(komarg@poczta.onet.pl) on Thursday, November 4, 1999 at 16:55:15
---------------------------------------------------------------------------
Ludzie wrażliwi nie zaznajš spokoju ducha
W polskiej i wiatowej literaturze można znaleć wiele dowodów na potwierdzenie sšdu, iż człowiek wrażliwy nigdy nie zazna spokoju ducha. Szczególnie łatwe jest to do zauważenia w dziełach z okresu romantyzmu i pozytywizmu, a nawet Młodej Polski i starożytnoci. W okresie romantyzmu dominował model człowieka wrażliwego na krzywdę i cierpienie innych, który nigdy nie mógł odnaleć sensu i zadowolenia w życiu. Do najbardziej znanych twórców takiego typu bohatera należał Adam Mickiewicz. Podobnie jak dzieła romantyzmu tak i utwory młodopolskich poetów wypełnione sš wrażliwymi bohaterami, nie mogšcymi znaleć swojego miejsca na wiecie.
Okres pozytywizmu to czas ludzi pracy, zainteresowanych naukš i technikš, posiadajšcych umiejętnoć organizacji oraz dšżšcych do lepszego bytu. Jednak i na tym etapie literatury można spotkać się z ludmi o bogatym wnętrzu, którzy poprzez swojš wrażliwoć nie mogš osišgnšć zadowolenia w życiu. Również w starożytnoci spotkać można się z wrażliwymi ludmi, którzy nie mogš prowadzić spokojnego trybu życia z powodu nadmiaru uczuć.
Od poczštków literatury na wiecie, pisarze tworzyli utwory, w których bohaterami byli ludzie czuli, uczuciowi i delikatni. Przykładem jest postać Antygony w utworze Sofoklesa z V wieku przed naszš erš. Antygona to bardzo uczuciowa i religijna kobieta, która czuje ból i żałoć po stracie brata. W życiu codziennym kieruje się sercem i zasadami religii. Jest bardzo wrażliwa na krzywdę ludzkš i gotowa powięcić samš siebie w zamian za utrzymanie własnych przekonań i wierzeń. Przez swojš emocjonalnoć i niezachwianš wiarę we własne przekonania nie może spokojnie żyć i przez to nigdy nie będzie mogła spokojnie egzystować poród innych ludzi.
Najbardziej znanym okresem literatury, w którym występowali wrażliwi na życie bohaterowie, jest romantyzm. Jego przedstawiciele tworzyli postacie, które był rozdarte wewnętrznie, samotne, inne od wszystkich, stawiajšce uczucia ponad inne sprawy, tajemnicze i bardzo sobie cenišce przyjań. Jednš z takich postaci jest Giaur Georga Byrona. Jest to człowiek nieszczęliwie zakochany, który życie podporzšdkował jednej wielkiej namiętnoci. Miłoć pojmował jako wiecznš wartoć i sakrament więtoci. Charakteryzuje się indywidualizmem i umiłowaniem wolnoci. Tak jak każdy bohater romantyczny jest samotny i inny od wszystkich. Jego wrażliwoć odnosi się głównie do miłoci. Przez nieszczęliwe zakochanie się, jego życie traci sens, a on sam popełnia zbrodnię, która niszczy jego dalszš przyszłoć. Nawet na staroć nie zaznaje spokoju ducha, bowiem dręczy go zbrodnia, którš popełnił w młodoci. Jest więc postaciš, której życie zniszczyła własna emocjonalnoć i uczuciowoć.
Postaciš w bardzo wielu szczegółach podobnš do Giaura jest Gustaw z IV częci Dziadów Adama Mickiewicza. Jest bardzo wrażliwy w miłoci i także nieszczęliwie zakochany. Jego uczuciowoć doprowadza go do obłędu i pragnienia mierci. Przez swoje uczucia zostaje odizolowany od wiata, zaczyna nienawidzić kobiety, wštpić w naukę i rozumowy porzšdek wiata. Jedno miłosne niepowodzenie przekrela jego dotychczasowy etap życia. Wrażliwoć Gustawa powoduje całkowite załamanie się jego dalszego życia i powoduje, iż nigdy nie dozna spokojnego bytu.
