„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

El

żbieta Flis

Określanie zasobów bazy pożytkowej
321[04].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Jarosław Stpień

mgr inż. Elżbieta Worobik

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z1.05,

„Określanie zasobów bazy po

ż

ytkowej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla

zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Podstawy o pożytkach pszczelich

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Rozmnażanie roślin miododajnych

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Pożytki nektarowe i spadziowe w Polsce

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Zapylanie roślin przez pszczoły

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

20

7. Literatura

31

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia się

oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z1

Produkcja roślinna

321[04].Z1.01

Planowanie zmianowania

roślin i płodozmianów

321[04].Z1.04

Organizacja produkcji roślinnej

321[04].Z1.02

Użytkowanie sprzętu

rolniczego

321[04].Z1.03

Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych

321[04].Z1.05

Określanie zasobów bazy pożytkowej

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

zastosować poszczególne jednostki taksonomiczne,

−

dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

−

zastosować zasady ochrony środowiska,

−

dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac,

−

określać wartość roślin pyłkodajnych,

−

scharakteryzować czynniki środowiska i ocenić ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin uprawnych,

−

ocenić wpływ właściwości gleby na rośliny,

−

określić rolę człowieka w kształtowaniu siedliska,

−

określić wpływ poszczególnych składników pokarmowych na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,

−

scharakteryzować warunki decydujące o atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na wartość pszczelarską roślin,

−

określać przystosowanie kwiatów do wabienia owadów.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić rolę pszczół w zapylaniu roślin,

−

określić przystosowanie kwiatów do wabienia owadów,

−

scharakteryzować warunki decydujące o atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

ocenić wartość pszczelarską roślin pyłkodajnych,

−

scharakteryzować warunki występowania pożytków spadziowych,

−

dokonać prognoz pożytków spadziowych,

−

wskazać sposoby polepszania bazy pożytkowej,

−

scharakteryzować sposoby wegetatywnego rozmnażania roślin,

−

przygotować sadzonki wegetatywne roślin do wysadzenia,

−

zaplanować założenie szkółki roślin sadowniczych,

−

wykonać szczepienie roślin sadowniczych różnymi sposobami,

−

zaplanować i wykonać właściwe zabiegi pielęgnacyjne,

−

uformować koronę drzew i krzewów,

−

zaplanować nasadzanie roślin miododajnych,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na wartość pszczelarską roślin,

−

określić różnice w uprawie określonych roślin,

−

scharakteryzować wymagania przyrodnicze i glebowe roślin specjalnie uprawianych dla
pszczół,

−

zaplanować terminy zapylania wybranych upraw przez pszczoły,

−

scharakteryzować technologię uprawy roślin zielarskich,

−

zaplanować nawożenie, ochronę i właściwe zabiegi pielęgnacyjne w sadach i jagodnikach,

−

określić znaczenie i cel prowadzenia plantacji nasiennych,

−

scharakteryzować wybrane plantacje nasienne,

−

zaplanować wykorzystanie plantacji nasiennych przez pszczoły,

−

zaplanować zbiór i przechowywanie nasion,

−

określić rośliny miododajne występujące w poszczególnych zbiorowiskach i zaplanować
wykorzystanie ich przez pszczoły,

−

obliczyć zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,

−

ocenić fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach,

−

zaplanować terminy zapylania roślin uprawnych w poszczególnych porach sezonu,

−

zaplanować terminy zapylania roślin różniących się atrakcyjnością kwiatów dla pszczół.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Określanie zasobów bazy pożytkowej 321[04].Z1.05

Temat: Surowce zbierane przez pszczoły.

Cel ogólny: Charakteryzować surowce zbierane przez pszczoły.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

definiować pojęcie: nektar spadź, pyłek, pierzga,

−

wymieniać surowce zbierane przez pszczoły,

−

rozróżniać surowce zbierane przez pszczoły,

−

opisywać surowce zbierane przez pszczoły.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rośliny miododajne,

−

kit pszczeli,

−

pyłek kwiatowy.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących pokarmów którymi odżywia się pszczoła. Nauczyciel po wykładzie
zadaje pytanie: Jakie surowce zbierają pszczoły?

