Caravaggio- podaj przykłady typowych dzieł, dokonaj analizy środków artystycznego
wyrazu, określ ich związki z epoką, znaczenie jego twórczości dla malarstwa barokowego.

CARAVAGGIO (MICHAŁ ANIOŁ CARAVAGGIO) – pierwszy artysta barokowy otwierający
zagadnienia charakterystyczne dla malarstwa tego stylu, wzór do naśladowania przez innych
barokowych artystów. Do ukazania realizmu Caravaggio używał ostrego światłocienia co jest
widoczne np. w „Powołaniu św. Mateusza”. Naturę i jej zjawiska pojmuje bezpośrednio i
uczuciowo. Jego obrazy są ujęte „fotograficznie”: gesty, zjawiska, pejzaże są przedstawione
realistycznie. Ruchy postaci są spokojne. Tonacja barwna jest ciemna, zawężona, bardzo
ciepła. W baroku ogromne znaczenie mają zagadnienia takie jak światło i ruch, artysta
wrażenie światła uzyskiwał kontrastami walorowymi. Zazwyczaj był to światło sztuczne i
padało z niewidocznego punktu na obrazie. Ruch postaci jest ruchem aktywnym,
zaobserwowany w danym momencie (nie zapozowany). Dzięki gwałtownym kontrastom
form i kierunków ruch odczuwamy w całym dziele. Gama barwna jest silnie zawężona,
podporządkowana relacjom walorowym.

CARAVAGGIONIŚCI: nurt w okresie malarstwa barokowego. Pierwsi caravaggioniści to
GIOVANNI BAGLIONE i ORAZIO GENTILESCHI, który upowszechnił styl Caravaggia w Anglii na
dworze Karola I. Córka Gentileschiego, ARTEMISIA była uznawana za najzdolniejszą artystkę
ruchu caravaggionistów. W następnym pokoleniu do caravaggionistów należeli przede
wszystkim: CARLO SARACENI, BARTOLOMEO MANFREDI i ORAZIO BORGIANNI.

Krótki pobyt Caravaggia w Neapolu spowodował powstanie szkoły neapolitańskich
caravaggionistów. Do czołowych postaci tego nurtu w Neapolu zaliczane są Giovanni Battista
Caracciolo i Carlo Sellitto. Na północ Europy nurt dotarł za pośrednictwem grupy katolickich
artystów z Utrechtu, zwanych później utrechckimi caravaggionistami. Na początku XVII wieku
studenci z Holandii odbyli podróż do Rzymu. Po powrocie studentów na północ styl,
zapożyczony od Caravaggia, kwitł jednak krótko, ale intensywnie w latach dwudziestych XVII
wieku. Do holenderskich caravaggionistów zaliczani są Hendrick ter Brugghen, Gerrit van
Honthorst, Andries Both i Dirck van Baburen. Malarstwo miało wpływ na wiodących artystów
Baroku: Rubensa, Vermeera, Rembrandta i Velazqueza.

Znane dzieła artysty:

POWOŁANIE ŚW. MATEUSZA

Scena, w której Chrystus powołuje do służby Mateusza. Obraz podzielony jest na dwie części.
Mateusz siedzi przy stole w towarzystwie czterech współpracowników zajętych liczeniem
pieniędzy. Są to mężczyźni w różnym wieku, ubrani w jaskrawe ubrania, z kapeluszami na
głowie. Z prawej strony jest Chrystus, który wszedł do środka w towarzystwie św. Piotra.
Jezus wskazuje na Mateusza. Mateusz jest zaskoczony, naśladuje gest Chrystusa i kieruje
rękę na własną pierś. W oknie przedstawionym nad sceną dominuje ciemny znak Krzyża,
również układ postaci układa się w ten znak zapowiadający męczeńską śmierć Zbawiciela i
trud czekający wybranego Mateusza.

KOSZ Z OWOCAMI

MĘCZEŃSTWO ŚW. MATEUSZA

Obraz przedstawia śmierć św. Mateusza. W centralnym punkcie kompozycji
Caravaggio umieścił leżącego na ziemi świętego w szatach kapłańskich, którego przytrzymuje
za prawą rękę oprawca z mieczem w dłoni. Po obydwu stronach sceny męczeństwa widoczni
są przerażeni świadkowie śmierci Mateusza, którzy, dramatycznie gestykulując, odsuwają się
od zabójcy. Jedna z postaci w tle ma rysy twarzy samego Caravaggia. Z obłoków tymczasem
spływa anioł, wręczając Mateuszowi palmę męczennika.

ZŁOŻENIE DO GROBU

Pojawia się ciemne tło, typowe dla obrazów Caravaggio. Kompozycja obrazu jest zamknięta,
głowy przedstawionych postaci tworzą półelipsę, która podkreśla dynamikę całości
przedstawienia. Caravaggio przedstawił pięć postaci biorących udział w scenie, ciało
Zbawiciela unoszą św. Jan Apostoł i św. Nikodem. Za nimi stoją trzy Marie, Matka Boża,
Maria Kleofasowa i Maria Magdalena.

WIECZERZA W EMAUS WRÓŻĄCA CYGANKA

ŚMIERĆ MATKI BOSKIEJ

Obraz ukazuje 11 uczniów zebranych wokół zmarłej przed chwilą Marii, której ciało zostało
przykryte brązowym płaszczem. Scena rozgrywa się w pustym pomieszczeniu z łóżkiem,
krzesłem i misą. Jedyną ozdobą tego otoczenia jest czerwona zasłona, przewieszona przez
belkę pod sufitem. Światło padające z lewej strony oświetla twarze zebranych, koncentrując
się na postaci zmarłej Marii.

NAWRÓCENIE SZAWŁA

BACHUS CHORY KONCERT