwo Unii Europejskiej zostało ustanowione przez Traktat z Maastricht z 7 lutego 1992 r. Obywatelem
Unii jest każda osoba mająca przynależność państwa członkowskiego. Obywatelstwo UE nie zastępuje
obywatelstwa krajowego. Można je nabyć lub utracić tylko przez nabycie lub utratę obywatelstwa któregoś z
państw członkowskich. Obywatele Unii korzystają z szeregu uprawnień, ich katalog nie jest zamknięty, obejmuje:
1)prawo do swobodnego poruszania się i pobytu, 2)prawa wyborcze, 3)prawo do ochrony dyplomatycznej i
konsularnej, 4)prawo do petycji do Parlamentu Europejskiego, 5)prawo do zwracania się do Rzecznika Praw
Obywatelskich, 6)prawo do zwracania się do każdej instytucji lub organu wspólnotowego.

9. BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY

Za podstawy prawne działania Funduszu przyjmuje się ustawę z dnia 14 grudnia 1994 r.
o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (weszła w życie w 2005 r.), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28
lutego 1995 r. w sprawie nadania statutu Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu oraz ustawę z dnia 7 grudnia
2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Celem BFG jest
działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzrostu zaufania do systemu bankowego. Do
głównych zadań funduszu należą: ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych osób fizycznych oraz
innych podmiotów, które powierzają pieniądze bankom jako instytucjom zaufania publicznego (funkcja
gwarancyjna), udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności i
podejmują samodzielną sanację, wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami
bankowymi(funkcja pomocowa), gromadzenie informacji (funkcja kontrolna) oraz bieżąca

i okresowa analiza rozwoju sytuacji finansowej banków ukierunkowana na podejmowanie inicjatyw oraz działań
zapobiegających pogłębianiu się występujących zagrożeń (funkcja analityczna). W celu realizacji powyższych
zadań Fundusz posiada określone źródła finansowania, do których zalicza się: obowiązkowe opłaty roczne
wnoszone przez banki, kwoty przekazane z Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych, dochody z pożyczek
udzielonych przez Fundusz, środki uzyskane w ramach pomocy zagranicznej, środki z dotacji udzielnych z budżetu
państwa i środki z kredytu udzielonego przez Narodowy Bank Polski. Fundusz posiada określoną strukturę
organizacyjną, na którą składają się: Rada BFG (przewodniczący – dr Robert Jagiełło), a także Zarząd i Biuro
BFG. Gwarancje BFG obejmują również banki internetowe. Gwarancjami Funduszu w 100% objęte są środki
pieniężne o równowartości w złotych do 1.000 euro, a w przedziale o równowartości w złotych od 1.000 euro do
22.500 euro w 90%. Do publikacji BFG należą uchwały Rady BFG, raporty i sprawozdania z działalności BFG,
biuletyny i analizy. Ponad to Fundusz od 1997 r. wydaje kwartalnik Bezpieczny Bank. Misją czasopisma jest
wspomaganie

rozwoju

badań

i propagowanie wiedzy z zakresu gwarancji depozytów, bezpieczeństwa finansowego banków oraz stabilności
systemu finansowego. Siedziba BFG mieści się w Warszawie.

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY W STRUKTURACH IADI

Z dniem 11 lutego 2008 r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny został oficjalnie przyjęty w poczet członków
Międzynarodowego Stowarzyszenia Gwarantów Depozytów – IADI (International Association of Deposit
Insurers). Stowarzyszenie zostało założone w maju 2002 r. Jego podstawowym celem jest przyczynianie
się do stabilności systemów finansowych poprzez promowanie międzynarodowej współpracy w
dziedzinie gwarantowania depozytów oraz rozwijanie kontaktów pomiędzy instytucjami gwarantującymi
depozyty na świecie i innymi zainteresowanymi instytucjami. Obecnie do IADI należy 51 systemów
gwarantowania depozytów z całego świata.

10. NADZÓR I ORGANY NADZORU NAD JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Działalność jednostek samorządu terytorialnego podlega niewątpliwie nadzorowi o charakterze
administracyjnym. Zakres nadzoru obejmuje wszelką działalność jednostek samorządu terytorialnego, czyli nie
tylko działalność w realizacji zadań własnych, lecz co ważniejsze również działalność w realizacji zadań
zleconych. Z całą pewnością musi bowiem chodzić o sprawy z zakresu administracji publicznej, głównie
rozstrzygane w formie aktów władczych na gruncie prawa administracyjnego, aczkolwiek poza ustalonym tu
wyłączeniem decyzji administracyjnych. Jedynym kryterium nadzoru okazuje się legalność, co następnie trzeba
rozumieć jako zgodność z prawem. W takim razie chodzi o zgodność ze wszystkimi źródłami prawa powszechnie

7

obowiązującego, również z aktami prawa miejscowego stanowionymi przez organy jednostek samorządu
terytorialnego. Zawsze środki nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego mają formę aktów
władczych, a konkretnie rzecz ujmując formę aktów administracyjnych innych niż decyzje administracyjne, by
przykładowo tylko wskazać na: wstrzymanie wykonania, stwierdzenie nieważności. Z różnego punktu widzenia
możliwa jest klasyfikacja środków nadzoru, jednak wyróżnia się przeważnie następujące: kontrolne i korygujące,
prewencyjne i represyjne, merytoryczne i personalne, uprzednie i następcze. W nadzorze nad działalnością
jednostek samorządu terytorialnego spotykamy tryb administracyjny, chociaż nie jest bezpośrednio poddany tutaj
regulacji kpa. Dlatego charakteryzuje go zwykle działanie: jednoinstancyjne, okresowe, selektywne i
bezwnioskowe. Jedynymi organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są: Prezes Rady
Ministrów, wojewodowie, regionalne izby obrachunkowe. Podział kompetencji między nimi jest rozłączny, zaś
ogólne domniemanie kompetencyjni przypada wojewodom. Tego stanowiska nie zmienia nawet wyjątkowo
przyznana Sejmowi kompetencja, do rozwiązania na wniosek Prezesa RM organu stanowiącego jednostki
samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję RP lub ustawy. Jednostkom samorządu
terytorialnego przysługuje również ochrona sądowa.

10 B. NADZÓR I ORGANY NADZORU NAD JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Mówiąc o celach nadzoru podkreśla się zarówno konieczność utrzymania jednolitości działania wszystkich
elementów administracji publicznej, kwestię samodzielności podmiotów nadzorowanych (środki nadzoru
wyznaczają bowiem jej granice), jak również to, iż celem nadzoru jest ochrona j.s.t. przed błędami i nadużyciami
ich reprezentantów oraz ochrona samego państwa i poszczególnych jednostek przed działaniami podmiotów
zdecentralizowanych. Istotą nadzoru jest strzeżenie legalności postępowania organów samorządu terytorialnego, a
także ochrona i wspieranie tychże jednostek (określane często mianem nadzoru prewencyjnego).

