www.elektro.info.pl

2/2003

26

program

modernizacji

instalacji

elektrycznych

budynków na terenach wiejskich
Powiatu Ostrzeszowskiego

Zagadnienia

bezpieczeñstwa

u¿ytkowania instalacji

elektrycznych oraz potrzeba

wymiany czy modernizacji

przestarza³ej instalacji nam

fachowcom s¹ bliskie i znane, ale

jak na razie wiêcej siê o tym mówi

ni¿ robi. Wyj¹tkiem mo¿e byæ Pro-

gram z Ostrzeszowa,

który jest programem

przysz³oœciowym.

szowskiego. Poza programem ze-
spó³ wspó³tworz¹cy pracowniê
projektow¹ „VoltAmper” realizuje:

n

budowlane projekty techniczne,

n

szkolenia na uprawnienia SEP dla
uczniów i fachowców,

n

szkolenia (seminaria) firmowe
promuj¹ce najnowsz¹ aparatu-
rê i osprzêt elektrotechniczny
wœród uczniów technikum
i elektryków z regionu. W szko-
leniach swoje produkty prezen-
towa³y m.in. firmy: Legrand,
Philips, Garo, ABB, Galmar, En-
sto, Elester, Oram, Astat, Finder,
Arot, Sonel, Shrack, Wago, Obo
Bettermann.

zadania

instalacji

elektrycznych

Nale¿y nadmieniæ, ¿e nowo-

czesnym instalacjom stawia siê
zupe³nie inne wymagania i zada-
nia – w odró¿nieniu od instalacji
wykonywanych wed³ug zaleceñ

P

otrzebê wymiany najlepiej
widaæ w analizowanych
informacjach o przypad-

kach pora¿eñ i po¿arów od insta-
lacji oraz powszechnej ju¿ opinii
o z³ym stanie technicznym insta-
lacji elektrycznych, ich czêstej nie-
wydolnoœci czy ewidentnej nie-

sprawnoœci. Mamy œwiadomoœæ,
¿e bez ingerencji stan ten bêdzie
siê pogarsza³, g³ównie ze wzglê-
du na rosn¹cy wiek instalacji oraz
doœæ szybki przyrost urz¹dzeñ go-
spodarstwa domowego czy rolnego
zasilanych elektrycznie. Wobec po-

n

Poprawê bezpieczeñstwa przez
promocjê nowoczesnych insta-
lacji.

n

Przygotowanie oferty promocyj-
nych kosztów wymiany (moder-
nizacji).

n

O¿ywienie gospodarcze regionu
w przypadku powodzenia pro-
gramu.

organizatorzy pro-

gramu

Organizatorami i inicjatorami

programu jest grupa in¿ynierów
elektryków, nauczycieli przedmio-
tów elektrycznych Technikum
Elektrycznego przy Zespole Szkó³
Nr 2 w Ostrzeszowie, która wiosn¹
1999 roku za³o¿y³a przyszkoln¹
pracowniê projektow¹ „VoltAm-
per”, a w styczniu 2000 r. zaini-
cjowa³a powstanie przy szkole ko-
³a SEP.

Po spotkaniach z instytucjami

i firmami, którym nieobce s¹ zaga-
dnienia nowoczesnej i bezpiecznej

mgr in¿.

Piotr Prusinkiewicz

kierownik wielobran¿owej pracowni
projektowej „VoltAmper”

wy¿szego postawiono sobie nastê-
puj¹ce cele:

n

Zwiêkszanie œwiadomoœci spo-
³ecznej zagro¿eñ od niespraw-
nych instalacji, jak i zalet insta-
lacji nowoczesnych.

instalacji elektrycznej pracownia
„VoltAmper” przy akceptacji Sta-
rostwa Powiatowego sta³a siê
Spo³ecznym Koordynatorem Pro-
gramu Wymiany i Modernizacji In-
stalacji Elektrycznych w Budyn-
kach na Terenie Powiatu Ostrze-

27

2/2003

www.elektro.info.pl

i wytycznych z 70. lat. Oferuj¹ one
zupe³nie inny (lepszy) poziom
bezpieczeñstwa oraz standard.
Nowoczesne instalacje spe³niaj¹
wymagania:

n

Spe³niaj¹ aktualne wymogi
prawa oraz zalecenia norma-
tywne.

