Bawić ucząc - dydaktyczny charakter utworów Ignacego Krasickiego











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Oświecenie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















Bawić ucząc -
dydaktyczny charakter utworów Ignacego
Krasickiego










kategoria:   J.polski
zakres:   Oświecenie
dodano:   1999-12-10




Ignacy Krasicki
był jednym z pierwszych organizatorów życia kulturalnego.
Współpracował z ośrodkiem królewskim nad tworzeniem sceny narodowej,
należał do najaktywniejszych publicystów "Monitora". Uprawiał wiele
gatunków literackich, m.in. publicystykę, pisał wiersze liryczne,
bajki, poematy heroikomiczne, satyry, listy poetyckie, komedie.
Większość jego utworów miała na celu nauczać poprzez zabawę.
Najlepszym przykładem na to są bajki, czyli krótkie powiastki
pisane prozą lub najczęściej wierszem. Bohaterami bajek bywają
zwierzęta, przedmioty, rośliny, ale także ludzie. W bajkach
postacie, wydarzenia, sytuacje są alegorią, czyli poza sensem
dosłownym mają znaczenie szersze, uniwersalne. W twórczości
Krasickiego można wyróżnić dwa rodzaje bajek: bajki krótkie,
epigramatyczne, które przeważają we wcześniejszym zbiorze wydanym w
roku 1779 pod tytułem "Bajki i przypowieści", oraz bajki dłuższe,
czyli narracyjne, ujęte w formę opowiadań, ogłoszone w tzw. "Bajkach
nowych" w roku 1802. Krasicki w bajkach zawarł swój pogląd na świat.
Krytykuje w nich ludzkie ułomności, ale także uczy nas właściwego
postępowania. W bajce "Szczur i kot" autor piętnuje pychę i
zarozumialstwo. Szczur siedząc na ołtarzu kościelnym chwali się
swemu rodzeństwu, że "Mnie to kadzą". Przez to nie zauważa
czyhających na niego niebezpieczeństw, o czym świadczy cytat: "Wpadł
kot z boku na niego, porwał i udusił". Jest także bajka "Ptaszki w
klatce", w której można dopatrywać się aluzji do ówczesnych
wydarzeń, zwłaszcza do sytuacji po pierwszym rozbiorze. W tej bajce
Krasicki ukazuje tęsknotę za wolnością, którą tak bardzo cenił.
Następną bajką o charakterze dydaktycznym jest "Filozof". Potwierdza
ona znane przysłowie ludowe: "Jak trwoga to do Boga". Zadufany
filozof "nie wierzył w Pana Boga, śmiał się z wszystkich świętych",
lecz gdy przyszła słabość to "nie tylko w Pana Boga - i w upiry
wierzył". Bajka "Jagnię i wilcy" udowadnia, że w świecie dominuje
prawo silniejszego. Nieistotna jest prawda, ani racja, która i tak
zawsze będzie stała po stronie mocniejszego. Następnym
interesującym gatunkiem literackim, którym Ignacy Krasicki
posługiwał się do ośmieszania i krytyki wad społeczeństwa jest
satyra. Nie miała ona jednak tylko funkcji wyszydzania ludzkich
przywar. Podobnie jak bajka posiadała ideę
dydaktyczno-moralizatorską. Satyrę "Do Króla" Krasicki tak
skonstruował, że w pierwszej chwili wydaje się, że jest naganą
skierowaną do króla - Stanisława Augusta Poniatowskiego. Szlachta
zarzuca królowi, że jest uczony, dba o kulturę i naukę, a to
wartości nieważne, że jest zbyt młody do piastowania urzędu, że jest
zbyt łagodny, a powinien być okrutny, władać strachem i siłą, a nie
przyjaźnią. Jednak autor nie obraża króla lecz szlachtę. Jest to
mistrzowsko przedstawiona ironia. Poeta krytykuje konserwatyzm
szlachecki nie wprost i bezpośrednio, ale w sposób subtelny i
zamaskowany. W satyrze "Pijaństwo" Krasicki wyśmiewa największą wadę
narodową - tytułowe pijaństwo. Poeta przedstawił w niej nie tylko
znakomitą historię pijacką, ale stworzył studium portretowe
nałogowego pijaka, który poszukuje okazji do napicia się wódki.
Podaje wady pijaństwa w formie żartobliwej, powody picia są błahe, a
skutki fatalne. Satyra ta jest pesymistyczna: człowiek łatwo może
się stoczyć na dno moralnego upadku, nie zna hamulców wewnętrznych,
ma słabą wolę. Kolejnym utworem Ignacego Krasickiego, który ma