Obecnie, stosownie do art. 171 ust. 1 Konstytucji RP, nadzór nad samorządem terytorialnym opierać się
może wyłącznie na kryterium zgodności z prawem – nie przewidziano tu żadnych wyjątków – odrzucono tym
samym możliwość opierania ingerencji nadzorczych na negatywnej ocenie celowości, gospodarności czy
rzetelności jego działań. Stosownie do art. 171 ust. 2 Konstytucji RP organami nadzoru nad działalnością
samorządu terytorialnego są tylko Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych
regionalne izby obrachunkowe. Na zasadzie wyjątku od tej reguły uprawnienia nadzorcze o charakterze
ustrojowym posiada Sejm – zgodnie z art. 171 ust. 3 Konstytucji na wniosek Prezesa Rady Ministrów może on
rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.
Sądu administracyjnego nie można uznać za organ nadzorczy nad samorządem terytorialnym.

Organy nadzoru mają zagwarantowane prawo żądania niezbędnych informacji o danych dotyczących
organizacji i funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego. Wójt lub burmisrz, starosta i marszałek
województwa zobowiązani są do przedłożenia wojewodzie uchwał rady czy sejmiku w ciągu 7 dni od dnia ich
podjęcia, w tym samym terminie starosta i marszałek przedstawiają Regionalnej Izbie Obrachunkowej uchwały
objęte zakresem nadzoru izby. Szczególny obowiązek informacyjny wykonywany jest także w trakcie procesu
opracowywania projektu budżetu gminy i polega na przesłaniu projektu do regionalnej izby obrachunkowej.
Ingerowanie kompetentnych organów w działalność samorządową może być dokonywane tylko na podstawie
szczególnej normy ustawowej.

11. KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem

finansowym. Powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem
finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119). Przejęła kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji
Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a od 1 stycznia 2008 r. przejęła także kompetencje Komisji
Nadzoru Bankowego. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów.

W skład Komisji wchodzą Przewodniczący, dwóch zastępców Przewodniczącego i czterech członków.

Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Zastępców
Przewodniczącego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego.

Członkowie komisji:

* Minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel

* Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel

8

* Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego

* Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Aktualny skład Komisji
* Stanisław Kluza - Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego

* vacat - Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego

* Artur Kluczny - Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego

Pozostali członkowie:

* Piotr Piłat - Przedstawiciel Ministra Finansów

* Agnieszka Chłoń-Domińczak - Przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej, podsekretarz stanu w
Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej

* Sławomir Skrzypek - Prezes Narodowego Banku Polskiego

* Danuta Wawrzynkiewicz - Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, doradca Prezydenta RP ds.
finansów publicznych
W komisji zasiadał prof. Henryk Cioch.

Zadania komisji:

* Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym

* Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego, ubezpieczeniowego i
emerytalnego

* Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności

* Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

* Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym,
ubezpieczeniowym i emerytalnym

* Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku
finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi
nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty

12. BEZPRAWIE LEGISLACYJNE

Bezprawie legislacyjne jest to sprzeczność zachowania władzy ustawodawczej a także władzy wykonawczej w
zakresie wydawania przepisów wykonawczych do ustaw z szeroko rozumianym porządkiem prawnym najczęściej
z normami konstytucyjnymi. Może polegać na czynieniu, np. wprowadzeniu normy prawnej sprzecznej z normą
wyższego rzędu, tj. z porządkiem konstytucyjnym lub prawem wspólnotowym. Może także przybrać postać
zaniechania związanego z nie wydaniem mimo istniejącego obowiązku określonego aktu normatywnego, np.
rozporządzenia mającego na celu wykonanie ustawy lub implementującego dyrektywy prawa wspólnotowego.

Z bezprawiem legislacyjnym nierozerwalnie związana jest kwestia odpowiedzialności państwa za szkody
poniesione przez obywateli, będące wynikiem bezprawnego działania władzy ustawodawczej bez obowiązku
odszkodowawczego państwa, koncepcja ta była by w praktyce bezużyteczna.

13. PRAWO PONADUSTAWOWE (prawo naturalne)

Istnieje wiele pojęć prawa naturalnego, ale z drugiej strony istnieje jedność idei prawa naturalnego. Szczególna
trudność w rozumieniu tego co nazywamy prawem naturalnym leży w tym, że prawo naturalne nie występuje jak

9

każde prawo pozytywne w kształcie językowego porządku norm lecz jedynie w myślowej koncepcji i to nawet w
wielości teorii prawa naturalnego. Prawo naturalne jest syntezą wielorakich wyobrażeń, które są wypełnione
bardzo zróżnicowaną treścią. Prawo naturalne to prawdziwe, dobre i słuszne prawo. Jest to legitymująca podstawa
każdego prawa pozytywnego, to wytyczne tworzenia i stosowania prawa.

14. KONKORDAT

Konkordat (z jęz.

łac.

concordare - zgadzać się) –

jest

to umowa międzynarodowa zawierana między państwem a

Stolicą Apostolską, regulująca sprawy interesujące obie strony (pozycja

kościoła

katolickiego w danym państwie,

kwestie własności, nauczania religii, ważności małżeństw sakramentalnych, wpływu władz państwowych na
obsadę stolic biskupich itp.)

Ponadto nazwa konkordat używana jest również jako nazwa techniczna na oznaczenie jakiejkolwiek umowy
dwustronnej pomiędzy władzą kościelną i państwową. W przeszłości używano również innych nazw na oznaczenie
tego rodzaju umów: concordia, pactum, pax, concordata, conventio, modus vivendi.

Rozwój praktyki konkordatowej nastąpił od konkordatu w Wormacji (1122r.) między papieżem Kalikstem II, a
cesarzem niemieckim Henrykiem V.

Konkordaty mogą regulować różne sprawy i dzieli się je na następujące kategorie spraw: sprawy doczesne (res
temporales), sprawy o charakterze religijnym, duchowym (res spirituales) i sprawy o charakterze mieszanym (res
mixtae).

Polska podpisała aktualnie obowiązujący konkordat ze Stolicą Apostolską dnia 28 lipca 1993r., który wszedł w
życie po wydłużonym procesie ratyfikacji (luty 1998r.). Nowy konkordat obowiązuje formalnie od 25 kwietnia
1998 r. Poprzedni konkordat został jednostronnie wypowiedziany przez Polskę w 1925r.