n

Zwiêkszaj¹ w sposób zasadni-
czy, przez zastosowanie nowo-
czesnej aparatury (w tym wy-
³¹czników ró¿nicowo-pr¹do-
wych FI), skutecznoϾ ochrony
przed pora¿eniem.

n

Poprawiaj¹ skutecznoœæ ochro-
ny przeciwpo¿arowej budyn-
ków.

n

Wprowadzaj¹ jako standard
ochronê urz¹dzeñ przed prze-
piêciami.

n

Wp³ywaj¹ na poprawê komfor-
tu i funkcjonalnoœci.

kierunki

dzia³añ

n

Pozyskiwanie partnerów firmo-
wych.

n

Pozyskiwanie instytucji wspie-
raj¹cych i sponsorów.

n

Propagowanie programu przez:
media regionalne (prasê, radio,
telewizjê, wydawnictwa EK
S.A.), folder promocyjny, infor-
macje w czasopismach bran¿o-
wych, spotkania z so³tysami,
wójtami, burmistrzami, udzia³
przedstawicieli w konferencjach
bran¿owych.

n

Przeprowadzenie
akcji ankietyzacji.

n

Realizacja etapu budynków pilo-
ta¿owych.

wsparcie

programu

Dziêki staraniom ze-

spo³u koordynuj¹cego, do
wspó³pracy przy realizacji
programu uda³o siê pozy-
skaæ wiele instytucji, orga-
nizacji oraz firm m.in.: Starostwo
Powiatowe – Ostrzeszów, SEP, Ener-
getyka Kaliska S.A., RZE Ostrów
Wlkp., Urz¹d Miasta i Gminy
Ostrzeszów, Polskie Centrum Pro-
mocji Miedzi, Pañstwowa Inspekcja
Pracy, o/Ostrów Wlkp., Zespó³
Szkó³ Nr 2.

ankietyzacja

Akcjê ankietyzacji przeprowa-

dzono przy wspó³pracy z m ³ o-
dzie¿¹ Technikum Elektrycznego
przy ZS Nr 2, ankietuj¹c ³¹cznie
mieszkañców 724 gospodarstw
wiejskich z 9 wsi powiatu ostrze-
szowskiego. Udzia³ procentowy
powierzchni budynków przedsta-
wia wykres 1.

Stan instalacji na podstawie

badañ ankieterskich: Okres u¿yt-
kowania instalacji prezentuje wy-
kres 2. Wynika z niego, ¿e przyj-
muj¹c 25 lat jako granicê, powy-
¿ej której mo¿e byæ wskazana
wymiana instalacji, mieœci siê
poza ni¹ ponad 39,4% budyn-
ków. Do tej granicy zbli¿a siê na-
stêpne 10,5% budynków (21-25
lat) oraz 15,9% budynków o in-
stalacji pracuj¹cej 16-20 lat. Po-
trzeba wymiany instalacji mo¿e
wiêc potencjalnie w ci¹gu naj-
bli¿szych 5 lat dojœæ do 49,9%,

a w ci¹gu 10 lat do 65,8% ist-
niej¹cego stanu budynków.

Rodzaj urz¹dzeñ odbiorczych

(wykres 3): Wykres 3 wskazuje,
¿e dotychczasowe wykorzystanie
przyznanej mocy oraz liczba zain-
stalowanych odbiorników jest nie-
wielka. W najbli¿szym czasie na-
le¿y siê wiêc liczyæ ze znacznym
wzrostem u¿ytkowanej mocy
w gospodarstwie, co bêdzie wp³y-
wa³o nie tylko na wzrost zapotrze-
bowania mocy na terenach wiej-
skich, ale wp³ynie bezpoœrednio
na dodatkowe obci¹¿enie ju¿
nadwyrê¿onej i wyeksploatowanej
instalacji, czego konsekwencj¹ jest
zwiêkszenie zagro¿enia po¿aro-
wego od instalacji.