zarazem uczyć i bawić jest "Monachomachia". Jest to poemat
heroikomiczny. By dobrze zrozumieć myśl zawartą w tym argumencie
należałoby wpierw zastanowić się nad znaczeniem tego pojęcia. Termin
ten składa się z dwóch członów hero - i - komiczny, czyli jest
połączeniem poematu heroicznego i komicznego. Charakterystyczną
cechą tego gatunku jest komizm, osiągany różnorodnymi środkami, z
których podstawowe to kontrast między rangą bohaterów, a sposobem
ich działań i zachowań oraz naruszenie obowiązującej w poetykach
klasycystycznych zasady decorum, tj. zgodności formy i treści:
pisane stylem podniosłym, o sprawach błahych i śmiesznych. Krasicki
w swojej "Wojnie mnichów" opisuje spór między dwoma zakonami -
między dominikanami, a karmelitami. Komizm przejawia się w świetnej
charakterystyce "rycerzy w habitach" uwikłanych w wojnę bez miecza.
Krasicki krytykuje złe cechy polskich zakonników, mówiąc o nich
"wielebne głupstwo". Stwierdza, że "nie habit czyni świętym".
Krytykuje ich wady takie jak pijaństwo, lenistwo, głupotę i brak
chęci do poszerzenia horyzontów intelektualnych. Pogodzić mógł ich
tylko duży puchar wina. Krasicki pisząc "Monachomachię" nie miał
zamiaru jej drukować, ale niewiadomymi drogami dotarła ona do rąk
wydawców i mimo protestów autora została wydana bezimiennie w 1778
roku w Lipsku. Jednak dwa lata później w wyniku licznych pretensji
przeciwników "Monachomachi", autor napisał "Antymonachomachię", w
której pozornie odwołał zarzuty, kpiąc z mnichów. Ostatnim
utworem, którego omówienie potwierdzi tezę jest powieść pod tytułem
"Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki". Sam tytuł obrazuje już
filozofię w jakiej Krasicki skomponował ten utwór. Jest to filozofia
poznawania świata na podstawie doświadczeń, czyli empiryzm. W części
I odtwarza Krasicki najbardziej charakterystyczne przejawy życia i
obyczaju szlacheckiego. Kreśli dzieciństwo i młodość swego bohatera,
krytykuje jego wychowanie: zarówno ciemnotę, jak też zgubne wpływy
nauczycieli cudzoziemców. W części II widzimy Doświadczyńskiego na
fantastycznej wyspie Nipu. Bohater nasz styka się tu z
patriarchalnym układem stosunków społecznych. Ludzie zajmują się
rolnictwem, panuje sprawiedliwość, wzajemna miłość, poszanowanie
tradycji - a co najważniejsze - w kraju tym wszyscy pracują i cenią
pracę jako wartość społeczną. W części III Doświadczyński po wielu
niezwykłych i awanturniczych przygodach powraca do kraju, by oddać
się pracy na wsi i działalności publicznej. Swoje dzieje podsumowuje
słowami: "W przeciągu lat dziesięciu, dworak w Warszawie, w Paryżu
galant, oracz w Nipu, zostałem w Szuminie filozofem" (reformatorem).
Próby zreformowania państwa kończą się fiaskiem jednak reforma
własnego gospodarstwa kończy się pełnym sukcesem. Cały ten wywód
należałoby podsumować jednym zdaniem - najpierw powinno się zaczynać
od własnego "ogródka". "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"
stanowią opowieść, która ma bawić i uczyć zarazem. Ostre krytyki
kieruje Krasicki w stronę wychowania sarmackiego i w stronę
cudzoziemszczyzny. Autor chociaż nie formułuje programu konkretnych
reform społecznych, wyraża jakby naturalne pragnienie zmiany ustroju
w duchu sprawiedliwości i powszechnej miłości. Doświadczyński z III
księgi powieści to wzór do naśladowania, przykład "dobrego pana",
jakiego pragnęli widzieć patrioci szlacheccy. Ignacy Krasicki w
swych utworach porusza problemy ponadczasowe. Wszystkie przedstawia
w zabawny nawet do dziś sposób i choć sam jest zakonnikiem krytykuje
złe cechy panujące w klasztorach. Widzi wady Polaków i chce je
zmienić wytykając je w swoich utworach. Są one jednak tak mocno
zakorzenione w narodzie polskim, że widać je do dziś.








Autor: Misiu

Ocena : 6 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000