Technik_pszczelarz_321[04].Z1.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ŝbieta Flis

Określanie zasobów bazy poŜytkowej
321[04].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inŜ. Jarosław Stpień

mgr inŜ. ElŜbieta Worobik

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inŜ. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

programu jednostki modułowej 321[04].Z1.05,

„Określanie zasobów bazy po

ytkowej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla

zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawy o poŜytkach pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. RozmnaŜanie roślin miododajnych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. PoŜytki nektarowe i spadziowe w Polsce

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zapylanie roślin przez pszczoły

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

wiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia się

oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróŜnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

zastosować poszczególne jednostki taksonomiczne,

−

dostrzegać zagroŜenia związane z wykonywaną pracą,

−

zastosować zasady ochrony środowiska,

−

dobrać i zastosować odzieŜ ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac,

−

określać wartość roślin pyłkodajnych,

−

scharakteryzować czynniki środowiska i ocenić ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin uprawnych,

−

ocenić wpływ właściwości gleby na rośliny,

−

określić rolę człowieka w kształtowaniu siedliska,

−

określić wpływ poszczególnych składników pokarmowych na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,

−

scharakteryzować warunki decydujące o atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na wartość pszczelarską roślin,

−

określać przystosowanie kwiatów do wabienia owadów.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić rolę pszczół w zapylaniu roślin,

−

określić przystosowanie kwiatów do wabienia owadów,

−

scharakteryzować warunki decydujące o atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

ocenić wartość pszczelarską roślin pyłkodajnych,

−

scharakteryzować warunki występowania poŜytków spadziowych,

−

dokonać prognoz poŜytków spadziowych,

−

wskazać sposoby polepszania bazy poŜytkowej,

−

scharakteryzować sposoby wegetatywnego rozmnaŜania roślin,

−

przygotować sadzonki wegetatywne roślin do wysadzenia,

−

zaplanować załoŜenie szkółki roślin sadowniczych,

−

wykonać szczepienie roślin sadowniczych róŜnymi sposobami,

−

zaplanować i wykonać właściwe zabiegi pielęgnacyjne,

−

uformować koronę drzew i krzewów,

−

zaplanować nasadzanie roślin miododajnych,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na wartość pszczelarską roślin,

−

określić róŜnice w uprawie określonych roślin,

−

scharakteryzować wymagania przyrodnicze i glebowe roślin specjalnie uprawianych dla
pszczół,

−

zaplanować terminy zapylania wybranych upraw przez pszczoły,

−

scharakteryzować technologię uprawy roślin zielarskich,

−

zaplanować nawoŜenie, ochronę i właściwe zabiegi pielęgnacyjne w sadach i jagodnikach,

−

określić znaczenie i cel prowadzenia plantacji nasiennych,

−

scharakteryzować wybrane plantacje nasienne,

−

zaplanować wykorzystanie plantacji nasiennych przez pszczoły,

−

zaplanować zbiór i przechowywanie nasion,

−

określić rośliny miododajne występujące w poszczególnych zbiorowiskach i zaplanować
wykorzystanie ich przez pszczoły,

−

obliczyć zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,

−

ocenić fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach,

−

zaplanować terminy zapylania roślin uprawnych w poszczególnych porach sezonu,

−

zaplanować terminy zapylania roślin róŜniących się atrakcyjnością kwiatów dla pszczół.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Określanie zasobów bazy poŜytkowej 321[04].Z1.05

Temat: Surowce zbierane przez pszczoły.

Cel ogólny: Charakteryzować surowce zbierane przez pszczoły.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

definiować pojęcie: nektar spadź, pyłek, pierzga,

−

wymieniać surowce zbierane przez pszczoły,

−

rozróŜniać surowce zbierane przez pszczoły,

−

opisywać surowce zbierane przez pszczoły.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rośliny miododajne,

−

kit pszczeli,

−

pyłek kwiatowy.

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących pokarmów którymi odŜywia się pszczoła. Nauczyciel po wykładzie
zadaje pytanie: Jakie surowce zbierają pszczoły?

−

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają róŜnych odpowiedzi, wszystkie zostają
zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

−

nauczyciel prezentuje poszczególne surowce zbierane przez pszczoły. Omawia je
i zwraca uwagę na pojęcia takie jak: nektar, kit pszczeli (propolis), spadź, obnóŜa. Po
prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: Jak dzielimy poŜytki ze względu na rodzaj
zbieranego przez pszczoły surowca,

−

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel
weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Realizacja zajęć:

Praca w grupach 3-4-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

uczniowie zapoznają się z surowcami zbieranymi przez pszczoły,

−

uczniowie dyskutują na temat charakterystyki poszczególnych surowców zbieranych
przez pszczoły,

−

uczniowie określają rolę poszczególnych surowców zbieranych przez pszczoły.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

−

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć
Przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
surowce zbierane przez pszczoły.

