Aleksander Jackiewicz: „Moja historia kina” (fragmenty)

1.

Kinematograf Lumiére’a

2.

Spektakle Edisona

3.

Kino Mélièsa

4.

Film d’Art

5.

Kino Feuillade’a:

●

początkowo scenarzysta Gaumont, potem reżyser

●

burleski, próby melodramatu

●

w odpowiedzi na „Film d’Art” kręci opowieści biblijne i dramaty historyczne (seria „Film esthétique”)

●

równocześnie seria przygód Bébé oraz inne serie, np. „Takie jest życie” (pokazywanie „prawdziwego
życia” na ekranie, np. „Biała mysz” 1911)

●

seriale Feuillade’a: „Fantômas” (1913-1914, 5 filmów, sprytny morderca, brak zjawisk
nadprzyrodzonych), „Judex” (1917-1918), „Wampiry” (1915-1916, Irma Vep, wyk. Musidora)

●

„film jest (...) rozrywką dla oczu i umysłu. Wartość tej rozrywki mierzy się zainteresowaniem, jakim
darzy ją tłum, dla którego została zrobiona”

●

Resnais: „Mówi się że istnieje w kinie tradycja Mélièsa i Lumiére’a; wydaje się że istnieje także
tendencja Feuillade’a, która znakomicie wykorzystuje fantastykę Mélièsa i realizm Lumiére’a”

6.

Włoska epika

7.

Gramatycy z Brighton

8.

Zaczął Porter

●

studiował strukturę narracji filmowej na Mélièsie

●

pierwszy film godny uwagi – „Życie amerykańskiego strażaka” (1902)

●

„Mysz w szkole sztuk pięknych” – zbliżenie

●

„Napad na ekspres” (1903): trzy wątki, łączące się pod koniec

●

„Życie amerykańskiego kowboja” (1903?)

9.

Griffith

10. Powstaje western
●

„Napad na ekspres” uważany za pierwszy western

a.

Gilbert M. Anderson:

●

właściwym twórcą wczesnego westernu jest aktor i reżyser, który stworzył ekranową postać Broncho
Billy’ego.

●

Zaczynał u Portera, gdzie nauczył się aktorstwa.

●

Broncho Billy: zły i dobry, szlachetny, ale nie wolny od grzechu. Cechy bohatera: kopulasty kapelusz,
chustka na szyi.

●

Fabuły jego filmików były proste, ale opały, w jakie wpadał bohater – skomplikowane.

b.

Thomas Harper Ince:

●

„on to niedługo z raczkującego filmu cowboyskiego zrobił jeden z najważniejszych gatunków kina.
Nie poprzestając zresztą na tym: stworzył zasady nowoczesnej reżyserii i produkcji filmowej, które w
Ameryce przetrwały długie lata”.

●

Wynajmuje cyrk kowbojski „Ranch 101” z trupą kowbojów i Indian, buduje obszerne studio, kręci
filmy.

●

Ince w porównaniu z (nienajlepszymi) westernami Griffitha oszczędza opisów wstępnych, wiele
wątków, sprawność narracji, autentyczny dramat człowieka.

c.

William Hart:

●

wychowany na westernowych spektaklach scenicznych, stworzył (początkowo w filmach Ince’a)
sylwetkę znacznie mniej prymitywną od Broncho Billy’ego.

●

Zwany „Błękitnookim” Hartem.

●

Filmy: „Bramy piekła”, „Błękitnooki Rowden”, „Rogatka” (1920), „O’Malley z policji konnej” (1921)

d.

Tom Mix:

●

występował w cyrku „Ranch 101”, początkowo grał w zespole pułkownika Williama Selliga, w 1917
przeniósł się do wytwórni „Fox”, gdzie stworzył swoją wersję westernu, która niedługo podbiła świat,
dystansując nawet Harta

●

western Mixa był atrakcyjnym spektaklem z bohaterem niby z przygodowej baśni; filmy akcji

atrakcje: ucieczki i pogonie, mistyfikacje, zasadzki; humor; kowboj bez wad, tylko zalety
11. Wczesna burleska

a.