Konkordat składa się z preambuły i 29 artykułów. Stwarza podstawy dla współpracy między Kościołem i
państwem w duchu wzajemnego poszanowania autonomii i niezależności obu stron we właściwych im sferach
działania. Konkordat przewiduje m.in. uznanie osobowości prawnej Kościoła i jego instytucji, gwarantuje
swobodne sprawowanie jego misji, nauczanie religii w szkołach publicznych, możliwość zakładania i prowadzenia
placówek oświatowych i wychowawczych, opiekę duszpasterską nad żołnierzami, uznanie prawomocności
małżeństwa kanonicznego, prawo Kościoła do posiadania i wykorzystywania własnych środków społecznego
przekazu oraz do obecności w programach państwowego radia i telewizji; na mocy Konkordatu państwo
zobowiązuje się też do subwencjonowania Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego, a także w miarę możliwości do udziału w kosztach utrzymania dóbr kultury należących
do Kościoła katolickiego.

15. KIEDY POWSTAŁA WTO?

U schyłku II wojny światowej pojawiła się koncepcja powołania organizacji, która regulowałaby współpracę
państw w zakresie liberalizacji handlu. W 1946 r. Rada Społeczno-Gospodarcza ONZ podjęła decyzję o zwołaniu
wielostronnej konferencji w Hawanie w sprawie handlu międzynarodowego. W lutym 1946r. powołano Komitet
Przygotowawczy Konferencji Hawańskiej, który miał się zająć przygotowaniem statutu Międzynarodowej
Organizacji Handlu. Konferencja w Hawanie trwała od listopada 1947r. do marca 1948r., uczestniczyło w niej 56
państw, które (oprócz Polski i Argentyny) podpisały tzw. Kartę Hawańską, która nie została jednak ratyfikowana
przez żadnego uczestnika. Korzystając z dorobku Komitetu Przygotowawczego postanowiono zawrzeć
tymczasowy układ, który obowiązywałby do wejścia w życie Karty Hawańskiej. Układ Ogólny w Sprawie Taryf
Celnych i Handlu (GATT) został podpisany 20.X.1947r., a wszedł w życie 1.01.1948r. i funkcjonował do
powołania WTO w 1995r. GATT opierał się na zasadach niedyskryminacji, równości traktowania, wzajemności
ustępstw i korzyści, natomiast taryfy celne i opłaty o podobnym charakterze były jedynymi dozwolonymi
narzędziami polityki handlowej czy interwencji w handlu.
Mechanizm liberalizacji światowego handlu opierał się na wielostronnych negocjacjach handlowych
organizowanych co pewien czas, tzw. rundach. Pierwsza odbyła się w Genewie w 1947r., natomiast ostatnia, ósma,
nazwana Rundą Urugwajską (1986-1994). Runda ta zakończyła się podpisaniem 15.04.1994r. w Markeszu Aktu
Końcowego Rundy Urugwajskiej, a wraz z nim Umowy z Markeszu o Ustanowieniu Światowej Organizacji
Handlu(WTO). WTO w odróżnieniu od GATT posiada osobowość prawną, podobnie jak MFW i Bank Światowy.
Jej utworzenie oznacza nadanie ostatecznej formy światowemu ładowi gospodarczemu.

10

Organem plenarnym WTO jest Konferencja Ministerialna, która według statutu ma odbywać się nie rzadziej niż co
dwa lata. Pierwsza taka konferencja odbyła się w Singapurze w 1996r. (zajmowała się inwestycjami
zagranicznymi oraz konkurencją i przejrzystością w zakupach rządowych), natomiast ostatnia w meksykańskim
mieście Cancun w 1997r, poruszano na niej problem głodu na świecie. Organem rozstrzygania sporów i przeglądu
polityki handlowej jest Rada Generalna, natomiast organem administracyjnym jest Sekretariat z siedzibą w
Genewie, na którego czele stoi Dyrektor Generalny mianowany przez Konferencję Ministerialną spełniający rolę
mediatora, a nie decydenta.
Zarówno w GATT, jak i w WTO podejmowanie większości decyzji odbywa się zgodnie z zasadą konsensusu,
zatem do przyjęcia decyzji wystarczy brak formalnego sprzeciwu. W przypadku zmian dotyczących podstawowych
kwestii wymagana jest jednomyślność wszystkich członków, natomiast zmiany w interpretacji Umowy WTO i
uchylenie niektórych obowiązków jej członków mogą zostać przyjęte tylko większością ¾ głosów wszystkich
członków.
W chwili podpisania GATT liczył 20 państw, natomiast w momencie tworzenia WTO 128 członków zwyczajnych i
20 potencjalnych. Obecnie do WTO należy 151 państw, jako ostatnia 5.02.2008r. przystąpiła Ukraina.

Polska podobnie jak większość państw Europy Środkowej i Wschodniej (oprócz Czechosłowacji i ZSRR) nie
została zaproszona do komitetu Przygotowawczego Konferencji Hawańskiej. Polacy wzięli jednak udział w
opracowywaniu ostatecznej wersji Karty Hawańskiej., choć w zasadzie symboliczny z uwagi na niewielki udział
Polski w handlu światowym i izolację Warszawy. Polska odrzuciła uczestnictwo w pierwszej Genewskiej Rundzie
negocjacji, w 1950r. Wystąpiła także z MFW i Banku Światowego. Dopiero w 1957r. Polska uzyskała status
stałego obserwatora, natomiast w 1966r. wystąpiła o rozpoczęcie negocjacji w sprawie uzyskania pełnego
członkostwa w GATT, co nastąpiło 18.10.1967r. Podczas uroczystej sesji w Markeszu, Polska podpisała
porozumienie końcowe rundy (15.04.1994r.), oznaczało to wygaśnięcie protokołu akcesji do GATT i zastąpienie go
normami reżimu WTO. Polska stała się członkiem WTO 01.07.1995r.

16. WYJĄTKI OD ZASADY DWUINSTANCYNOŚCI

Od zasady dwuinstancyjności KPA oraz przepisy szczególne wprowadzają wyjątki:

1. Wyłom od zasady dwuinstancyjności wynika z art. 127 § 3 zgodnie, z którym odwołanie nie służy od decyzji
wydanej I instancji przez ministra. Nowelizacja KPA z 1990 rozszerza wyjątki, ustanawiając rozwiązanie prawne,
wg którego „ od decyzji wydanej w I instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących
do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego odwołanie nie służy. ( art. 127 & 4) od decyzji wydanej
przez ministra oraz przez sam. kolegia odwoławcze służy uprawnionym inny środek zaskarżania – wniosek o
ponowne rozpatrzenie sprawy. Różni się on od odwoływania tym, że nie ma konstrukcji względnie
DEWOLUTYWNEJ, jest bowiem rozpatrywany przez organ, który wydał zaskarżona decyzję. Przyjąć zatem
należy, że decyzje ministra oraz decyzje samorządowych kolegiów odwoławczych, jeżeli zostały wydane w I
instancji, to podlegają weryfikacji w toku instancji, z tym jednakże zastrzeżeniem iż jest to weryfikacja oparta na
założeniu NIEDEWOLUTYWNOŚCI kompetencji. Postanowienie NSA z 12 stycznia 1994 „ W razie skorzystania
przez stronę z wniosku do naczelnego org. Adm. O ponowne rozpatrzenie sprawy ( art. 127 §3 ) decyzja tego
organu traci charakter ostatecznego rozstrzygnięcia i dopiero nowa decyzja tego organu może być zaskarżona do
sądu, a skarga spełnia wówczas przewidziany w art. 198 KPA warunek wyczerpania toku instancji.

