www.KadryOnline.pl
P
RAWO
P
RACY W
P
RAKTYCE
7
problemów
rozliczania
czasu pracy
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
S
P
IS
T
R
EŚ
C
I
Autorzy
Iwona Jaroszewska-Ignatowska
radca prawny specjalizujący się w prawie pracy
Anna Kolosa
Państwowa Inspekcja Pracy
Katarzyna Szymanowska
specjalista prawa pracy
Wydawca
Katarzyna Sénat
Redaktor
Monika Załuska
Korekta
Zespół
ISBN 978-83-7572-149-2
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2010
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,
www.wip.pl
tel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10
Łamanie, przygotowanie publikacji do wersji elektronicznej
Raster studio
05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. 0-603 59 59 71
1
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
Spis treści
Czas pracy –
7
najczęstszych problemów
2
1. Okres rozliczeniowy – ustalanie i zmiany długości
3
2. Harmonogramy pracy – ustalanie i zmiany
6
3. Praca w ruchu ciągłym
9
4. Nadgodziny – rozliczanie
12
5. Niepełny wymiar czasu pracy
20
6. Pełnienie dyżuru przez pracownika – rekompensata
24
7. Urlop wypoczynkowy a czas pracy
25
Systemy czasu pracy – porównanie
27
Wymiar czasu pracy w 2010 r.
31
Przykładowe obliczenie wymiaru czasu pracy
31
Przykładowe ustalenie liczby dni wolnych od pracy
32
Wymiar czasu pracy i minimalna liczba dni wolnych
w poszczególnych miesiącach 2010 r.
33
www.KadryOnline.pl
S
P
IS
T
R
EŚ
C
I
S
P
IS
T
R
EŚ
C
I
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
2
www.KadryOnline.pl
W
S
T
ęP
CZAS PRACY
–
7
NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW
Czy można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego wydłużyć go? Czy w sytuacji, która
wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracownikowi za jego uprzednią zgodą
rozkład czasu pracy? Jak należy rozliczać godziny nadliczbowe i czas pracy przy zatrudnieniu
na niepełny etat? Między innymi na takie pytania znajdziesz odpowiedź w tej broszurze. Jest
ona poświęcona najczęstszym problemom z zakresu czasu pracy.
Koniecznie przeczytaj:
Jak powinieneś ustalić okres rozliczeniowy czasu pracy i pod jakim warunkiem
możesz go zmienić?
Jak prawidłowo wprowadzać zmiany do harmonogramu czasu pracy?
Co oznacza i na czym polega „łamanie zmian roboczych”?
Jak rozliczać pracę w dni wolne? Co należy się pracownikowi np. za pracę w sobotę?
Kiedy występują nadgodziny i jak je rozliczać?
O czym musisz pamiętać, rozliczając czas pracy niepełnoetatowca?
Jak prawidłowo przeliczyć urlop wypoczynkowy na godziny pracy?
3
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
www.KadryOnline.pl
W
S
T
ęP
1. OKRES ROZLICZENIOWY
– USTALANIE I ZMIANY DŁUGOŚCI
Czy w danej komórce organizacyjnej firmy, w której zaszły zmiany organizacji cza-
su pracy lub inne zmiany organizacyjne (np. zmiana zakresu zadań, połączenie z inną
komórką itp.), można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego zmienić bieg okresów
rozliczeniowych (np. w trakcie okresu rozliczeniowego trwającego od 1 stycznia do
31 marca – zmienić jego bieg poprzez wydłużenie do 30 kwietnia)?
Ustalanie okresów rozliczeniowych
Okresy rozliczeniowe ustala się w:
układzie zbiorowym pracy lub
regulaminie pracy,
obwieszczeniu dla pracowników – jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym
pracy i nie ma obowiązku stosowania regulaminu pracy
(zgodnie z przepisami art. 150 § 1 kp).
Obwieszczenie dla pracowników dotyczące długości okresów rozliczeniowych powinno:
mieć formę pisemną i
być podane do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np.
wywieszone na tablicy ogłoszeń, wyłożone do powszechnego wglądu przy liście obec-
ności, przekazane do wiadomości pracowników drogą elektroniczną – pod warunkiem
że wszyscy pracownicy firmy posługują się komputerami).