Max Linder

●

jeden z przedstawicieli francuskiej burleski, jego poprzednikiem był m.in. Jean Durand (klown rodem
z music-halli, niszczący wszystko dookoła, przygody pełne poezji absurdu – co wpłynęło na burleskę
Sennetta)

1

●

zaczynał od sceny, w kinie od razu (film „Początki łyżwiarza”) stworzył sylwetkę: młody pan z
wąsikami, niewielki i zgrabny, w czarnym surducie, w spodniach w paski, noszącego krawat z perłą, w
cylindrze albo meloniku na głowie

●

przywiązanie do rzeczywistości i prawdopodobieństwa, formalnie podobne niestety do music-hallu czy
wodewilu

●

jeździł po różnych krajach, improwizując swoje filmy i kręcąc tam

●

jego karierę przerwała wojna

●

w 1915 roku zaproszony przez Essanay, ma zastąpić Chaplina, lecz Max szybko stamtąd wrócił; zrobił
w USA potem jeszcze trzy długie metraże, ale żaden nie odniósł sukcesu – publiczności podobały się
bardziej dramatyczne burleski Chaplina

b.

Mack Sennett i jego „stajnia”

●

początkowo grał w różnych filmach, sukces odniósł w komedyjce Griffitha „Maszt” (1909),

●

zajął w „Biographie” pozycję realizatora komedii, od których odstąpił Griffith

●

swobodę dało mu dopiero założenie wytwórni „Keystone” (1912), budując studio filmowe w Edendale

●

„stajnia” („Keystone Cops”, „Bathing Beauties” m.in. Gloria Swanson czy Clara Bow; Mabel
Normand, Fatty Arbuckle, Mack Swain, Ford Sterling, Slim Summerville, Chester Conklin, Ben
Turpin) – przerysowany wygląd i humor.

●

Sennet pisał scenariusze, reżyserował improwizując, produkował...

●

uważał montaż za najważniejszy moment w realizacji dzieła, który nadawał słynne keystonowskie
tempo

●

realizacja pełnometrażowych burlesek, m.in. „Dramatyczna kariera Mabel” (1913), ale wydłużający się
metraż w końcu spowodował upadek Sennetta.

●

bankructwo „Paramountu” w 1935 położyło ostateczny kres jego dziełu.

12. Z moderny

a.

Dania - Asta Nielsen

●

rozwój duńskiego przemysłu filmowego (1908-1915), wytwórnia „Nordisk”

●

od początku udział artystów teatru, scenariusze pisali dziennikarze

●

zasada smutnego zakończenia

●

„Przepaść” (1910, Asta Nielsen, reż. Urban Gad): zmienne plany, wiarygodne przedmioty,
zamieszkałe wnętrza, żywy ludzki tłum, brak zbliżeń

●

„Błazen” (1917, reż. A.W.Sandberg), chętnie używa zbliżeń

●

Asta Nielsen to typ kobiety fatalnej, jednak nie wampa.

●

„Zatracona uliczka” (1925, zrealizowany w Niemczech film Pabsta) – spotkanie dwóch pokoleń
gwiazd: Asty Nielsen i Grety Garbo

b.

Włochy – D’Annunzio

●

bohaterowie D’Annunzia – zgodnie z modernistyczną modą – były to figury pogańskie, amoralne
i „nadludzkie”

●

„odpowiednikiem hollywoodzkiej star była tu diva (...) Prawzorem wszystkich div była Francesca
Bertini, która wystąpiła po raz pierwszy przed obiektywem w wieku 16 lat w filmie Bogini morza
(1904). Sławę gwiazdy zyskała 10 lat później, gdy w Historii Pierrota (1913) objawiła talent
dramatyczny o niezwykłej sile wyrazu. Potrafiła z jednakowym przekonaniem grać proste dziewczyny
(Assunta Spina, 1915) co salonowe piękności (Dama kameliowa, 1915) Jej skazane na cierpienie
bohaterki były jakby zapowiedzią kreacji Grety Garbo.”

●

rywalką Bertini była Pina Menichelli, „Opowieść o ubogim młodzieńcu” (1920): obdarzona bujnym
temperamentem, w filmie tym gra jednak powściągliwie

●

Lyda Borelli: uosabia prawdziwy temperament włoski, „Ćma” (Carmine Gallone, 1916), „okryta
rozpuszczonymi włosami pada na ziemię, wije się i wybałusza oczy, wreszcie bije niewiernego
mężczyznę, po czym twarz jej nieruchomieje, a kochanek odprowadza ją pysznymi schodami niby
somnambuliczkę”

c.

Rosja - Mozżuchin

●

stawiał pierwsze kroki dublując duńskich amantów w nieszczęśliwych scenach końcowych, jeśli w
oryginale przypadkiem wszystko kończyło się dobrze,

●

potrafił wyrażać graną przez siebie postać; to jego twarzy użył w swoim eksperymencie montażowym
Kuleszow

●

największy sukces artystyczny osiągnął Mozżuchin w filmie Jakowa Protazanowa, „Ojciec Sergiusz”
(1918): postać przez niego grana jest człowiekiem z tego świata – żywa, wypukła, zmysłowa.

1