−

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają
zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

−

nauczyciel prezentuje poszczególne surowce zbierane przez pszczoły. Omawia je
i zwraca uwagę na pojęcia takie jak: nektar, kit pszczeli (propolis), spadź, obnóża. Po
prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: Jak dzielimy pożytki ze względu na rodzaj
zbieranego przez pszczoły surowca,

−

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel
weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. Realizacja zajęć:

Praca w grupach 3-4-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

uczniowie zapoznają się z surowcami zbieranymi przez pszczoły,

−

uczniowie dyskutują na temat charakterystyki poszczególnych surowców zbieranych
przez pszczoły,

−

uczniowie określają rolę poszczególnych surowców zbieranych przez pszczoły.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

−

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć
Przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
surowce zbierane przez pszczoły.

Praca domowa
Jakie rośliny w pobliżu Twojego domu dostarczają pszczołom pyłku.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Określanie zasobów bazy pożytkowej 321[04].Z1.05

Temat: Rozmnażanie wegetatywne roślin miododajnych.

Cel ogólny: Charakteryzować rozmnażanie wegetatywne roślin miododajnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wymieniać zalety rozmnażania wegetatywnego roślin miododajnych,

−

opisywać metody wegetatywnego rozmnażania roślin miododajnych,

−

rozmnażać rośliny miododajne przez podział,

−

przeprowadzić szczepienie roślin miododajnych,

−

definiować pojęcia: sztorba, okulizacja, podkład.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

rośliny miododajne,

−

sprzęt ogrodniczy,

−

ubranie robocze,

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:
W oparciu o dotychczasową wiedzę z zakresu produkcji roślinnej przeprowadź rozmnażanie
roślin miododajnych sposobem wegetatywnym.

Zadanie powinieneś(aś) wykonać w następujących etapach:

I.

Zbieranie i analiza informacji o wegetatywnym rozmnażaniu roślin.

Aby prawidłowo wykonać zadanie uczeń powinien wiedzieć:

−

co to jest sztorba?

−

jakimi wegetatywnymi metodami rozmnażamy roślin miododajne?

−

w jakim celu szczepi się lub okulizuje rośliny?

−

kiedy rozmnażamy metodą przez podział a kiedy poprzez kopczykowanie?

−

w jakim celu pozyskuje się sadzonki zdrewniałe (sztorby)?

−

jakie czynniki decydują o ukorzenieniu się sadzonek?

Odpowiedzi na powyższe pytania wpisują do formularza.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

II. Opracowanie planu pracy
Na tym etapie uczniowie powinni przemyśleć jak należy wykonać przydzielone zadanie,
a zatem:

−

zorganizować stanowisko pracy (dobór i rozmieszczenie narzędzi pracy, sprzętu
ogrodniczego)

−

ustalić kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności ogrodniczych

−

ustalić sposób prowadzenia rozmnażania roślin miododajnych

−

podzielić się pracą

−

zaplanować sposób korzystania z materiałów pomocniczych

Pomogą w tym pytania prowadzące:

−

jakimi narzędziami pracy oraz jakim sprzętem ogrodniczym będziesz posługiwać się
podczas pracy?

−

jak i jakie rośliny rozmnaża się przez podział?

−

jak rozmnaża się krzewy i drzewa miododajne?

−

jak należy pozyskać sadzonkę zdrewniałą?

−

jak pozyskuje się sadzonkę zielną?

−

jak pozyskuje się sadzonki poprzez kopczykowanie?

−

jak przygotowuje się podłoże dla sadzonek?

−

jak pozyskuje się oczka do szczepienia?

−

w jaki sposób szczepi się rośliny miododajne?

−

jak podzielicie się pracą w zespole?

−

w jaki sposób wymienicie się swoją wiedzą, aby wspólnie opracować całość
przedsięwzięcia?

Odpowiedzi na powyższe pytania wpiszą do formularza „ Plan pracy”.

III. Ustalanie harmonogramu pracy.
W tej fazie powinni:

−

omówić dokładnie z nauczycielem zaplanowane rozmnażanie roślin miododajnych mając
na celu pozyskanie młodych roślin miododajnych o tych samych cechach,

−

przedyskutować kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności ogrodniczych
oraz podział pracy.

