KAPLICA ZYGMUNTOWSKA - HISTORIA, ZNACZENIE, ARCHITEKTURA I RZEŹBA

- HISTORIA:

Kaplica jest fragmentem katedry na Wawelu w Krakowie. powstała z inicjatywy

Zygmunta I Starego, dla jego zmarłej żony królowej Barbary Zapolyi oraz reszty rodziny. W
celu jej realizacji sprowadzono Bartłomieja Berrecciego (włoskiego artystę), współpracował
przy niej z Janem Marią Padovano, Santi Gucci (rzeźba) i Janem Cini (groteska). Pierwsze
plany zostały zaprezentowane w 1517 roku, a fundamenty założono w roku 1519. Budowa
trwała do 1533 roku. Mauzoleum to było wielokrotnie konserwowane.

- ZNACZENIE:

Obiekt ten okazał się jednym z najwspanialszych zabytków włoskiego renesansu.

Wzorowano się na nim przy budowie wielu innych polskich kaplic. Miejsce spoczynku
ostatnich Jagiellonów jest zarazem pierwszą w pełni renesansową budowlą w historii Polski.
"Perła toskańskiego renesansu na północ od Alp", stanowiąca najpełniejszy wyraz
artystyczny epoki.

- ARCHITEKTURA:

- Kaplica ma plan kwadratu z kopułą na jego środku.

We wnętrzu przybiera plan kwadratu z czterema wnękami w bokach, co daje połączenie
kwadratu z krzyżem greckim.

- Artysta posłużył się najprostszymi formami geometrycznymi. Trzonem budowli jest
sześcian, na którym umieszczono ośmioboczny bęben, a wyżej kopułę zwieńczoną wysoką
latarnią.

Korpus (trzon): ściany zdobione są z zewnątrz pionowym rytmem żłobkowanych pilastrów i
poziomych listew, które otaczają formy rombów i prostokątów. Pod gzymsem wykuto werset
z psalmu w łacinie ("Nie nam Panie, nie nam, ale imieniu Twemu").

Bęben: choć będący ośmiobokiem z zewnątrz, w środku przechodzi w plan okrągły. Każda
ściana posiada oculus (rozszerzający się na zewnątrz). W tej kondygnacji znajdziemy również
pilastry oraz Pendentywy (między nimi a oculusami).

Kopuła: jest pokryta złoconymi, lśniącymi łuskami. Na jej szczycie umieszczono walcowatą
latarnię z ośmioma wąskimi oknami (obramowania mają formę arkad). Nad belkowaniem
znajduje się forma korony z rzeźbą anioła podtrzymującego krzyż łaciński.

- RZEŹBA:

- Na powierzchni ścian znajdziemy liczne motywy zdobnicze.

Na różnych elementach doszukamy się np.: panopli, ptasich łbów, stylizowanych kwiatów,
wizerunków słoni, ornamentu sznurowego, liści akantu, główek aniołków między
skrzydełkami, maszkaronów, motywów mitologicznych, czy arabesek.

- W gzymsach znajdziemy wpisane tonda z popiersiami ewangelistów Salamona i Dawida.

- W środkowych niszach ścian umieszczono: ołtarz, nagrobek Zygmunta I Starego i Zygmunta
II Augusta, a przy ścianie południowej ławę tronową. W bocznych niszach zaś posągi
świętego: Piotra, Pawła, Floriana, Wacława, Zygmunta i Jana Chrzciciela.

- Autorem (projektu) nagrobka Zygmunta Starego jest Berrecci; zaś za posąg Zygmunta
Augusta odpowiada Jan Maria Padovano

- Ołtarz to penaptyk stanowiący dzieło zbiorowe artystów norymberskich z lat 1535-38.