2. Szczególne rozwiązania wprowadza art. 85 u. 7 ustawy z 25 czerwca 1997 o cudzoziemcach stanowiąc: „Od
decyzji i postanowień Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wydanych w sprawach o nadanie lub
cofnięcie statusu uchodźcy przysługuje odwołanie do Rady.”

3. Spod weryfikacji o postępowaniu odwoławczym są wyłączone również decyzje o odszkodowaniu ( art. 160 u.
5 ) z uwagi na otwarcie w tych sprawach drogi sądowego dochodzenia roszczeń.

4. Zgodnie z art. 38 u. 1 ustawy z 27 października 1974 Prawo wodne: „ Decyzja organu administracji publicznej o
odszkodowaniu oraz o rozgraniczeniu gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi z gruntami przyległymi do
tych wód, a także decyzja w sprawie przywrócenia stosunków wodnych na gruncie do stanu poprzedniego jest
ostateczna.” Strony mają w takim przypadku przyznaną możliwość wystąpienia w sprawie na drodze postępowania
sądowego. Strona niezadowolona z odszkodowania przyznanego jej przez organ administracyjny może wnieść
powództwo do sądu powszechnego ( art. 160 § 5)

11

5. Odwołanie nie przysługuje od decyzji wydanej a I instancji przez naczelne organy administracji państwowej ( w
resorcie zdrowia i opieki społecznej Minister Zdrowia i Opieki Społecznej)

17. PRZESŁANKI NIEWAŻNOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH

Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli spełnia wszystkie przewidziane prawem wymagania tzn.

jest zgodna z prawem materialnym, procesowym i ustrojowym. Decyzja musi być wydana we właściwej
procedurze przez organ właściwy miejscowo i rzeczowo, musi mieć przewidzianą prawem formę i treść, musi mieć
podstawę prawną w przepisach prawa materialnego i ta podstawa musi być właściwa. Wszystkie te przesłanki
muszą być spełnione kumulatywnie. Decyzja, która nie spełnia choćby jednej z nich jest wadliwa.

Wyróżniamy 3 stopnie wadliwości decyzji administracyjnej:

a) nieistotną (np. błąd pisarski, rachunkowy inna oczywista pomyłka)

Wada taka nie wpływa na ważność decyzji, wywołuje ona nadal skutki prawne. Decyzja zawierająca wadę
nieistotną podlega „uzdrowieniu”. Może ono polegać na sprostowaniu, uzupełnieniu decyzji lub na wykładni treści
decyzji. Mówi o tym art. 113 kpa

Art. 113 § 1 Organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze
postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach.

§ 2. Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony
wątpliwości co do treści decyzji.

b) istotną (np. pobieżna ocena dowodów, zastosowanie niewłaściwej podstawy prawnej, błędna wykładnia

przepisów będących podstawą decyzji)

Występowanie w decyzji wady istotnej może spowodować jej uchylenie bądź zmianę. Jeśli decyzja taka nie jest
zaskarżona to funkcjonuje nadal, dopiero wniosek uprawnionego może spowodować uchylenie bądź zmianę, nigdy
nie dzieje się to z urzędu. Uchylenie (zmiana) działa ex nunc od momentu uchylenia (zmiany).

c) istotną kwalifikowaną (rażącą) np.:
-

wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości (miejscowej/rzeczowej)

-

wydanie decyzji bez podstawy pranej lub z rażącym naruszeniem prawa

-

wydanie decyzji w sprawie poprzednio już rozstrzygniętej inną, ostateczna decyzją

-

skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną

-

jeżeli wykonanie decyzji wywołałoby czyn zagrożony karą

Wadliwość rażąca powoduje stwierdzenie nieważności decyzji (art.145§1 kpa).Może to nastąpić z urzędu bądź na
wniosek uprawnionego. Można stwierdzić nieważność decyzji ostatecznej jak i nieostatecznej. Nie stwierdza się
nieważności decyzji jeżeli wywołała nieodwracalne skutki prawne. Istnieją dwie koncepcje opisujące wpływ wad
rażących na skuteczność prawną decyzji. Pierwsza zakłada bezwzględną nieważność decyzji. Akt taki jest
traktowany jakby nigdy nie został wydany. Druga zakłada, że akt taki wiąże do momentu stwierdzenia jego
nieważności i do tego momentu wywołuje skutki prawne. Koncepcja druga jest dominującą, określana jest jako
domniemanie ważności aktu administracyjnego.

Decyzja dla swej ważności wymaga zachowania wszystkich elementów konstytutywnych.

Art.107 § 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie
strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i
w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu
powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności
wniesienia powództwa lub skargi.

§ 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

§ 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ
uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom
odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z
przytoczeniem przepisów prawa.
§ 4. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony; nie dotyczy to
jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania.

12

§ 5. Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z dotychczasowych
przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes
bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.

18. GDZIE ODWOŁUJEMY SIĘ OD DECYZJI MINISTRA?

Fakt, iż zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego podniesiono do rangi zasady ogólnej,
spowodował konieczność dostosowania do tej zasady rozwiązań prawnych przyjętych w KPA.

W szczególności stało się nieodzowne zagwarantowanie stosowania tej zasady w postępowaniu przed ministrami.
Tradycyjnie jednoinstancyjność postępowania przed tym organem była uzasadniana względami strukturalnymi,
tym, że na ministrze kończy się tok instancji administracyjnych i brak jest organu, któremu można byłoby
powierzyć kompetencje do rozpatrywania odwołań.

Jednoinstancyjność postępowania przed ministrem została złagodzona wprowadzeniem nowelizacją KPA z 1980r.
nowego środka zaskarżenia opartego na konstrukcji niedewolutywnej. Strona niezadowolona z decyzji ministra
może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy i wniosek ten stanowi podstawę
ponownego postępowania w tej samej sprawie.

Podkreśla to NSA w postanowieniu z 27.01.1986r.: „Strona, która zwróciła się o naczelnego organu administracji
państwowej z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją tego organu powoduje stosownie do
art. 61§3 KPA – wszczęcie postępowania określonego w art. 127§3 KPA w dniu doręczenia wniosku organowi.

