WYKŁAD II
22.10.2009
Temat: Walutowe aspekty wymiany z zagranicą.
1. Waluty i ich wymienialność:
Waluta - pieniądze emitowane przez władzę monetarne poszczególnych państw lub grup państw (np. unia walutowa)
Przykładowe kody walut:
PLN USD SEK
EUR CAD - dolary NOK - korony
GBP AUD DKK
Waluty charakteryzują się różnym stopniem wymienialności.
Pełna wymienialność waluty polega na prawie swobodnego kupowania i sprzedawania zagranicznego pieniądza za pieniądz krajowy oraz dokonywaniu rozliczeń międzynarodowych w walucie krajowej i zagranicznej, bez jakichkolwiek ograniczeń.
Ograniczenia wymienialności wynikają z prawa dewizowego (każde państwo ma takie prawo).
Jeżeli występują ograniczenia wymienialności to mogą mieć one charakter:
podmiotowy (interesuje nas, kto dokonuje wymiany)
rezydenci krajowi (krajowe osoby fizyczne i prawne)
rezydenci zagraniczni
przedmiotowy (w zależności od rodzaju transakcji)
transakcja bieżąca (np. kupno i sprzedaż towarów i usług)
transakcje kapitałowe (np. podmioty zagraniczne kupują obligacje wyemitowane przez NMP)
geograficzny (w zależności od obszaru geograficznego, z którym przeprowadzana jest transakcja)
Rodzaje wymienialności walut w zależności od zakresu ograniczeń obrotu dewizowego:
brak wymienialności - występuje w krajach o pełnym zakresie kontroli państw nad obrotem dewizowym zwłaszcza w gospodarkach nierynkowych.
wymienialność wewnętrzna - prawo do wymieniania waluty krajowej za granicą mają wyłącznie rezydenci krajowi, przy czym waluta krajowa nie może być przedmiotem transakcji międzynarodowej.
wymienialność zewnętrzna - prawo do wymiany krajowej mają jedynie nierezydenci i to wyłącznie w celu obsługi transakcji handlu zagranicznego.
Rodzaj b i c występują bardzo rzadko.
wymienialność według standardu MFW (art. VIII statutu MFW) - polega na swobodnej wymienialności w zakresie transakcji bieżących przy dopuszczeniu ograniczeń dewizowych w zakresie transakcji kapitałowych.
Brak ograniczeń obrotu dewizowego (np. kraje rajów podatkowych)
2. Rynek walutowy i kurs walutowy:
Rynek walutowy - zespół zasad i instytucji pozwalających dokonać wymiany jednej waluty na inną.
Kurs walutowy - cena, po jakiej odbywa się ta wymiana. Jest to liczba jednostek waluty obcej, którą można wymienić na jednostkę waluty krajowej.
Np. 1 EURO = 4,20 PLN
1 PLN = 0,24 EURO
Cechy rynku walutowego:
- rynek międzynarodowy o zasięgu globalnym (transakcja z udziałem franka szwajcarskiego nie muszą być dokonywane w Szwajcarii).
Centra walutowe świata: Londyn, Nowy York, Tokio -> są to miasta gdzie funkcjonują giełdy walutowe i występują olbrzymie skupiska banków walutowych.
- rynek funkcjonujący całą dobę ze względu na różnice czasu na świecie
- rynek o wysokim stopniu integracji ze względu na połączenia telekomunikacyjne między centrami walutowymi => ujednolicanie cen określonych aktywów w różnych ośrodkach walutowych.
Przykład ujednolicenia cen aktywów walutowych:
Cena 1 euro w przeliczeniu na dolary USA (w tym samym czasie)
Nowy York Londyn
1 EURO = 1,44 USD 1 EURO = 1,46 USD
Kupują tańsze euro i sprzedają je w Londynie.
Transakcja arbitrażowa (wykorzystuje różnice
kursowe tego samego aktywa)
Popyt na euro rośnie, cena 1 euro rośnie. Podaż euro rośnie, cena 1 euro spada.