Praca domowa
Jakie rośliny w pobliŜu Twojego domu dostarczają pszczołom pyłku.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieŜąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Określanie zasobów bazy poŜytkowej 321[04].Z1.05

Temat: RozmnaŜanie wegetatywne roślin miododajnych.

Cel ogólny: Charakteryzować rozmnaŜanie wegetatywne roślin miododajnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wymieniać zalety rozmnaŜania wegetatywnego roślin miododajnych,

−

opisywać metody wegetatywnego rozmnaŜania roślin miododajnych,

−

rozmnaŜać rośliny miododajne przez podział,

−

przeprowadzić szczepienie roślin miododajnych,

−

definiować pojęcia: sztorba, okulizacja, podkład.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

rośliny miododajne,

−

sprzęt ogrodniczy,

−

ubranie robocze,

Przebieg zajęć:
1.  Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2.  Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3.  Wprowadzenie do tematu:
W  oparciu  o  dotychczasową  wiedzę  z zakresu produkcji roślinnej przeprowadź rozmnaŜanie
roślin miododajnych sposobem wegetatywnym.

Zadanie powinieneś(aś) wykonać w następujących etapach:

I.

Zbieranie i analiza informacji o wegetatywnym rozmnaŜaniu roślin.

Aby prawidłowo wykonać zadanie uczeń powinien wiedzieć:

−

co to jest sztorba?

−

jakimi wegetatywnymi metodami rozmnaŜamy roślin miododajne?

−

w jakim celu szczepi się lub okulizuje rośliny?

−

kiedy rozmnaŜamy metodą przez podział a kiedy poprzez kopczykowanie?

−

w jakim celu pozyskuje się sadzonki zdrewniałe (sztorby)?

−

jakie czynniki decydują o ukorzenieniu się sadzonek?

Odpowiedzi na powyŜsze pytania wpisują do formularza.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II. Opracowanie planu pracy
Na tym etapie uczniowie powinni przemyśleć jak naleŜy wykonać przydzielone zadanie,
a zatem:

−

zorganizować stanowisko pracy (dobór i rozmieszczenie narzędzi pracy, sprzętu
ogrodniczego)

−

ustalić kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności ogrodniczych

−

ustalić sposób prowadzenia rozmnaŜania roślin miododajnych

−

podzielić się pracą

−

zaplanować sposób korzystania z materiałów pomocniczych

Pomogą w tym pytania prowadzące:

−

jakimi narzędziami pracy oraz jakim sprzętem ogrodniczym będziesz posługiwać się
podczas pracy?

−

jak i jakie rośliny rozmnaŜa się przez podział?

−

jak rozmnaŜa się krzewy i drzewa miododajne?

−

jak naleŜy pozyskać sadzonkę zdrewniałą?

−

jak pozyskuje się sadzonkę zielną?

−

jak pozyskuje się sadzonki poprzez kopczykowanie?

−

jak przygotowuje się podłoŜe dla sadzonek?

−

jak pozyskuje się oczka do szczepienia?

−

w jaki sposób szczepi się rośliny miododajne?

−

jak podzielicie się pracą w zespole?

−

w jaki sposób wymienicie się swoją wiedzą, aby wspólnie opracować całość
przedsięwzięcia?

Odpowiedzi na powyŜsze pytania wpiszą do formularza „ Plan pracy”.

III. Ustalanie harmonogramu pracy.
W tej fazie powinni:

−

omówić dokładnie z nauczycielem zaplanowane rozmnaŜanie roślin miododajnych mając
na celu pozyskanie młodych roślin miododajnych o tych samych cechach,

−

przedyskutować kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności ogrodniczych
oraz podział pracy.

IV.  Praktyczne wykonanie zadania.
Pracują  samodzielnie  nad  wykonaniem  zadania  zgodnie  z  przyjętym  harmonogramem pracy,
wymieniają  się  wiedzą,  konsultują  i  wspólnie  opracowują  w  zespole  trzyosobowym
zaplanowane  rozmnaŜanie  roślin  miododajnych  mające  na  celu  pozyskanie  młodych  roślin
miododajnych.
Pomogą  im  w  tym  czuwający  nad  prawidłowym  przebiegiem  prac  nauczyciel,  którego
w kaŜdej chwili moŜecie prosić o pomoc.