IV. Praktyczne wykonanie zadania.
Pracują samodzielnie nad wykonaniem zadania zgodnie z przyjętym harmonogramem pracy,
wymieniają się wiedzą, konsultują i wspólnie opracowują w zespole trzyosobowym
zaplanowane rozmnażanie roślin miododajnych mające na celu pozyskanie młodych roślin
miododajnych.
Pomogą im w tym czuwający nad prawidłowym przebiegiem prac nauczyciel, którego
w każdej chwili możecie prosić o pomoc.

Uwaga!
W czasie realizacji zadania przestrzegają instrukcji rozmnażania roślin miododajnych.

V. Sprawdzanie jakości wykonanej pracy.
Kontrolę jakości pracy wykonują na bieżąco kierując się pytaniami przewodnimi podanymi
powyżej w tekście.
Wyniki rozmnażania roślin miododajnych wpisz do formularza „Arkusz rozmnażania roślin
miododajnych”.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Następnie wymieniają się w zespołach „Arkuszami rozmnażania roślin miododajnych”
i analizują wyniki oceny przeprowadzonych obserwacji sadzonek roślin miododajnych
i ewentualnie dokonują korekt.
Faza ostatnia jest wspólną pracą całej grupy i nauczyciela.

VI. Analiza przebiegu pracy
W tej fazie uczniowie odpowiedzą na pytanie:
„Co bym zrobił inaczej, lepiej, gdybym wykonywał(a) zadanie jeszcze raz?”
Analizują cały przebieg pracy pod kątem polepszenia jakości rozmnażania roślin
miododajnych, skrócenia czasu pracy, lepszej organizacji (pod kierunkiem nauczyciela).
Jeżeli poprawki są znaczne - należy cały proces przeprowadzić od początku.
Wypełniacie „Kartę samooceny” (Zał. nr 5).
Uwaga!
Ocena pracy zostanie dokonana przez nauczyciela w oparciu o:

−

„Arkusz rozmnażania roślin miododajnych”

−

„Arkusz obserwacji ucznia”.

Zakończenie zajęć

−

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
metody rozmnażania roślin miododajnych,

−

uczniowie dyskutują na forum grupy na temat zalet rozmnażania wegetatywnego.

Praca domowa
Pozyskaj sztorby wierzby.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy o pożytkach pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie pory kwitnienia roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować kalendarz kwitnienia roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na długość

kwitnienia najważniejszych roślin miododajnych.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z kalendarzem kwitnienia roślin miododajnych,
2) określić średnią datę zakwitania,
3) określić średnią długość kwitnienia najważniejszych roślin miododajnych,
4) wypełnić poniższą tabelkę,

Nazwa rośliny

Średnia data

zakwitania

Średnia długość

kwitnienia

Rodzaj pożytku

Uwagi

Leszczyna

Podbiał pospolity

Dereń właściwy

Wierzba iwa

Klon zwyczajny

Ś

liwa ałycza

Wierzba biała

Wierzba krucha

Wiśnia

Mniszek pospolity

Jabłoń

Kasztanowiec

Jawor

Głóg szkarłatny

Jarzębina

Malina

Kruszyna pospolita

Chaber bławatek

Koniczyna biała

Robinia akacjowa

Ś

nieguliczka

Lipa szerokolistna

Lipa drobnolistna

Ostrożeń polny (oset)

Przegorzan kulistogł.

Łopian większy

Nawłoć późna

Wrzos

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kalendarz kwitnienia roślin miododajnych,

−

foliogramy,

−

rzutnik.