Ocena instalacji przez u¿yt-

kowników: Z badañ wynika, ¿e
u¿ytkownicy w ma³ym procencie
zg³aszaj¹ dysfunkcjê instalacji.
W mniemaniu wiêkszoœci, instala-
cja jest wygodna i bezpieczna oraz
mo¿e pozostaæ w dotychczaso-
wym stanie. Przeczy temu czêsto
wiek instalacji oraz 62% stosowa-
nie przed³u¿aczy i rozga³êŸni-
ków. W opinii ankieterów u du¿ej
czêœci respondentów (mimo poin-
formowania przez so³tysów o ce-
lu ankietyzacji) widoczna by³a
obawa przed restrykcjami z powo-
du niesprawnej instalacji. Poza

tym nale¿y rozwa¿yæ nisk¹ œwia-
domoœæ techniczn¹ mieszkañców
wsi. Instalacja dla czêœci respon-
dentów wydaje siê wygodna, co
mo¿e wynikaæ z przyzwyczajenia
i niewiedzy o zaletach dobrze wy-
konanej instalacji. Zwraca uwagê
6 zg³oszonych przypadków pora-
¿enia pr¹dem.

Ocena instalacji przez ankiete-

rów: Uczniowie – ankieterzy doko-
nali te¿ samodzielnej oceny ogl¹-
danych instalacji, w tym instalacji
odgromowych budynków. Wyniki
ich obserwacji zebrano w tabelach
1 i 2, zgadzaj¹ siê one z wynika-
mi badañ. Zwraca uwagê bardzo
s³aby stan instalacji odgromo-
wych: ocenê „z³y” otrzyma³o
38% budynków. Z badañ wynika,
¿e instalacje odgromowe s¹ za-
mieszczone tylko na niewielkim
procencie badanych budynków
(148/724).

wnioski

z ankiet

Wniosek 1: Z kryterium wieko-

wego do 2006 r. oraz kryterium ro-
dzaju uk³adu sieciowego (58%
TNC) do wymiany instalacji kwali-
fikowaæ siê bêdzie ok. 50 % bu-
dynków. Na terenie ca³ego powia-
tu ostrzeszowskiego mo¿e to doty-
czyæ oko³o 3 500 budynków mie-
szkalnych terenów wiejskich.
Przyjmuj¹c wstêpnie œredni koszt
wymiany instalacji na poziomie
7000 z³ /budynek, ca³kowite ko-
szty w skali powiatu szacuje siê na
ok. 25 mln z³ w ci¹gu 10 lat.

Wniosek 2: Nale¿y siê

spodziewaæ pewnego wzrostu licz-
by (a zarazem mocy) odbiorników,

Wykres 1

Wykres 2

28

www.elektro.info.pl

2/2003

szczególnie z uk³adami elektro-
nicznymi (m.in. komputery), wzro-
œnie wiêc zapotrzebowanie na
ochronê przepiêciow¹, któr¹ po-
siada tylko ok. 20% instalacji
u¿ytkowanych do 5 lat.

Wniosek 3: Potrzebê wymiany

instalacji widzi tylko 50% u¿yt-
kowników budynków kwalifikuj¹-
cych siê wg ankietuj¹cych do wy-
miany instalacji. Powodem jest ni-
ska œwiadomoœæ techniczna lud-
noœci wiejskiej oraz obawa przed
administracyjnym nakazem wy-
miany instalacji przy braku mo¿li-
woœci finansowych mieszkañców.

Wniosek 4: Stan techniczny in-

stalacji odgromowej w badanych
budynkach jest zazwyczaj gorszy
od stanu pozosta³ych instalacji.

Wniosek 5: Liczba zankieto-

wanych budynków i miejscowo-
œci w ró¿nych punktach powiatu
pozwala wysnuæ wniosek

o podobnej sytuacji w zakresie
stanu technicznego instalacji
elektrycznych w ca³ym powiecie
ostrzeszowskim i co najmniej
zbli¿onej w odniesieniu do woje-
wództwa wielkopolskiego.

budynki
pilota¿owe

Kolejnym etapem Programu sta-

³o siê, po akceptacji ze strony part-
nerów i sponsorów, przygotowanie
pilota¿owej wymiany instalacji w 5
wytypowanych budynkach mieszkal-
nych po³o¿onych w 4 z 9 ankiety-
zowanych wsi. Dziêki deklaracjom
regionalnych firm elektroinstalacyj-
nych oraz zaanga¿owaniu sponso-
rów, koszty wymiany w ca³oœci po-
kryli sponsorzy. Projekty zmodernizo-
wanych instalacji przygotowane zo-
sta³y dla objêtych wymian¹ budyn-
ków równie¿ bezp³atnie – przez na-

sz¹ pracowniê projektow¹
„VoltAmper”.