Uwaga!
W czasie realizacji zadania przestrzegają instrukcji rozmnaŜania roślin miododajnych.

V.  Sprawdzanie jakości wykonanej pracy.
Kontrolę  jakości  pracy  wykonują  na  bieŜąco  kierując  się  pytaniami  przewodnimi  podanymi
powyŜej w tekście.
Wyniki  rozmnaŜania  roślin  miododajnych  wpisz  do  formularza  „Arkusz  rozmnaŜania  roślin
miododajnych”.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Następnie  wymieniają  się  w  zespołach  „Arkuszami  rozmnaŜania  roślin  miododajnych”
i analizują  wyniki  oceny  przeprowadzonych  obserwacji  sadzonek  roślin  miododajnych
i ewentualnie dokonują korekt.
Faza ostatnia jest wspólną pracą całej grupy i nauczyciela.

VI.  Analiza przebiegu pracy
W tej fazie uczniowie odpowiedzą na pytanie:
„Co bym zrobił inaczej, lepiej, gdybym wykonywał(a) zadanie jeszcze raz?”
Analizują  cały  przebieg  pracy  pod  kątem  polepszenia  jakości  rozmnaŜania  roślin
miododajnych, skrócenia czasu pracy, lepszej organizacji (pod kierunkiem nauczyciela).
JeŜeli poprawki są znaczne - naleŜy cały proces przeprowadzić od początku.
Wypełniacie „Kartę samooceny” (Zał. nr 5).
Uwaga!
Ocena pracy zostanie dokonana przez nauczyciela w oparciu o:

−

„Arkusz rozmnaŜania roślin miododajnych”

−

„Arkusz obserwacji ucznia”.

Zakończenie zajęć

−

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
metody rozmnaŜania roślin miododajnych,

−

uczniowie dyskutują na forum grupy na temat zalet rozmnaŜania wegetatywnego.

Praca domowa
Pozyskaj sztorby wierzby.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieŜąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy o poŜytkach pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie pory kwitnienia roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować kalendarz kwitnienia roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na długość

kwitnienia najwaŜniejszych roślin miododajnych.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z kalendarzem kwitnienia roślin miododajnych,
2)  określić średnią datę zakwitania,
3)  określić średnią długość kwitnienia najwaŜniejszych roślin miododajnych,
4)  wypełnić poniŜszą tabelkę,

Nazwa rośliny

Średnia data

zakwitania

Średnia długość

kwitnienia

Rodzaj poŜytku

Uwagi

Leszczyna

Podbiał pospolity

Dereń właściwy

Wierzba iwa

Klon zwyczajny

liwa ałycza

Wierzba biała

Wierzba krucha

Wiśnia

Mniszek pospolity

Jabłoń

Kasztanowiec

Jawor

Głóg szkarłatny

Jarzębina

Malina

Kruszyna pospolita

Chaber bławatek

Koniczyna biała

Robinia akacjowa

nieguliczka

Lipa szerokolistna

Lipa drobnolistna

OstroŜeń polny (oset)

Przegorzan kulistogł.

Łopian większy

Nawłoć późna

Wrzos

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

kalendarz kwitnienia roślin miododajnych,

−

foliogramy,

−

rzutnik.

Ćwiczenie 2

Sadzenie roślin na wyznaczonych miejscach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zapoznać uczniów z materiałem dydaktycznym, dotyczącym

sadzenia roślin.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

przygotowanie miejsca do posadzenia drzew miododajnych.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym sadzenia roślin,
2)  przygotować miejsce do posadzenia drzew miododajnych,
3)  wykopać dołek i umieścić w nim sadzonkę drzewka,
4)  zasypując dołek sadzonką potrząsamy,
5)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

zajęcia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

foliogramy ze sposobami sadzenia drzewek,

−

rzutnik pisma,

−

sadzonki drzew miododajnych,

−

sprzęt do sadzenia drzewek.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. RozmnaŜanie roślin miododajnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotowywanie sadzonek wegetatywnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować poszczególne metody rozmnaŜania wegetatywnego.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na rośliny,

które moŜemy rozmnaŜać daną metodą.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygiąć wiosną gałązki krzewu do ziemi, tak, aby miały z nią styczność lub były lekko

zagłębione,

2)  skaleczyć lekko gałązkę i zastosować ukorzeniacz,
3)  obciąŜyć gałązkę, np.: kamieniem lub cegłą lub przysypać ziemią,
4)  odciąć jesienią ukorzenioną gałązkę i delikatnie wkopać,
5)  narysować poszczególne etapy rozmnaŜania roślin poprzez kopczykowanie,
6)  opisać rysunek,
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

krzew o gałęziach pokładających się,

−

kamień,

−

ukorzeniacz,

−

okulizak.

