Ćwiczenia z Doktryn Polityczno-Prawnych 30.11.2010

1. Uważano, że władza powinna być sprawowana przez osoby, które cechują się cnotą

mądrości. Muszą posiadać pewne specjalne atrybuty – np. mądrość.

•

Król był filozofem lub władcą, który ma doradców pośród filozofów. Jest to czynnik
legitymizujący.

•

Są to elementy sofokracji łączące się z monarchią.

2. Władca - Jednostka, która charakteryzuje się pewnymi cechami zapewnia bezpieczne

bytowanie dużej wspólnoty, poddanej temu władcy.

•

Była to tzw. stara stoła.

3. Stoła średnia – sami Rzymianie to nowa stoła (późna stoła) – np. Seneka, Marek Aureliusz,

Epikles.

4. Myśl Rzymska – nie byli filozofami. Byli skupieni na konkrecie (na faktach i działaniach);

byli przede wszystkim żołnierzami, inżynierami i prawnikami. Nawet jeśli jacyś myśliciele
się pojawili, to czerpali z myśli greckiej, kreując (sami sobie to przypisywali) nowe wizje.
Adoptowali z myśli greckiej to, co im pasowało do aktualnych potrzeb.

5. Do II wieku p. n. e. Trudno mówić o istnieniu jakiejś filozofii rzymskiej . Od II/III w.

oficjalną filozofią rzymską staje się stoicyzm. Zrobili z niego trzy propagandowe hasła:
a) Mówi o kosmopolityzmie (obywatel świata) – Rzym rozszerzał swoje władztwo i dzięki
temu mieli argument popierający ich działania (podboje). Chcieli stworzyć Cesarstwo
Rzymskie.
b) Sofokracja – mówili, że istnieje pewna elita, która jest przeznaczona do władania;
c) Stoicyzm kładł nacisk na pewny rygoryzm moralny; Rzymianie byli konserwatystami.

6. Cechy myśli rzymskiej:

a) konserwatyzm – bardzo nie lubili zmian, a jeśli jakieś miały nastąpić to tylko takie, które
cofały ich do rozwiązań z przeszłości.

•

Aurea Etas – „Złoty wiek” - kiedyś było doskonale,a z czasem jest coraz gorzej.

•

Rok wcześniej było lepiej, niż teraz.

•

Czym dalej od Złotego Wieku tym gorzej.

•

Możliwość naprawy człowieka daje Mos Maiorum (przywilej starszych); trzeba wrócić do
tego, co było kiedyś. Jeśli ten model nie działa to problem istnieje w upadku człowieka, a
nie w modelu.

•

Konserwatyzm rzymski łączył się z pesymizmem.
b) Rzymianie byli brutalni. Był to świat bohaterów i zwycięzców, którzy niczego się nie
bali, a zarazem potępiano słabość, gardzono nią.
c) Ekspansywność – wyjątkowość Rzymu (bo gdyby taki nie był, nie byłoby powodu do
podbijania innych cywilizacji). Plemionom, które się nie poddały, odbierano własne prawo i
nie mogli stosować ius civile. Jego członkowie tracili podmiotowość prawną ; misja Rzymu
dotyczyła bezwzględnego pozbawienia innych podmiotowości. Wszystkie ludy miały być
pod sztandarem Rzymu, by wykluczyć wybuchy wojen w przyszłości.
d) Swoisty nacjonalizm – co nasze to lepsze.

•

Poczucie wyższości, a wręcz pogarda do innych → „Ludzie w spodniach” (było to
stwierdzenie, którym określano Galów. Zwracali w nim pogardliwie uwagę na różnicę w
ubiorze.)

•

Rzym rozniósł cywilizację po całym świecie śródziemnomorskim.

•

Pod względem standardów praw człowieka było strasznie.

•

Starali się przekonać, że są centrum świata i że panują w nim. Odwzorowaniem tej
świadomości rzymskiej była budowa Koloseum, amfiteatrów; Na środku scena (Rzym), a
wokoło państwa mu podległe.

•

Ludy reprezentujące obcą kulturę są trzymane w ryzach.

•

Wędrówka Ludów była powodem rozpadu Rzymu.

•

W czasie dominatu prym zaczęły wieść myśli Dalekiego Wschodu – cezar jest bogiem lub
namiestnikiem boga.

•

W Rzymie zachodnim coraz bardziej zaczęła się rozwijać barbaryzacja; nie mieli własnej
armii, tylko złożonej z najemników, którzy w krótkim czasie (476 r.) zniszczyli ten Rzym;
był to Rzym mało rzymski.

•

Rzeczywiście Rzym padł w 410 r., gdy go splądrowano.

7. Koncepcja Marka Tuliusza Cycerona – był to eklektyk; tworzył na podstawie syntezy myśli

greckiej (Platon, Arystoteles, stoicyzm ← tylko do niego nawiązywał, nie był stoikiem). Żył
w latach 106- 43 p. n. e. <Gdy drugi triumwirat się rozpadł, a pojawił się pryncypat>

–

Mos Maiorum jest najważniejsze, należy powracać do starych rozwiązań rzymskich.
Powoływał się na podstawowe założenia rzymskie. Człowiek jest zwierzęciem społecznym
(a nie „Człowiek człowiekowi wilkiem”)

•

porządek prawno-naturalny – jest wyższy porządek będący układem praw i obowiązków;

•

połączenie tego, co dobre z tym co rozsądne; życie z naturą.

•

Punktem wyjścia jest rodzina (w niej ludzi łączą emocje – miłość); później jest CIVITAS –
POLIS (Ludzi spaja prawo); ponad nimi jest NARÓD (na tym szczeblu ludzi spaja język);
najwyżej jest SOCIETAS HUMANA (spaja ich natura; ktoś jest człowiekiem i dlatego do
niej należy; wielka ludzka wspólnota);

•

SOCIETAS HUMANA ma być powiązana z Cesarstwem.

•

Państwo – Respublica – to rzecz ludu; Lud to nie jest jakaś każda wielka gromada, ale
gromada ludzi, którzy są związani dwoma czynnikami:
a) prawem,
b) pożytkiem płynącym ze wspólnego bytowania.

•

Celem respublici jest zapewnienie obywatelom życia szczęśliwego. Droga do szczęścia
prowadzi przez rozwój cnót. Istnieją prawa i obowiązki, które dotyczą wszystkich ludzi;
prawo nie może ich dodawać, ani eliminować, gdyż normy prawa są dyktowane przez
rozum; wszyscy muszą ich przestrzegać, a kto ich nie przestrzega traci swoje
człowieczeństwo.

•

Prawo natury jest dziełem Boga (który jest w naszym rozumie).

•

Bóg chce, by ludzie łączyli się i tworzyli państwo.

•

Ustrój – konstrukcja republikańska; krytykuje modele jedno władztwa, np. pryncypatu, ale
jednocześnie dochodzi do wniosku, że sytuacja jest taka, że trzeba powołać jakiś
monokratyczny organ, który ma się zająć rządzeniem. Trzeba ten model zreformować. Samą
władzę uznał za prostą konieczność (jedni rządzą, a drudzy władzy podlegają).