Wyczerpanie przez stronę prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy jest przesłanką
dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego.

W decyzji minister obowiązany jest pouczyć o prawie złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Brak
takiego pouczenia może szkodzić stronie, a zatem jest okolicznością przywrócenia terminu do jego złożenia.

Do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stosuje się odpowiednio przepisy dot. odwołań od decyzji. Wniosek
ponowne rozpoznanie sprawy różni się od odwołania tym, że nie ma on konstrukcji względnie dewolutywnej, jest
bowiem rozpatrywany przez organ, który wydał zaskarżoną decyzję.

Art. 127 KPA

§ 1. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.

§ 2. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa
przewiduje inny organ odwoławczy.

§ 3. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy
odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne
rozpatrzenie

sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

§ 4. (skreślony).

____________________

* dewolucja - przeniesienie kompetencji do rozstrzygnięcia sprawy z jednego organu administracyjnego na inny

19. NADZWYCZAJNE ŚRODKI WZRUSZENIA DECYZJI OSTATECZNEJ.

Wszelkie środki zaskarżania (środki prawne) można sklasyfikować następująco:
-

ZWYCZAJNE – które przysługują w toku instancji, tj.:
-

odwołanie od decyzji,

-

zażalenie na postanowienie,

-

skarga do NSA

13

-

wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

-

NADZWYCZAJNE – zalicza się do nich:
-

uchylenie lub zmianę decyzji w trybie art. 154 i art. 155 KPA

Art. 154. § 1. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym
czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ
wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
Art. 155. Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą
strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ
wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i
przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio.

-

uchylenie decyzji w niezbędnym zakresie – art. 161 KPA

-

161. § 1. Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w
inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym
szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.

-

wznowienie postępowania – art. 145 KPA

Art. 145. § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu
stosownie do art. 24, 25 i 27,
4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania
decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy
wydaniu decyzji (art. 100 § 2),
8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub
zmienione.
§ 2. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem
sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie
dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia
niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.
§ 3. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy
postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych
przyczyn określonych w przepisach prawa.
-

stwierdzenie nieważności decyzji – art. 156 KPA,

-

Art. 156. § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
§ 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej
doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki
prawne.

-

stwierdzenie wygaśnięcia decyzji – art. 162 KPA

Art. 162. § 1. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej
wygaśnięcie, jeżeli decyzja:
1) stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy
leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,
2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego
warunku.
§ 2. Organ administracji publicznej, o którym mowa w § 1, uchyli decyzję, jeżeli została ona wydana z

14

zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym
terminie.
§ 3. Organ stwierdza wygaśnięcie decyzji lub uchyla decyzję na podstawie przepisów § 1 i 2 w drodze
decyzji.

Jeżeli w wyniku takiego uchylenia strona poniosła szkodę, to przysługuje jej roszczenie o
ODSZKODOWANIE.
Orzeka o nim organ, który uchyla bądź zmienia decyzję. Dotyczy ono faktycznie poniesionej straty (nie
przewidywanego zysku).
Stronie niezadowolonej z wysokości odszkodowania przysługuje możliwość wniesienia powództwa o pozostałą
część do sądu powszechnego.

Uprawnienie uchylenia decyzji w stosunku do decyzji wydanych przez jedn. samorządu terytorialnego w sprawach
dotyczących zadań z zakresu administracji rządowej przysługuje także WOJEWODZIE.

20. FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO ( www.nbp.pl)

W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje,
jako:



Bank emisyjny. NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem
płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do
obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w
obiegu.



Bank banków. NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie
bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje
system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w
międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność
i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje kontrolę nad
działalnością banków, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Ponadto NBP
nadzoruje systemy płatności w Polsce.

 Centralny bank państwa. NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe

rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek
budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

20 B. FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO

Statut NBP wymienia 3 następujące jego funkcje:

•

Bank Emisyjny – jako bank emisyjny dokonuje emisji znaków pieniężnych. Znaki te są prawnymi środkami

płatniczymi na obszarze RP. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory i wartość nominalną stóp,
próbę i masę monet oraz wielkość emisji i moment wprowadzenia do obiegu znaków pieniężnych ustala prezes
NBP. Poza tym emituje także papiery wartościowe, które są prawnymi środkami płatniczymi.

•

Bank Banków – jako bank banków jest bankiem rezerwowym dla banków komercyjnych, sprawuje on

kontrolę nad ich działalnością, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego - to też
oznacza dwupoziomową strukturę bankowości w naszym kraju; tworzy pieniądz gotówkowy, reguluje
cyrkulację emitowanego pieniądza gotówkowego, reguluje płynność systemu bankowego, kształtuje potencjał
kredytowy banków komercyjnych poprzez stosowanie instrumentów pieniężnych. Ponadto prowadzi bieżące
rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank
Polski jest również odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. NBP występuje
w tej funkcji również jako kredytodawca ostatniej instancji. W przypadku wystąpienia przejściowych kłopotów
z płynnością bank komercyjny może otrzymać od banku centralnego pomoc finansową: albo w formie kredytu
redyskontowego, albo kredytu lombardowego.

•

Centralny Bank Państwa – jako bank państwa zajmuje się obsługą płatności zagranicznych, realizuje politykę

państwa w stosunku do kursu walut i zajmuje się utrzymywaniem rezerw międzynarodowych środków
pieniężnych, prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych

15

instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz
realizuje ich zlecenia płatnicze.