Również jego następca Konrad z III częci Dziadów jest człowiekiem bardzo wrażliwym. Jego emocjonalnoć nie dotyczy jednak miłoci, a patriotyzmu. Konrad utożsamia się z losem narodu i chce cierpieć za niego. Buntuje się przeciwko uznanym normom i zasadom przez co jest samotny i uznawany za wybitnš indywidualnoć. Wrażliwoć Konrada zmusza go do zadawania sobie pytań o wiarę w Boga oraz o to, dlaczego wiat jest taki a nie inny. Doprowadza go ona do szaleństwa i przekrela jego przyszłoć, nie pozwalajšc na dalszš stabilizację życia.
Kolejnš postaciš, o nadmiernej wrażliwoci, na wiat jest Konrad Wallenrod z utworu Adama Mickiewicza. Tak jak Konrad z Dziadów jest bardzo mocno nastawiony patriotycznie do swojej ojczyzny, tak i on również powięca swoje życie dla kraju, w którym się urodził, poprzez utożsamianie się z losem swojej nacji. Jednakże w przeciwieństwie do niego jest bardzo uczuciowy w stosunku do kobiet. Jego patriotyczna wrażliwoć nie pozwala mu spędzić spokojnego życia w rodzinnym kraju, a emocjonalne podejcie do miłoci zabrania mu spokojnego bytu na obczynie. Jest więc następnym człowiekiem pokaranym przez własnš wrażliwoć.
Nie tylko duże utwory naszego wieszcza przedstawiajš wrażliwych bohaterów. Przykładem krótkiego utworu, w którym występuje bardzo uczuciowa postać, jest ballada Romantycznoć. Występuje w niej wiejska dziewczyna Karusia, która straciła swojego ukochanego i nie może dojć do siebie po jego mierci. Jej niesamowita delikatnoć i drażliwoć doprowadza jš do obłędu i powoduje, iż izoluje się od normalnego wiata, żyjšc własnym, wyimaginowanym życiem. wiadczš o tym jej słowa Mówię, nikt nie rozumie; widzę, oni nie widzš. Jest to więc jawny przykład na to, że wrażliwoć nie pozwala na spokojne spędzenie życia, bowiem życie Karusi całkowicie straciło sens po stracie kochanej osoby.
Odpowiednikiem mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda i Konrada z dziadów jest bohater utworu Juliusza Słowackiego Kordian. Jest człowiekiem, który posiada osobowoć wrażliwego poety, przez co jest bardzo emocjonalny i uczuciowy. Jest wewnętrznie rozdarty i prowadzi cišgłš walkę między sobš. Chce pomóc ucinionej ojczynie a zarazem jego wrażliwoć nie pozwala mu na zabicie człowieka. Jest słaby psychicznie, przez co chce popełnić samobójstwo. Kordian jest bohaterem, który do samego końca swojego życia nie zaznaje spokoju ducha, bowiem każdy problem staje się dla niego barierš nie do przebycia z powodu jego nadwrażliwoci.
Następny okres literacki po romantyzmie to pozytywizm, w którym pomimo jego założeń dotyczšcych pracy i nauki można znaleć autorów przedstawiajšcych w swoich utworach bohaterów posiadajšcych cechy dotyczšce poprzedniej epoki.
Jednym z takich dzieł jest Lalka Bolesława Prusa. Jej główna postać czyli Wokólski jest człowiekiem posiadajšcym w sobie cechy romantyka i pozytywisty. Jego romantyczna uczuciowoć kłóci się z pozytywistycznym podejciem do wiata. Wokólski posiada cechę każdego romantyka, czyli mickiewiczowskie podejcie do miłoci, które nie daje mu oczekiwanych rezultatów. Kobieta w której jest zakochany jest dla niego wszystkim. Traktuje jš jako więtoć i kiedy nie udaje mu się zbliżyć do niej, załamuje się. Jego wrażliwoć nie pozwala mu zapomnieć nieszczęliwej miłoci i przez to jego życie traci sens. Przez miłoć nie może normalnie spędzić życia i doznać spokojnego istnienia.