Obwieszczenie takie wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wia-
domości pracowników (art. 104
3
kp w związku z art. 150 § 4 kp).
Długość okresu rozliczeniowego – wydłużenie
Czas trwania okresu rozliczeniowego nie może być dowolnie wydłużany, w zależności od
doraźnych potrzeb. Po upływie okresu rozliczeniowego pracodawca ma bowiem obowiązek:
rozliczyć czas pracy pracownika i
wypłacić wynagrodzenie za godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia przeciętnej
tygodniowej normy czasu pracy, jeżeli w tym okresie one wystąpiły.
Przedłużenie okresu rozliczeniowego na dalszy okres byłoby równoznaczne z niewywiązaniem
się z tego obowiązku.
4
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
www.KadryOnline.pl
1.
O
K
R
ES
R
O
z
lI
C
z
En
IO
W
y
–
u
S
Ta
la
n
IE
I z
m
Ia
n
y
d
łu
g
O
Ś
C
I
W razie nadzwyczajnych okoliczności (np. zmiany zakresu obowiązków pra-
cownika, włączenia go do zespołu osób objętych innym okresem rozliczeniowym
czasu pracy) pracodawca ma możliwość zamknięcia biegu dotychczasowego okresu
rozliczeniowego, a następnie wprowadzenia nowego okresu rozliczeniowego.
Jeżeli np. w lutym wystąpiły okoliczności przemawiające za wydłużeniem do końca
kwietnia 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego obejmującego okres od stycznia do
marca, można zamknąć dotychczasowy okres rozliczeniowy z ostatnim dniem lutego,
a następnie wprowadzić okres rozliczeniowy obejmujący marzec i kwiecień.
Długość okresu rozliczeniowego – skrócenie
Ustalony okres rozliczeniowy można – w razie konieczności – zakończyć wcześniej. Nie
można natomiast go wydłużyć: nie można np. z 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego zrobić
nagle okresu 6-miesięcznego. W razie skrócenia okresu rozliczeniowego czas pracy pracow-
ników powinien być rozliczony w sposób analogiczny do uregulowań zawartych w art. 151
6
Kodeksu pracy, stosowanych w razie rozwiązania stosunku pracy w czasie trwania okresu
rozliczeniowego.
PRZYKŁAD
Jeżeli okaże się, że w danym okresie od początku 3-miesięcznego okresu rozli-
czeniowego do dnia jego skrócenia pracownik przepracował więcej godzin, niż by
wynosił nominalny czas pracy w tym okresie (wyliczony zgodnie z art. 130 kp),
pracownikowi należy się – poza wynagrodzeniem za wszystkie przepracowane
godziny – także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (o którym mowa
w art. 151
1
§ 2 kp).
Wydłużenie okresu rozliczeniowego w ustawie antykryzysowej
Od 22 sierpnia 2009 r. obowiązuje tzw. ustawa antykryzysowa, mająca na celu pomoc
przedsiębiorcom w trudnych czasach kryzysu ekonomicznego. Jednym z rozwiązań propono-
wanych przez ustawę jest możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego nawet do 12 mie-
sięcy. Z udogodnienia tego mogą korzystać wszyscy przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. będący osobami fizycznymi, prawnymi
i jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi, którym ustawy przyznają
5
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
www.KadryOnline.pl
1.
O
K
R
ES
R
O
z
lI
C
z
En
IO
W
y
–
u
S
Ta
la
n
IE
I z
m
Ia
n
y
d
łu
g
O
Ś
C
I
1.
O
K
R
ES
R
O
z
lI
C
z
En
IO
W
y
–
u
S
Ta
la
n
IE
I z
m
Ia
n
y
d
łu
g
O
Ś
C
I
zdolność prawną, wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspól-
nicy spółek cywilnych w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przez
działalnością gospodarczą ustawa rozumie natomiast zarobkową działalność wytwórczą,
budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin
ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. To
oznacza, że jednostki, które nie spełniają opisanych warunków (np. urzędy państwowe), nie
podlegają przepisom nowej ustawy.