21. KIEDY NIE WYDAJE SIĘ PROMESY KONCESJI?

Proces ubiegania się i udzielania koncesji może być poprzedzony zastosowaniem instytucji promesy koncesji, tj.
przyrzeczenia wydania koncesji. O promesę koncesji może ubiegać się każdy, kto zamierza podjąć działalność
gospodarczą podlegającą koncesjonowaniu.( art. 24 ust. 1 ustawy prawo o działalności gospodarczej z dn.
19.11.99r.). Zabiegi o promesę koncesji mają swój sens w świetle przyjętej zasady, że w okresie ważności promesy
nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny
lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy (art. 24 ust.4). W celu uzyskania promesy koncesji należy
złożyć dokumenty i informacje, które są wymagane przy składaniu wniosku o koncesję. Trzeba uzasadnić,
dlaczego wnioskodawca zabiega o promesę koncesji, nie zaś o samą koncesję. Droga do ubiegania się o koncesję
nie jest zamknięta dla przedsiębiorców, którzy nie występowali o wydanie promesy koncesji lub którym jej
odmówiono. Promesa koncesji nie jest jednak przyrzeczeniem udzielenia koncesji warunkowanym późniejszym
spełnieniem przez wnioskodawcę niezbędnych wymagań(wyrok NSA z dn. 11.1096 r., II S.A. 2120-2121/95, nr7-8
poz. 138). Przepisy ustaw szczegółowych normujących koncesjonowanie nie zawsze przewidują wprost
możliwość zastosowania instytucji promesy koncesji. Usprawiedliwia to niekiedy potrzeba zastosowania
przetargowego lub konkursowego trybu udzielania koncesji w tych dziedzinach (np. w radiofonii i telewizji,
budowy i eksploatacji autostrad płatnych). Istotnym osiągnięciem ustawy jest wskazanie na przyczyny odmowy
udzielenia koncesji w okresie ważności promesy koncesji. Są to przyczyny, które leżą po stronie przedsiębiorcy ,
nie są natomiast od niego niezależne. Po upływie okresu zakreślonego w decyzji o wydaniu promesy koncesji
koncesja traci ważność, więc nie wywiera dalszych skutków prawnych. (wyrok NSA z dn. 7.0593 r., II S.A.
1302/92, ONSA 1994 nr 2 poz. 76). P.d.g. określa powody odmowy wydania promesy koncesji( art. 24 ust. 4).
Odmowę mogą spowodować: 1. zmiana danych zawartych we wniosku o udzielenie promesy koncesji, 2
niespełnienie przez wnioskodawcę wszystkich warunków podanych w promesie, 3 ujawnienie się okoliczności
wymienionych w art. 20 ust.1 pkt 1-3. Promesę koncesji wydaje lub odmawia jej udzielenia organ koncesyjny
właściwy rzeczowo w sprawie wydania koncesji na dany rodzaj działalności gospodarczej. Udzielenie lub odmowa
udzielenia promesy koncesji następuje w formie decyzji administracyjnej oraz we właściwym dla koncesjonowania
trybie.

Bibliografia: Cezary Kosikowski „ Koncesje i zezwolenia na działalność gospodarczą” Lexis Nexis, Warszawa 2002, strony: 69-71.

22. PROJEKT USTAWY – PRZEPISY OGÓLNE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1

(marzec 2008r.)

Przedmiotowy projekt jest wynikiem prac Zespołu powołanego przez RPO.

Prawo administracyjne jest najobszerniejszą gałęzią polskiego prawa, zarówno pod względem liczby

regulowanych nim problemów, jak i rozmiarów regulacji prawnej. Obejmuje bowiem kilkaset ustaw i wiele
tysięcy rozporządzeń, których przepisy odnoszą się praktycznie do wszelkich sfer życia jednostki oraz
działalności państwa, innych podmiotów realizujących władzę publiczną, wkraczają niemal do każdej dziedziny
działalności gospodarczej, kultury, czy innych przejawów aktywności społeczeństwa.

Mimo to, nie ma ono swojej części ogólnej, która – podobnie jak w innych gałęziach prawa – określałaby

zasady jego stosowania, ułatwiając ujednolicanie rozumienia tego prawa oraz usuwanie luk, jakie na tym obszarze
występują, bądź pojawią się w przyszłości. Sytuacja ta może uzasadniać kodyfikację tego prawa, gdyż musiałaby
ona doprowadzić do zbudowania takiej części ogólnej. Kodyfikacja prawa administracyjnego nie może jednak
wchodzić w grę z powodu choćby rozmiarów takiego kodeksu i perspektywy częstych jego zmian. Zatem już
w założeniu byłby to kodeks niestabilny. Przy tym tworzenie kodeksu nie zmniejszyłoby, lecz powiększyło
trudności wypracowania, a zwłaszcza uzyskania akceptacji zasad odnoszących się do wszystkich zagadnień
unormowanych w takim kodeksie.

Z uwagi na powyższe, jak też doceniając wartość normatywnych zasad ogólnych prawa administracyjnego

dla jego doskonalenia, a zatem i doskonalenia działalności administracji publicznej, Rada Legislacyjna kadencji
1994-1997, wykorzystując dorobek doktryny tego prawa (pierwszy projekt takiej samej ustawy jej
przedstawiciele opracowali już w 1988 r.) oraz orzecznictwo NSA, SN i TK, postanowiła przygotować projekt

1

Z uzasadnienia do projektu ustawy – przepisy ogólne prawa administracyjnego,

http://www.rpo.gov.pl/pliki/12059280850.pdf

16

odpowiedniej ustawy służącej temu celowi. Niniejszy projekt stanowi uzupełnioną i uaktualnioną wersję
materiału opracowanego przed ponad 10 laty. Możemy powiedzieć, że jest to rezultat mądrości zbiorowej
całego środowiska doktryny prawa administracyjnego i osiągnięć sądownictwa zajmującego się wykładnią tej
gałęzi prawa. W związku z tym autorzy projektu nie roszczą sobie wyłącznych praw autorskich do sformułowań i
pojęć w nim zawartych. Jego wartość polega przede wszystkim na wyborze ewolucyjnej drogi prowadzącej do
obranego celu. Wyraża to art. 1 ust. 1 projektu słowami: „Przepisy ustawy stosuje się w sprawach z zakresu
administracji publicznej w kwestiach nie unormowanych w odrębnych ustawach.” Jest to pierwsze podstawowe
założenie projektu. Zachowuje ono wszystkie przepisy odrębne, jeżeli takowe są w jakichś działach prawa
administracyjnego, nie przewidując ich zniesienia i zastąpienia przepisami zawartymi w projekcie. Co najwyżej,
regulacje te ulegają uzupełnieniu o instytucje prawne poprawiające standard ochrony praw jednostki w jej
kontaktach z administracją publiczną oraz jakość administrowania.

Drugim założeniem projektu jest unormowanie podstawowych, istotnych dla funkcjonowania

administracji publicznej kwestii, które w tym prawie nie zostały w ogóle uregulowane albo zostały
uregulowane tylko w niektórych działach tego prawa w sposób rozbieżny, chociaż są poważne argumenty
przemawiające za ujednoliceniem tej regulacji. Dotyczy to zwłaszcza, określonego w art. 5 ust. 1, słowniczka
pojęć, zasad kształtowania się uprawnień i obowiązków stron w stosunkach administracyjno-prawnych, załatwiania
spraw z zakresu administracji publicznej, porozumień i umów administracyjnych, tudzież sankcji
administracyjnych. Zatem w głównej mierze projekt zapełnia luki w prawie administracyjnym oraz sprzyja
ujednolicaniu regulacji rozbieżnej, jeżeli rozbieżność ta nie wynika ze swoistych cech regulowanej problematyki.

Ustawa dzieli się na 7 rozdziałów: 1. Przepisy wstępne, 2. Organy administracji publicznej, 3. Prawa

i obowiązki administracyjno-prawne, 4. Załatwianie spraw, 5. Kary administracyjne, 6. Porozumienia i
umowy administracyjne, 7. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe. Cały akt
liczy 51 artykuły.