Tak jak u Mickiewicza, tak i u pisarzy pozytywistycznych ludzie wrażliwi występujš również w krótkich utworach. Przykładem mogš być nowele Henryka Sienkiewicza jak np. Janko Muzykant. Janek to młody chłopiec, wrażliwy na piękno muzyki, który nie mogšc grać na skrzypcach, nie znajduje innego celu w życiu i liczy na to, iż po mierci odnajdzie swoje powołanie.
Okres Młodej Polski mocno różni się od swojego poprzednika. Utwory napisane w duchu tej epoki zawierajš dużo cech romantycznych. Do jej głównych przedstawicieli należał Stefan Żeromski. W jego utworach można spotkać postacie wrażliwe na cierpienie innych ludzi. Do takich bohaterów można zaliczyć Tomasza Judyma z Ludzi Bezdomnych. Jest to młody lekarz który nie może odnaleć swojego celu w życiu. Jest bardzo uczuciowo nastawiony na cierpienie innych ludzi. Chce pomóc biednym chłopom i zapracowanym robotnikom. Jego celem w życiu staje się pomoc innym ludziom. Jego wrażliwoć udziela się również w miłoci. Bardzo zakochany w pewnej kobiecie musi podjšć wybór między swoim dotychczasowym zajęciem a miłociš. Nie może zaznać spokoju ducha gdy jest ze swojš wybrankš, gdyż jego osobowoć każe mu pomagać chorym i zapracowanym. Lecz gdy jest poród swoich pacjentów tęskni za kobietš swojego życia. Przez swojš wrażliwoć jest więc rozdarty wewnętrznie, czego symbolem jest rozdarta sos!
na przedstawiona pod koniec powieci.
Innš postaciš stworzonš przez Stanisława Żeromskiego jest Cezary Baryka z Przedwionia. Człowiek niezwykle wrażliwy w miłoci. Przez nieszczęliwš miłoć do Laury opuszcza dotychczasowe i zarazem bardzo lubiane przez siebie miejsce swojego pobytu czyli Nawłoć. W miecie nie może znaleć sobie własnego miejsca. Jego miłosna wrażliwoć i emocjonalne podejcie do wiata uniemożliwia mu dalsze życie.
Również Zofia Nałkowska w swoim dziele pt. Granica umieciła bohaterkę o niezwykłej wrażliwoci. Jest niš młoda i uboga kobieta o imieniu Justyna, która zakochuje się w bogatym paniczu. Z powodów materialnych i moralnych podejmuje się usunšć dziecko, które było wynikiem jej miłoci do niego. Niestety nie jest w stanie tego w przyszłoci wytrzymać psychicznie i marnuje swoje życie w więzieniu. Jest więc kolejnš postaciš, która nie doznała spokojnego życia i nie uspokoiła swojej duszy, przez własnš wrażliwoć.
Człowiekiem o dużej wrażliwoci był też lord Jim z utworu Josepha Konrada. Jego uczucia dotyczyły w dużym stopniu samokrytycyzmu, przez co nigdy nie mógł osišgnšć pełnego samozadowolenia.
W literaturze można znaleć wiele dowodów na potwierdzenia sšdu zawartego w temacie, jednak największa ich iloć występuje w okresie romantyzmu. To włanie ten etap w literaturze przyczynił się do stworzenia bohatera, który cierpi przez własnš wrażliwoć. Mimo to w każdej epoce można odnaleć ludzi uczuciowych, którzy nie mogš spokojnie egzystować poród innych. Jednego dręczy szalona miłoć, która doprowadza go do szaleństwa, drugi nie może poradzić sobie z patriotycznš wiernociš wobec ojczyzny, inny nie wie czy wybrać własne szczęcie czy szczęcie ogółu, a jeszcze inny nie radzi sobie z własnym sumieniem. Literatura to dziedzina w, której zawsze będš istniały przykłady ludzi wrażliwych i nie mogšcych zaznać spokoju ducha.
nick: komarg