W etap wymiany pilota¿owej

po raz kolejny zostali równie¿ za-
anga¿owani uczniowie naszej
szko ³ y, którzy w ramach praktyk
zawodowych, pod nadzorem firm
instalacyjnych, uczestniczyli
w pracach wykonawczych. O po-
trzebie akcji najlepiej mówi stan
techniczny w wytypowanych bu-
dynkach. W wielu przypadkach
by³a to instalacja z czasów elek-
tryfikacji wsi (ok. 35- i 40-letnia),
w której od tamtych czasów prak-
tycznie nie dokonano ¿adnych

zmian czy modyfikacji, a je¿eli by-
³y przeprowadzane jakieœ remon-
ty, to ewidentnie samodzielnie.

kwalifikacja

budynków

Kwalifikacje budynków prze-

prowadzono wed³ug nastêpuj¹-
cych kryteriów:

n

stanu technicznego instalacji
wed³ug badañ ankietowych,

n

oglêdzin instalacji przez przed-
stawicieli pracowni projektowej
– koordynatorów programu,

Tabela 1

Tabela 2

Wykres 3

Fot. 1 Przyk³ad zastanego stanu

instalacji

Fot. 2 Przyk³ad wyeksploatowanej

instalacji hydroforu

Fot. 3 Przyk³ad przeci¹¿onego

gniazda

Fot. 4 Przyk³ad wyeksploatowanej

instalacji si³owej budynku
gospodarczego

29

2/2003

www.elektro.info.pl

n

zgody w³aœcicieli budynków na
wykonywanie prac,

n

po³o¿enia obiektu na mapie
powiatu,

n

zakresu koniecznych prac w ze-
stawieniu z mo¿liwoœci¹ uzy-
skania materia³ów,

n

wzglêdów spo³ecznych,

Wybrane budynki to obiekty

o instalacjach najbardziej wyeks-
ploatowanych, w których wszyst-
kie odbiorniki stanowi¹ jeden lub
najwy¿ej dwa obwody. W poszcze-
gólnych pomieszczeniach by³o za-
instalowane jedno lub najwy¿ej
dwa gniazda wtyczkowe, a odbior-
niki zasilane by³y z rozga³êŸni-
ków i przed³u¿aczy.

za³o¿enia

projektowe

Opracowane nowoczeœnie in-

stalacje maj¹ nastêpuj¹ce ele-
menty i cechy:

n

Przy³¹cze wykonane przewo-
dem izolowanym.

n

Wewnêtrzna linia zasilaj¹ca
[WLZ] o przekroju 16 mm

2

Cu.

n

Z³¹cze pomiarowo-bezpieczni-
kowe na zewnêtrznej œcianie
budynku, zawieraj¹ce urz¹dze-
nia ochrony przeciwprzepiêcio-
wej klasy B oraz wy³¹cznik
ró¿nicowopr¹dowy (FI) 300
mA selektywny, stanowi¹cy
ochronê przed po¿arem w in-
stalacji.

n

Rozdzielnica mieszkaniowa –
zawieraj¹ca zabezpieczenia ob-
wodowe, wy³¹czniki ró¿nico-
wopr¹dowe (FI) 30 mA oraz
urz¹dzenia ochrony przepiêcio-
wej klasy C.

n

Instalacja gniazd wtyczkowych
220 V podzielona na obwody,
w tym wydzielone obwody dla
pralki automatycznej, podgrze-
wacza wody oraz odbiorników
kuchni. W wyznaczonym punk-
cie zainstalowane gniazdo
z ochronnikiem aparatowym.

n

Instalacja oœwietlenia wewnê-
trznego podzielona na dwa ob-
wody zasilane z ró¿nych faz,
przy czym przewidziano zain-

podsumowanie

Wa¿nym elementem eduka-

cyjno-promocyjnym dla Progra-
mu sta³a siê uroczystoœæ pod-
sumowania etapu budynków pi-
lota¿owych. W

spotkaniu,

oprócz instytucji i firm wspiera-
j¹cych przedsiêwziêcie, wziêli
równie¿ udzia³ przedstawiciele
samorz¹dów wiejskich. Okolicz-
noœciowy referat o potrzebie mo-
dernizacji wyg³osi³ A. Boczkow-
ski (fot.11). Elementem podsu-
mowania etapu sta³a siê rów-
nie¿ wizyta uczestników spotka-
nia w zmodernizowanych gospo-
darstwach (fot.12 i 13).