Zawarte w projekcie przepisy nie wchodzą w kolizję z przepisami Konstytucji RP z 1997 r. Zgodnie z

przyjętą zasadą projekt powinien być oceniony przez właściwy organ państwowy pod względem niesprzeczności z
prawem Unii Europejskiej. W przekonaniu projektodawców jest on zgodny z zasadami prawa obowiązującego w
UE. Co więcej, twórczo rozwija te zasady, wyprzedzając na tej drodze prawo unijne. Uzasadnienie powyższej
oceny daje porównanie tego projektu z Kodeksem dobrej administracji uchwalonym przez Parlament Europejski w
dniu 6 września 2001 r.

Oceniając skutki ekonomiczne i społeczne zaprojektowanej regulacji należy dojść do wniosku, że

wprowadzenie w życie takiej ustawy nie wymaga zaangażowania żadnych dodatkowych środków publicznych. Jest
to bowiem regulacja, która ma być stosowana przez już istniejące jednostki organizacyjne i nie wywołuje potrzeby
ustanawiania ani nowych stanowisk w administracji publicznej, ani zwiększenia obsady sądów administracyjnych.
Wręcz przeciwnie, jako propozycja zmierzająca do uproszczenia i ułatwienia stosowania prawa administracyjnego,
usuwająca istniejące luki w prawie pozytywnym, pobudzająca do szerszego wykorzystania koncyliacyjnych i
negocjacyjnych metod administrowania, może przyczynić się do zmniejszenia ilości sporów administracyjnych i
spraw sądowo-administracyjnych, a tym samym – do relatywnego zmniejszenia wydatków na administrację
publiczną i sądownictwo administracyjne.

23. CENTRALNA TABELA OFERT (CeTO) Barbara Berbeć

Początek rozwoju pozagiełdowego rynku papierów wartościowych w Polsce dała spółka akcyjna –

Centralna Tabela Ofert (CeTO). Spółka powstała w 1996 roku z inicjatywy Zespołu Domów Maklerskich Związku
Banków Polskich. W początkowym zamyśle Centralna Tabela Ofert miała być miejscem notowania akcji spółek
pochodzących z Programu Powszechnej Prywatyzacji. Głównym akcjonariuszem spółki jest Giełda Papierów
Wartościowych (GPW) w Warszawie S.A. Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki jest prowadzenie Centralnej Tabeli
Ofert, jej obsługa operacyjna oraz prowadzenie innej działalności wspierającej rozwój regulowanego rynku
pozagiełdowego. Celem spółki jest organizowanie regulowanego pozagiełdowego publicznego obrotu papierami
wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, w tym gromadzenie, przedstawianie i udostępnianie
informacji o ofertach i transakcjach zawartych na regulowanym rynku pozagiełdowym. Jest to rynek notowań
ciągłych, na którym transakcje zawierane są na podstawie stale podawanych ofert kupna i sprzedaży papierów
wartościowych. Kursy papierów wartościowych oraz wielkość transakcji mogą być ustalane w drodze negocjacji.
Regulowany rynek pozagiełdowy jest rodzajem rynku formalnego, którego cechą charakterystyczną jest poddanie
czynności jego uczestników wymogom regulaminu obrotu. Rynek Papierów Wartościowych CeTO obejmuje
następujące segmenty:

17

•

Rynek Instrumentów Dłużnych, na którym notowane są listy zastawne, obligacje komunalne, obligacje
korporacyjne, obligacje bankowe oraz obligacje skarbowe,

•

Rynek Akcji, na którym notowane są akcje małych i średnich przedsiębiorstw,

•

Rynek Certyfikatów Inwestycyjnych.

Dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku pozagiełdowym następuje decyzją KNF (Komisja
Nadzoru Finansowego), do września 2006 roku wymagane było zezwolenie KPWiG (Komisja Papierów
Wartościowych i Giełd) na podstawie prospektu emisyjnego rynku pozagiełdowego. Obrót na rynku CeTO
odbywa się codziennie za pośrednictwem systemu transakcyjnego ExTra. Nie są stosowane ograniczenia wahań
cen,

indeks

spółek

notowanych

na

CeTO

nosi

nazwę

ITO.

24. REKONCESJA

Doktryna nie opracowała jeszcze jednoznacznej definicji rekoncesji. Jest ono pojęciem nowym i można go

rozumieć dwojako. Po pierwsze jest to ponowne udzielenie przez kompetentny organ koncesyjny, danemu
podmiotowi koncesji uprawniającej do prowadzenia określonej działalności, bądź po drugie, automatyczne
przedłużenie już istniejącej koncesji. Taki sposób definiowania tego terminu wynika w dużej mierze z
zastosowania zasad językowych i gramatycznych.

Pan Profesor pojęciem rekoncesji posługuje się najczęściej na gruncie ustawy o radiofonii i telewizji i

kojarzy je z koncesjonowaniem nadawców radiowo-telewizyjnych posiadających status nadawców społecznych.

Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji

Art. 4.

W rozumieniu ustawy:

1) nadawcą jest osoba, która tworzy lub zestawia programy i rozpowszechnia je lub przekazuje innym osobom w celu
rozpowszechnienia w całości i bez zmian;

1a) nadawcą społecznym jest nadawca:

a) którego program upowszechnia działalność wychowawczą i edukacyjną, działalność charytatywną, respektuje
chrześcijański system wartości za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki oraz zmierza do ugruntowania tożsamości
narodowej,

b) w którego programie nie są rozpowszechniane audycje ani inne przekazy, o których mowa w art. 18 ust. 5,

c) który nie nadaje reklam lub telesprzedaży oraz sponsorowanych audycji lub innych sponsorowanych przekazów,

d) który nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub odbierania jego programu;

Art. 35a.

1. Nadawca [społeczny] może złożyć wniosek o udzielenie koncesji na kolejny okres, nie później niż 12 miesięcy przed
wygaśnięciem posiadanej koncesji.

2. W przypadku złożenia przez nadawcę [społecznego] wniosku, o którym mowa w ust. 1, odmowa udzielenia koncesji na
kolejny okres możliwa jest wyłącznie, gdy w stosunku do nadawcy zachodzi którakolwiek z okoliczności wskazanych w art.
38 ust. 1 lub 2.

3. W przypadku złożenia przez nadawcę wniosku, o którym mowa w ust. 1, do postępowania w sprawie udzielenia koncesji nie
stosuje się przepisów art. 34 i 36 ust. 1 i 2.

Art. 35a niezgodny z Konstytucją, w zakresie uprzywilejowania „nadawcy społecznego” - wyrok TK (Dz.U. z 2006 r. Nr
51, poz. 377). (Uwaga!!!)