Ćwiczenie 2

Sadzenie roślin na wyznaczonych miejscach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zapoznać uczniów z materiałem dydaktycznym, dotyczącym

sadzenia roślin.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

przygotowanie miejsca do posadzenia drzew miododajnych.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym sadzenia roślin,
2) przygotować miejsce do posadzenia drzew miododajnych,
3) wykopać dołek i umieścić w nim sadzonkę drzewka,
4) zasypując dołek sadzonką potrząsamy,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

zajęcia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

foliogramy ze sposobami sadzenia drzewek,

−

rzutnik pisma,

−

sadzonki drzew miododajnych,

−

sprzęt do sadzenia drzewek.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Rozmnażanie roślin miododajnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotowywanie sadzonek wegetatywnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować poszczególne metody rozmnażania wegetatywnego.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na rośliny,

które możemy rozmnażać daną metodą.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygiąć wiosną gałązki krzewu do ziemi, tak, aby miały z nią styczność lub były lekko

zagłębione,

2) skaleczyć lekko gałązkę i zastosować ukorzeniacz,
3) obciążyć gałązkę, np.: kamieniem lub cegłą lub przysypać ziemią,
4) odciąć jesienią ukorzenioną gałązkę i delikatnie wkopać,
5) narysować poszczególne etapy rozmnażania roślin poprzez kopczykowanie,
6) opisać rysunek,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

krzew o gałęziach pokładających się,

−

kamień,

−

ukorzeniacz,

−

okulizak.

Ćwiczenie 2

Przygotowywanie materiału do szczepienia roślin sadowniczych i wykonywanie

szczepień.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować film video „Szczepienie roślin sadowniczych”.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na potrzebę

przeprowadzania okulizacji lub szczepienia.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film video „Szczepienie roślin sadowniczych”,
2) wysadzić jesienią roczne siewki (podkładki) na kwaterę,
3) ściąć okulizakiem oczko z pędu, powierzchnia musi być gładka,
4) wsunąć oczko za korę podkładki, cięcie i odginanie kory wykonać delikatnie aby nie

uszkodzić miazgi,

5) obwiązać oczko rafią, powinno być mocno związane, aby tarczka przylegała ściśle do

podkładki,

6) narysować oczkowanie (szczepienie) i opisać,
7) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film video „Szczepienie roślin sadowniczych”,

−

podkładka,

−

okulizak,

−

rafia,

−

pędy z oczkami.

Ćwiczenie 3

Cięcie drzew i krzewów miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować film video „Przycinanie drzew owocowych” oraz

praktycznie pokazać cięcie drzew.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na przycinanie

gałęzi oraz pędu głównego.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film video „Przycinanie drzew owocowych”,
2) prześwietlić koronę drzewa owocowego, wycinając wilki, krzyżujące się gałęzie,
3) przyciąć pęd główny drzewa,
4) narysować cięcie drzewa owocowego i opisać,
5) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ć

wiczenie praktyczne.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film video „Przycinanie drzew owocowych”,

−

sekatory,

−

okulizak,

−

drabina,

−

piła ogrodnicza.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Pożytki nektarowe i spadziowe w Polsce

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznawanie wybranych gatunków roślin uprawianych specjalnie dla pszczół

.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić uwagę na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2) określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3) uzupełnić poniższą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóża

Wysokość rośliny

Rzepak ozimy

ż

ółta

maj

cytrynowo-żółta

ok. 120 cm

4) zaprezentować ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,

−

zielnik,

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie nasion roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować nasiona roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na cechy

charakterystyczne nasion poszczególnych roślin miododajnych.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć nasiona roślin miododajnych,
2) narysować nasionko, zaznaczając jego charakterystyczne cechy,
3) opisać każdy rysunek,
4) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

kolekcja nasion roślin miododajnych,

–

lupa

.

Ćwiczenie 3

Określanie ilości wysiewu roślin miododajnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować z materiał dydaktyczny dotyczący wysiewu roślin

miododajnych.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na ilości

wysiewu roślin miododajnych na 1 m

2

.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym wysiewu roślin miododajnych,
2) określić ilość nasion potrzebnych do obsiania 1 m

2

,

3) uzupełnić poniższą tabelkę,

Nazwa rośliny

ilości wysiewu roślin miododajnych na

1 m

2

w dkg

Pora wysiewu

4) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja.