Ćwiczenie 2

Przygotowywanie materiału do szczepienia roślin sadowniczych i wykonywanie

szczepień.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować film video „Szczepienie roślin sadowniczych”.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na potrzebę

przeprowadzania okulizacji lub szczepienia.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć film video „Szczepienie roślin sadowniczych”,
2)  wysadzić jesienią roczne siewki (podkładki) na kwaterę,
3)  ściąć okulizakiem oczko z pędu, powierzchnia musi być gładka,
4)  wsunąć  oczko  za  korę  podkładki,  cięcie  i  odginanie  kory  wykonać  delikatnie  aby  nie

uszkodzić miazgi,

5) obwiązać oczko rafią, powinno być mocno związane, aby tarczka przylegała ściśle do

podkładki,

6) narysować oczkowanie (szczepienie) i opisać,
7) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

film video „Szczepienie roślin sadowniczych”,

−

podkładka,

−

okulizak,

−

rafia,

−

pędy z oczkami.

Ćwiczenie 3

Cięcie drzew i krzewów miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować film video „Przycinanie drzew owocowych” oraz

praktycznie pokazać cięcie drzew.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na przycinanie

gałęzi oraz pędu głównego.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć film video „Przycinanie drzew owocowych”,
2)  prześwietlić koronę drzewa owocowego, wycinając wilki, krzyŜujące się gałęzie,
3)  przyciąć pęd główny drzewa,
4)  narysować cięcie drzewa owocowego i opisać,
5)  zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

wiczenie praktyczne.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. PoŜytki nektarowe i spadziowe w Polsce

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznawanie wybranych gatunków roślin uprawianych specjalnie dla pszczół

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić uwagę na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2)  określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3)  uzupełnić poniŜszą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóŜa

Wysokość rośliny

Rzepak ozimy

ółta

maj

cytrynowo-Ŝółta

ok. 120 cm

4) zaprezentować ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

rodki dydaktyczne:

−

przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,

−

zielnik,

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie nasion roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować nasiona roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na cechy

charakterystyczne nasion poszczególnych roślin miododajnych.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć nasiona roślin miododajnych,
2)  narysować nasionko, zaznaczając jego charakterystyczne cechy,
3)  opisać kaŜdy rysunek,
4)  zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

–

kolekcja nasion roślin miododajnych,

–

lupa

Ćwiczenie 3

Określanie ilości wysiewu roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować z materiał dydaktyczny dotyczący wysiewu roślin

miododajnych.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na ilości

wysiewu roślin miododajnych na 1 m

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym wysiewu roślin miododajnych,
2) określić ilość nasion potrzebnych do obsiania 1 m

3) uzupełnić poniŜszą tabelkę,

Nazwa rośliny

ilości wysiewu roślin miododajnych na

1 m

w dkg

Pora wysiewu

4) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

–

kolekcja nasion roślin miododajnych,

–

normy

wysiewu roślin miododajnych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zapylanie roślin przez pszczoły

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie liczby rodzin pszczelich potrzebnych do zapylenia wybranych upraw roślin.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na normę obsady upraw entomofilnych pszczołami.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

obliczenia ilości potrzebnych rodzin pszczelich do zapylenia uprawy.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić powierzchnię uprawy roślin,
2)  przyjąć normę liczby rodzin pszczelich niezbędnych do zapylenia uprawy,
3)  obliczyć potrzebną ilość rodzin pszczelich,
4)  uzupełnić poniŜszą tabelę,

Nazwa rośliny

Norma obsady upraw

entomofilnych

pszczołami

Powierzchnia uprawy

Ilość potrzebnych

rodzin

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

norma liczby rodzin pszczelich niezbędnych do zapylenia uprawy,

−

tabela atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

papier A4.

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie gatunków i odmian roślin uprawianych w sadach i jagodnikach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin miododajnych,

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2)  określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3)  uzupełnić poniŜszą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóŜa

Wysokość rośliny

4) zaprezentować ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka,

–

zajęcia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,

−

zielnik.