Art. 38.

18

1. Koncesję cofa się, jeżeli:

1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące nadawcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją;

2) nadawca rażąco narusza warunki określone w ustawie lub w koncesji;

3) działalność objęta koncesją jest wykonywana w sposób sprzeczny z ustawą lub z warunkami określonymi w koncesji, a
nadawca, pomimo wezwania

Przewodniczącego Krajowej Rady, w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z
warunkami określonymi w koncesji lub w ustawie;

4) nadawca, pomimo wezwania Przewodniczącego Krajowej Rady, nie rozpoczął rozpowszechniania programu w terminie
ustalonym w koncesji lub trwale zaprzestał wykonywania rozpowszechniania programu za pomocą wszystkich lub niektórych
stacji nadawczych - chyba że nadawca wykaże, że opóźnienie rozpoczęcia rozpowszechniania programu lub zaprzestanie
rozpowszechniania programu zostały spowodowane okolicznościami od niego niezależnymi. Za trwałe zaprzestanie
rozpowszechniania programu uważa się fakt nierozpowszechniania programu przez okres trzech kolejno następujących po
sobie miesięcy.

2. Koncesja może być cofnięta, jeżeli:

1) rozpowszechnianie programu powoduje zagrożenie interesów kultury narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa lub
narusza normy dobrego obyczaju;

2) nastąpi ogłoszenie upadłości nadawcy;

3) rozpowszechnianie programu powoduje osiągnięcie przez nadawcę pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego
przekazu na danym rynku właściwym w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów;

4) nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy przez inną osobę.

3. Przewodniczący Krajowej Rady podaje do publicznej wiadomości informacje o wszczęciu postępowania w sprawie
cofnięcia koncesji.

4. W przypadku uprawomocnienia się decyzji w sprawie cofnięcia koncesji Przewodniczący Krajowej Rady niezwłocznie
ogłasza o możliwości uzyskania koncesji w zakresie objętym cofniętą koncesją.

25. RODZAJE POSTANOWIEŃ, KTÓRE MOGĄ BYĆ ZASKARŻONE DO NSA

Właściwości i zakres działania Naczelnego Sądu Administracyjnego określa ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Art. 3.
”§ 1. Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w
ustawie.
§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach
skarg na:
1) decyzje administracyjne;
2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące
postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub
obowiązków wynikających z przepisów prawa;”

Art. 15.
”§ 1. Naczelny Sąd Administracyjny:
1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów
ustawy;”

Art. 173.
”§ 1. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie

19

w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej.”

Art. 191.
„Naczelny Sąd Administracyjny, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu
administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.”

Sad administracyjny wydaje postanowienia, jeżeli ustawa tak stanowi albo ustawa nie przewiduje wydania wyroku.
Postanowienia dzieli się – ze względu na ich skutki – na:

a) postanowienia kończące postępowanie w sprawie,
b) postanowienia niekończące postępowania w sprawie.

Postanowieniami kończącymi postępowanie sąd administracyjny orzeka o całym postępowaniu w tych wypadkach,
w których nie zachodzą warunki do wydania wyroku. Do tego rodzaju postanowień należą postanowienia o
umorzeniu postępowania, o odrzuceniu skargi oraz o odrzuceniu środka odwoławczego (skargi kasacyjnej i
zażalenia) i inne. Postanowienia kończące postępowanie mogą być zmieniane lub uchylane w następstwie
wniesienia zażalenia.

Kasacja służy od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub od wydanego przez ten sąd
postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.
W drodze skargi kasacyjnej mogą być zaskarżone jedynie te postanowienia wojewódzkiego sądu
administracyjnego, które kończą postępowanie przed tym sądem w sprawie wywołanej skargą. Do tego rodzaju
postanowień należy niewątpliwie postanowienie o umorzeniu postępowania oraz postanowienie o odrzuceniu
skargi.

Zażalenie jest – obok skargi kasacyjnej – (zwykłym) środkiem odwoławczym. W odróżnieniu od skargi
kasacyjnej, która służy od wyroków i niektórych postanowień (postanowienia kończące postępowanie w sprawie),
zażalenie służy wyłącznie od postanowień. Ponadto zażalenie nie jest środkiem w pełni dewolutywnym, bowiem
inaczej niż skarga kasacyjna nie zawsze powoduje przeniesienie postępowania od Naczelnego Sądu
Administracyjnego.

Zażalenie przysługujące do Naczelnego Sądu Administracyjnego określa art.194 ustawy „Prawo o
postępowaniu…”

Art. 194.
§ 1. Zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje na postanowienia wojewódzkiego sądu
administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem
jest:
1) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których
mowa w art. 61;
3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
7) odrzucenie skargi kasacyjnej;
8) odrzucenie zażalenia;
9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
10) ukaranie grzywną.
§ 2. Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.

Zażalenie w postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest zbliżone do tej instytucji w Kodeksie postępowania
administracyjnego. Zażalenie przysługuje na postanowienia wydane w toku egzekucji administracyjnej lub
dotyczące postępowania egzekucyjnego, jeżeli ustawa tak stanowi.

26. PRZEPISY PORZĄDKOWE

20

Przepisy porządkowe należą do konstytucyjnej kategorii źródeł prawa powszechnie obowiązującego

– aktów prawa miejscowego (art. 87 ust. 2). Konkretne upoważnienie do wydawania przepisów porządkowych
znajduje się w art. 40 ustawy o samorządzie gminnym. Organy gminy mogą wydawać przepisy porządkowe: w
zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, a także
jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i
bezpieczeństwa publicznego (art. 40 ust. 3). Dla wydania przepisów porządkowych muszą zostać spełnione obie
wyżej wymienione przesłanki. Przepisy porządkowe, o których mowa mogą przewidywać za ich naruszenie karę
grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach (art. 40 ust. 4). Przykładową
kwestią regulowaną przez przepisy porządkowe może być korzystanie z rzek i innych zbiorników wodnych (zakaz
kąpieli w skażonych zbiornikach). Organami upoważnionymi do wydawania przepisów porządkowych są: rada
gminy (wydaje przepisy porządkowe w formie uchwały), wojewoda (w formie tzw. rozporządzeń porządkowych).
Uchwały w sprawach przepisów porządkowych wójt danej gminy przekazuje wojewodzie w ciągu 2 dni od ich
przyjęcia. Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym
terenie lub w środkach masowego przekazu, co nie zwalnia od konieczności ogłoszenia ich w wojewódzkim
dzienniku urzędowym. Wchodzą one w życie po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia, jednakże w uzasadnionych
przypadkach mogą one wejść w życie w terminie krótszym niż 3 dni.

27. GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH, OBRÓT PIERWOTNY I WTÓRNY

(brak wersji elektronicznej...)

21