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

kolekcja nasion roślin miododajnych,

–

normy

wysiewu roślin miododajnych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Zapylanie roślin przez pszczoły

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie liczby rodzin pszczelich potrzebnych do zapylenia wybranych upraw roślin.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na normę obsady upraw entomofilnych pszczołami.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

obliczenia ilości potrzebnych rodzin pszczelich do zapylenia uprawy.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić powierzchnię uprawy roślin,
2) przyjąć normę liczby rodzin pszczelich niezbędnych do zapylenia uprawy,
3) obliczyć potrzebną ilość rodzin pszczelich,
4) uzupełnić poniższą tabelę,

Nazwa rośliny

Norma obsady upraw

entomofilnych

pszczołami

Powierzchnia uprawy

Ilość potrzebnych

rodzin

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

norma liczby rodzin pszczelich niezbędnych do zapylenia uprawy,

−

tabela atrakcyjności roślin dla pszczół,

−

papier A4.

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie gatunków i odmian roślin uprawianych w sadach i jagodnikach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin miododajnych,

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2) określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3) uzupełnić poniższą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóża

Wysokość rośliny

4) zaprezentować ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka,

–

zajęcia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,

−

zielnik.

Ćwiczenie 3

Rozpoznawanie roślin zielarskich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować przeźrocza i rysunki roślin miododajnych.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin miododajnych.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,
2) określić charakterystyczne zewnętrzne cechy roślin,
3) uzupełnić poniższą tabelkę,

Nazwa rośliny

Barwa kwiatu

Pora kwitnienia

Barwa obnóża

Wysokość rośliny

4) zaprezentować ćwiczenie.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka,

–

zajęcia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przeźrocza i rysunki roślin miododajnych,

−

zielnik.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Określanie zasobów bazy

pożytkowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 5, 8, 9, 11, 16, 19, 20, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. d, 4. b, 5. a, 6. a, 7. c, 8. a, 9. c, 10. c, 11. c,

12. b, 13. a, 14. c, 15.a, 16. d, 17. a, 18. b, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić pokarmy stosowane podczas
tresury

C

PP

a

2

Rozpoznać rośliny miododajne na
podstawie rysunku

B

P

a

3

Scharakteryzować rośliny miododajne

C

PP

d

4

Określić pory kwitnienia rzepaku
jarego

B

P

b

5

Scharakteryzować pożytek spadziowy

C

PP

a

6

Rozróżnić rośliny miododajne

B

P

b

7

Rozpoznać rośliny miododajne

B

P

c

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

8

Zastosować akta prawne dotyczące
produkcji pasiecznej

C

PP

c

9

Scharakteryzować pożytki pszczele

C

PP

c

10 Rozróżnić surowce pszczele

B

P

b

11

Scharakteryzować nektarowe pożytki
pszczele

C

PP

c

12

Rozpoznać pożytki pszczele na
podstawie rysunku sprzętu pasiecznego

B

P

b

13

Rozpoznać pożytki pszczele na
podstawie opisu sprzętu pasiecznego

B

P

a

14

Określić ilości rodzin pszczelich do
zapylenia

B

P

c

15

Określić zabiegi pasieczne podczas
trwania pożytku spadziowego

B

P

a

16 Scharakteryzować pożytki spadziowe

C

PP

d

17

Określić cele stosowania zabiegów
w roślinach miododajnych

B

P

a

18

Określić terminy zabiegów
agrotechnicznych

B

P

b

19

Scharakteryzować zabiegi
agrotechniczne

C

PP

b

20 Dobrać rośliny do płodozmianu

C

PP

a

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Tresura pszczół wymaga stosowania

a) syropu aromatyzowanego.
b) syropu gęstego.
c) kandu.
d) syty.

2. Rysunek przedstawia jeden z gatunków roślin, dostarczających nektaru i pyłku. Jest to

a) chaber bławatek.
b) facelia błękitna.
c) gryka zwyczajna.
d) chaber łąkowy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

3. Jest dość powszechnie uprawianą rośliną. W sprzyjających warunkach z dorodnej

plantacji można zebrać ponad 200 kg miodu z 1 ha. Tą rośliną jest
a) gryka zwyczajna.
b) koniczyna biała.
c) koniczyna czerwona.
d) rzepak ozimy.

