Aleksander Jackiewicz: „Moja historia kina” (fragmenty)
Kinematograf Lumiére'a
Spektakle Edisona
Kino Mélièsa
Film d'Art
Kino Feuillade'a:
początkowo scenarzysta Gaumont, potem reżyser
burleski, próby melodramatu
w odpowiedzi na „Film d'Art” kręci opowieści biblijne i dramaty historyczne (seria „Film esthétique”)
równocześnie seria przygód Bébé oraz inne serie, np. „Takie jest życie” (pokazywanie „prawdziwego życia” na ekranie, np. „Biała mysz” 1911)
seriale Feuillade'a: „Fantômas” (1913-1914, 5 filmów, sprytny morderca, brak zjawisk nadprzyrodzonych), „Judex” (1917-1918), „Wampiry” (1915-1916, Irma Vep, wyk. Musidora)
„film jest (...) rozrywką dla oczu i umysłu. Wartość tej rozrywki mierzy się zainteresowaniem, jakim darzy ją tłum, dla którego została zrobiona”
Resnais: „Mówi się że istnieje w kinie tradycja Mélièsa i Lumiére'a; wydaje się że istnieje także tendencja Feuillade'a, która znakomicie wykorzystuje fantastykę Mélièsa i realizm Lumiére'a”
Włoska epika
Gramatycy z Brighton
Zaczął Porter
studiował strukturę narracji filmowej na Mélièsie
pierwszy film godny uwagi - „Życie amerykańskiego strażaka” (1902)
„Mysz w szkole sztuk pięknych” - zbliżenie
„Napad na ekspres” (1903): trzy wątki, łączące się pod koniec
„Życie amerykańskiego kowboja” (1903?)
Griffith
Powstaje western
„Napad na ekspres” uważany za pierwszy western
Gilbert M. Anderson:
właściwym twórcą wczesnego westernu jest aktor i reżyser, który stworzył ekranową postać Broncho Billy'ego.
Zaczynał u Portera, gdzie nauczył się aktorstwa.
Broncho Billy: zły i dobry, szlachetny, ale nie wolny od grzechu. Cechy bohatera: kopulasty kapelusz, chustka na szyi.
Fabuły jego filmików były proste, ale opały, w jakie wpadał bohater - skomplikowane.
Thomas Harper Ince:
„on to niedługo z raczkującego filmu cowboyskiego zrobił jeden z najważniejszych gatunków kina. Nie poprzestając zresztą na tym: stworzył zasady nowoczesnej reżyserii i produkcji filmowej, które w Ameryce przetrwały długie lata”.
Wynajmuje cyrk kowbojski „Ranch 101” z trupą kowbojów i Indian, buduje obszerne studio, kręci filmy.
Ince w porównaniu z (nienajlepszymi) westernami Griffitha oszczędza opisów wstępnych, wiele wątków, sprawność narracji, autentyczny dramat człowieka.
William Hart:
wychowany na westernowych spektaklach scenicznych, stworzył (początkowo w filmach Ince'a) sylwetkę znacznie mniej prymitywną od Broncho Billy'ego.
Zwany „Błękitnookim” Hartem.
Filmy: „Bramy piekła”, „Błękitnooki Rowden”, „Rogatka” (1920), „O'Malley z policji konnej” (1921)
Tom Mix:
występował w cyrku „Ranch 101”, początkowo grał w zespole pułkownika Williama Selliga, w 1917 przeniósł się do wytwórni „Fox”, gdzie stworzył swoją wersję westernu, która niedługo podbiła świat, dystansując nawet Harta
western Mixa był atrakcyjnym spektaklem z bohaterem niby z przygodowej baśni; filmy akcji
atrakcje: ucieczki i pogonie, mistyfikacje, zasadzki; humor; kowboj bez wad, tylko zalety
Wczesna burleska
Max Linder
jeden z przedstawicieli francuskiej burleski, jego poprzednikiem był m.in. Jean Durand (klown rodem z music-halli, niszczący wszystko dookoła, przygody pełne poezji absurdu - co wpłynęło na burleskę Sennetta)
zaczynał od sceny, w kinie od razu (film „Początki łyżwiarza”) stworzył sylwetkę: młody pan z wąsikami, niewielki i zgrabny, w czarnym surducie, w spodniach w paski, noszącego krawat z perłą, w cylindrze albo meloniku na głowie
przywiązanie do rzeczywistości i prawdopodobieństwa, formalnie podobne niestety do music-hallu czy wodewilu
jeździł po różnych krajach, improwizując swoje filmy i kręcąc tam
jego karierę przerwała wojna
w 1915 roku zaproszony przez Essanay, ma zastąpić Chaplina, lecz Max szybko stamtąd wrócił; zrobił w USA potem jeszcze trzy długie metraże, ale żaden nie odniósł sukcesu - publiczności podobały się bardziej dramatyczne burleski Chaplina
Mack Sennett i jego „stajnia”
początkowo grał w różnych filmach, sukces odniósł w komedyjce Griffitha „Maszt” (1909),
zajął w „Biographie” pozycję realizatora komedii, od których odstąpił Griffith
swobodę dało mu dopiero założenie wytwórni „Keystone” (1912), budując studio filmowe w Edendale
„stajnia” („Keystone Cops”, „Bathing Beauties” m.in. Gloria Swanson czy Clara Bow; Mabel Normand, Fatty Arbuckle, Mack Swain, Ford Sterling, Slim Summerville, Chester Conklin, Ben Turpin) - przerysowany wygląd i humor.