Ćwiczenie 3

Rozpoznawanie roślin zielarskich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin miododajnych.

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2)  określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3)  uzupełnić poniŜszą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóŜa

Wysokość rośliny

4) zaprezentować ćwiczenie.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Określanie zasobów bazy

poŜytkowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 5, 8, 9, 11, 16, 19, 20, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. d, 4. b, 5. a, 6. a, 7. c, 8. a, 9. c, 10. c, 11. c,

12. b, 13. a, 14. c, 15.a, 16. d, 17. a, 18. b, 19. b, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić pokarmy stosowane podczas
tresury

Rozpoznać rośliny miododajne na
podstawie rysunku

Scharakteryzować rośliny miododajne

Określić pory kwitnienia rzepaku
jarego

Scharakteryzować poŜytek spadziowy

RozróŜnić rośliny miododajne

Rozpoznać rośliny miododajne

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zastosować akta prawne dotyczące
produkcji pasiecznej

Scharakteryzować poŜytki pszczele

10 RozróŜnić surowce pszczele

Scharakteryzować nektarowe poŜytki
pszczele

Rozpoznać poŜytki pszczele na
podstawie rysunku sprzętu pasiecznego

Rozpoznać poŜytki pszczele na
podstawie opisu sprzętu pasiecznego

Określić ilości rodzin pszczelich do
zapylenia

Określić zabiegi pasieczne podczas
trwania poŜytku spadziowego

16 Scharakteryzować poŜytki spadziowe

Określić cele stosowania zabiegów
w roślinach miododajnych

Określić terminy zabiegów
agrotechnicznych

Scharakteryzować zabiegi
agrotechniczne

20 Dobrać rośliny do płodozmianu

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6.  Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  kaŜdego  zadania  dołączone  są  4  moŜliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Tresura pszczół wymaga stosowania

a)  syropu aromatyzowanego.
b)  syropu gęstego.
c)  kandu.
d)  syty.

2. Rysunek przedstawia jeden z gatunków roślin, dostarczających nektaru i pyłku. Jest to

a)  chaber bławatek.
b)  facelia błękitna.
c)  gryka zwyczajna.
d)  chaber łąkowy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Jest dość powszechnie uprawianą rośliną. W sprzyjających warunkach z dorodnej

plantacji moŜna zebrać ponad 200 kg miodu z 1 ha. Tą rośliną jest
a)  gryka zwyczajna.
b)  koniczyna biała.
c)  koniczyna czerwona.
d)  rzepak ozimy.

4. PrzybliŜoną pora kwitnienia rzepaku jarego jest

a)  05.06–15.07.
b)  15.06–05.07.
c)  25.05–25.06.
d)  01.07–10.08.

5. Charakterystyczną cechą poŜytków spadziowych róŜniących je od nektarowych jest

a)  brak pyłku.
b)  łatwe prognozowanie.
c)  regularne występowanie.
d)  przydatność miodu do zimowli.

6. Jest jednym z najstarszych gatunków zbóŜ uprawianych w naszym kraju. Jej cechą

gatunkową jest wydzielanie obfitego nektaru tylko w godzinach rannych. Tą rośliną jest
a)  koniczyna czerwona.
b)  gryka zwyczajna.
c)  koniczyna biała.
d)  rzepak ozimy.

7. Przedstawiona roślina pastewna i wieloletnia na rysunku to

a)  lucerna siewna.
b)  seradela siewna
c)  esparceta siewna.
d)  koniczyna szwedzka.

8. W Polskiej Normie „Miód pszczeli”, miód rośliny nie jest wyróŜniony

a)  rzepak ozimy.
b)  akacja.
c)  malina.
d)  lipa.

9. PoŜytków dostarcza surowca, z którego powstaje miód o zawartości soli mineralnych

około 1% to poŜytek
a)  spadziowy.
b)  wielokwiatowy.
c)  gryczany.
d)  wrzosowy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Z surowca tego powstaje produkt, który przechowuje się najlepiej ze wszystkich

produktów  pszczelich,  nie  wysycha,  nie  wchłania  wody,  rzadko  jest  atakowany  przez
szkodniki i nie wymaga przechowywania w szczelnych pojemnikach. Tym surowcem jest
a)  nektar.
b)  propolis.
c)  pyłek.
d)  woda.