plany

n

Okreœlenie szczegó³owych ko-
sztów jednostkowych wymiany
instalacji.

stalowanie œciemniacza oœwie-
tlenia w sypialni i 2 kinkietów.

n

Instalacja oœwietlenia zewnê-
trznego z³o¿ona z 2 opraw ¿a-
rowych szczelnych oraz oprawy
z czujnikiem ruchu.

n

Instalacja domofonowa.

n

Po³¹czenia wyrównawcze,
sprowadzone przez szynê wy-
równawcz¹ do uziomu instala-
cji odgromowej.

n

Instalacja odgromowa.

n

Projekt i wykonawstwo objê³o
równie¿ zmodernizowanie in-
stalacji budynków gospodar-
czych, w tym instalacji si³owej
dla produkcji rolniczej.

Etap wykonawstwa nowocze-

snych instalacji ilustruj¹ zdjêcia
wykonane w czasie prac moderni-
zacyjnych (fot. 5 – 7) oraz zdjê-
cia powykonawcze przedstawiaj¹-
ce zainstalowan¹ aparaturê
i osprzêt (fot. 8 – 10).

n

Akcja propagandowa: promocja
w terenie, spotkania indywidu-
alne, telefon dy¿urny, promocja
w mediach.

n

Nowe kierunki: opracowanie
statystyki po¿arów i pora¿eñ
w regionie (Ÿród³o- Stra¿ Po-
¿arna, tow. ubezpieczeñ).

n

Przygotowanie etapu powszech-
nej wymiany. Nadrzêdnym ce-
lem jest jednak realizacja III
etapu programu – powszechnej
regionalnej modernizacji. Sta-
wia ona przed Spo³ecznym Ko-
ordynatorem Programu – pra-
cowni¹ projektow¹ „VoltAm-
per” przy Zespole Szkó³ Zawo-
dowych Nr 2 w Ostrzeszowie –
nowe wyzwania. Wiadomo, ¿e
w obecnej sytuacji materialnej
przeciêtnego prywatnego w³a-
œciciela budynku nie bêdzie
staæ na taki wydatek, wiêc mi-
mo ¿e rzeczywisty stan instala-
cji jest bardzo z³y, nie mo¿e
byæ mowy o powszechnoœci

Fot. 5, 6, 7 Uczniowie Technikum Elektrycznego przy ZSZ nr 2 w Ostrzeszowie w trakcie prac monta¿owych w budynku

objêtym Programem

30

www.elektro.info.pl

2/2003

programu bez pomocy z zew-
n¹trz. Podjêto starania id¹ce
w kierunkach: uzyskania pomo-
cy z europejskiego funduszu
modernizacji wsi SAPARD lub
z innych Ÿróde³, rozpoznania
mo¿liwoœci ³agodnego kredy-
towania czêœci kosztów, pozy-
skania sprzymierzeñców wœród
nowych instytucji zainteresowa-
nych programem.

Naszym sojusznikiem w tych

staraniach byæ mo¿e stanie siê
stowarzyszenie „Ostrzeszowski In-
kubator Przedsiêbiorczoœci”,
z którym odbyliœmy wstêpne roz-
mowy. Liczymy te¿ na inne insty-
tucje wspieraj¹ce.

q

Fot. 8 Widok na zainstalowane z³¹cze kontrolno-pomiarowe(Elmonter) oraz

oprawê numerow¹ (Ensto)

Fot. 11 Referat podczas uroczystoœci podsumowania II etapu

(mgr A. Boczkowski)

Fot. 12, 13 Prezentacja zainstalowanego z³¹cza i rozdzielnic

Fot. 9 Przyk³ad zainstalowanych

rozdzielnic mieszkaniowych
(Legrand)

Fot. 10 Rozdzielnica si³owa (Bals)

zainstalowana przy budynku
gospodarczym