4. Przybliżoną pora kwitnienia rzepaku jarego jest

a) 05.06–15.07.
b) 15.06–05.07.
c) 25.05–25.06.
d) 01.07–10.08.

5. Charakterystyczną cechą pożytków spadziowych różniących je od nektarowych jest

a) brak pyłku.
b) łatwe prognozowanie.
c) regularne występowanie.
d) przydatność miodu do zimowli.

6. Jest jednym z najstarszych gatunków zbóż uprawianych w naszym kraju. Jej cechą

gatunkową jest wydzielanie obfitego nektaru tylko w godzinach rannych. Tą rośliną jest
a) koniczyna czerwona.
b) gryka zwyczajna.
c) koniczyna biała.
d) rzepak ozimy.

7. Przedstawiona roślina pastewna i wieloletnia na rysunku to

a) lucerna siewna.
b) seradela siewna
c) esparceta siewna.
d) koniczyna szwedzka.

8. W Polskiej Normie „Miód pszczeli”, miód rośliny nie jest wyróżniony

a) rzepak ozimy.
b) akacja.
c) malina.
d) lipa.

9. Pożytków dostarcza surowca, z którego powstaje miód o zawartości soli mineralnych

około 1% to pożytek
a) spadziowy.
b) wielokwiatowy.
c) gryczany.
d) wrzosowy.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

10. Z surowca tego powstaje produkt, który przechowuje się najlepiej ze wszystkich

produktów pszczelich, nie wysycha, nie wchłania wody, rzadko jest atakowany przez
szkodniki i nie wymaga przechowywania w szczelnych pojemnikach. Tym surowcem jest
a) nektar.
b) propolis.
c) pyłek.
d) woda.

11. Miód z tej rośliny ma jasnobursztynowy kolor i bardzo silny i trwały aromat.

Konsystencję ma galaretowatą i dlatego trudno go odwirować z plastrów. Powyższy opis
dotyczy rośliny
a) maliny.
b) rzepaku.
c) wrzosu.
d) gryki.

12. Przedstawiony na rysunku sprzęt wykorzystuje się przy pozyskiwaniu miodu z

a) maliny.
b) wrzosu.
c) lipy.
d) akacji.

13. Rozluźniacz do miodu jest niezbędny do pozyskiwania miodu z

a) wrzosu zwyczajnego.
b) spadzi iglastej.
c) gryki zwyczajnej.
d) rzepaku ozimego.

14. Uzyskanie w pełni wykształconych nasion i owoców wysokiej jakości wymaga użycia do

zapylenia 1 ha sadu
a) 2 rodzin pszczelich.
b) 3 rodzin pszczelich.
c) 4 rodzin pszczelich.
d) 5 rodzin pszczelich.

15. W przypadku, gdy stwierdza się zamieranie pszczół lotnych w okresie obfitego

występowania spadzi, najpewniejszym sposobem zapobiegawczym jest
a) wywiezienie pasieki.
b) uruchomienie poidła.
c) przetrzymywanie pszczół w ulach.
d) usunięcie miodu spadziowego z miodni.

16. Aby uniknąć zatrucia pszczół w okresie zbioru spadzi, należy

a) ograniczyć matkę w czerwieniu.
b) podać dwa obfite plastry pierzgi.
c) podkarmiać ciastem cukrowo-miodowym.
d) zapewnić nieograniczony dostęp do wody.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

17. Ścieżki technologiczne na plantacji rzepaku ozimego wykonujemy w celu

a) ułatwienia ochrony i nawożenia.
b) wprowadzenia walki biologicznej ze szkodnikami.
c) przyspieszenia wegetacji wiosną.
d) odprowadzenia wody z topniejących śniegów.

18. Podstawowym zabiegiem agrotechnicznym w zwalczaniu chwastów przy uprawie roślin

strączkowych jest bronowanie, które należy przeprowadzić
a) z rana.
b) w południe.
c) po deszczu.
d) przed burzą.

19. Podstawowym zabiegiem agrotechnicznym w zwalczaniu chwastów przy uprawie roślin

strączkowych jest bronowanie broną-chwastownikiem lub bronami lekkimi. Względem
kierunku siewu bronuje się
a) wzdłuż.
b) skośnie.
c) w poprzek.
d) każdym sposobem.