Sennet pisał scenariusze, reżyserował improwizując, produkował...
uważał montaż za najważniejszy moment w realizacji dzieła, który nadawał słynne keystonowskie tempo
realizacja pełnometrażowych burlesek, m.in. „Dramatyczna kariera Mabel” (1913), ale wydłużający się metraż w końcu spowodował upadek Sennetta.
bankructwo „Paramountu” w 1935 położyło ostateczny kres jego dziełu.
Z moderny
Dania - Asta Nielsen
rozwój duńskiego przemysłu filmowego (1908-1915), wytwórnia „Nordisk”
od początku udział artystów teatru, scenariusze pisali dziennikarze
zasada smutnego zakończenia
„Przepaść” (1910, Asta Nielsen, reż. Urban Gad): zmienne plany, wiarygodne przedmioty, zamieszkałe wnętrza, żywy ludzki tłum, brak zbliżeń
„Błazen” (1917, reż. A.W.Sandberg), chętnie używa zbliżeń
Asta Nielsen to typ kobiety fatalnej, jednak nie wampa.
„Zatracona uliczka” (1925, zrealizowany w Niemczech film Pabsta) - spotkanie dwóch pokoleń gwiazd: Asty Nielsen i Grety Garbo
Włochy - D'Annunzio
bohaterowie D'Annunzia - zgodnie z modernistyczną modą - były to figury pogańskie, amoralne i „nadludzkie”
„odpowiednikiem hollywoodzkiej star była tu diva (...) Prawzorem wszystkich div była Francesca Bertini, która wystąpiła po raz pierwszy przed obiektywem w wieku 16 lat w filmie Bogini morza (1904). Sławę gwiazdy zyskała 10 lat później, gdy w Historii Pierrota (1913) objawiła talent dramatyczny o niezwykłej sile wyrazu. Potrafiła z jednakowym przekonaniem grać proste dziewczyny (Assunta Spina, 1915) co salonowe piękności (Dama kameliowa, 1915) Jej skazane na cierpienie bohaterki były jakby zapowiedzią kreacji Grety Garbo.”
rywalką Bertini była Pina Menichelli, „Opowieść o ubogim młodzieńcu” (1920): obdarzona bujnym temperamentem, w filmie tym gra jednak powściągliwie
Lyda Borelli: uosabia prawdziwy temperament włoski, „Ćma” (Carmine Gallone, 1916), „okryta rozpuszczonymi włosami pada na ziemię, wije się i wybałusza oczy, wreszcie bije niewiernego mężczyznę, po czym twarz jej nieruchomieje, a kochanek odprowadza ją pysznymi schodami niby somnambuliczkę”
Rosja - Mozżuchin
stawiał pierwsze kroki dublując duńskich amantów w nieszczęśliwych scenach końcowych, jeśli w oryginale przypadkiem wszystko kończyło się dobrze,
potrafił wyrażać graną przez siebie postać; to jego twarzy użył w swoim eksperymencie montażowym Kuleszow
największy sukces artystyczny osiągnął Mozżuchin w filmie Jakowa Protazanowa, „Ojciec Sergiusz” (1918): postać przez niego grana jest człowiekiem z tego świata - żywa, wypukła, zmysłowa.
1