11. Miód z tej rośliny ma jasnobursztynowy kolor i bardzo silny i trwały aromat.

Konsystencję ma galaretowatą i dlatego trudno go odwirować z plastrów. PowyŜszy opis
dotyczy rośliny
a)  maliny.
b)  rzepaku.
c)  wrzosu.
d)  gryki.

12. Przedstawiony na rysunku sprzęt wykorzystuje się przy pozyskiwaniu miodu z

a)  maliny.
b)  wrzosu.
c)  lipy.
d)  akacji.

13. Rozluźniacz do miodu jest niezbędny do pozyskiwania miodu z

a)  wrzosu zwyczajnego.
b)  spadzi iglastej.
c)  gryki zwyczajnej.
d)  rzepaku ozimego.

14. Uzyskanie w pełni wykształconych nasion i owoców wysokiej jakości wymaga uŜycia do

zapylenia 1 ha sadu
a)  2 rodzin pszczelich.
b)  3 rodzin pszczelich.
c)  4 rodzin pszczelich.
d)  5 rodzin pszczelich.

15. W przypadku, gdy stwierdza się zamieranie pszczół lotnych w okresie obfitego

występowania spadzi, najpewniejszym sposobem zapobiegawczym jest
a)  wywiezienie pasieki.
b)  uruchomienie poidła.
c)  przetrzymywanie pszczół w ulach.
d)  usunięcie miodu spadziowego z miodni.

16. Aby uniknąć zatrucia pszczół w okresie zbioru spadzi, naleŜy

a)  ograniczyć matkę w czerwieniu.
b)  podać dwa obfite plastry pierzgi.
c)  podkarmiać ciastem cukrowo-miodowym.
d)  zapewnić nieograniczony dostęp do wody.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Określanie zasobów bazy poŜytkowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej „Określanie
zasobów bazy poŜytkowej”

Treść zadania

Wykonaj czynności organizacyjne i przeprowadź prace związane z rozmnaŜaniem

poprzez kopczykowanie. Zadanie wykonaj łącznie z określeniem rośliny miododajnej,
przygotowaniem i wykonaniem kopczykowania oraz wysadzeniem sadzonki.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane, aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności

zakresie

wiedzy

teoretycznej

praktycznego

przeprowadzenia

kopczykowania.

Uczniowie powinni wykonać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie moŜliwość

samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabywania umiejętności i dokonania
analizy podjętych działań praktycznych.

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umoŜliwiających uczniowi wykonanie

zadania zgodnie z obowiązującymi zasadami i w określonym czasie. Uczeń powinien
wykonać zadanie pod nadzorem pracownika odpowiedzialnego za ogród, który zapewni
uczniowi:

−

moŜliwość praktycznego przeprowadzenia rozmnaŜania wegetatywnego poprzez
kopczykowania,

Nauczyciel powinien:

−

uzgodnić z pracownikiem odpowiedzialnym za ogród, moŜliwość i termin
przeprowadzenia ćwiczeń.

−

zadbać o przygotowanie stanowiska pracy dla uczniów pod względem bezpieczeństwa
pracy,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich
przestrzeganie,

−

skontrolować uŜycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom kolejność i zakres wykonywania zadania,

−

określić kryteria oceny wykonywanego zadania,

−

na bieŜąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i załoŜyć odzieŜ ochronną,

−

zapisać w dzienniczku praktyki plan działania oraz kolejność wykonywanych czynności
zgodnie z regulaminem gospodarstwa pasiecznego. Plan przedstawić do zatwierdzenia
nauczycielowi,

−

określić roślinę do kopczykowania

−

przygotować stanowisko do kopczykowania,

−

dobrać sprzęt ogrodniczy do kopczykowania,

−

przygiąć wiosną gałązki krzewu do ziemi, tak, aby miały z nią styczność lub były lekko

zagłębione

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

skaleczyć lekko gałązkę i zastosować ukorzeniacz,

−

obciąŜyć gałązkę np. kamieniem lub cegłą lub przysypać ziemią,

−

odciąć jesienią ukorzenioną gałązkę i delikatnie wkopać,

−

uporządkować stanowisko, oczyścić narzędzia i odłoŜyć na miejsce przechowywania,

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

uzyskania

Punkty

uzyskane

Dobrać odzieŜ ochronną

Określić roślinę do kopczykowania

Dobrać sprzęt ogrodniczy do kopczykowania

Przygiąć gałązki krzewu do ziemi

ObciąŜyć gałązkę

Odciąć ukorzenioną gałązkę

Posadzić sadzonkę

Uporządkować stanowisko

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

dostateczna

dobry

Bardzo dobry

100