20. Ze względu na niebezpieczeństwo atakowania rzepaku jarego przez pchełki nie należy go

uprawiać po roślinach
a) rzepaku ozimym.
b) gryce.
c) faceli błękitnej.
d) koniczynie czerwonej.

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Określanie zasobów bazy pożytkowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

TEST 2
Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej „Określanie
zasobów bazy pożytkowej”

Treść zadania

Wykonaj czynności organizacyjne i przeprowadź prace związane z rozmnażaniem

poprzez kopczykowanie. Zadanie wykonaj łącznie z określeniem rośliny miododajnej,
przygotowaniem i wykonaniem kopczykowania oraz wysadzeniem sadzonki.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane, aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności

w

zakresie

wiedzy

teoretycznej

i

praktycznego

przeprowadzenia

kopczykowania.

Uczniowie powinni wykonać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie możliwość

samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabywania umiejętności i dokonania
analizy podjętych działań praktycznych.

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie

zadania zgodnie z obowiązującymi zasadami i w określonym czasie. Uczeń powinien
wykonać zadanie pod nadzorem pracownika odpowiedzialnego za ogród, który zapewni
uczniowi:

−

możliwość praktycznego przeprowadzenia rozmnażania wegetatywnego poprzez
kopczykowania,

Nauczyciel powinien:

−

uzgodnić z pracownikiem odpowiedzialnym za ogród, możliwość i termin
przeprowadzenia ćwiczeń.

−

zadbać o przygotowanie stanowiska pracy dla uczniów pod względem bezpieczeństwa
pracy,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich
przestrzeganie,

−

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom kolejność i zakres wykonywania zadania,

−

określić kryteria oceny wykonywanego zadania,

−

na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i założyć odzież ochronną,

−

zapisać w dzienniczku praktyki plan działania oraz kolejność wykonywanych czynności
zgodnie z regulaminem gospodarstwa pasiecznego. Plan przedstawić do zatwierdzenia
nauczycielowi,

−

określić roślinę do kopczykowania

−

przygotować stanowisko do kopczykowania,

−

dobrać sprzęt ogrodniczy do kopczykowania,

−

przygiąć wiosną gałązki krzewu do ziemi, tak, aby miały z nią styczność lub były lekko

zagłębione

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

−

skaleczyć lekko gałązkę i zastosować ukorzeniacz,

−

obciążyć gałązkę np. kamieniem lub cegłą lub przysypać ziemią,

−

odciąć jesienią ukorzenioną gałązkę i delikatnie wkopać,

−

uporządkować stanowisko, oczyścić narzędzia i odłożyć na miejsce przechowywania,

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

do

uzyskania

Punkty

uzyskane

1

Dobrać odzież ochronną

5

2

Określić roślinę do kopczykowania

10

3

Dobrać sprzęt ogrodniczy do kopczykowania

5

4

Przygiąć gałązki krzewu do ziemi

10

5

Obciążyć gałązkę

20

6

Odciąć ukorzenioną gałązkę

20

7

Posadzić sadzonkę

20

8

Uporządkować stanowisko

10

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

70

dostateczna

85

dobry

90

Bardzo dobry

100

“Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Jabłoński B.: O potrzebie i możliwościach poprawy pożytków pszczelich. Oddział

Pszczelnictwa. ISK, Puławy 2000

2. Jabłoński B.: Ogródek pszczelarski. Oddział Pszczelnictwa. ISK, Puławy 1993
3. Kołtowski Z.: Wielki atlas roślin miododajnych. PWR SA, Warszawa 2006
4. Lipiński M.: Istota Pożytki pszczele. PWRiL, Warszawa 1976
5. Pogorzelec M.: Rośliny miododajne. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 2006
6. Prabucki J.(red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
7. Skowronek W.: Pszczelnictwo. Puławy 2001

Czasopisma:
–

Pszczelarstwo

–

Pszczelarz Polski

–

Pasieka

–

Przegląd Pszczelarski