Powoduje to wyrównywanie się kursu w obu ośrodkach.
1 EURO = 1,45 USD
Uczestnicy rynku walutowego:
banki komercyjne - ich wzajemne transakcje tworzą główny segment rynku walutowego, tzw. rynki międzynarodowe.
pozabankowe instytucje finansowe - fundusze powiernicze, towarzystwa ubezpieczeniowe, biura maklerskie.
osoby fizyczne - inwestorzy walutowi, klienci kantorów walutowych.
banki centralne i administracja skarbu państwa - nieprywatni uczestnicy rynku walutowego, motywem ich działania jest realizacja celów np. polityki pieniężnej.
Funkcje rynku walutowego:
umożliwia wymianę jednego pieniądza na inny
zapewnia zabezpieczenie uczestników obrotu gospodarczego przed ryzykiem kursowym (transakcje na rynku terminowym)
Ryzyko kursowe - ryzyko utraty części posiadanego majątku finansowego w skutek niekorzystnego kształtowania się kursu walutowego, w której ów majątek jest ulokowany. W tym kontekście mamy podział na:
- rynek bieżący (transakcje z natychmiastową dostawą waluty po cenie zwanej kursem bieżącym)
- rynek terminowy (kurs ustalany w momencie ustalania transakcji, ale jej realizacja następuje w określonym momencie w przeszłości)
umożliwienie uczestnikom rynku spekulacji walutowej.
Spekulacja - rodzaj gry na zwyżką lub zniżkę kursu danej waluty polega na zamianie krótkoterminowych funduszy wyrażonych w jednej walucie na inną walutę.
3. Zmiany kursu walutowego i ich znaczenie w handlu zagranicznym:
Funkcje kursu walutowego w handlu międzynarodowym:
funkcje cenotwórcza - polega na tym, że kurs walutowy wpływa bezpośrednio na poziom cen towarów i usług w handlu zagranicznym, a pośrednio wpływa także na wszystkie ceny krajowe.
Funkcja informacyjna - polega na tym, że uczestnicy rynku są w stanie porównać ze sobą krajowe i zagraniczne ceny podobnych dóbr, usług i aktywów, aby na tej podstawie podjąć racjonalną decyzję.
Znaczenie kursu walutowego w handlu zagranicznym - przykład rowerów miejskich:
Założenia wyjściowe:
Cena roweru miejskiego w Niemczech około 450 EUR
Cena roweru miejskiego w Polsce około 1 400 PLN
Sytuacja I:
Kurs: 1 EURO = 4 PLN
Polski rower kosztuje 350 EUR.
Polski produkt jest konkurencyjny na rynku niemieckim.
Sytuacja II:
Kurs: 1 EURO = 5 PLN
Polski rower kosztuje 280 EURO.
Produkt jest jeszcze bardziej konkurencyjny.
Gdy waluta krajowa traci na wartości to eksport jest korzystniejszy na rynek zagraniczny.
Sytuacja III:
Kurs: 1 EURO = 3 PLN
Polski rower kosztuje 460 EURO.
Produkt traci na konkurencyjności na rynku Niemieckim.
Zmiany kursu walutowego - pojęcia:
Deprecjacja waluty - spadek kursu waluty; obniżka międzynarodowej wartości waluty.
Aprecjacja waluty - wzrost kursu waluty; wzrost jej międzynarodowej wartości (trzecie sytuacja - aprecjacja złotego, druga sytuacja aprecjacja euro)
Kiedy waluta danego kraju ulega deprecjacji towary i usługi eksportowane przez ten kraj stają się tańsze dla zagranicy, a towary i usługi importowane stają się droższe dla odbiorców krajowych.
Aprecjacja waluty krajowej powoduje że produkcja staje się droższe dla odbiorców zagranicznych a zagraniczne tańsze dla odbiorców krajowych.
Spadek inflacji powoduje korzystniejszą aprecjację.
2