Wydłużenie okresu rozliczeniowego na podstawie ustawy antykryzysowej dopuszczalne
jest w przypadkach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub
dotyczącymi organizacji czasu pracy. Udogodnienie to powoduje, że pracodawcy będą mieli
większą elastyczność w planowaniu czasu pracy swoich podwładnych.
Dotychczas
Do tej pory pracodawca zatrudniający pracowników np. w miesięcznym
okresie rozliczeniowym musiał zapewnić pracownikowi pracę na ten czas w odpowiednim
wymiarze, a jeśli tego nie zrobił, np. z powodu braku zleceń, musiał za tę pracę i tak zapłacić.
Zaś gdy w innym miesiącu okazywało się, że zleceń jest więcej, praca wykonywana była
w godzinach nadliczbowych, za które pracodawca musiał wypłacać dodatkowe wynagrodzenie.
Teraz
Dzięki 12-miesięcznemu okresowi rozliczeniowemu, pracodawca w miesiącach, w
których jest mało pracy lub nie ma jej w ogóle – może polecać pracownikom pracę w bardzo
małym wymiarze lub wcale, zaś w miesiącach, w których jest jej więcej lub wręcz bardzo
dużo – w podwyższonym wymiarze. Praca zaś w tych wzmożonych okresach nie stanowi pracy
nadliczbowej. Pracodawca oszczędza zatem na dodatkach, które w normalnych warunkach
musiałby wypłacać.
Korzystając z 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego musisz jednak pamiętać o kilku
ważnych zasadach:
zaplanowana w 12 –stu miesiącach praca nie może przekraczać łącznie wymiaru czasu
pracy ustalonego dla tego okresu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 130 kp,
wzmożona praca nie może powodować naruszenia maksymalnych dobowych wymia-
rów czasu pracy obowiązujących w poszczególnych systemach czasu pracy (czyli np.
pracownik zatrudniony systemie podstawowym nie może pracować dłużej niż 8 godz.
na dobę, a w systemie równoważnym więcej niż 12 godz. na dobę) – oraz minimalnych
dobowych i tygodniowych odpoczynków.
miesięczne wynagrodzenie pracownika nie może być niższe od wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę,
harmonogramy czasu pracy muszą być tworzone na okresy co najmniej 2-miesięczne.
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
6
www.KadryOnline.pl
2.
H
a
R
m
O
n
O
g
R
a
m
y
P
R
a
C
y
–
u
S
Ta
la
n
IE
I z
m
Ia
n
y
2. HARMONOGRAMY PRACY
– USTALANIE I ZMIANY
Czy w sytuacji, która wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracow-
nikowi, za jego uprzednią zgodą, harmonogram czasu pracy? Jeżeli nie, to rozumiem,
że harmonogram jest rzeczą „świętą” i można tylko zmienić rozkład czasu pracy, który
powinien być nałożony na harmonogram? W takim przypadku, o ile dobrze rozumiem,
będziemy mieli niestety do czynienia z wypracowanymi nadgodzinami i ich odbiorem,
a co za tym idzie rocznym limitem? Natomiast urlop będziemy musieli nałożyć na obo-
wiązujący go harmonogram, a nie rozkład?
Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym
pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli nie działa ona
u pracodawcy – z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u pra-
codawcy. Kopię porozumienia w terminie 3 dni roboczych należy przekazać okręgowemu
inspektorowi pracy.
Możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego obowiązuje nie dłużej niż do 31 grudnia
2011 r.
(art. 3 ust. 1 i 2, art. 9, art. 34 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu
ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców – Dz.U. nr 125, poz. 1035).
Harmonogram – pojęcie
Wydaje się, że część przedstawionych w powyższym pytaniu wątpliwości wynika z braku
wyraźnego rozróżnienia pojęć: „rozkład czasu pracy” i „harmonogram”. W praktyce harmo-
nogram jest graficznym wyrazem przyjętego rozkładu czasu pracy. Słownik języka polskiego
pod red. prof. Szymczaka (PWN Warszawa) – definiuje wyraz „harmonogram” jako „wykres
obrazujący kolejność i czas trwania poszczególnych czynności w ogólnym planie pracy”.
Rozkład czasu pracy – ustalenie
Rozkład czasu pracy z reguły ustala się na dłuższy okres czasu z odpowiednim wyprzedze-
niem. Czyni się to w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie