OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU

AUDIOWIZUALNEGO W SPRAWIE

ZAMIARU POŁĄCZENIA

PAŃSTWOWYCH INSTYTUCJI

KULTURY: FILMOTEKI NARODOWEJ

I NARODOWEGO INSTYTUTU

AUDIOWIZUALNEGO, OGŁOSZONEGO

PRZEZ MINISTRA KULTURY

I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

W OBWIESZCZENIU Z DNIA

15 LIPCA 2016

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

WSTĘP

1.

CZYM JEST NINA?

1.1.

Digitalizacja w NInA

1.2.

Archiwum NInA

1.3.

UdostępnianiewNInA

1.4.

EdukacjaiNinatekaedu

1.5.

Projektyartystyczneidziałaniawnowejsiedzibie

1.6.

Produkcjeikoprodukcje

1.7.

Wydawnictwa

1.8.

Współpracamiędzynarodowa

1.9.

ProgramWieloletniKultura+

1.10. NInA jako marka

2.

PROJEKTY EUROPEJSKIE

2.1. ZmodernizowanasiedzibaNInAjakoinstytucjaeuropejska
2.2. NInAwprojektacheuropejskich

3.

FUNKCJONALNE ASPEKTY POŁĄCZENIA NARODOWEGO INSTYTUTU

AUDIOWIZUALNEGO I FILMOTEKI NARODOWEJ

3.1. Wypracowaniewłasnychstandardówinorm
3.2. Działaniawizerunkowezwiązanezotwarciemnowejsiedziby
3.3. Przestrzeniemagazynowe
3.4. Możliwościdigitalizacji

4.

REKOMENDACJE

4.1.

Transmedialność

4.2.

NInAjakohub

4.3.

Innowacyjneudostępnianie

4.4.

RejestrowanieiszerokapopularyzacjażyciakulturalnegoPolski

4.5.

Profesjonalizacjasektoradigitalizacyjnego

4.6.

Edukacjamedialna

4.7.

Mediumpubliczne

4.8.

Podsumowanie–terminpołączenia

3

Spistreści

4

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

WSTĘP

Dnia15lipca2016rokuMinisterKulturyupubliczniłobwieszczenie

1

„ozamiarzeiprzyczynach

połączeniapaństwowychinstytucjikulturyFilmotekiNarodowejiNarodowegoInstytutuAudio-
wizualnego”.Wwynikupołączeniapowstaćmanowapaństwowainstytucjakultury:Filmoteka
Narodowa–InstytutAudiowizualny.Jakoprzyczynypołączeniawskazanezostały:„konieczność
zapewnieniawiększejefektywnościdziałańnarzeczzabezpieczaniaiudostępnienianarodowe-
godziedzictwaaudiowizualnego,zeszczególnymuwzględnieniemzbiorówFilmotekiNarodowej
orazpotencjałuwiedzyitechnikiNarodowegoInstytutuAudiowizualnego”.

NiniejszydokumentjestprezentacjąNarodowegoInstytutuAudiowizualnego–zgromadzonej
wiedzy,„know-how”orazmożliwościtechnicznych–wświetleprzyszłegofunkcjonowaniawno-
wejpostaci.Wpierwszejjegoczęściopisujemysyntetyczniedziesięcioletnidorobekinstytucji
wzakresieinnowacyjnegołączeniamisjizachowywaniadziedzictwakulturowegoiwieloaspek-
towegokorzystaniazarchiwów,profesjonalnejdigitalizacjiorazrejestracjiaktualnychzjawisk
polskiejkultury.PrzedstawionaanalizapokazujetakżemiędzynarodowywymiardziałaniaNInA,
funkcjonowanieInstytutuwszerszymplanieglobalnegorynkuaudiowizualnegoiprzemysłów
kultury.Wczęścidrugiejprzedstawiamybieżąceiprzyszłeprojektyeuropejskie,wktórezaanga-
żowanyjestNInA.Częśćtrzeciaporuszakwestiefunkcjonalnychaspektówplanowanejzmiany–
wskazujekonkretnekonsekwencjepołączeniadwóchinstytucji.Częśćczwartatorekomendacje
dotycząceprzyszłegoprofiluorazstrategicznychkierunkówrozwojunowejinstytucji.Wychodzimy
zprzekonania,żejeżeliplanowanazmianamogłabymiećewentualnepozytywneefekty,tomoże
polegaćjedynienarozwinięciuunikatowegodoświadczeniaNInAnapoluzabezpieczenia,produkcji
ipromocjipolskiejkulturyaudiowizualnejitylkopodwarunkiemnieredukowaniazakresudziałań
Instytutudokwestiizabezpieczeniadziedzictwaaudiowizualnegopolskiejkinematografii.

1 http://bip.mkidn.gov.pl/media/dziennik_urzedowy/20160715_obwieszczenie_FInA-15_lipca_2016_r.pdf

5

Wstęp

6

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

7

CzymjestNInA?

1. CZYM JEST NInA?

NarodowyInstytutAudiowizualny(NInA)powstałnabaziezałożonegow2005rokuPolskiego

WydawnictwaAudiowizualnego.1kwietnia2009rokuPolskieWydawnictwoAudiowizualnezosta-
łoprzemianowanenaNarodowyInstytutAudiowizualny.DziśNInAjestinstytucjąznanąnacałym
świecie.

WNInAokreślamymisjęInstytutujednymzdaniem:„Tworzymynowąkulturęaudiowizualną”.

Jesttomożliwedziękimodelowiwielokanałowychdziałań,polegającychnałączeniuzadaniarejestra-
cjibieżącegożyciakulturalnego,koprodukcjinowychdziełfilmowychztwórczymwykorzystaniem
przeszłości–archiwów–poto,bydostrzecwnichnowąwiedzęiinspirację.NInAzajmujesiękulturą
audiowizualnąkompleksowoinowocześnie.Szerokieujęcieobejmujenietylkokinematografię,ale
takżekulturęinternetu,nowemedia,zjawiskazpolamuzyki,teatruisztukiwideo.

Kluczowymaspektemzwiązanymznaturąrozwojuaudiowizualnościjestpostęptechnologiczny.

DlategoNInAnietylkowyznaczanowestandardywrealizacjiswojejmisji–archiwizacji,digitalizacji
inowoczesnegoudostępnianiatreści–aletakżepoddajesamrozwójmedióworazutrwalaniaidys-
trybucjitreścikrytycznemunamysłowi.Programyzzakresuedukacjimedialnej,projektybadawcze
iartystycznerealizowaneprzezInstytutsłużąprodukcjiwiedzyzwiązanejzbieżącąanaliządziedzi-
nyaudiowizualności–zarównowkontekściespołeczno-kulturowym,estetycznym,jakibranżowym.

RdzeniemdziałalnościNInAjesttroskaonajcenniejszepolskieutworyaudiowizualne.Instytut

dbaoniewsensietechnicznym–poprzezprocesyarchiwizacjiidigitalizacji,funkcjonalnym–po-
przezatrakcyjneiskuteczneichrozpowszechnianie,aleteżwsensiespołecznym–poprzezuczy-
nienieichatrakcyjnymzasobem,którymożnabadaćindywidualnie.Dlategobardzoważnymsta-
łymaspektemmisjistatutowejjestposzerzaniegronaodbiorcówdziałańInstytutu–skierowanie
szczególnejuwagiprzedewszystkimnaodbiorcówmłodych,atakżetych,którzymająutrudniony
dostępdokultury.

8

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

1.1 Digitalizacja w NInA

PracowniadigitalizacyjnaNarodowegoInstytutuAudiowizualnegozostałaprzygotowana

zmyśląorealizacjiprocesówcyfryzacjiimożliwościwykonaniazaawansowanychpracnadobrazem
idźwiękiemmateriałówaudiowizualnychpochodzącychzróżnychźródeł.Zpowoduwielorakości
formatówfilmowych,naktórychprzechowywanesąwobecnychczasachzasobyaudiowizualne,
wyposażeniepracownizostałozaprojektowanezarównozmyśląotreściachzachowanychnatra-
dycyjnychtaśmachfilmowych,jakiznajdującychsięnamagnetycznychnośnikachprofesjonalnych
iamatorskich.Celemfunkcjonowaniapracownijestwięcumożliwienieprzeprowadzaniakompletne-
goprocesudigitalizacji,rekonstrukcjicyfrowej,korekcjikoloru,atakżefinalnejkolaudacjiiprzygoto-
waniamasterówcyfrowychzgodnychztechnologią4K.PracownieNInAwykorzystujądedykowane
macierze,sątakżezesobąściślezintegrowanepoprzezsystemyprzesyłającesygnałysterująceoraz
wizyjnewysokichrozdzielczości.

Procesdigitalizacjitaśmyświatłoczułej35mmi16mmodbywasięnaskanerzedostosowanym

doobsługimateriałówarchiwalnych,posiadającymwysokiejklasyprzetwornikiorazrozwiązania
technologiczne,umożliwiająceskanowanienawetbardzozniszczonychtaśm.Wrezultacieotrzymy-
wanesąplikiobrazuobardzodużejliczbieszczegółówijednocześniemniejszejliczbieuszkodzeń,
będącychefektemzniszczeniataśmy.Dlaścieżekdźwiękowych,zapisanychzarównonataśmach
magnetycznych,jakioptycznych,pracowniazostaławyposażonawprofesjonalnymagnetofondo
taśmdźwiękowych16i35mm.

Obsługamateriałów,którekilkadziesiątlattemuzostałyzapisanenaamatorskichtaśmach

optycznych8mm,super8mmczy9,5mm,realizowanajestprzezjedynywPolsceskanerobsługu-
jącynatywniemateriałytegotypu.Pozazasobami,któreprzetrwałynataśmachświatłoczułych,
wielefilmówpowstałozużyciemmłodszejitańszejtechnologiiBetacam,którajeszczedoniedawna
stanowiłapodstawęemisjidlawszystkichtelewizji.Zachowanetaśmymagnetyczne,zewzględuna
ichmniejszątrwałośćniżtaśmświatłoczułych,równieżwymagajądigitalizacji.Abyzachowaćten
dorobek,pracowniazostaławyposażonawmożliwośćzarównoprzepisywaniazkasetdoplików,jak
iichnagrywania,takżezuwzględnieniemnowocześniejszychformatówtelewizyjnychwstandardzie
HighDefinition.

9

Digitalizacja w NInA

Obecnetrendydążącedopoprawyjakościobrazuidźwiękusprawiają,żeczęstodigitalizacja

niejestrozwiązaniemwystarczającym,abyzapisanenanośnikachanalogowychmateriałymo-
głybyćudostępniane.Obrazidźwięk,zachowanenazniszczonychtaśmachfilmowych,wyma-
gajązaawansowanychprac,zanimnapowrótstanąsięatrakcyjnedlawspółczesnegoodbiorcy.
DlategoliniadigitalizacjiwNInAzostaławyposażonawtrzyniezależnepracowniepozwalające
narównoczesnąpracęnadobrazemidźwiękiem.Wpracownidigitalizacjiobrazu,wyposażonej
wsześćstanowiskpracy,technolodzymogąprzeprowadzićszeregprocesównaprawczych,
począwszyodstabilizacjiobrazuczyusunięciamigotaniaświatła,usunięciadeformacjigeometrycz-
nych,będącychwynikiempofalowaniataśmyfilmowej,ażpousunięciezobrazuzniszczeńtaśmy
światłoczułej,naktórejzostałonzapisany(wtymrys,odpryskówemulsji,plamczyznaczników
końcarolkifilmowej).Dwiepracownierekonstrukcjidźwiękuzostałyprzygotowanezmyślązarówno
oprocesachnaprawczych,jakipracachpostprodukcyjnychwdźwięku.Takjakobraz,takżeidźwięk
nanośnikachanalogowychulegapowolnemuzniszczeniu.

Zewzględunazłożonośćprocesówrekonstrukcjiobrazuidźwięku,pracowniazostaławyposa-

żonawsalękolaudacyjnązprojektoremkinowym4KisystememodsłuchuwstandardzieDolby7.1,
zapomocąktórychmożliwejestprzeprowadzenieweryfikacjikażdegozetapówprac,zwykorzy-
staniemkinowejcharakterystykiobrazuidźwięku.Salamożebyćtakżewykorzystywanadoprac
nadkorekcjąkolorów,zjednoczesnąmożliwościąweryfikacjijejefektównaekraniekinowymoraz
profesjonalnymmonitorzereferencyjnym.Zmyśląowspółczesnychinicjatywachfilmowych,atakże
montażurejestracjiwydarzeńodbywającychsięwNInA,przygotowaneiwpełniwyposażonezostały
dwiepracowniemontażowe,wktórychznajdująsięczteryniezależnestanowiskaprzeznaczonedo
profesjonalnegomontażufilmóworazbezpośrednidostępdomonitorówreferencyjnychwrozdziel-
czości4K.Dziękiurządzeniomdomasteringu,każdymateriałfilmowypoddanyobróbcecyfrowej
możezostaćwNInAprzygotowanydopełnejdystrybucjicyfrowej,zarównowkinachcyfrowych,
telewizjachwysokiejrozdzielczości,wydawnictwachpłytowychDVD/Blu-Ray,jakiwinternecie.

Przezkilkanaściemiesięcydziałalnościpracowni(odczerwca2015)zostałyzeskanowane

zróżnychtypówtaśmfilmowychponad4milionyklatek,wtymzprofesjonalnychnośnikównega-
tywowychtaśmyfilmowej35mm–około3milionów.Sątom.in.:„Dyrygent”wreżyseriiAndrzeja
Wajdy,„Wolnemiasto”StanisławaRóżewicza,czy„Naukalatania”SławomiraIdziaka.Opróczpro-

10

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

cesówdigitalizacjifilmówpełnometrażowychnataśmachnegatywowych35mm,wramachwspół-
pracyzwielomapodmiotamiotrzymujemyunikatowemateriałyamatorskienataśmach8mmi9,5
mm.JednymzprzykładówmożebyćmateriałodnalezionydziękiwspółpracyzMuzeumLiteratury
im.AdamaMickiewicza–sekwencjafilmówamatorskichnagranychprzezAugustaZamoyskiego
wpoczątkachXXw.,zachowanychworyginalnejkompozycji(przedstawiającychm.in.Witkace-
go),atakżefragmentkronikifilmowejzmarszałkiemJózefemPiłsudskimczyzapomnianeigrzy-
skazimowewZakopanemwroku1933.ZespółpracownidigitalizacjiNInAwpełnizrekonstruował
„Umarłąklasę”TadeuszaKantora,filmywybitnegodokumentalistyBogdanaDziworskiego,filmy
StanisławaFijałkowskiego,wybitnegopolskiegoartystywizualnego.Obecnieprzygotowujemy
siędodigitalizacjifilmów„300mildonieba”wreżyseriiMaciejaDejczerai„Dzięcioł”wreżyserii
JerzegoGruzy.Wostatnichmiesiącachzostałozdigitalizowanychizrekonstruowanychtakżewie-
lemniejszychformpokazywanychpublicznościwramachbieżącegoprogramuNInAwsiedzibie.
Ponadto,korzystajączzasobówwłasnych,prowadzimyrejestracjęnajważniejszychwydarzeń
ikoncertówodbywającychsięwsiedzibie–wsaliwielofunkcyjnejoraznadziedzińcu.

1.2. Archiwum NInA

Wporządkuprawnymnazwa„archiwumaudiowizualne”oznaczainstytucjęposiadającązbiory

rejestracjiobrazów(zdźwiękiemlubbez).Wyspecjalizowanepodmiotygromadzącezasobydziedzic-
twakulturowegowceluichudostępnieniamożnapodzielićwzależnościodadresatów,dlaktórych
gromadzisięzbiory,na:biblioteki,archiwaimuzea

2

.Archiwumaudiowizualnejestzatemorganiza-

cją,któraskupiasięnagromadzeniu,zarządzaniu,utrzymaniuizapewnieniudostępudokolekcji
mediówaudiowizualnychidziedzictwaaudiowizualnego.Oilecelemfunkcjonowaniabibliotekjest
gromadzenieikatalogowaniemateriałówopublikowanych,czyliwydanychwokreślonejliczbieeg-
zemplarzy,zaśroląmuzeumjestnietylkogromadzeniezasobuizapewnieniejegoochrony,aletakże
udostępnianiegopublicznościwkuratorskisposób,otylezadaniemarchiwumjestprzedewszyst-
kimgromadzeniemateriałówniepublikowanych,zuwzględnieniemróżnychwarunkówiokoliczności
powstaniadanegozbioru.Archiwumaudiowizualnełączyzatemcechywszystkichtychtrzechtypów
instytucji.TakimarchiwumjestNarodowyInstytutAudiowizualny.

2 Typologiaza:R.Edmondson,APhilosophyofaudiovisualarchiving,Paris,June1998.–UNESCOCII/INF-98/WS/6.

11

Archiwum NInA

DziałalnośćNInAwzakresieudostępnianiamateriałówaudiowizualnychzakładawykorzystanie

możliwościipotencjałuzmodernizowanejsiedzibyInstytutu.Wtymceluzorganizowaliśmyprze-
strzeńmediateki–„ArchiwumNInA”.Celemtegomiejscajestzapewnieniedostępuużytkownikom
docałegozasobuaudiowizualnegoNInA,przedewszystkimdotychmateriałów,którychudostępnie-
niewinterneciejestniemożliwezprzyczynprawnych,lubodłożonewczasiezracjiograniczonych
zasobówkadrowych.

Dlaużytkownikówstacjonarnychprzygotowano14stanowiskkomputerowychzdostępemdo

wewnętrznegozasobuArchiwumNInA,dodatkowopoprzezstronęwww.archiwum.nina.gov.plmają
onimożliwośćzdalnegowyszukiwaniaorazprzeglądaniafragmentówmateriałów(ichpełnewersje
możnaobejrzećwsiedzibie)orazzałożeniaindywidualnegokontaużytkownikadającegododatko-
wefunkcjonalności–zapisstopklatek,przewijaniepoklatkowe,dodawanienotatekdomateriałów.

Treścizarchiwummogąbyćwyszukiwanewedługkluczatematycznego(699tagów)lubgatunków

filmowych,telewizyjnychiradiowych(m.in.filmyfabularne,filmydokumentalne,filmyanimowa-
ne,koncerty,reportaże,kronikifilmowe,magazynypublicystyczneikulturalne,wideoart,utwory
muzyczneisłowno-muzyczne,spektakleteatralne,audycjeradiowe,słuchowiska,odczytyprozy
ipoezji).

Udostępnionyzasób(blisko15 tysięcyplików

3

)cechujeróżnorodnośćzakresuczasowego–są

tomateriałyprzedwojenne,zczasudrugiejwojnyświatowej,zokresuPRL,transformacji’89oraz
zlatwspółczesnych.Składająsięnaniegoutworyaudialneiaudiowizualnezgromadzonewtoku
działalnościInstytutu,odzwierciedlającespecyfikęicharakterystykędokonańNInAwdziedzinie
archiwizacjidziedzictwaaudiowizualnego.

Możnagopodzielićnaczterygłównegrupy:

–produkcjeikoprodukcjewłasne;materiałyaudioiaudio-wideopowstałewewspółpracy

znadawcamipublicznymi,partneramikomercyjnymiipodmiotaminiezależnymi(cykletelewi-
zyjneiradiowedotyczącekulturyisztuki,słuchowiskaradioweispektakletelewizyjne,rejestra-

3 Stannadzień29sierpnia2016.

12

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

cjekoncertówiwydarzeńartystycznych,filmyfabularneidokumentalne,wydawnictwapłytowe
imultimedialne);

–materiałyaudioiaudio-wideopowstałewwynikudigitalizacjizasobówinnychinstytucji,przede

wszystkimefektyWieloletniegoProgramuRządowego„Kultura+”(zasobym.in.FilmotekiNarodo-
wej,WytwórniFilmówDokumentalnychiFabularnych,PaństwowejWyższejSzkołyFilmowej,Tele-
wizyjnejiTeatralnejwŁodzi,WytwórniFilmówOświatowychwŁodzi,studiówfilmowychKadr,Tor,
Zebra,StudiaFilmówAnimowanych,StudiaMiniaturFilmowych),jakrównieżwwynikuwspółpracy
zindywidualnymipartneramiinstytucjonalnymi,np.VideoStudioGdańsk,MediaKontaktiosobami
prywatnymi(projekt„Archiwadomowe”,gromadzącyprywatnezbiorydotycząceżyciaspołecznego
irodzinnegoPolakówodlat50.dowspółczesności);

–materiałyaudioiaudio-wideopowstałewwynikupozyskanialicencjiodpartnerówzewnętrz-

nychdlacelówudostępnieniawkanałachdystrybucyjnychNInA,RadioFranceInternational–sekcja
polska,kolekcjetematyczneNinateki–TrzejKompozytorzy,AndrzejPanufnik,WojciechKilar,Archi-
waTransformacji,KolekcjaSztukiWspółczesnej,KolekcjaTeatralna;

–daryidepozyty–materiałyaudioiaudio-wideoprzekazaneNInAprzezofiarodawcówcelemar-

chiwizacjiibezpiecznegoprzechowywania,np.twórczośćzespołuharcerskiegoGawęda,spuścizna
prof.KazimierzaUrbańskiego.

ArchiwumNInAjestponadtoodpowiednimmiejscemdoudostępnianiamateriałówaudiowizu-

alnychdocelównaukowych,edukacyjnych,hobbystycznych,rozrywkowych.Mogłobyposłużyćtak-
żejakoprzestrzeńdostępudlaegzemplarzyobowiązkowychwramachewentualnejnowejustawy
okinematografii.

1.2 Udostępnianie w NInA

NInA,silnieidentyfikowanyzkulturąinternetu,jestlideremwśródinstytucji,jeślichodzi

odziałalnośćnatympolu.WostatnichlatachzespółInstytutustworzyłkilkawyjątkowych
miejscwsieci–VoDNinateka.pl,kolekcjespecjalne,m.in.TrzejKompozytorzy,AndrzejPanufnik,

13

UdostępnianiewNInA

WojciechKilar,KolekcjęTeatralną,magazyndwutygodnik.com,serwisedukacyjnymuzykote-
kaszkolna.pl,atakżewersjęonlineInternetowegoPolskiegoSłownikaBiograficznego.NInApo-
ważnietraktujeswojąmisję,jakąjesttroskaodziedzictwoaudiowizualne.Oznaczatozarówno
jegoochronę,jakiwypracowaniewłasnego„know-how”dotyczącegoefektywnegodzieleniasię
zasobamizespołeczeństwem.ProjektyinternetoweNInAod2009rokubudująmarkęInstytutu
jakoliderawtworzeniunowoczesnychbibliotekaudiowizualnychXXIwieku.Portaleprowadzone
przeznassąsprofilowane–zarównojeślichodziozakrestematyczny,formę,typzasobów,jak
igrupyodbiorcze.Uwzględniająteżodbiorcówzróżnychpowodówniedysponującychmożliwo-
ściąpełnegouczestnictwawkulturze–mieszkańcówmałychwsiimiast,atakżeosobyospecjal-
nychpotrzebach(niedowidzącychiniedosłyszących).Niezwykleważnąicenionąprzezużytkow-
nikówwłaściwościąprojektówinteraktywnychNInAjestangażowaniewopowiadanąhistorię.
Wtakrozumianyminterneciemożliwejestnowoczesnebadanieiwspółtworzeniekulturyaudio-
wizualnej,wktórejróżnemediaitechnologiespotykająsię,żebyzaciekawićodbiorcę,pokazać,
żedziedzictwoaudiowizualnejestczęściążyciaitożsamościkażdegoczłowieka.

Ninateka.pltoflagowyserwisinternetowyNInA,gromadzącywchwiliobecnejponad6tysię-

cy

4

filmówdokumentalnych,fabularnychianimacji,spektakli,koncertów,reportaży,słuchowisk

iprogramówpublicystycznych,dostępnychlegalnieibezpłatniewszędzietam,gdziejestinternet.
Utworzonyw2013portalłączydwaświaty–dziedzictwoaudiowizualnezkulturąwspółczesną.
WzbiorachNinatekiznajdująsięm.in.animacjezlat60.,dziełaWitoldaGiersza,JulianaAntonisza,
StefanaSzwakopfa,JanaLenicyczyPiotraDumały,dokumentyKrzysztofaKieślowskiego,Kazimie-
rzaKarabaszaczyMarkaPiwowskiegoitenajnowszezeStudiaMunka,nieznanepowszechnieetiudy
filmoweAgnieszkiOsieckiej,filmyKrzysztofaZanussiego,JerzegoSkolimowskiego,MarcelaiPaw-
łaŁozińskich,BogdanaDziworskiegoczyAndrzejaTitkowa.Ninatekajesttakżejedynymmiejscem
wsieci,gdzieobejrzećmożnawyjątkowerejestracjeteatralne.Zostałyonezgromadzoneiatrakcyj-
nieudostępnionewKolekcjiTeatralnej.

Nastroniegłównejużytkownikznajdzienajciekawszemateriałyzwiązaneztematemtygodnia

–wybórfilmówiaudycjirekomendowanychprzezredakcję.Dziękifunkcjonalnemupodziałowi
natematyoraznarzędziufiltrowaniatreściużytkownikłatwoznaleźćmożeposzukiwanymate-

4 Danezdnia29.08.2016.

14

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

riał–podkątemprzynależnościdodanegodziału(film,sztuka,literaturaetc.)orazwybranące-
chęrekordu(gatunek,rokpowstania,wersjazaudiodeskrypcją).Ninatekatotakżeplatforma
transmisjiiemisjispecjalnychwieluwyjątkowychwydarzeńkulturalnych–filmów,koncertów,
debat,konferencji.WodróżnieniuodserwisówtypuYouTube,redakcjaNinatekidokładastarań,
żebyzaprezentowaćwszystkiemateriałyzrzetelnym,pogłębionymkomentarzem,wblokach
tematycznychiszerokimkontekścieartystycznymispołecznym.Każdemumateriałowitowarzyszy
opiszbiogramemtwórcyiwystępującychosób.DostępdoNinatekiniewymagalogowania.Wszyst-
kietreścisąwolneodreklam.

Ninatekaedujestczęściąserwisuskierowanądouczniówinauczycieli.Jestdlanichdostępnana

zasadachdozwolonegoużytkuedukacyjnego.Wramachkontaeduwszystkiemateriałyaudiowizu-
alnepublikowanesąbezpłatnie,ponadtowieleznichjestskontekstualizowanychwpostacizaso-
buscenariuszylekcjiimateriałówdydaktycznych.Sąoneopracowywaneprzezpraktykówedukacji
–nauczycieli,specjalistówwdanejdziedzinie,takabybyłyprzystosowanedoszkolnychrealiów
imożliwościorazzgodnezpodstawąprogramową.Dotejporywportaluzarejestrowanychjest600
nauczycieliiok.18 tysięcyuczniówzcałejPolski.

Ninatekatotakżekolekcje–przełomowywpolskiminietylkointernecie,wypracowanyprzez

NInAautorskisposóbudostępnianiadużychzbiorówunikalnychtreści:twórczościkompozy-
torów,reżyserówteatralnychorazmateriałówhistorycznych.Wudostępnionejw2015roku
zokazji250-leciateatrupublicznegowPolsceKolekcjiTeatralnejzgromadzononajwiększedzieła
polskiegoteatruaudiowizualnego–ponad60przedstawieńteatrutelewizjiiradia(wcałościlub
wefragmentach);nagraniarealizowaneodkońcalat40.XXwiekudoczasówobecnych.Kolekcja
teatralnatoobszerna,ogólniedostępnabazaonlinedokumentującadorobektakichtwórcówjak
m.in.:AleksanderZelwerowicz,AleksanderBardini,ZygmuntHübner,AndrzejWajda,KrystianLupa,
JerzyJarocki,KonradSwinarski,KrzysztofWarlikowski.SzczególnąwartościąKolekcjijestzbiór
wszystkichspektakliTadeuszaKantora,opublikowanychw25-leciejegośmiercii100-lecieurodzin.

NInAjestteżprekursoremudostępnianiamuzykinajwybitniejszychkompozytorówXXiXXI

wieku.Pierwszą,innowacyjnąkolekcjąbyliTrzejKompozytorzy,kompleksowyzasóbonline,umoż-
liwiającysłuchaniewszystkichutworówWitoldaLutosławskiego,HenrykaMikołajaGóreckiego

15

UdostępnianiewNInA

iKrzysztofaPendereckiego.Jeszczenigdywświatowyminternecieużytkownicyniemielimożli-
wościzapoznaniasięzdorobkiemtychtwórcówwjednymmiejscu,całkowicielegalnieibezpłat-
nie.Kolekcjazostałaudostępnionaw2013roku–w100.rocznicęurodzinWitoldaLutosławskiego
i80.–HenrykaMikołajaGóreckiegoiKrzysztofaPendereckiego.Wramachkolekcjiużytkownik
madostępdo300nagrańutworówskomponowanychod1924rokupoczasyobecne.Towarzyszy
im950artykułówwpolskiejiangielskiejwersjijęzykowej–opisówkompozycji,materiałówiko-
nograficznychifilmowych,dostarczającychinformacjinatematżyciaitwórczościartystów.Wie-
leutworówwzbogaconookonteksty,naktóreskładająsięwypowiedzisamychkompozytorów
igłosykrytyków,pochodzącem.in.zarchiwalnychwydań„RuchuMuzycznego”czyksiążekprogra-
mowychWarszawskiejJesieni.

Wśladzatymprojektem,wlatach2014-2015udostępniliśmyutworywciążnierozpoznawalne-

gowszerokiejświadomościPolakówAndrzejaPanufnika,atakżezmarłegow2013rokuWojcie-
chaKilara.Łączniewkolekcjachmuzycznychopublikowanychzostałokilkasetutworówmuzycz-
nych,profesjonalnychopisóworaztreścikontekstowych–filmówdokumentalnych,komentarzy.
Dokolekcjiwciążdodawanesąnowemateriały.Wszystkiekolekcjedostępnesąpodadresem:
http://ninateka.pl/strona/kolekcje.

W2013rokuNarodowyInstytutAudiowizualnyzostałjednązpierwszychinstytucjikultury

wPolsce,którazaprezentowaławystawęnaportaluGoogleCulturalInstitute.Interaktywnaeks-
pozycja„PendereckiReloaded”,przygotowanaw80.rocznicęurodzinKrzysztofaPendereckiego,
prezentujehistorycznewydarzenie,jakimbyłoartystycznespotkaniepolskiegokompozytora,
Jonny’egoGreenwoodaiAphexTwina–gościEuropejskiegoKongresuKultury,zorganizowanego
przezNInAwewrześniu2011.Obajartyści,nacodzieńkojarzenizmuzykąelektronicznąirockową,
zremiksowaliutworyPendereckiegosprzedpięćdziesięciulat–„Polymorphię”oraz„Tren–Ofia-
romHiroszimy”.NakoncertydoWrocławiaprzyjechałowtedykilkatysięcyfanówzcałegoświata.
WirtualnawystawaNInAzawieramateriaływideo,fotografieicytatyzwypowiedziartystów.
KolejnymsukcesembyłopierwszewhistoriiGoogleCulturalInstituteopublikowaniepełnegozapi-
suspektaklu.W2015rokuNInAdokonałatego,umożliwiającmiłośnikomteatrunacałymświecie
obejrzeniespektaklu„(A)pollonia”wreżyseriiKrzysztofaWarlikowskiego.

16

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

NInAjestautoreminnowacyjnegoprojektuedukacyjnegoMuzykotekaSzkolna–portalu,

którypozwalaodkrywaćświatdźwiękówpoprzeztwórczązabawęieksperymenty.Zawieraonlek-
cjenutodpodstaw,grymuzycznedlanajmłodszych,wywiady,opisyiprezentacjeinstrumentów,
scenariuszelekcjiszkolnychorazinteraktywnyKanonMuzykoteki,którydostarczapodstawowej
wiedzyonajważniejszychutworachmuzykiklasycznej.Przyjaznainowoczesnastronazapew-
niałatwąnawigacjęidostarczanowych,inspirującychtreści,stającsięwtensposóbczymświę-
cejniże-podręcznikiem.Toplatformawymianydoświadczeńicodziennegokontaktuzmuzyką.
SynchronicznezdziałaniamionlinesąregularnewarsztatyMuzykotekiSzkolnej,organizowane
wsiedzibieNInA.Przeznaczonesądlaodbiorcówwróżnymwieku,takżedlanajmłodszychdzieci,
któredopieropoznająświatdźwięków.Postrzegamyedukacjęartystycznąjakoistotnączęśćsze-
rokiejmisjiedukacjimedialnejikulturowej.Wtymkontekściemuzykaniejestodizolowanąsferą
przynależącądokulturyelitarnej,aleorganicznączęściąhistoriiiwspółczesnościkulturyaudio-
wizualnej.DlategowMuzykoteceSzkolnejrównieważnejakzapoznawaniemłodychodbiorców
zdziedzictwemmuzykieuropejskiejjestobudzeniewnichpasjimelomanów,dostrzeżenierolimuzyki
wróżnychdziedzinachżyciaspołecznegoicodziennego.

Szczególnymprojektembyłrealizowanyw2013rokuMuzobus.Powstał,abyrozpowszechniać

wśródpedagogówzajmującychsięedukacjąmuzycznąwiedzęonowoczesnychnarzędziachitech-
nologiach,któremogąbyćwykorzystywanewnauczaniumuzykiwtwórczy,inspirującysposób.Mu-
zycznapodróżobjęła24miastawcałejPolsce.Specjalnieprzygotowanybusstałsięcentrumszkoleń
iwarsztatów.Ichuczestnicymieliokazjęstworzyćautorskieutworyskomponowanezdźwięków
zebranychizarejestrowanychwichmiejscowościach.WoparciuoteminaturyPiotr„Emade”Wa-
glewskiwyprodukowałwłasnekompozycje;wtensposóbpowstałaniepowtarzalnamapadźwiękowa
kraju.Ambasadoramiprojektubyli:UrszulaDudziak,ArturRojek,DorotaMiśkiewicz,KasiaStankie-
wiczorazPaulaiKarol.

Powołanydożyciaw2009rokuDwutygodnik.comwkrótkimczasiestałsięjednymznajbar-

dziejopiniotwórczychmediówkulturalnychwPolsce.JesttowydawanyprzezNInAbezpłat-
nymagazynonline„borndigital”,któryłączynajlepszetradycjepolskichczasopismliterackich
znowoczesnymdziennikarstweminternetowym.Wkażdymnumerzeukazujesięokołotrzydziestu
nowychmateriałów–zarównorecenzjedziełsztukiiwydarzeńkulturalnych,jakiwywiady,esejeife-

17

EdukacjaiNinatekaedu

lietonyzawierająceszerszą,zdystansowanąrefleksję.Dwutygodnik.comświadomiełączynajlepsze
tradycjepolskichperiodykówztechnologiąinowoczesnymdesignem.Dziękiprzejrzystejformule
ibezpłatnemudostępowidotreściczytelnikmamożliwośćobcowaniazkulturąwsposóbprosty
iregularny.Artykułyprzystosowanesądopotrzebosóbniedowidzących.Dwutygodnik.comskupia
autorówróżnychpokoleń,formacjiidziedzin.Umożliwiadebiuty,publikujączarazemgłosynajważ-
niejszychintelektualistówpolskich.

ProwadzonyprzezInstytut internetowyPolskiSłownikBiograficzny topowszechna,multi-

medialnaencyklopedianatematPolakóworazdziałającychwPolsceobcokrajowców.Punktem
wyjściaprojektujestwielotomowyPolskiSłownikBiograficznywydawanyod1935rokuprzez
InstytutHistoriiPolskiejAkademiiNaukiPolskąAkademięUmiejętności.Dodziśukazałosiębli-
sko50tomów,któreopisująblisko30tysięcypostaci.ZasobyiPSBstalerosną.Dokońca2017
rokuplanowanejestudostępnieniewnimokoło25 tysięcybiogramów.Rośnietakżeliczbajego
użytkowników,którzymogądzielićsiętreściamisłownika,dodawaćmerytorycznekomentarze,
wniektórychprzypadkachstanowiąceistotnywkładdlahistorykówipozwalającenauzupełnianie
biogramów.Rozpoczęliśmypracenadwdrożeniemkolejnegoelementuserwisu,jakimjestBiblioteka.
TofundamentdorozwinięciaiPSBwpierwszyPolskiPortalBiograficzny.

1.4 Edukacja i Ninateka edu

InnowacyjnośćikompleksoweujęcieaudiowizualnościwdziałaniachNInAprzejawiasiętakże

wkonsekwentnierealizowanymprogramieedukacjimedialnej.Obejmujeonwielewątkówkultury
audiowizualnej,alekładzienacisknaaspektpraktyczny–korzystanieznowychtechnologii,rozu-
mieniejakdziałają,czymsąwspółcześnieśrodkiprzekazu,jakmożnainspirowaćsiędziedzictwem
wdziałaniachsamokształceniowychorazedukacyjnychwszkole.Dziękitakiemuprofilowiprogramu
edukacyjnegoNInAwypełniaonlukęiwychodzinaprzeciwpotrzebomnowoczesnegospołeczeństwa
informacyjnego.

SercemNarodowegoInstytutuAudiowizualnegojestjegoarchiwumaudiowizualne,aleponie-

ważwewspółczesnymświecietreśćpozbawionakontekstunieistnieje,postrzegamymisjęNInA
wzakresieedukacjiibadańwtworzeniupomostumiędzyprzeszłością,współczesnościąiprzy-

18

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

szłością,tj.wuczeniukorzystaniazarchiwów,pokazywaniuichroliwewspółczesnymświecie,
wrozumieniunowychmediówimediówaudiowizualnych,atakżewśledzeniukodówkulturowych
iichwspółczesnychcyfrowychprzekształceń.NInAopowiada,badaiuczykulturyaudiowizualnej
wjejwłasnymjęzyku–popularyzujejąizachęcadokrytycznegonamysłu.Instytutwramachpro-
gramuedukacyjnegoprezentujezjawiskapowstałenaprzecięciukultury,rozwojutechnologiioraz
budowaniaarchiwów,któreniesązamkniętymizbiorami,ależywymikolekcjamitreści.Zachęcamy
odbiorcówdoprzyjrzeniasięwłasnym,prywatnymarchiwom,organizujemyzbiórkidomowychma-
teriałówVHS,któredigitalizujemy,promujemytakżekorzystaniezlegalnychźródełarchiwalnych
orazdziałaniatwórczezichwykorzystaniem,takiejakremiks,montażmateriałówaudioiwideo.
ProgramedukacyjnyNInAcieszysiępowodzeniemzarównowśródprzedstawicielipokolenia„born
digital”,jakispecjalistów,atakżeużytkownikówoniskichkompetencjachcyfrowych.

Zmyśląopierwszejgrupierealizowanyjestprogramszkolnydopasowanydopodstawyprogra-

mowejnakolejnychpoziomachnauczaniawsystemiepowszechnym:odnauczaniaprzedszkolnego
przezszkołygimnazjalneiponadgimnazjalne.Treściizakrestematycznyprogramusąopartena
obowiązującejpodstawieprogramowej(Rozporządzeniezdnia23grudnia2008roku),wymogach
egzaminacyjnychsformułowanychprzezCentralnąKomisjęEgzaminacyjną,atakżegłosachdoświad-
czonychnauczycielipraktykówzasiadającychwNauczycielskimKomitecieDoradczymNInAipsy-
chologówrozwojowych.Instytuteksplorujeformułęaktywnegoangażowaniaodbiorcówpoprzez
warsztaty,prezentacje,„storytelling”czypracęwłasną.Flagowymprogramemdlanajmłodszych
wNInAjestAkademiaDzieci–cyklwarsztatówprowadzonychwformuleuniwersytetudzieci,
opowiadającychofilmie,archiwach,interneciewsposóbdlanichzrozumiały.Młodziludziebiorą-
cyudziałwwarsztatachtraktowanisąjakaktywnipartnerzy,wnoszącydoopowieściocyfrowym
świecieswojedoświadczenia,emocjeimarzenia.Ponadtocorokulatemizimąorganizowanesądla
dziecidwutygodniowewarsztatyplastyczne,dlaktórychpunktemwyjściasąarchiwaNInA.Starsza
młodzieżkorzystawInstytuciezwarsztatówiwykładówwramachprojektuCzytajKulturę!.Tema-
temprogramujestszukaniepowiązańmiędzycyfrowymżyciemmłodychludziakodamikulturowymi
obecnymiwanalizowanychdziełachaudiowizualnych.Cyklmaformęprezentacjiłączonychzwarsz-
tatami,któreodbywająsięwsalikinowejInstytutu.Regularnieorganizowanesąteżspecjalnepo-
kazyklasykipolskiegofilmudlaszkół.Spotkaniomtowarzyszydyskusjaprowadzonaprzezsamych
twórcówlubfilmoznawców.

19

EdukacjaiNinatekaedu

UpodłożaprogramuedukacyjnegoNInAleżyprzeświadczenieokoniecznościbudowaniakom-

petencjidoświadomegoobcowaniazkulturąaudiowizualną,awięcrównieżzkulturąmedialną
ijejzjawiskami,poprzezdziałaniadopasowanedowiedzy,doświadczeniaorazmożliwościpoznaw-
czychodbiorców.ProgramedukacjimedialnejiinformacyjnejrealizowanywNInAniejestwięcdodat-
kiemdoinnychobszarówdziałalności,alekluczowymobszaremrozwijaniakompetencjirozumienia
ikorzystaniaznowychmediów,równieżutychużytkowników,uktórychwyjściowosąoneniewiel-
kie.Dotyczytozwłaszczaseniorów,dlaktórychwNInAmawielepropozycji:kursykomputerowe,
pokazykinowe,wolontariatmiędzygeneracyjnyiakcjesąsiedzkie.

NiezwykleistotnągrupąodbiorcówprogramówedukacyjnychNInAsąspecjaliści.Odpocząt-

kupowstaniaInstytutuw2009r.biorąudziałwcrossmedialnychszkoleniachpodnoszącychich
wiedzęzzakresuprawaautorskiego,digitalizacjiicyfryzacjimateriałówaudiowizualnychoraz
archiwizacjiegzemplarzycyfrowych.Programedukacjimedialnejiinformacyjnejprowadzony
wNarodowymInstytucieAudiowizualnymzakładawyznaczeniestandardówkompetencjimedial-
nychwPolsce.Wlatach2011-2015MinisterstwoKulturyiDziedzictwaNarodowegowyznaczyło
NarodowemuInstytutowiAudiowizualnemurolęCentrumKompetencjids.digitalizacjiaudio-
wizualnejwzakresieWieloletniegoProgramuRządowegoKULTURA+.CelemNInAjakoCentrum
Kompetencjibyłoprzedewszystkimpromowaniedobrychpraktykwzakresiedigitalizacjiaudiowi-
zualnejorazedukacjawtejsferze.Służyłytemuautorskieseminariaaudiowizualne–spotkania
ilekcjemistrzowskiezekspertamiwdanejdziedzinie,połączonezprezentacjąnajlepszychpraktyk
instytucjonalnychzPolskiizagranicy.DlanauczycieliiedukatorówNInAprowadziszkolenia,m.in.
wramachPracowni2.0,projektupokazującego,jakwykorzystaćtechnologieinowemediawrze-
czywistościkształceniainstytucjonalnego.Przybliżenienarzędziowejstronytakiegokształcenia
idziewparzezrefleksjąmetodologiczną.WciąguczterechlatorganizowaniaPracowni2.0wokół
NInApowstałaspołecznośćnauczycieligotowychdzielićsięzinnymiużytkownikamiswojąwiedzą.
Skupiamytakżetwórcówprodukcjitelewizyjnychifilmowych.Choćnowemediastwarzająinnowa-
cyjneformywyrazu,kulturaaudiowizualnanieistniejebezklasycznychpodstawrzemiosła.Coroku
wprogramiefestiwaluNInA:WersjaBeta(wcześniej:Kultura2.0)obecnajestścieżkabranżowa,
przyciągającawieluspecjalistów,twórcówibadaczykulturyaudiowizualnej,szukającychinspiracji
iwiarygodnejmarki.

20

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

Innowacyjnośćaktywnościedukacyjno-badawczejNInAzwiązanajestzprzenikaniemsiędziałań

wsiedzibiezprogramemonline.Programedukacyjnyistniejewsynergiizprogramemcałościowym.
SercemdziałańedukacyjnychNInAonlinejestNinatekaedu–częśćNinatekiskierowanadouczniów
inauczycieli.Wtejinternetowejbibliotecetreściaudiowizualnychznajdująsięfilmy,dokumenty,
reportaże,materiałypublicystyczne,opery,bajki,animacje,słuchowiska,któresąźródłeminspiracji
dlanauczycieliprowadzącychlekcjenaróżnychpoziomachnauczania:odprzedszkoliposzkołyliceal-
ne.Realizacjaprogramusprzyjaideikulturydostępnej,zakładabowiembezpłatnośćipowszechność
użytkowania.

1.5 Projekty artystyczne i działania w nowej siedzibie

WciągudziesięcioletniejdziałalnościNInAbyłinicjatoremwieluznaczącychwydarzeńartystycz-

nych,którezwróciłyuwagęszerokiejopiniipublicznejnatwórcówpolskiejkulturyaudiowizualnej
widzianychwnowymświetle.Instytut,przezpierwszedziewięćlatdziałalnościfunkcjonującybez
siedzibyizapleczawidowiskowo-koncertowego,organizowałfestiwalemuzyczne,audiowizualne,
zamawiałnowekompozycje,brałudziałwnajważniejszychprodukcjachfilmowych,promowałpolską
animację.

Pierwszymwydarzeniem,inaugurującymdziałalnośćpowołanegow2005rokuPolskiegoWy-

dawnictwaAudiowizualnego,byłkoncertpoświęconytwórczościKrzysztofaKomedy.28lutego
2006rokuwSaliKongresowejwWarszawiewhołdziewybitnemutwórcymuzykifilmowejioso-
bowościpolskiegojazzuwystąpiliTomaszStańkoorazJimmyScottzzespołemJazzExpression.
Kolejnepostaci,naktórezwróciliśmyuwagę,towspółcześnipolscykompozytorzy–PawełSzy-
mańskiorazmłodszyopokoleniePawełMykietyn.Temupierwszemupoświęciliśmyfestiwal,na
któryzłożyłysiękoncertywwykonaniunajlepszychorkiestr–NarodowejOrkiestrySymfonicznej
PolskiegoRadiaorazOrkiestryKameralnejMiastaTychyAUKSO–imuzyków,m.in.AndrzejaBau-
era,UrszuliKrygerczyMaciejaGrzybowskiego.Wszystkiezostałyzarejestrowaneaudiowizualnie
iudostępnionewpostacikilkupłytowegomonograficznegoalbumuDVD.ZkoleitwórczośćPawła
Mykietyna,obecniejednegoznajbardziejuznanychkompozytorówśredniegopokolenia(nagro-
dzonegom.in.Koryfeuszemwkategorii„Osobowośćroku”),zostałaprzezNInAprzedstawiona
wpostaciwydawnictwa„SpeechlessSong”orazzamówionychnowychutworów(„Pasjiwedług

21

Projektyartystyczneidziałaniawnowejsiedzibie

św.Marka”nagłosrecytujący,sopran,chóriorkiestrękameralną,„IIISymfonii”–utworuotwierające-
goKrajowyProgramKulturalnyPolskiejPrezydencjiwRadzieEU,„WaxMusic”–kompozycjiłączącej
brzmienieanalogowychnośnikówzcyfrowymkomunikatem),którychpierwszewykonaniazostały
zarejestrowane.

Niezwykłezasługiwszerzeniurefleksjinatematwspółczesnejpolskiejmuzykiorazwpopulary-

zacjitwórczościnieznanychszerokiejpubliczności,awybitnych,cenionychnacałymświeciekompo-
zytorów,miałzmarływ2012AndrzejChłopecki.Tenwybitnymuzykolog,krytykipisarz,członekrady
programowejPWA/NInAwlatach2005-2012,odcisnąłpozytywnepiętnonapolityceprogramowej
Instytutu,którejjednymzfilarówjestrejestracja,promocjaipopularyzacjawspółczesnejpolskiej
muzykipoważnej.

Przełomowymiprojektamiwzakresieudostępnianiamuzykiwspółczesnejipokazywaniajej

wnowymświetle,ciekawymitakżedlaodbiorcymłodszego,któremubliższajestestetykamuzy-
kipopularnej,byłprojektPendereckiReloaded–jednoznajważniejszychwydarzeńEuropejskie-
goKongresuKulturyweWrocławiuiKrajowegoProgramuKulturalnegoPolskiejPrezydencjiwUE.
WogromnejprzestrzeniHaliStuleciazabrzmiałyświatoweprawykonaniakompozycji:„Threnody
fortheVictimsofHiroshimaremix”AphexaTwinaoraz„PolymorphiaReloaded”i„48Responsesto
Polymorphia”Jonny’egoGreenwooda.Koncertzaowocowałwydawnictwem„KrzysztofPenderecki/
JonnyGreenwood”,któryukazałsięw2012rokunakłademprestiżowejwytwórniNonesuchRecords.
Płytaszybkoznalazłasięwpierwszejdziesiątcebrytyjskiejlistybestsellerówwkategorii„klasyka”
wedługklasyfikacjiOfficialSpecialistClassicalChart.Niespełnadwatygodniepowydaniualbumu,
22marca2012roku,artyściwystąpiliwspólniewBarbicanHall,a5lipcategosamegorokunaOpen’er
FestivalwGdyni.

Projektjestwzorcowymprzykłademprzekraczaniapodziałunakulturęartystycznąipopular-

ną.Pokazuje,jakaudiowizualnośćiwspółistnienieróżnychkodówestetycznychłączypokolenia,
iżeostatecznymkryteriumklasyfikacjiwsztucejestjejwartość,oryginalnośćorazto,jakporu-
szaodbiorcę,aniesztucznienarzuconekryteria.DlategowkolejnychlatachprojektPenderecki
Reloadedbyłrozwijany.29listopada2014rokuwTeatrzeWielkim–OperzeNarodowejodbyłsię
wyjątkowypotrójnykoncert.Złożyłasięnaniegoświatowaprapremiera„ResponseLutosławski”,

22

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

utworuzamówionegoprzezNInAuBryce’aDessnera,liderakultowejformacjiTheNational.Drugą
częśćwieczoruwypełniłowykonanie„Polymorphii”KrzysztofaPendereckiegoorazodpowiedzina
nią–„48ResponsestoPolymorphia”Jonny’egoGreenwooda.Koncertzwieńczyłoniezwykłewykona-
nie„IIISymfoniipieśniżałosnych”HenrykaMikołajaGóreckiegoprzezcharyzmatycznąwokalistkę
PortisheadBethGibbons.NarodowąOrkiestręSymfonicznąPolskiegoRadiapoprowadziłsamma-
estroPenderecki.Wcyklprojektówłączącychmuzykępoważnązinnymijęzykamiartystycznymi
wpisałasięinscenizacja„Pasjiwedługśw.Łukasza”PendereckiegowreżyseriiGrzegorzaJarzyny.
ZnakomitypolskireżyserprzeniósłnanietypowąscenępodkrakowskichAlverniaStudiosnajsłyn-
niejszyutwórkompozytora,napisanywlatach1963-1965zokazji700-leciakatedrywMünster.Dwa
premierowepokazyodbyłysię31marcai1kwietnia2012roku.Spektaklbyłostatecznymzwieńcze-
niemKrajowegoProgramuKulturalnegoPolskiejPrezydencjiwUEw2011roku.

OrganizacjiunikatowychwydarzeńartystycznychprzezInstytutzawszetowarzyszyłoichreje-

strowanieibudowaniewtensposóbarchiwumpolskiejkulturyaudiowizualnej.Dziękiefektywnej
realizacjitejmisjiNInA,użytkownicymogąwkażdejchwilipowrócićdohistoriipolskiejkultury
inajważniejszychartystycznychprzeżyć.Niejednokrotnierealizowaliśmytakżewydarzeniainterdy-
scyplinarne,ujmująceaudiowizualnośćzarównowkontekścieartystycznym,jakitechnologicznym
ikulturowo-społecznym.W2007rokuwŁodziodbyłsięfestiwalPętleCzasu,poświęconymultime-
dialnejtwórczościJózefaRobakowskiego.Wlatach2006-2013cyklicznieorganizowaliśmyfestiwal
-konferencjęKultura2.0.Tenkonsekwentnierealizowanyprojektporuszałkompleksowo,wszerokiej
perspektywie,zagadnieniazwiązanezkonwergencjąmediów,dynamicznierozwijającąsiękulturą
cyfrowąiwyzwaniami,jakiestawiazarównoindywidualnemuużytkownikowinowoczesnychtech-
nologii,jakispołeczeństwu.Kolejneedycjetegowydarzeniaporuszałytakietematyjak:obywatelski
charakteraktywnościwsieci,nadmiarudostępnianychcyfrowotreści,przyszłośćmediów,remiks
zasobówanalogowychprzyużyciudostępnychobecnieśrodków.

W2015roku,wrazzotwarciemnowegorozdziałuwrozwojuinstytucji,Kultura2.0przekształ-

ciłasięwFestiwalNInAWersjaBeta–corocznyfestiwalkulturyaudiowizualnej,składającysię
ztrzechczęści:dyskursywnej,praktycznejiartystycznej.Wydarzenietołączywielegrupodbior-
czychioferujeprogramdlaużytkownikóworóżnychzainteresowaniachikompetencjach–od
specjalistówpoamatorów,dzieciiosobymieszkającewsąsiedztwieNInA.Pierwszaedycjafesti-

23

Projektyartystyczneidziałaniawnowejsiedzibie

waluwodświeżonejformuleodbyłasięwewrześniu2015rokupodhasłem„Cyfroweopowieści”.
Programprzybliżałnowesposobyopowiadaniahistorii,którymitwórcyaudiowizualni,aczęściowo
wszyscyużytkownicysieci,zaczęlidysponowaćwrazzrozwojemmediówcyfrowych.Jakopierw-
szainstytucjapodjęliśmytematcyfrowychopowieści,nowychnarracji,webdocków,przyciągając
światowejsławyekspertów,twórców,publicystówidziennikarzy,acozatymidzie,inicjatywy
iorganizacjezwiązaneznowymimediami.DrugaodsłonaNInAWersjaBeta,wmaju2016,wszech-
stronnieprezentowałajedenznajważniejszychfenomenówkulturyaudiowizualnejostatniejdeka-
dy–nowąfalęserialiautorskich.Wydarzeniewsparłajakopartner,będącalideremnaświatowym
rynku,stacjatelewizyjnaHBO.

PlanowaneprzyszłeedycjefestiwalumająuczynićzniegojedynewPolscewydarzeniepo-

święconewcałościoddolnejkulturzeaudiowizualnej(DIY),prezentującetakiezjawiskajakm.in.
grybudowaneprzezsamodzielnychdeweloperów,niskobudżetowefilmy,muzykarejestrowana
wdomowychstudiach,niezależnakrytykafunkcjonującawsieciachspołecznościowych.Festiwal
maszansęwpisaćsięwtensposóbwglobalnytrendDIYiwejśćwdialogztradycjąpolskiejkultury
niezależneji–cokluczowedlainstytucji,którachcekształtowaćnowąkulturęaudiowizualną–
stworzyćprzestrzeńinspiracji,rozwojuiprezentacjigłosówartystów,będącychprzyszłościąpolskiej
branżykreatywnej.Wtensposóbodbiorcabędziemiałmożliwośćwgląduwto,conajaktualniejsze,
cojeszczenieukształtowane,codopieronadejdziewkulturzeaudiowizualnej.

Działalnośćprogramowawotwartej29maja2015zmodernizowanejsiedzibieNInAorganicznie

wyrastazwieloletnichdoświadczeńtworzeniawyjątkowychwydarzeń,któreaudiowizualnośćde-
finiująszeroko.TakiepodejścieumocniłopozycjęInstytutujakokreatoraiaktywnegouczestnika
życiaartystycznegokraju.Programstacjonarny,któregozamysłembyłodopełnianieiprzenikanie
sięzdziałalnościąprowadzonąwinternecie,powstajewpartnerstwachzlicznymiorganizacjami
iinstytucjamiocharakterzekulturalnym,edukacyjnymiskierowanyjestdoodbiorcóworóżnych
zainteresowaniachioczekiwaniach.Uwzględniazarównonajnowszezjawiskaiposzukiwaniamło-
dychtwórców,jakikanonpolskiejkulturyaudiowizualnej.StałyrepertuarNInAjesteklektyczny
–obejmujekoncerty,pokazyfilmowe,przeglądy,wydarzeniaspecjalne,konferencje,współpracę
zfestiwalami.

24

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

SiedzibaInstytutusprzyjarealizacjiróżnorodnegoprogramu.Wkilkuczęściachbudynkumogą

dziaćsięróżnewydarzeniajednocześnie.DziedziniecNInAtoprzyjaznaogólnodostępnaprzestrzeń,
wktórejpozaprojekcjamikinaletniegoodbywająsiękoncertyplenerowe,działaniaartystyczne
iakcjesąsiedzkie.WyposażonawsystemDolbyAtmossalapozwalanietylkonaorganizowanie
pokazówfilmowych,aleprezentowanierejestracjikoncertówitwórczościoperowejwnajwyższej
jakości.Pracowniedigitalizacjioferująmożliwośćpracynaformatach,którenigdzieindziejwPolsce
niemogązostaćpoddanerekonstrukcji.Salewarsztatoweudostępnianesątakżewartościowym
projektomorganizowanymprzezpartnerówNInA(szkoły,placówkiakademickie,organizacjepoza-
rządowe,inicjatywyoddolne).Budynekprzyul.Wałbrzyskiej3/5tootwarte,żywemiejsce,oferujące
bogatyprogramwydarzeńkulturalnych.Dziękimodernizacjisiedziby,nowaNInAjestjedynymwPol-
scecentrumwielodyscyplinarnychdziałań,którychwspólnymmianownikiemjestaudiowizualność,
miejscemspotkańtwórcówkulturyaudiowizualnejzodbiorcami–uzyskująoninietylkomożliwość
kreatywnegokorzystaniaznaszychzasobów,alesątakżezapraszanidowspółpracy.

PrzynajmniejrazwmiesiącuwsiedzibieInstytutuodbywasiękoncert.Sątojednorazowe,spek-

takularnewydarzenia(np.premierowewykonanieprzezOrkiestręAUKSOnapisanegoprzezAlek-
sandraNowakanazamówienieNInAutworu„NANINANA”),wymagająceskupieniaeksperymenty
(WacławZimpelSolo),aletakże,gromadzącetłumysłuchaczy,występyzespołówbliższycheste-
tycepopowo-rockowej(Komety,TheStubs).WNInAregularnieodbywająsiępremieryprojektów
muzycznych(m.in.Wovoka&FreePeopleTribeRaphaelaRogińskiegoczyformacjiShyAlbatross).
Nawszystkiekoncertywstępjestwolny,agoście,którzyniemogąprzyjśćdosiedzibyInstytutu,
mogązapoznaćsięzrejestracjamidostępnymiwarchiwumNInAiNinatece.Koncertyodbywają
sięzarównowotwartejprzestrzenidziedzińca,jakiwwielofunkcyjnejsali–wzależnościodwy-
magańprodukcyjnychdanegoartysty.Instytutwychodziteżnaprzeciwzainteresowaniomfilmo-
wymswoichużytkowników.Regularnieorganizujemycieszącesiędużymzainteresowaniempro-
jekcje–związanezpremieramiwłasnychkoprodukcji,cyklamitematycznymi(„MartinScorsese
przedstawia:arcydziełapolskiegokina”,przeglądwspółczesnychrejestracjioper–cykl„Zkamerą
wśródoper”,przeglądrejestracjispektakli„PolskiSzekspirwspółczesny”,przegląddokumentów
otematycemuzycznej„NInAnaoko”)orazwspółpracązfestiwalamifilmowymi.WInstytucie
odbywająsiętakżepokazyanimacjidladzieci,aktywniedziałateżwolontariat,któryprowadzi
dyskusyjnyklubfilmowy.PonadtoNInAorganizujemonograficznewydarzeniaspecjalnepoświę-

25

Produkcjeikoprodukcje

conewybitnymtwórcompolskiegokina.Wroku2016sątoKrzysztofKieślowski,AndrzejWajda
iJerzySkolimowski.Prezentacjomichtwórczościtowarzyszyłyspotkaniaześrodowiskiemtwór-
czym,atakżedziałaniaonlinewNinatece,przybliżająceichdorobekużytkownikomsieci.

1.6 Produkcje i koprodukcje

JednymzzasadniczychobszarówdziałalnościNarodowegoInstytutuAudiowizualnegoodpo-

czątkujegoistnieniasąprodukcjewłasneorazwspółpracaznajważniejszymipodmiotamirynku
filmowegoitelewizyjnego.Todziałaniestrategiczne,związanezmisjązachowaniadziedzictwa,
utrwalanianajnowszych,ważnychioryginalnychzjawiskartystycznych,októrychpamięć,dzięki
technologii,możezostaćprzekazanakolejnympokoleniom.Wspieramynietylkoprodukcjefilmo-
we,aletakżemuzyczneiteatralne,służąceprzybliżaniudziedzictwakulturowegoorazpromocji
nowychzjawisk,nieznanychszerszemugronuodbiorców.RolaNInAnieograniczasiędoprodukcji
czywspółfinansowaniadanegomateriału.Instytutjestczęstoinicjatorempowstaniadzieła,za-
wszedbamyoto,abyjewielokanałowoudostępnić–wpostaciemisjiradiowejczytelewizyjnej,
wydawnictw,obecnościnafestiwalach,umieszczeniawsieci.Dokumentujemywartościowearty-
styczniezjawiskapolskiejkultury,m.in.spektakleoperoweiteatralne,koncerty,debaty,relacje
zwystawifestiwali.NInAkoprodukujetakżereportażeorazfilmydokumentalneoważnychpo-
staciachizjawiskachpolskiegożyciaartystycznego,filmyanimowaneikompozycjemuzyczne.
Wspierarównieżwartościoweprogramyzzakresupublicystykikulturalnej.Wtymceluodroku
2012stalewspółpracujemyzPolskimRadiemiTelewizjąPolską,atakżeinnymiinstytucjami,
realizującymiprojektyoszczególnymznaczeniudlapolskiejieuropejskiejkultury.

NInAbyłproducentemikoproducentemwielunagradzanychdokumentów.27lipca2012roku

premieręmiałwyjątkowyfilmowyportretDanutySzaflarskiej,prezentującyw97minut(dokład-
nietyle,ilelatmiałagłównabohaterkawmomencierealizacjizdjęć)życiewybitnejaktorki.Trzy
latapóźniejukazałosięspecjalne,jubileuszowewydaniepłytyDVD,wzbogaconeotrzyminuty
filmu,dokręconeprzeztwórców–DorotęKędzierzawskąiArturaReinharta–specjalnienaoko-
liczność100.urodzinSzaflarskiej.DoinnychgłośnychprodukcjiNInAnależą:„Dziennikzpodróży”
wreżyseriiPiotraStasika(pokazwarsztatuidrogitwórczejTadeuszaRolke),nagrodzonynafesti-
waluwLocarnofilmZuzannySolakiewicz„15stronświata”,oddającyhołdinnowacyjnymdziała-

26

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

niomEugeniuszaRudnika,twórcyStudiaEksperymentalnegoPolskiegoRadia,atakżefilm„Joanna”
wreżyseriiAnetyKopacz,nominowanydoOscaraw2015rokuwkategorii„Najlepszykrótkometrażo-
wyfilmdokumentalny”.„Joanna”otrzymaławielewyróżnieńnafestiwalachnacałymświecie,m.in.
nagrodędlanajlepszegopełnometrażowegofilmudokumentalnegonaLosAngelesFilmAwards,
SilverEyewJihlavie2013,NagrodędlaNajlepszegoFilmuDokumentalnegoGrandOfforazNagrodę
JuryMłodzieżowegonafestiwaluwLipsku2013.AutoremzdjęćdofilmujestŁukaszŻal,amuzykę
skomponowałlaureatOscaraJanA.P.Kaczmarek.SpecjalnościąNInAsąprodukcjełącząceświatfil-
muimuzyki.Należydonichm.in.wyjątkowydokument„NowaWarszawa”wreżyseriiBartkaKonop-
ki,inspirowanypłytąStanisławyCelińskiej,naktórejreinterpretujeonaznanepiosenkioWarszawie
iukładaznichosobistąopowieśćotymmieście.

SzczególnieważnesązbioryNInAdotyczącetwórczościaudialnej.Instytutwciągudekady

zarejestrowałiwydałwielekluczowychdlapolskiejkulturykoncertów.Współprodukowaliśmy
też liczne audycje radiowe – słuchowiska, powieści czytane i audycje publicystyczne.
DonajważniejszychprodukcjimuzycznychNInAnależyzaliczyćm.in.rejestracjefestiwalumuzy-
kiPawłaSzymańskiego,„PendereckiReloaded”orazkoncertuLutosławski/Górecki/Penderecki,
„Pasji”PendereckiegowreżyseriiGrzegorzaJarzyny,atakżelicznekoncertyzarejestrowanewe
współpracyzrenomowanymifestiwalamimuzycznymi,m.in.:SacrumProfanum,WarszawskąJe-
sienią,WarsawSummerJazzDays,FestiwalemKulturyŻydowskiej,FestiwalemPoznańBaroque.
PonadtowarchiwumNInAznajdująsiękoncertyzKonkursuSkrzypcowegoim.HenrykaWie-
niawskiegowPoznaniuiwielerejestracjikoncertówmuzykialternatywnej,zrealizowanewra-
machwspółpracyzTVP(cykl„MadeinPolska”)iPolskimRadiem(cykl„MinisterstwoDźwięku”).
SzczególnymosiągnięciemInstytutunapolunowoczesnejrejestracjimuzykisądwaprojektyzreali-
zowanewtechnologiidźwiękuwielokanałowego–DolbyAtmos.W2015i2016,wramachobchodów
1050-leciaChrztuPolski,dokonaliśmyzapisupremierowegowykonaniaostatniegoutworuHenryka
MikołajaGóreckiego„SanctusAdalbertus”oraz„Pasjiśw.Łukasza”poddyrekcjąKrzysztofaPen-
dereckiego–w50-leciepremierytegoutworu–podczasXVWielkanocnegoFestiwaluLudwigavan
Beethovena.

Instytutbierzeudziałwewspółkreowaniunajważniejszychtytułówfabularnychostatnichlat.

NInAjestkoproducentemm.in.filmu„Ziarnoprawdy”wreżyseriiBorysaLankosza,opartegonapro-

27

Produkcjeikoprodukcje

zieZygmuntaMiłoszewskiego,megaprodukcji„Hiszpanka”wreżyseriiŁukaszaBarczyka–pokazu-
jącejwspółczesnymjęzykiembohaterstwopowstańcówwielkopolskich,najnowszegofilmuAndrze-
jaWajdy„Powidoki”oWładysławieStrzemińskim,atakżewyczekiwanych–„Wołynia”wreżyserii
WojciechaSmarzowskiegoi„Pokotu”AgnieszkiHolland.Zokazjijubileuszu100.urodzinTadeusza
KantoraInstytut,wewspółpracyzPolskimInstytutemSztukiFilmowejorazMiastemKraków,roz-
począłrealizacjęfilmufabularnego„Kantor”otymwybitnymreformatorzeeuropejskiegoteatruXX
wieku.ReżyseremobrazujestJanHryniak,wrolitytułowejwystępujeBorysSzyc.

RównieważnąjakfilmgałęziąkoprodukcjiNInAsąspektakle.Towłaśnieteatr–najbardziej

efemerycznazesztuk–jestnajczęściejoglądanądziedzinąwNinatece.Wciągudekadyzarejestro-
waliśmywielespektakli–wewspółpracyzteatramioraztelewizjąpubliczną,m.in.„(A)pollonię”,
„Burzę”i„Kruma”KrzysztofaWarlikowskiego,„Wymazywanie”KrystianaLupy,„H.”JanaKlaty,
„2007:Macbeth”GrzegorzaJarzyny,spektakl„Karski”MagdalenyŁazarkiewicz,„Brancz”wreżyse-
riiJuliuszaMachulskiego,„Rewizor”JerzegoStuhra,„Skutkiuboczne”LeszkaDawidaczyostatni
spektaklMarcinaWrony„Ichczworo”.PonadtowramachKolekcjiTeatralnejNinatekiudostępnione
sąarchiwalnespektakletworzącepowojennąhistoriępolskiegoteatru,m.in.:wszystkiespektakle
TadeuszaKantora,twórczośćKazimierzaDejmka,JerzegoGrzegorzewskiego,JerzegoJarockiegoczy
AdamaHanuszkiewicza.Stworzyliśmyjedynemiejscewpolskiminternecie,gdziemożnalegalnie
obejrzećtezdigitalizowanearcydzieła.

OdpoczątkudziałalnościNInAbyłinstytucjąpromującąpolskąanimację–zarównojejcenione

nacałymświeciedziedzictwo,jakitwórczośćnajnowszą.W2008rokukoordynowaliśmyobchody
jubileuszu60-leciapolskiejanimacjiiwłaśniewtymroku,zinicjatywyNInA,powstałMiędzyna-
rodowyFestiwalFilmówAnimowanych„Animator”,któryobecniejestjednymznajważniejszych
wydarzeńtegotypuwEuropie.Stworzyłotowyjątkowąmożliwośćnawiązaniadługofalowej
współpracyzcałymśrodowiskiemistałewsparcietejgałęzitwórczościfilmowej.Nieustannąpo-
pularnościąciesząsięwydawaneprzeznasAntologiePolskiejAnimacji,retroanimacjepubliko-
wanewNinatece,atakżekoprodukcjepopularnychseriali–„Parauszekiprzyjaciele”,„AgiBagi”,
„Baśnieibajkipolskie”.NInAwspieraczołowychpolskichanimatorów–zarównopopularyzującich
dorobek,jakikoprodukującichnoweprojekty.

28

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

1.7 Wydawnictwa

NInAwydajewybitne,częstotrudnodostępnedziełapolskiejkulturyaudiowizualnej:muzykę,

filmy,rejestracjespektakliteatralnych,operowych,koncerty,atakżeksiążki.Wszerokiejświado-
mościodbiorcówzaistnieliśmyjakowydawcaniedostępnychdotychczasdziełpolskiegofilmudoku-
mentalnego(seriaPolskaSzkołaDokumentu)orazanimowanego(AntologiaPolskiejAnimacji).Do
seriikinematograficznychwkrótcedołączyływydawnictwamuzyczne(zarównoaudiowizualne–np.
DVD„FestiwalMuzykiPawłaSzymańskiego”,„KronosQuartet:KwartetyPolskie”,jakiCD–m.in.
zmuzykąStanisławaRadwanaczyPawłaMykietyna)orazteatralne(seria„PolskiSzekspirwspółcze-
sny”,prezentującarejestracjetakichspektakli,jak:„2007:Macbeth”GrzegorzaJarzynyczy„Burza”
KrzysztofaWarlikowskiego,wydawnictwo„Teatr.Różewicz”,rejestracjeoperwreżyseriiMariusza
Trelińskiego:„KrólRoger”i„OrfeusziEurydyka”).Zczasemrozszerzyliśmydziałalnośćowydawnic-
twaautorskie,przekraczająceobowiązującenarynkustandardy.

NInAjestprekursorem,jeślichodziowydawanie,przyużyciunajnowszychosiągnięćtechnolo-

gicznych,najwspanialszychdziełpolskiejmuzyki.W2011rokuukazałosięwydawnictwo„Madein
Poland”.Tounikatowewydaniesiedmiuutworówwybitnychpolskichtwórcówmuzykiwspółczesnej
winterpretacjachczołówkiświatowychwykonawców.NapłytachwformacieDVD+Blu-ray+Blu-ray
-3DznalazłysięutworyWitoldaLutosławskiego,KazimierzaSerockiego,KrzysztofaPendereckiego,
HenrykaMikołajaGóreckiego,PawłaSzymańskiego,PawłaMykietynaiAgatyZubel.Byłatopierwsza
naświeciepłytawtechnologii3Dzmuzykąartystyczną.Wstyczniu2014rokuukazałosięsześcio-
płytowewydawnictwozniepublikowanymidotejporynagraniamiprzedstawiającymitwórczość
WitoldaLutosławskiegownowym,szerszymkontekściekulturowymispołecznym,przygotowane
specjalnienazakończenieobchodówRokuWitoldaLutosławskiego.Tomom:„historia”,„nowocze-
sność”,„znaczenia”,„codzienność”,„symfonika”i„film”towarzyszątekstypolskichmuzykologów
młodegopokolenia.

Choćwostatnichlatachkontynuujemydziałalnośćwydawniczą,jestonacorazbardziejsprzę-

żonazmożliwościamiudostępnianiawinternecie.PocząwszyodDVD„PolskaSzkołaDokumentu:
MarcinKoszałka”,przezkolejnetomy(AndrzejTitkow,BogdanDziworski),ażpowydanywspólnie
zkrakowskąCricotekąspektaklTadeuszaKantora„Umarłaklasa”czydokumentDorotyKędzierzaw-

29

Wydawnictwa

skiejiArturaReinharta„Innyświat”–większośćwydawanychiwspółwydawanychprzezNInAdzieł
muzycznychiaudiowizualnychistniejewpodwójnejformie:nanośnikuiwsieci.Strategiatazyskuje
dużeuznanieodbiorców–kolekcjonującychwydawnictwapłytowe,aletakżeoczekującychnieogra-
niczonegowczasieiprzestrzenidostępudotreści.

Niszowewytwórniepromującepolskichartystówmuzycznych–takiejakLADOABC(wśród

współwydanychtytułówznalazłysięm.in.„Polonezy”i„Mazurki”MarcinaMaseckiego,„J.S.Bach:
Partityklawesynowe”MałgorzatySarbak),ART2Music(„Mamut”BartoszaWaglewskiegoiPiotra
Waglewskiego,„Dobrywieczór”VooVoo)czyForTune(pieśniwielkopostne„Stwórcołaskawy”
MariiPomianowskiej,„InspiredbyLutosławski.GrażynaAuguścikOrchestar”)niemiałybyszans
narealizacjęswoichprzedsięwzięćbezwsparciaNInA.Ichtwórcysąregularnienagradzani,aużyt-
kownicyNinatekimogą,częstojakopierwsi,wysłuchaćutworówwbezpłatnymdostępie.NInAwy-
dałtakżegłośnepłytyzPolskimRadiem(„Requiemludowe”AdamaStrugaiKwadrofonik,„1976:
ASpaceOdysseyZbigniewWodeckiwithMitch&MitchOrchestraandChoir”),atakżenajważ-
niejszymifirmaminaświatowymrynkuwydawniczym–Decca/Universal(„15StudiesforOberek”
wwykonaniuPiotraOrzechowskiego–Pianohooligana).

SzczególnymrodzajemwydawnictwNInAsąksiążki,które–choćopierająsięnasłowie,anie

naprzekazieaudiowizualnym–wznaczącysposóbposzerzająpojmowaniemisjiNInA,dostarcza-
jącnowejwiedzy,świeżychkontekstówdoanalizykulturytransmedialnej,znaczeniaarchiwów
orazszerokorozumianejwspółczesnejkulturyartystycznejkraju.Od2014rokuwrazzwydawnic-
twemsłowo/obrazterytoriadwutygodnik.comwydajeserięksiążkową.W2014rokuukazałsię
wniej„Alfabetnowejkultury”MirosławaFiliciakaiAlkaTarkowskiego,naktóryzłożyłysięfelietony
publikowanenałamachmagazynu.W2016rokufelietonycenionegohistorykasztukiMarii
Poprzęckiejukazałysięwksiążce„Naoko”.W2016rokunarynkupojawisiętomrozmówztłumacza-
miorazzbiórfelietonówcenionegopisarzairysownikaMaciejaSieńczyka.Materiałytepochodzą
zdwutygodnik.com,wskazującnaważnąkulturotwórcząrolętegomagazynu.W2015roku,takżewe
współpracyzwydawnictwemsłowo/obrazterytoria,ukazałsię„Leksykonarchiwumafektywnego”.
Tozapisdwudziestupięciuspotkańzmateriałamiwybranymiprzezzaproszonychartystówipisarzy,
którzypokazują,żearchiwumjestżywąprzestrzenią,gdzieprzeszłośćiprzyszłośćwspółistnieją
iinspirująnieustannądebatę.DziękimiędzynarodowymkontaktomInstytutznalazłwydawcęksiąż-

30

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

kiwjęzykuangielskim.UkażesięonanakłademprestiżowegobrytyjskiegowydawnictwaIntellect
latem2017roku.

1.8. Współpraca międzynarodowa

Noweformatykulturyaudiowizualnejorazwiążącesięztymzmianyzachowańiprzyzwyczajeń

publicznościsątematemmiędzynarodowejdebatyozmianiepojęciauczestnictwawkulturzeipoja-
wiająsięwwielubranżowychkontekstach,zarównorynkuaudiowizualnego,jakedukacjimedialnej
iobywatelskiej.NInAuczestniczywtejdyskusjinarozmaitychmiędzynarodowychforach,wycho-
dzącnaprzeciwoczekiwaniomswoichodbiorcówiwymieniającsiędoświadczeniamizeświatowymi
ekspertami.

Wzakresiewspółpracymiędzynarodowejłączymysiłyz najważniejszymiinstytucjamiświato-

wymiieuropejskimi,działającymiw obszarzekulturyaudiowizualnej,archiwizacji,digitalizacji
iudostępniania.Jesteśmyczłonkiemwielusieci,anaszymipartneramistrategicznymisąinstytucje
oznaczącymdorobkudlaświatowegodziedzictwaaudiowizualnego.

1.8.1. Współpraca multilateralna

OdpoczątkudziałalnościNInA,zgodniezestatutowymizapisami,nasząambicjąjestkonsekwent-

neangażowaniesięwsiecieksperckieiprojekty,mającenaceluochronęiinnowacyjneudostępnianie
polskiegocyfrowegodziedzictwawkrajowym,aletakżemiędzynarodowymkontekście.Odbywasię
tonawielupłaszczyznach–globalnej(FIAT/IFTA),europejskiej(Europeana,EUscreen)orazregional-
nej.KażdyzobszarówwspółpracyotwieraNInAnanoweinspiracje,wymianędoświadczeńiwspólne
badanietrendów.

Od2010rokujesteśmyczłonkiemŚwiatowejFederacjiArchiwówAudiowizualnychiTelewi-

zyjnychFIAT/IFTA.Dajetomożliwośćczerpaniaznajlepszychwzorcówiwymianydoświadczeń
wzakresiedigitalizacji,archiwizacji,udostępnianiaiponownegowykorzystywaniamateria-
łówaudiowizualnychwmiędzynarodowymgronieeksperckim.Nasireprezentanciuczestniczyli
wkonferencjachFIAT/IFTAwTurynie,Dublinie,Londynie,Dubaju,AmsterdamieiWiedniu.

31

Współpracamiędzynarodowa

WLondynieprezentowaliśmyautorski„know-how”NInAwzakresiewspółpracykoprodukcyjnej
instytucjikulturyocharakterzearchiwumznadawcamipublicznymi.W2014rokuzostaliśmyno-
minowanidonagrody„TheMostInnovativeUseofArchive”,najważniejszejbranżowejnagrodyna
światowąskalę.PootwarciunowejsiedzibyprezentowaliśmyNInApodhasłem„WhereCultureme-
etsArchives.Institutionforonlineandofflineaudiences”.

W2016rokutoNInAjestgospodarzemiwspółorganizatorem40.jubileuszowejkonferencjiFIAT/

IFTAwdniach12-15.10.2016,wktórejudziałweźmieponad200ekspertówwzakresiedigitalizacji,
archiwizacji,nowychtechnologiiiudostępnianiazcałegoświata.Jesttodowóduznaniadziałań
NInAjakowyjątkowejinstytucjikultury–organizatoralicznychwydarzeńikongresów.Będzieto
pierwszakonferencjatejorganizacjiodbywającasięwEuropieŚrodkowo-Wschodniej.Tematemkon-
ferencjijest„RethinktheFutureofAV”,apodstawąjejidentyfikacjiwizualnejsązdjęciazflagowych
wydarzeńNInA:cyklukonferencjiKultura2.0.iFestiwaluNInAWersjaBeta,poświęconychkulturze
cyfrowejiaudiowizualnejwczasiezmiany.NazaproszenieNInAspecjalneprzemówienieoznaczeniu
kulturyaudiowizualnejwygłosilaureatOscarazacałokształttwórczości–AndrzejWajda.

Napłaszczyźnieeuropejskiej,pozazaangażowaniemwkooperacjeprojektowe(októrychmowa

wrozdziale3),NInAskuteczniebudujeswojąsilnąpozycję,aktywniedziałającwsieciach,skupia-
jącychekspertówzwiązanychzochronąiudostępnianiemcyfrowegodziedzictwakulturowego.Po
pozytywnieocenionymprzezKomisjęEuropejską,zakończonymwlutym2016projekcieEUscreenXL,
mającymnacelupowiększenieipromowanieaudiowizualnychzbiorównaplatformieeuropeana.
euoraznaportalueuscreen.eu,NInAdalejaktywniedziaławeuropejskiejsiecinadawcówibada-
czymediów.Odmarca2016,wwynikugłosowaniawszystkichczłonkówkonsorcjum,przedstawiciel
NInAzasiadawzarządzieFundacjiEUscreen.SiećEUscreenmaponaddziesięcioletniedoświadcze-
niewspólnejpracy.Natymwiększeuznaniezasługujefakt,żeponiespełnatrzyletniejwspółpracy
zaangażowanieiwkładInstytutuwrozwójEUscreenzostałydocenioneizaowocowaływyboremdo
oficjalnychstrukturzarządzającychdalszymrozwojemsieci.

WramachbezpośredniejwspółpracyzSieciąEuropeana,od2015roku,przedstawicielNInA

(jakojedynyzPolski)uczestniczywpracachmiędzynarodowychzespołówekspertów,którychza-
daniemjestm.in.wypracowanierekomendacjidlaEuropeanywzakresieulepszeniakomunikacji

32

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

wewnątrzSieciEuropeana,skupiającejsetkieuropejskichinstytucjiorazusprawnienieagregacji
iwykorzystania,równieżdocelówedukacyjnych,zgromadzonychnaplatformieEuropeanazbiorów
audiowizualnych.

DoceniającbliskąiowocnąwspółpracęInstytutuzeuropejskimipartnerami,MKiDNpowierzy-

łoNInArealizacjęprojektuinformacyjnego,mającegonaceluupowszechnianiewPolscewiedzy
ozgromadzonychwEuropeaniezasobacharchiwalnych.Projektzostaniezrealizowanyjesienią
2016rokuizakładam.in.działaniawarsztatowewLublinieiPoznaniu.Motywemprzewodnim
koordynowanychprzezNInAdziałańjestponownewykorzystanietreściarchiwalnychwedukacji
iszerokorozumianychprzemysłachkreatywnych.

ZewzględunapołożeniegeograficznetrudnoprzecenićnaszeczłonkostwowBałtyckiejRadzie

ArchiwówAudiowizualnych(BAAC),zrzeszającejpodmiotypubliczne(od2010rokutakżeprywatne),
zainteresowanewymianąwiedzyeksperckiejwzakresiearchiwizacjiiudostępniania.Organizacjata
wspierawspółpracęnaszczeblupublicznym,prywatnymimiędzysektorowymwzakresiepozyskiwa-
niaarchiwówiichwykorzystywania,poto,byposzerzaćświadomośćhistorycznąikulturowąregio-
nubałtyckiegoiSkandynawii.NInAbędzieorganizatoremigospodarzemkonferencjiw2017roku.

1.8.2. Współpraca bilateralna

FrancuskiNarodowyInstytutAudiowizualny(Ina),zktórymodmomentupowstaniaNInA

utrzymujeścisłąwspółpracęibliskierelacje,jestnaszympartneremnawieluobszarach.Jakoświa-
towyliderwdziedziniearchiwizacjicyfrowejiwykorzystaniazasobówaudiowizualnychInastał
siędlapodobnychorganizacjipunktemodniesieniawzakresieinnowacjitechnologicznych.Poza
digitalizacjąiarchiwizacjąInaudostępniaswojearchiwaróżnorodnymikanałami,takżeinterne-
towymi.ModelfunkcjonalnyNInAopierasięnadobrychwzorcachstrategiifrancuskiegoinstytu-
tu,któredziękilicznymkonsultacjomiszkoleniomprzełożyliśmynapolskigrunt,stającsiędla
Inapartneremwspólnychdziałańiprojektów(EUscreenXL,FIAT/IFTA,MusicinMovementiinne).
BliskąwspółpracęprzypieczętowałanominacjaMathieuGalleta(wmomenciepowołaniapełniącego
funkcjęprezesaIna)doRadyProgramowejNInA.

33

Naszymważnympartneremwdialoguokierunkachrozwojuinstytucjijestteżholenderskiinsty-

tutSoundandVision,zktórymodlatprowadzimywspółpracęstrategiczną.Jejefektamisąliczne
wspólneprojektyiwymianawiedzyeksperckiej.JanMüller,dyrektorInstytutuiprezesŚwiatowej
FederacjiArchiwówAudiowizualnychiTelewizyjnychFIAT/IFTA,jestczłonkiemRadyProgramowej
NInA,apracownicyrozmaitychdziałówregularniewystępująnaorganizowanychprzeznaswyda-
rzeniachiseminariach.Wspólnierealizujemyteżprojektyspecjalneidużeprojektyeuropejskie,jak
np.wspomnianyjużEUScreenXLczyMusicinMovement.W2016rokuNInAzostałkoordynatorem
jednejzodsłonzapoczątkowanegoprzezHolenderskiInstytutSound&VisioncykluRE:VIVE(http://
revivethis.org/).Jejrezultatembędziezrealizowaneprzezpolskiegomuzykascenyelektronicznej
nowenagraniemuzycznebazującenamateriałachzarchiwumNInA.Celemprojektujestpokazanie
mocyarchiwówjakoźródłainspiracjidlanowychtworówkultury.

Tym,cowyróżniaInstytutSoundandVisionspośródinnychsiostrzanychinstytucjiarchiwalnych

odpowiedzialnychzaupowszechnianiedziedzictwaaudiowizualnegojest–obokniezwykleprężnego
DziałuEdukacjiiBadańukierunkowanegonakreacjęiarchiwizacjęinnowacyjnych,interaktywnych
projektówaudiowizualnychigier–cieszącesięogromnąpopularnościąmuzeummediów.Otwiera-
jącdlapublicznościzmodernizowanybudynekA,NInArównieżpostawiłnadynamicznyprogram,
angażującyróżnegrupyodbiorców.EkspercizSoundandVisionregularniedzieląsięswoimido-
świadczeniamiidobrymipraktykamipodczaswydarzeńorganizowanychprzezNInAikażdorazowo
podkreślająoryginalnośćprofilunaszejinstytucji.

1.8.3. Międzynarodowe działania w Polsce

ObserwującnowekierunkiprezentacjiitworzeniatreściaudiowizualnychNInApodjąłsięroli

opiekunaipartneranowopowstającychdzieł,stającsięprzestrzeniądyskusjioprzyszłościmediów,
nowychsposobachnarracjiinowychtechnologiachwkulturze.Skupiamywokółsiebieorganizacje
imiędzynarodowesieci,któremająteżswojezrzeszeniawPolsceiwWarszawie.

Odsamegopoczątkuprojektujesteśmywspółorganizatorempolskiejedycjimiędzynarodowego

wydarzeniaLearnDoShare,założonegonaColumbiaUniversity,skupionegonawymianiewiedzy
idobrychpraktykwzakresiekreatywnegowykorzystaniastorytellinguinowychtechnologiido

Współpracamiędzynarodowa

34

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

działańnarzeczdobrapublicznego.Wprogramiepolskichwydarzeńwystępowaliprzedstawiciele
UNESCO,liderzytransmedialnychdziałańRadioFrance,pionierzyrynkuproducentówdlawirtualnej
rzeczywistości(zarównonagruncieeuropejskim,jakpolskim),czytwórcyuznanychprojektówinte-
raktywnych,jaknp.zaangażowanaspołeczniegraChernobylVRProject,któramiaławNInAoficjalną
premierę.JesteśmyteżpartneremstrategicznymStoryCode Warsaw,międzynarodowejspołeczności,
skupiającejosobyposzukującenowoczesnychformnarracji.Tematemspotkańsąnowetechnologie
(rozszerzonaiwirtualnarzeczywistość,internetrzeczy)inarzędzia,któremożnawykorzystaćdo
opowiadaniahistoriiiangażowaniawnieodbiorcówpoprzezinnowacyjneaudiowizualneprodukcje.
SpotkaniaStoryCodeodbywająsięw20miejscachnaświecie(m.in.NowyJork,Paryż,Berlin,Londyn,
Bruksela)igromadząsetkientuzjastównowoczesnychformstorytellingu.

NInA,jakoinstytucjawspierającaprzemysłykreatywneinowetechnologiewkulturze,wyróżnia

sięwwarszawskimklastrzeEUNIC(EuropejskimStowarzyszeniuNarodowychInstytutówKultury).
Odwielulatangażujemysięwlicznekonferencjeorganizowanewewspółpracyzczłonkamizrze-
szenia.Wpaździernikuodbędziesiękolejna,współtworzonaprzezNInAwrazzPolsko-Japońską
AkademiąTechnikKomputerowychieuropejskimiinstytutamikultury,międzynarodowakonferencja
„Laughter”,poświęconarolipoczuciahumoruwkomunikacji,rozwiązywaniuproblemówikonfliktów
wczasachrosnącejautomatyzacjirelacjispołecznych. Przykładamiwcześniejszychmiędzynarodo-
wychinicjatywpodejmowanychprzezNInAwstrukturzeEUNICbyłym.in.konferencja„MoreEuro-
pe”,dotyczącaspołeczeństwaobywatelskiegoikulturowejtożsamościnarodowejwEuropie;niezwy-
kleopiniotwórczadlarynkuedukacjikonferencja„OdAlamakotadoe-matury”,podejmującatemat
estetykiprojektowaniapodręczników,wydawnictwiinternetowychportaliedukacyjnych(jaknp.
MuzykotekaSzkolna)czykonferencjadotyczącaprojektowaniawkomunikacjiwizualnej„Thinking
inVisualCommunication”,zudziałemm.in.OlivieroToscaniego.

Podejmowanealianseowocująkolejnymiinicjatywami,związanymizpokrewnymimisjami.

DziękiwspółpracyzawiązanejwramachdziałańEUNIC,nazaproszeniePolsko-JapońskiejAka-
demiiTechnikKomputerowychNInAbędziewewrześniupartneremiwspółgospodarzemświa-
towegokongresuAtypI–MiędzynarodowegoStowarzyszeniaTypograficznego(AssociationTy-
pographiqueInternationale).ATypIzrzeszaprojektantówfontów,typografów,producentów
idystrybutorównośnikówpismioprogramowaniakomputerowegoużywanegowprojektowaniu

35

ProgramWieloletniKultura+

pismanaekrany.Wzwiązkuztymwydarzeniemzaplanowaliśmyścieżkępoświęconątworzeniu
liternictwadoprojektówinternetowychiprodukcjiaudiowizualnych.

1.9 Program Wieloletni Kultura +

ProgramWieloletniKultura+byłuchwalonymprzezRadęMinistrówwieloletnimprogramem

rządowymnalata2011-2015,któregooperatoremzramieniaMinisterstwaKulturyiDziedzictwa
NarodowegobyłNarodowyInstytutAudiowizualny.Celemprojektubyłakompleksowa,obejmująca
potencjałizasobywielupodmiotówdigitalizacjapolskiegodorobkukulturowego.Wjegoramach
koordynowaliśmyprogramywspierającecyfryzację,archiwizacjęiudostępnianiezasobów.Przyczy-
niłosiętodomodernizacjisektoraiuratowaniawielubezcennychzasobów.

NInApełniłzarazemfunkcjęCentrumKompetencjiwzakresiedigitalizacjimateriałówaudiowi-

zualnych.WrazzpozostałymiczteremaCentramiKompetencji:BibliotekąNarodową(wzakresie
digitalizacjiobiektówbibliotecznych),NarodowymArchiwumCyfrowym(digitalizacjamateriałów
archiwalnych),NarodowymInstytutemMuzealnictwaiOchronyZbiorów(digitalizacjaobiektów
muzealnych),NarodowymInstytutemDziedzictwa(digitalizacjazabytków),byliśmywspółodpowie-
dzialnizawypracowanieodpowiednichstandardówdigitalizacjipolskiegodziedzictwakulturowego
iopracowaniepolitykidigitalizacyjnejwramachpriorytetu.

WciągupięciulatdziałaniaPWKultura+zrealizowano187projektów,wykonanoponad

76 300 000skanów,aponad64 000 000zostałoudostępnionychwinternecie.Dziękiprogramowi
powstało50pracownidigitalizacyjnych,udostępnionoirozszerzonokolekcjemuzealnewinternecie
izrekonstruowanonajwiększedziełapolskiejkinematografii.BudżetProgramuwynosił120milio-
nówzłotych,zczegonarealizacjępowyższychprojektówprzyznanodotacjenaponad79milionów.
ZdofinansowaniawramachPWKultura+,PriorytetDigitalizacjaskorzystałołącznieponad80in-
stytucji–orazniezliczonaliczbaodbiorców.

PriorytetDigitalizacjawramachProgramuWieloletniegoKultura+powstałprzedewszystkim

wceludigitalizacjizasobówkulturypoprzezzakupsprzętudodigitalizacji,samprocesdigitaliza-
cjiorazcyfroweupowszechnianiezdigitalizowanychzbiorówaudiowizualnych,bibliotecznych,

36

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

muzealnych,zabytkóworazzbiorówarchiwalnych.Dziękitemuposzerzonydostępdokultury
zyskalizwłaszczamieszkańcywsiimałychmiast. Wśródwnioskówrozpatrzonychpozytywnie
wlatach2010-2015znalazłysiębardzozróżnicowaneprojekty. Częśćzasobówprogramuprzezna-
czononadziałaniawsektorzeaudiowizualnym,gdzieinstytucjetakiejak:WytwórniaFilmówDo-
kumentalnychiFabularnych, StudiaFilmowe:Zebra,ToriKadrdokonałyrekonstrukcjicyfrowej
dziełpolskiejkinematografiiorazfilmówdokumentalnych.BeneficjentamiPWKultura+byłytak-
żeinstytucjenarodoweorazArchiwaPaństwowe. Wramachwieludofinansowanychprojektów
możnawymienićMuzeumPałacuJanaIIIwWilanowie,którestworzyło światowejklasyPracownię
DokumentacjiTrójwymiarowej,dysponującąnajnowocześniejszymsprzętem.RównieżMuzeum
NarodowewWarszawieorazNarodowyInstytutFryderykaChopinadziękipozyskanymśrodkom
mogłyrozpocząćsystemowądigitalizacjęposiadanychzbiorów.

ProgramWieloletniKultura+,PriorytetDigitalizacjaodpoczątkuistnieniakładłrównieżduży

nacisknadigitalizacjęiudostępnianiezasobówinstytucjizajmującychsiędziedzictwemlokal-
nymiregionalnym.DotacjewramachPWKultura+otrzymałowieleinstytucjisamorządowych,
wśródnichmożnawymienić:BibliotekęŚląskąwKatowicach,gdziedigitalizacjipoddanowybrane
czasopismaukazującesięnaterenieGórnegoŚląskawlatach1887-1939,orazMuzeumZiemi
Prudnickiej,gdziezdigitalizowanoiopublikowanowielkoformatowepapierowewzornikitkackie,
któresąjedynymtakimzbioremwPolsce.

Wlatach2009–2013NInAorganizowałlubbyłinstytucjązarządzającądlainnychprogramów,

którychcelembyłaochrona polskiegodziedzictwakulturowego.Wroku2009NInAzarządzaliśmy
ProgramemMinistraKiDN„ZasobyCyfrowe”Priorytet3„Digitalizacjamateriałówarchiwalnych”,
wramachktóregodofinansowanieotrzymało28instytucji.CelemProgramuZasobyCyfrowebyła
rozbudowainfrastruktury,digitalizacja,przechowywanieiudostępnieniemateriałówarchiwalnych.

Wlatach2011-2012zrealizowaliśmydwanaborydoprogramuwłasnego„Dziedzictwocyfro-

we”,wktórym44instytucjeotrzymałydofinansowanienazadaniawspierająceprzedsięwzię-
ciamającenaceluzwiększeniedostępudozasobówdziedzictwakulturowegoinaukowego,
atakżejegoochronęwformiecyfrowej.KolejnymprogramemwłasnymNInAbyłrealizowany
wlatach2012–2013Program„ArchiwistykaSpołeczna”,któregozałożeniembyłowspieranie

37

NInA jako marka

przedsięwzięćmającychnacelupodniesieniejakościgromadzenia,przechowywania,opracowania
orazupowszechnienianiepaństwowegozasobuarchiwalnego.WramachrealizacjidwóchedycjiPro-
gramudotacjeotrzymało21beneficjentów.

1.10 NInA jako marka

NInAodponaddekadyzajmujesięutrwalaniem,archiwizacjąiupowszechnianiempolskiego

dziedzictwaaudiowizualnego.Dziesięciolecieistnieniaobchodziliśmy,rozszerzajączakresswojej
działalnościoprogramstacjonarny,realizowanywnowootwartymdlapublicznościbudynkuprzy
ul.Wałbrzyskiej3/5wWarszawie.Dziesięćlatdlaukształtowaniarozpoznawalnej„marki”instytucji,
organizacjiczyfirmytookresoptymalny,będącyprzedewszystkimczasemwytężonejpracy,badań,
rozwijaniapasjipoznawczej,inicjatywytwórczej,zdolnościuczeniasięireagowanianazmieniające
sięnieustannieśrodowiskonowychtechnologiiikulturycyfrowej.CelemkompleksowychdziałańIn-
stytutujestopisywanieitłumaczenietejrzeczywistościiwykorzystywaniejejmożliwościwsposób,
którypozwolijaknajefektywniejotworzyćodbiorcomiużytkownikomdostępdobogatychzasobów
narodowegodziedzictwaaudiowizualnego.

RozpoczęliśmydziałalnośćjakoPolskieWydawnictwoAudiowizualne(PWA) publikacjąDVD

zezrekonstruowanymicyfrowofilmamidokumentalnymiKrzysztofaKieślowskiego.Wydającko-
lejnemonografiepolskichtwórców,„Antologiępolskiejanimacji”czy„Antologiępolskiejanimacji
eksperymentalnej”,zdobyliśmyzaufanierzeszodbiorców,awprowadzającpowszechnądystrybucję,
ułatwiliśmydostępdokulturytakżetym,którzynacodzieńniemielitakiejmożliwości.

Kolejnewydawnictwazseriibyływyczekiwanecorazbardziejniecierpliwie,awydarzeniatakiejak

FestiwalMuzykiPawłaSzymańskiegoczyobchody60-leciapolskiejanimacji,zapewniłyinstytucji
szerokąrozpoznawalnośćistałemiejscenakulturalnejmapiePolski,pokazującpotencjał,jakim
dysponuje.ZostałondostrzeżonyiwykorzystanyprzezMinisterstwoKulturyiDziedzictwaNaro-
dowego,któreprzekształciłoPolskieWydawnictwoAudiowizualnewNarodowyInstytutAudiowi-
zualny,poszerzającjegomisjęokolejnekompetencje–digitalizację,archiwizacjęiupowszechnianie
narodowegodziedzictwaaudiowizualnego.OznaczałotopowierzenieNInAroliinstytucjieksperckiej
icentrumkompetencjiwtymzakresie.

38

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

Konsekwentnierealizujemymisjękulturotwórczą, angażującsięwrejestracjespektakliipo-

pularyzacjęwspółczesnegopolskiegoteatruwformieaudiowizualnej,m.in.poprzezwydanie
serii„PolskiSzekspirwspółczesny”iwspieraniepolskiejmuzykiwspółczesnej,angażującsiępro-
dukcyjniewlicznepublikacjemuzyczne.Kolejneprojektyiseriewydawniczewzmacniająpozycję
irozpoznawalnośćInstytutu.PrzyczyniłosiędotegotakżeprzyznanieNInAfunkcjioperatora
PWKultura+PriorytetDigitalizacja(wcześniejWPRKultura+PriorytetDigitalizacja)iCentrum
Kompetencjiwzakresiedigitalizacjimateriałówaudiowizualnych.

Uruchomienie,prawierównoleglezprzekształceniemPWAwNInA,magazynuokulturzeDwuty-

godnik.com,byłokolejnymkrokiempozycjonującymInstytutwświadomościjużnietylkowidzów
czyuczestnikówwydarzeńartystycznych,aletakżeużytkownikówinternetuorazpokazującymau-
tentycznezaangażowaniewświatkulturycyfrowej,chęćjegopoznawaniaikomentowania.Dwu-
tygodnik.comodsiedmiulatnieustanniesięrozwijaizyskujenowychczytelników.Stworzyłwokół
siebiesilnąśrodowiskowogrupędziennikarzy,publicystów,ekspertówitwórców.Opotrzebieme-
dium,którekomentuje,opiniuje,poruszatematyczęstonieobecnewtradycyjnychśrodkachprze-
kazu,najlepiejświadcząstatystykiinagrody.W2013rokuDwutygodnik.comuzyskałprestiżową
nagrodęPolskiegoInstytutuSztukiFilmowejwkategorii„Najlepszyportalinternetowy”,byłteż
nominowanydonagrodyMediaTory.W2014rokuzostałwyróżnionyGwarancjąKulturyTVPKultura
wkategorii„Kulturawsieci”,przyznanąprzezpublicznośćwgłosowaniuinternautów„zaprowadze-
nieinternetowegoczasopisma,dostarczającegoopiniotwórczychtekstówiznoszącegosztuczny
podziałnakulturęwysokąipopularną.Zaautorskipazuriniezależnośćsądów,awszczególnościza
przypominanie,jakważnydlażyciakulturalnegojestwnikliwyesejkrytyczny”.W2016rokuliczba
unikalnychużytkownikówosiągnęłapułap800tysięcy,dziękiróżnorodnościpodejmowanychtema-
tówireagowaniunazmiennepotrzebyczytelników.

Oboksilnegozaangażowaniawprocesdigitalizacjiirekonstrukcjicyfrowej,działańkulturotwór-

czychocharakterzeaudiowizualnymipublicystykikulturalnej,Instytutodpoczątkuswojego
istnieniazgłębiazagadnieniazwiązaneznowymitechnologiamiikulturącyfrową.Kultura2.0
stałasięhasłemdorocznejkonferencji–początkowobranżowej,zrokunarokprzyciągającejco-
razliczniejsząpubliczność–przekształconejpokilkulatachwfestiwalKultury2.0.Porazkolejny
wNInAjakopierwsipodjęliśmytematiwyzwaniaopowiadaniaowspółczesnymświecie,zyskując

39

NInA jako marka

szybkoopinięinstytucjispecjalizującejsięproblematycenowychtechnologiiwkulturzeiżyciuspo-
łecznym.

Dziękiwielodyscyplinarnemuzaangażowaniuiszerokiemuspektrumdziałańwśrodowiskucy-

frowymNInApowierzonorolękoordynatoraKrajowegoProgramuKulturalnegoPolskiejPrezyden-
cjiwRadzieUEorazorganizacjęEuropejskiegoKongresuKulturyw2011roku.Wizerunkowobył
tomomentprzełomowywbudowaniuświadomościmarkiiobecnościnaareniemiędzynarodowej.
Miałniebagatelnywpływnautrwalenieipostrzeganieinterdyscyplinarnegoiwielowymiarowego
charakterudziałalnościInstytutuiwspółpracyzprzemysłamikreatywnymiwprocesieposzerzania
dostępudokulturyaudiowizualnej. Prezentującwatrakcyjnydlapublicznościsposóbnajpopular-
niejszeinajciekawszenurtyrefleksjiokulturzeipraktykikulturalneobecnewówczaswEuropie,
orazstawiającpytaniaoscenariuszerozwojueuropejskiejkultury,zaprezentowaliśmyPolskęjako
ważnegopartnerawmiędzynarodowejdebacie.Ponadto,poprzezwarsztatyprzygotowującedopro-
gramu,zaktywizowaliśmywieleśrodowisk,stającsięichprzewodnikiempoświeciekulturycyfrowej.

Zdobywająciutrwalającpozycjęekspertawzakresiearchiwizacjiidigitalizacjizasobówaudiowi-

zualnychinowychtechnologiiNInA,jakojednazpierwszychinstytucji,podjąłwyzwaniepołączenia
nabytychkompetencjinarzeczudostępniania.PostarciemagazynuDwutygodnik.comidziałaniach
wnurcieitematycefestiwaluKultura2.0,któretoinicjatywyprzygotowałydonowychformodbioru,
uruchomiliśmyportaleudostępniającenarodowedziedzictwoaudiowizualneonline.Dziękiuwolnie-
niuzdigitalizowanychmateriałów,skutecznymdziałaniomkomunikacyjnymiinteresującemupro-
gramowi,docieramyzeswojąmisjądocorazszerszegoibardziejzróżnicowanegogronaodbiorców.

Uruchomionaw2011rokuNinatekaszybkostałasięlideremwniekomercyjnymudostępnia-

niunarodowegodziedzictwoaudiowizualnego.WkonkursieFundacjiWidzialni„Thebestofac-
cessibilityproject2014”,wktórymwyłonionoserwisyinternetowewspierająceideędostępności,
Ninatekaotrzymałanagrodęgłównąjako„podbijającyrynekportalzmultimediamidostosowanymi
dopotrzebosóbniesłyszącychiniewidzących”.Zyskującnaznaczeniu,oddwóchlatpojawiasię,
obokwysokobudżetowychpłatnychserwisów,wkrajowymrankinguserwisówVODmiesięcznika
„Press”,skierowanegodobranżymedialnejireklamowej.

40

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

KolekcjespecjalneNinateki,któreoferujązgodniezmisyjnądziałalnościąInstytutuotwarty,

kontekstowydostępdonarodowegodziedzictwaaudiowizualnego,pokazująpionierski,i–jak
dotąd–bezprecedensowymodeludostępnianiaopracowanyprzezNInA,spajającywszelkieele-
mentystatutowychdziałań:digitalizację,archiwizację,współpracęzmediamipublicznymiiOZZ
wsłużbiespołeczeństwuiwimięposzerzeniadostępudodobranarodowego.Dziękikolekcjom
wdowolnymmiejscuiczasiesięgaćmożnapotwórczośćwybitnychprzedstawicielipolskiejmuzyki
współczesnej.SerwisypowstaływoparciuomateriałyarchiwalnePolskiegoRadia,zdigitalizowane
nazlecenieNarodowegoInstytutuAudiowizualnegowramachProgramuWieloletniegoKultura+,
priorytetDigitalizacja,któregoInstytutbyłoperatorem.Zainnowacyjnymodeludostępniania,reali-
zowanypoprzezkolekcjęTrzejKompozytorzy.pl,oferującąotwartydostępdobazyutworówpolskich
kompozytorówzlicznymiudogodnieniami,któreumożliwiatechnologia,NInAzostałanominowana
donagrodyFIAT/IFTA:TheMostInnovativeUseofArchive–najbardziejinnowacyjnegowykorzysta-
niaarchiwówaudiowizualnych.

Zagadnieniazwiązanezedukacją,wszczególnościedukacjąmedialną,sąważnądziedzinądzia-

łalnościNInA.Szeregaktywnościskierowanychdonauczycieli,animatorówkultury,bibliotekarzy,
archiwistów,sektoraGLAMipublicznościsprawia,żeInstytutjestgłównymadresem,podktórym
szukasięwiedzyzwiązanejzszerokopojmowanąaudiowizualnościąikompetencjamimedialny-
mi.OdpowiedziąnawłączeniemuzykidonauczaniaikontynuacjąupowszechnianiaprzezInstytut
polskiejmuzykiwspółczesnejbyłowdrożenieserwisuMuzykotekaSzkolna,kształcącegoświado-
mychodbiorcówmuzyki.Poprzezprzeprowadzonąw2011rokukampanięMuzykotersi,kierującą
odbiorcówdoserwisumuzykotekaszkolna.pl,Instytutzachęcałdozainteresowaniasięmuzyką,
proponującatrakcyjnetreści,filmy,gryicrossmedioweaktywności,którepodjęliuczniowieitwór-
cy.AtrakcyjnaformaserwisuzostaładocenionainagrodzonaprzezKlubTwórcówReklamy.Suk-
cesemmiędzydyscyplinarnychdziałańNInAwramachMuzykotekiSzkolnejjestspajającyobraz
idźwiękcyklAudiowizje,czyliteledyskidomuzykiwspółczesnejpolskichkompozytorów.Pro-
jektprzyciągnąłpolskichmłodych,docenionychjużreżyserów,którzypodejmujądialogzmuzy-
kąwspółczesną,popularyzującją.Najnowszaprodukcja,„LimbsofSun”autorstwaJacqueline
SobiszewskiiKrzysztofaSkoniecznego,zostałauznanazanajlepszywideoklipwkonkursie
PowiększenieMFFT-MobileNoweHoryzonty.

41

NInA jako marka

Konsekwentniewłączamysięwprodukcjeaudiowizualne,zarównofilmowe,jakimuzyczne,

aletakżewprodukcjetelewizyjneiradiowe,przyczyniającsiędowzrosturangiipopularyzacjina-
rodowegozasobuaudiowizualnego.SkromnyfilmkoprodukowanyprzezNInAzeSzkołąFilmową
AndrzejaWajdy„Joanna”wreżyseriiAnetyKopaczzostałnominowanydoOscarawkategoriiNajlep-
szyDokumentKrótkometrażowy,aniskobudżetowydokumentotwórcyStudiaEksperymentalnego
PolskiegoRadia„15stronświata”wreżyseriiZuzannySolakiewiczwygrałTydzieńKrytykiFilmowej
prestiżowegoMiędzynarodowegoFestiwaluFilmowegowLocarno.ProdukcjeTVPiPRwspierane
przezNInAsąrokrocznienagradzanepodczasFestiwaluDwaTeatry.

Angażującsięweuropejskieprojektyorazbędącczłonkiemmiędzynarodowychorganizacjiisieci,

takichjakFIAT/IFTAczyEuropeana,NInAkonsekwentniebudujeswójwizerunekpozagranicami
Polski.Od2010rokuaktywniedziałamynaforumfederacjiFIAT/IFTA,prezentującswojedokona-
niapodczasświatowychkonferencji,będącychnajważniejszymibranżowymiforamiwymianymyśli
iidei.JesteśmyaktywnymczłonkiemarchiwówbałtyckichBAAC,regularnieprezentującswojeosią-
gnięciawdziedzinieutrwalaniaiudostępnianianarodowegodziedzictwaaudiowizualnego.

Od2011rokuaktywniewspółpracujemyzFundacjąEuropeana.DziałaniaNInAznaczniewykra-

czająpozazwyczajoweudostępnianiearchiwów.Poprzezzaangażowaniewpracedziałających
wramachFundacjiEuropeanagrupdoradczychorazkoordynacjękrajowychprojektówdedyko-
wanychEuropeanie,staliśmysięlideremwśródpolskichinstytucjikultury,działającychnarzecz
udostępnianiaeuropejskiegodziedzictwacyfrowego.Organizowanaw2015rokudorocznakonfe-
rencjaEUScreenXLwNInApotwierdziłakompetencjeimożliwościInstytutu,ugruntowującpozy-
cjęPolskiiNarodowegoInstytutuAudiowizualnegonaareniemiędzynarodowej.Wyróżnieniem
zainnowacyjnepodejściedoudostępnianiaarchiwówaudiowizualnychiichkulturotwórczego
wykorzystaniaorazdocenieniemnaglobalnąskalędokonańNInAbyładecyzjazarząduFIAT/IFTA
oorganizacjiświatowejkonferencjiFIAT/IFTA2016przezNInAwWarszawie.

PonaddziesięćlatistnieniaInstytutuikonsekwentnychdziałań,którychwspólnymmianowni-

kiemjestaudiowizualność,zaowocowałoumocnieniemrozpoznawalnościNInAiupowszechnieniem
wartości,którereprezentuje,czegonajlepszymwyrazemsąpublikacjewmediach,statystykiportali,
licznieodwiedzającaInstytutzróżnicowanapublicznośćorazdialogzpartneramizagranicznymi
iorganizacjamiozasięgueuropejskimiglobalnym.

42

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

43

Projektyeuropejskie

2. PROJEKTY EUROPEJSKIE

Jesteśmyświadomi,żekulturaaudiowizualnanierozwijasięwizolacji,dlategoNInAdziała

wwielukontekstach.Jakoinstytucjaorandzenarodowej,którejpowierzonomisjęzachowania
ipopularyzacjipolskiegodziedzictwakulturyaudiowizualnej,jestpowiązanasieciąrelacjizpart-
nerskimiorganizacjaminacałymświecie.Sątozarównostosunkistrategiczne,opartenawielolet-
niejwspółpracy,pokrewnymprofiludziałalnościiwymianiedoświadczeń,jakirelacjewyrastają-
cezbieżącychprojektów.Częstosątoprzedsięwzięciawieloletnieoinnowacyjnymcharakterze,
wktórychNInAjestjednymzliderówi–zewzględunaswójunikalnyprofil–wyznaczanowe
standardydziałaniainstytucjikultury.

44

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

2.1 Zmodernizowana siedziba NInA jako instytucja europejska

NapodstawieUmowyodofinansowanienrPOIS.11.02.00-00-060/12(zpóźniejszymizmianami),

dotyczącejrealizacjizadaniazudziałemśrodkówunijnychpn.„ModernizacjabudynkuANarodo-
wegoInstytutuAudiowizualnegowWarszawie”,wramachdziałania11.02priorytetuXIProgra-
muOperacyjnegoInfrastrukturaiŚrodowisko2007-2013,zrealizowaliśmykompleksowyprojekt
modernizacjiobiektuwceluprzystosowaniagodonowychpotrzeborazzapewnieniamożliwości
wypełnianiacelówstatutowych.Przedsięwzięciemiałonacelukompleksowąadaptacjębudynku,
zczasem–wramachzaoszczędzonychśrodków–projektpowiększyłswójzakresointegralnączęść,
jakąjestotwartydziedziniecwrazzgarażempodziemnym,projektorniąizewnętrznymekranem
multimedialnym.

Pozakończeniuprojektupowstałopublicznemiejsce–instytucjadysponującaspecjalnieza-

projektowanymiprzestrzeniami,przystosowanymidopełnieniawszystkichfunkcjistatutowych:
własnymzapleczemdigitalizacyjnym,pracowniamiilaboratoriamibadawczymiorazrekonstruk-
cyjnymi,pomieszczeniamiarchiwalnymiorazprzestrzeniąumożliwiającąplenerowepokazyfil-
moweikoncerty.Infrastrukturawzmodernizowanejsiedzibie,wszczególnościsalakinowo-kon-
ferencyjna,dwiemniejszesalekonferencyjne,atakżesalebadawczeiedukacyjne,zewzględu
namożliwośćzmianyichfunkcjistanowiąbazędoorganizacjiwykładów,warsztatów,konferen-
cjiorazcyklicznychinicjatywskierowanychdośrodowiskzainteresowanychrozwojemmediów
ikulturymedialnej.

WciągukilkunastumiesięcydziałalnościsiedzibaNInAstałasięmiejscemspotkańidyskusjina

tematydotyczącesztukaudiowizualnych,analizyosiągnięćiwymianydoświadczeńpraktyków,
teoretyków,animatorówiekspertówtejdziedziny.Ponadtoutworzonaliniadigitalizacyjna,stu-
dionagranioweisalaodsłuchowastanowiądoskonałeźródłozdobywaniapraktycznejwiedzypod
okiempracownikówInstytutu.Dziękipowstałympowierzchniomwzmodernizowanymobiekciejest
tonietylkoośrodekdigitalizacjiicentrumedukacjiaudiowizualnej,alerównieżotwartearchiwum-
mediateka,służącaspołeczeństwuzainteresowanemupoznaniemzbiorówaudiowizualnych,atak-
żenowoczesnymedialab,ukierunkowanynainnowacyjneprojektyrealizowaneprzeznaukowców,
artystów,programistów.

45

BezpośrednimrezultateminwestycjijestzwiększenieliczbyodwiedzającychInstytut,korzy-

stającychzezdigitalizowanychzbiorów,wzrostliczbywydarzeńkulturalnych,jednymsłowem:
stworzeniemarkowegoproduktukulturowegooznaczeniuponadregionalnym.Wprzestrzeniach
zmodernizowanegoobiekturealizujemyprzedsięwzięciakoncentrującesięnadziałalnościdigitali-
zacyjnej,archiwistycznej,badawczej,edukacyjnejipopularyzatorskiej.Działaniatemającharakter
wielowymiarowyisystemowy.

Wymiernerezultatytegozadaniasąocenianezapomocąnastępującychparametrów:

–liczbyosóbodwiedzającychinstytucję(wymagane60tys.osóbrocznie),
–liczbynowoutworzonychmiejscpracy(wymagane15etatów),
–liczbykorzystającychzezdigitalizowanychzbiorów(wymagane15tys.osóbrocznie),
–liczbywydarzeńkulturalnychzainicjowanychwwynikurealizacjiinwestycji(wymagane20pro-
jektówrocznie).

PozakończeniuinwestycjiInstytut,jakowłaścicielipodmioteksploatującyzmodernizowa-

nąinfrastrukturę,zobowiązanyjestdodochowaniapięcioletniegookresutrwałościprojektu,
cooznacza,żefunkcjebudynkuniemogązostaćpoddanemodyfikacji,mającejwpływnacharakter
iwarunkirealizacjizaplanowanychdziałań.

2.2 NInA w projektach europejskich

W2011rokurozpoczęliśmyprojektowąwspółpracęzFundacjąEuropeana–inicjatywą,

którejmisjazbudowanajestwokółgromadzeniaiudostępnieniawspólnegodziedzictwakulturo-
wegoEuropy.WramachprojektuEuropeanaAwarenesszorganizowaliśmy,międzyinnymi,zbiórki
digitalizacyjnepoświęconeprywatnymarchiwomzwiązanymztransformacją1989roku,przepro-
wadziliśmykonkursremiksowy,zachęcającymłodzieżdokreatywnegoprzetwarzaniaarchiwów
audiowizualnych,współtworzyliśmyplatformęstorytellingowąpoświęconąjednejzważniejszych
polskichgrupteatralnych–AkademiiRuchu.

ZmodernizowanasiedzibaNInAjakoinstytucjaeuropejska|NInAwprojektacheuropejskich

46

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

W2013rokudołączyliśmydoprestiżowegogronaponadtrzydziestueuropejskichnadaw-

ców,archiwówaudiowizualnychibadaczymediów,skupionychwokółtrzyletniegoprojektuEU-
screenXL.Dotychczas,wramachwspółpracyzEUscreenXL,NInAudostępniłnaportalacheurope-
ana.euponad7000metadanychmateriałówaudiowizualnychoraz1000plikówarchiwalnych(te
ostatniedostępnesątakżenaportalueuscreen.eu),otwierającjetymsamymnaeuropejskich
odbiorców.Dodatkowo,wramachprojektu,odpowiadaliśmyzaszeregdziałańkomunikacyjnych,
wtymorganizacjęwysokoocenionychmiędzynarodowychkonferencji,poświęconychupowszech-
nianiucyfrowychkolekcji,któreodbyłysięwRzymie(2014)iWarszawie(2015).Skutecznasyner-
giazadań„stricte”archiwalnychzdziałaniaminakierowanyminakomunikację,kuratorskąpracę
zarchiwami,byłamożliwadziękiotwartemupodejściuNInA,łączącemuszacunekdodziedzictwa
zdziałalnościąkreatywnegocentrumkultury.

Jesienią2016roku,dziękipozyskanemudofinansowaniuholenderskiegofunduszuMondriaan

Fund,wspólniezeuropejskimipartnerami:holenderskiminstytutemSoundandVision,francuskim
Institutnationaldel’audiovisuelorazestońskimCentrumArvoPärta,NInArozpoczniepracenad
kolejnym,długoletnim,nowatorskimprojektem.CelemmiędzynarodowejinicjatywyMusicinMove-
mentjestinnowacyjneupowszechnianiedorobkunajważniejszycheuropejskichkompozytoróworaz
wiedzyotym,jakiebyłoichznaczeniewhistoriimuzykiXXiXXIw.Projektjestpomysłemiinicjatywą
NInA–kontynuacjąirozszerzeniemnaskalęeuropejskąmodeluudostępnianiamuzykiklasycznej,
któryodniósłsukceswautorskimserwisieinternetowymInstytutuTrzejKompozytorzy.Zakładaon
stworzeniewirtualnejplatformyzbierającejznaczącączęśćutworówudostępnionychwformiena-
grańaudiolub/iwideo,uzupełnionejododatkowąnarrację,bogatedziałaniaedukacyjnerealizowane
onlineiofflineorazdebatyzekspertami.Pilotażowafazaprojektubędziepolegaćnawypracowaniu
narracjiinarzędzisłużącychprzedstawieniutwórczościczterechwybranychkompozytorów.Kolekcja
będzierozbudowywanawzależnościodpozyskaniadalszegofinansowania.Projektidealniewpisuje
sięwambicjeInstytutu,łączącbogactwoarchiwówzrzetelnąnarracjąmuzyczną,zakładającrównież
opracowanieszerokiegokontyngentuedukacyjnego.

Latem2016rokuNInAzostałzaproszonydowspółtworzenianowegoeuropejskiegoprojektu,po-

święconegobadaniuwpływuszerokodefiniowanychdziałańartystycznychnarozumienieeuropej-
skiegodziedzictwakulturalnegoibudowanielokalnejieuropejskiejtożsamości.Badanie,istotne

47

zpunktuwidzeniazachodzącychwEuropieprzemian,mabyćrealizowanem.in.woparciuodostęp-
necyfrowemateriałyarchiwalne.Wzaproszeniukoordynatorzyinicjatywy

5

podkreśliliatrakcyjność

iwyjątkowośćprogramowegopodejściaNInA,czyliłączeniedziałańarchiwumzcentrumartystycz-
nym–podejściadoskonalewspółbrzmiącegozichcelamiiambicjami.Pracenadwnioskiemkonkur-
sowymrozpocznąsięwewrześniu2016.

5

Zewzględunapoufnośćinformacjizwiązanychzprzygotowaniemwnioskuaplikującegooeuropejskiedofinansowanieszczegółowy

profilprojektuoraznazwyzaangażowanychwniegoinstytucjipartnerskichniemogązostaćujawnionenatymetapieprac.

NInAwprojektacheuropejskich

48

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

49

3. FUNKCJONALNE ASPEKTY POŁĄCZENIA

NInA,takjakkażdaorganizacja,funkcjonujewwieluplanach–kontekściecodziennejdziałal-

nościprogramowejskierowanejdoodbiorców,wplaniestrategicznym,rozpisanychnalatacelach
ipolachdziałania,atakżewbardzopraktycznymwymiarzerealizacjipowierzonychzadań
wzakresiemożliwościtechnicznych,finansowychiludzkich.Wswojejstosunkowokrótkiej
historiiorazdynamicznymrozwojuinstytucjonalnymNInAwypracowałwielerozwiązańimechani-
zmówpozwalającychnabardzoefektywnedziałanie,uniknięcieniebezpieczeństwarozrostustruk-
tur,racjonalizacjępracyizatrudnienia.Dziękitemubliższyjestmodelowinowoczesnychinstytucji
klastrowych,łączącychwielefunkcjiikompetencji.Modeltenjestjednakmożliwydoutrzymania
przyobecnejspecyficedziałańInstytutuiistniejeuzasadnionaobawa,że–zewzględunaobiektyw-
neograniczenia–staniesięniewydolnywprzypadkuznacznegorozszerzeniajegozadań.

Funkcjonalneaspektypołączenia

50

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

3.1. Wypracowanie własnych standardów i norm

Jakonowoczesnaorganizacjaprzezostatnielatawypracowywaliśmywdrodzepartycypacyjne-

gozarządzaniastandardyiprocesy,któreplasująInstytutnanajwyższympoziomiepodwzględem
zarządzaniaikomunikacji.ZespółNInAprzezwielelattworzyłunikatoweśrodowisko,któreumożli-
wiałorealizacjępionierskichprzedsięwzięć.Częstowymagałyoneinnowacyjnego,niestandardowe-
gopodejściadozarządzaniaprojektem,łączeniawieluspecjalistycznychkompetencji,współpracy
międzysektorowej,działaniapodpresjączasu.Towłaśniezaangażowanieludziumożliwiłorealizację
ambitnychprojektówwdziedziniekulturyiuczyniłozNInAmiejsceuważanezanowoczesne,od-
powiadającenawyzwanianaszychczasów,którympowinnasprostaćpublicznainstytucjakultury.

Dbająconajwyższestandardypolitykiwewnętrznejinstytucji,dołączyliśmydogronasygna-

tariuszyKartyRóżnorodności

6

.Różnorodnośćjestfundamentalnąwartościąwspółczesnego

społeczeństwademokratycznego,apolitykarównegotraktowaniaizarządzanieróżnorodnością
przynosiwymiernekorzyściiwpływanastałyrozwójorazinnowacyjnośćorganizacji.Ważną
wartościąwInstytuciejestwzajemnyszacunekilojalnośćwobecorganizacji,dlategowostatnich
latachzostaływypracowaneprocedurychroniąceśrodowiskopracyNInAprzedniepożądanymiza-
chowaniami. PracownicyInstytututoosobypochodzącezróżnychśrodowiskikultur,wykazujące
sięróżnymiumiejętnościamiitalentami,reprezentująceróżnestylemyśleniaipunktywidzeniaoraz
mająceróżnedoświadczeniażycioweizawodowe,dlategocelemNInAjeststworzeniekulturyorgani-
zacyjnejgwarantującejwzajemnewspieraniesięwcodziennychobowiązkach.KartaRóżnorodności
zobowiązujedowdrażaniazasadzarządzaniaróżnorodnościąipolitykirównegotraktowania.Doty-
czytotakichaspektów,jak:płeć,wiek,stanzdrowia,rasa,narodowość,wyznanie,bezwyznaniowość,
przekonaniapolityczne,tożsamośćpłciowa,statusrodzinny,stylżycia.KartaRóżnorodnościjest
ważnymelementemwpływającymnaintegracjęzespołu,wzmacniawzajemnerelacjewewnętrzne
orazidentyfikacjęzmisjąInstytutu.

Jakodowódwypracowaniaiskutecznegowdrożenianajwyższychstandardów NInAuzyskał

wmaju2016poświadczenieskutecznościzarządzaniajakościąwedługnajnowszejmiędzynaro-
dowejnormyISO9001:2015wzakresietrzechkluczowychobszarówdziałalnościNInA:digitali-

6 http://odpowiedzialnybiznes.pl/wp-content/uploads/2016/03/karta-roznorodnosci-2016.pdf

51

zacji,archiwizacjiiudostępnianiazasobówaudiowizualnych.ISO9001tostandardakceptowany
irozpoznawanynacałymświecie.Certyfikatypotwierdzającezgodnośćsystemówzarządzania
jakościązww.normąwydawanesąprzezMiędzynarodowąOrganizacjęNormalizacyjną(ISO).NInA
jestjednązpierwszychinstytucjiwPolsce,któreotrzymałyświadectwozgodnieznajnowszymi
normami.

Planowanezmianyorganizacyjnemogązaprzepaścićdotychczasowydorobekipracęzespołu.

Przedłużeniecertyfikacjiprzypołączeniuinstytucjibędzieniemożliwezewzględunazmianęspecy-
fikidziałalnościorazprocesówwramachnowejstruktury.Oznaczatonietylkobardzodużąstratę
wizerunkową,alerównieżzagrożeniedlajakościprocesówzwiązanychzestatutowymidziałaniami
NInA.

Instytutjesttakżelideremjeślichodziowyznaczaniestandardówwzakresiedigitalizacji.

EksperciNInA,wewspółpracyześrodowiskiemproducenckimifilmowym,stworzyliKatalogDo-
brychPraktykDigitalizacyjnych

7

zawierającychusystematyzowanekompendiumwiedzydotyczą-

cepojęć,technikistandardówdigitalizacyjnych.Czerpiemywiedzęzarównozrynkurodzimego,
współpracujączekspertamiwtejdziedzinie,jakizdoświadczeńmiędzynarodowych,angażu-
jącsięwdziałaniadotycząceaspektówtechnicznychiarchiwalnychzwiązanychzdigitalizacją
–pozostającwścisłejwspółpracyzfrancuskimodpowiednikiem–INAorazczerpiączdoświadczeń
FIAT/IFTA.

3.2. Działania wizerunkowe związane z otwarciem nowej siedziby

OtwarciezmodernizowanejsiedzibyInstytutubyłopotwierdzeniemponaddziesięcioletnich

działańNInAwsłużbiemisjiudostępnianianarodowegobogactwaaudiowizualnego.Potwierdziło
koniecznośćiefektywnośćprowadzonychdziałańorazutrwaliłopozycjęinstytucjinaareniepolskiej
imiędzynarodowej.Dałorównieższerszepoledowypełnianiapowierzonychzadań.

Przygotowującsiępromocyjniedonowegootwarcia,naspecjalnezamówienieiwdialogu

zpublicznościąujednoliciliśmyiuwspółcześniliśmysystemidentyfikacjiwizualnej.Byłtotrwają-

7 http://www.nina.gov.pl/media/43762/katalog-praktyk-i-standardów-digitalizacji-materiałów-archiwalnych.pdf

Wypracowaniewłasnychstandardówinorm|Działaniawizerunkowezwiązanezotwarciemnowejsiedziby

52

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

cyprawierokproces,prowadzonyprzezspecjalistów„userexperience”(UX)zważnymzwizerun-
kowegopunktuwidzeniacelem,abypokazującNInAwnowejodsłonieniezaprzepaścićdorobku,
naktóryInstytutpracowałprzezlata,jużrazzmieniającnazwęizakresdziałań.

Uspójnionatożsamośćgraficzna,skupiającapodgłównymznakiemNInAwszystkieportale,

wzmocniłakomunikacyjniemarkęNInA.Odświeżonazgodniezobowiązującymitrendamizostała
równieżstronanina.gov.pl,zmieniająccharakternarepertuarowyikontekstowy,proponującużyt-
kownikomtreścipochodzącezinnychserwisówInstytutu,tematyczniezwiązanezprojektami
odbywającymisięwsiedzibie.Nowoczesnywymiarnowejsiedzibienadałrównież,wypracowany
zpublicznościąispecjalistamiod„wayfindignu”,systemnawigacjipobudynku.Oestetykęozna-
kowaniaiłatwośćporuszaniasięponowychprzestrzeniachNInAzadbałzespółspecjalizującysię
w„userexperience”iStudioProjektoweUVMW,którewcześniejrealizowałoprojektym.in.dlaSta-
dionuNarodowegowWarszawieiStaregoBrowaruwPoznaniu.Wypracowywaniespójnegosyste-
muoznakowaniainowejidentyfikacjiwizualnejInstytutupoprzedziływarsztatyzzespołemNInA.
ProjektzespołuUVMWzostałdocenionyprestiżowymwyróżnieniemBrandingServed,znalazłsię
takżewalbumie„Chois”,wydawanymcorokuwSzanghaju,któryprezentujenajlepszepracezcałego
świata.

Otwarciedlapublicznościnowocześniewyposażonejsiedzibybyłobardzoważnymmomentemdla

instytucji,któraprzezdziesięćlatkonsekwentniebudowałaswojąrolęiznaczeniewzmieniającym
sięnieustannieśrodowiskunowychtechnologiiikulturycyfrowej.Byłotorównieżdużewyzwanie
związanezfaktem,żezinstytucjipublicznejpowołanejwceludigitalizacji,archiwizacji,udostęp-
nianiaorazpromocjinarodowegodziedzictwaaudiowizualnego,przekształciliśmysięnowecentrum
kulturalno-artystyczne,instytucjęotwartądlaszerokopojmowanejpubliczności.Proceszmiany
wświadomościspołecznejwymagaczasuizintensyfikowanychdziałańkomunikacyjno-promocyjno
-reklamowych,dlategoteżzwiększyliśmyaktywnościkomunikacyjno-informacyjne,wzmacniając
jekampaniąreklamowąilustrującąposzerzającąsięrolęNInAijegounikatowąofertęjakojedynej
instytucjiwPolsceotransmedialnymcharakterze.

OpozycjimarkiInstytutuipopularnościwartościjakiepromuje,świadczyprestiżowanominacja

doWarszawskichNagródKulturalnychWdechy2015wkategorii„Miejsceroku”,przyznanazaledwie

53

półrokuodotwarciadlapublicznościzmodernizowanejsiedziby.Gazeta„CoJestGrane”takuzasad-
niałaswójwybór:„NowasiedzibaNarodowegoInstytutuAudiowizualnego(Wałbrzyska3/5)otwarta
wmajupogruntownymremoncie.Adrestensam,alewiększygmachinowypunktnakulturalnej
mapieWarszawy.Odbywająsiętamkoncerty,pokazyfilmowe,zajęciaedukacyjne,pozatymdowglą-
dunamiejscusązgromadzonewarchiwumNInApokaźnezbioryaudioiwideozzapisempolskiej
muzyki,kinematografii,teatru,sztuki”.WśródpartnerówNInAznajdująsięlicznefestiwale,m.in.:
PoznańBaroque,Animator,MFFT-MobileNoweHoryzonty,atakżewieleinicjatywzrzeszających
przemysłykreatywne:KlubTwórcówReklamy,LearnDoShare,orazinstytucjemuzyczne,filmowe
inowomediowe.Promujemyswojedziałaniapodczasmiędzynarodowychfestiwalifilmowych,mu-
zycznychitransmedialnych.

3.3. Przestrzenie magazynowe

PrzestrzeniemagazynoweznajdującesięwsiedzibieNInAzostałyzaprojektowaneiwyposażo-

nepodkątempotrzebispecyfikizasobuarchiwumInstytutu.Zaplanowanodwapomieszczenia
opowierzchni100m2każde,jednodlazasobuaudiowizualnego,drugiedladokumentacjiaktowej.
Przyjęterozwiązaniatechnicznemiałyzapewnićbezpieczneprzechowywanieprzedewszystkim
nośnikówmagnetycznychioptycznych(kasetyBetacam,płytyCD,DVD)orazcyfrowych(dyskize-
wnętrzne,taśmyLTO),stanowiącychzdecydowanąwiększośćzasobuarchiwalnegoNInA.System
wentylacjizastosowanywmagazynachpozwalanautrzymaniewarunkówklimatycznychwymaga-
nychdlapapieruinośnikówmagnetycznych,natomiastwdłuższejperspektywieniejestodpowied-
nidlataśmyfilmowej.Ponieważcałyzasóbmagnetycznyicyfrowyzostałjużzgranydoarchiwum
cyfrowego,pomieszczeniamagazynowestanowićmogąobecniejedyniezapasoweipodręcznere-
pozytoriumdanych.Zastosowanywmagazynachsystemmetalowychregałówjezdnychwystarcza
nabieżącepotrzebyNInA,natomiastposiadanarezerwamagazynowaniejestwstaniezapewnić
przestrzenidlaewentualnychzbiorówtaśmfilmowych,którezewzględunaswojąspecyfikę,m.in.
istnieniekilkunośnikówdlajednegotytułufilmowego,wymagająwięcejprzestrzeniprzechowalni-
czejniżnośnikimagnetycznelubcyfrowe.

Przestrzeniemagazynowe

54

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

3.4. Możliwości digitalizacji

Zuwaginato,żeposiadanyprzezNInAskanertaśmyfilmowejnastawionyjestnaobsługęmate-

riałówarchiwalnychiposiadakompleksmechanizmówzabezpieczającychtaśmęfilmowąpodczas
skanowania,specyfikajegodziałanianastawionajestnajakośćibezpieczeństwomateriałuźródło-
wego,anie–jakwprzypadkunp.urządzeńskanującychwsposóbliniowy–namasowądigitalizację.
WizjąprzewodniąfunkcjonującejwNInApracowniorazwdrożonegoworkflowbyłoijestuzyskiwa-
niemożliwienajwyższejjakościdigitalizacjiirekonstrukcji,opierającesięnazałożeniu,żeniebędzie
potrzebyponownegosięganiapodanedziełoiprzeprowadzaniadalszychczynnościtechnicznych.
Naszeobecnemożliwościkadroweisprzętowepozwalająnadigitalizacjęokoło45filmówpełnome-
trażowychrocznie,natomiastichprzygotowaniedowyświetleniaczydystrybucji–czylinadanie
formyużytecznej–jestszacowanenapoziomie3-4filmówrocznie.

55

Możliwościdigitalizacji

56

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

57

Rekomendacje

4. REKOMENDACJE

BiorącpoduwagępowyżejprzedstawionycharakterinstytucjijakąjestNInA,wniniejszympod-

sumowującymrozdzialewskazujemynadorobekipraktykiwypracowanewciąguostatniejdekady,
którepowinnynaszymzdaniemstaćsięistotnympunktemodniesieniawplanowaniustrategiipro-
gramowejFN-IN.Jednocześnienależypodkreślić–pokazujetozarównoanalizadwóchistniejących
instytucji(NarodowegoInstytutuAudiowizualnegoiFilmotekiNarodowej),jakipraktykadotychcza-
sowejwspółpracymiędzynimi–żeplanowanepołączenieniejestkonieczne,abyspełnićpostulaty
wyrażoneprzezMinistraKulturywogłoszeniu.

NInA,podobniejakFN,jestinstytucjąodrębną,kształtującąswójcharakterispecyfikęwokreślo-

nymśrodowisku,spełniającwtensposóbzawartewstatucieorganizacjizadania.Topodmiotmający
swojezasoby,tradycję,„know-how”orazpraktyki,któredotejpory,wstosunkowokrótkimczasie,
zaowocowałyprężnymidziałaniamizpożytkiemdlaszerokorozumianegodobrapublicznego–pań-
stwa,obywateliipamięciprzyszłychpokoleń.

NarodowyInstytutAudiowizualnywsposóbstałyiwieloaspektowywspółpracujezwieloma

podmiotamiozbliżonym,alenietożsamymprofilu,wspólnierealizującmiędzyinstytucjonalneza-
daniaiwzajemniewspierającsięwiedząidoświadczeniem.Donajważniejszychpartnerskichpod-
miotówztegoobszarunależyniewątpliwieFilmotekaNarodowa.Jednakistotnejest,żeniesąto
obszaryidentyczneitożsame,dlategoprzedstawioneponiżejrekomendacjepodkreślajądystynk-
tywnekompetencjeNInAiwskazująnamożliwośćizasadnośćichkontynuowaniairozwijania
wplanowanejnowejinstytucji.Nasząintencjąjest,abyzostałyoneodebranejakokonstruktywny
głos,wyraztroskiopolskąkulturęaudiowizualnąiszerokiobywatelskidostępdojejbogactwa–
zgodnyzduchemczasóworazoczekiwaniamiodbiorców,aprzedewszystkimjakochęćzapewnienia
ciągłościdorobkuniematerialnego,jakiNInAwypracowałprzezlataswojegoistnienia.

58

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

4.1. Transmedialność

Wobliczuwyzwań,jakieprzedsektoremkulturystawiająnowetechnologieigwałtownyrozwój

społeczeństwainformacyjnego,tylkotakiprofilinstytucjipublicznejmaszansęuczynićjąistotnym
podmiotemsprawczymiopiniotwórczym.Noweformatykulturyaudiowizualnejorazwiążącesię
ztymzmianyzachowańiprzyzwyczajeńpubliczności,którawnowejrelacjijestczęstonietylkood-
biorcą,aleteżwspółtwórcąswojegodoświadczenia,sątematemmiędzynarodowejdebatyozmianie
pojęciauczestnictwawkulturzeipojawiająsięwwielubranżowychkontekstach,zarównorynku
audiowizualnego,jakedukacjimedialnejiobywatelskiej.

Rekomendacja:Nowainstytucjapowinnakontynuowaćirozwijaćhybrydowąformułęprogramo-

wąrealizowanąprzezInstytut,uwzględniającąproblematykękulturycyfrowej.

4.2. FN-IA jako hub

Znaczenienowychtechnologiidlatworzeniaiudostępnianiakulturywymagauważnejobserwacji

zjawiskzzakresuaudiowizualności,którewykraczajądalekopozakopięfilmową.Analizakultury
wfaziezmian,mapowanienowychzjawisk,badaniekierunkówrozwojuorazzachowańodbiorców
odzawszemieściłasięwmisjiNInApostrzeganegojakoinstytutteraźniejszościirealizowanabyła
zarównoprzezwydarzeniaflagowe,interdyscyplinarnekonferencjezcykluKultura2.0,Festiwal
NInAWersjaBeta,jakipoprzezdynamicznąwspółpracęzpolskimiiwarszawskimiinicjatywami
isieciamidziałającymiwmiędzynarodowychstrukturach.DoświadczenieNInApokazuje,żezjawiska
zzakresunowychmediówpowinnybyćobjętekuratorskąopiekąinstytucjipublicznej,akultura
audiowizualnaifilmowarównasiędziśkulturzecyfrowej.

Rekomendacja:uczynieniezFN-IAhubukulturycyfrowej,onowoczesnejstrategiiudostępniania

zasobów,rozwojupublicznościwsieciiuwzględnieniaznaczenianowychtechnologiiwkulturze.

59

Rekomendacje

4.3. Innowacyjne udostępnianie

KapitałemwypracowanymprzezNInAjestkreatywne,innowacyjneudostępnianie.Obecnie,

wdobiemasowegodostępudomediówidywersyfikacjikanałówdystrybucjitreści,niewystarczyjuż
samapublikacjatreściorazichatrakcyjność.Równieistotnyjestwybórnarzędzipodkątemgrupy
odbiorczej,dbanieospójnośćznajnowszymistandardami.NInA,czerpiącinspiracjęzprzykładów
międzynarodowych,nigdyniekopiowałacudzychrozwiązań,leczaplikowałaichelementydowłasnej
sytuacji,potrzebimożliwości,szukającnajlepszychinajbardziejefektywnychsposobówudostęp-
niania.

Rekomendacja:nowainstytucjawzakresieudostępnianiapowinnauwzględnićzarównoprak-

tykiwtymzakresiestosowanenarynkukomercyjnym,jakiwrzeczywistościinstytucjikultury
idążyćdowypracowaniawłasnychrozwiązań.Wosiągnięcietegocelunależywłączyćspecjalistów
zróżnychbranżiśrodowisk–programistów,inżynierów,specjalistówanalizującychzachowania
użytkowników,atakżesektorkreatywny.Dużymwyzwaniemwzakresieutrzymaniawysokichstan-
dardówudostępnianiasąwarunkiekonomiczneiformalno-prawnenowejinstytucji.

4.4. Rejestrowanie i popularyzacja życia kulturalnego

Kultura–choćcechujesięwartościamiuniwersalnymiimówijęzykiem,któryprzekraczagranice

estetyczneispołeczne–częstonadalprzypisanajestdomiejsca,wktórymsięodbywa.Salakoncer-
towa,teatr,opera–totamodbiorcymająkontaktzdziełemsztuki.Dziękirozwojowitechnologii,
azwłaszczarewolucjiinformacyjnejzwiązanejzmasowymdostępemdotelewizji,treścidokumen-
tującebieżąceżyciekulturalnezyskałyszersząpubliczność.Dziękizapisowiaudiowizualnemumoż-
nanietylkouczestniczyćwtransmisjijakiegośwydarzenia,aletakżepolatachdoniegopowrócić.
Dziękirejestracjomkoncertówczyspektaklipowstajebezcennyzasóbarchiwalny.

Rekomendacja:rejestrowaniewydarzeńartystycznychspełniaważnąrolęhistoryczno-kultu-

rotwórczą.BogatedoświadczenieNInAwtymzakresiepowinnobyćprzezFN-IAkontynuowane
irozwijane.Choćwieleinstytucjidokumentujeswojądziałalność,koniecznejestjednak,abyrobić
tokompleksowoiprofesjonalnieiżebywyznaczyćnatympolulidera,równieżbiorącpoduwagę

60

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

corazwiększądostępnośćnarzędzidoszybkiego,bieżącegodokumentowaniażyciakulturalnego.

4.5. Profesjonalizacja sektora digitalizacyjnego

Rynekmedialnyzmieniasięniezwykledynamicznie,nowetechnologiezapisuiudostępniania

treściidąramięwramięzaktywnościamipodejmowanymiprzezindywidualnychużytkowników,
zaburzeniuulegateższtywnypodziałnaprofesjonalistówiamatorów.Roląinstytucjikultury
odpowiedzialnejzazachowaniedorobkupolskiejkulturyaudiowizualnejjestbycienabieżąco
zaktualnymitrendamiitendencjami,alezarazemwyznaczaniestandardówiszkolenie
technikówispecjalistów,którychkompetencjeiwiedzaprzyczyniąsiędorealizacjimisji
statutowejinstytucji.

Rekomendacja:FN-IApowinnauwzględnićwswoichplanachrozwojowychgruntownądzia-

łalnośćszkoleniowądotyczącązaawansowanychaspektówdigitalizacjiirekonstrukcjicyfrowej
obrazuidźwięku,atakżetechnologiitelewizyjnychikinowych.Dotejporytegotypukomplek-
sowe,wielomiesięcznekursybyłydomenąsektorakomercyjnegoiżadnainstytucjaniemiałaich
wswojejofercie.

4.6. Edukacja medialna

Języknowychmediów,zwanyniekiedypierwsząliteralizacją,jestdziśpodstawowymjęzykiem

odbiorców.Pominięcieelementówedukacjimedialnejiinformacyjnej,wtympodnoszeniakompe-
tencjiinformacyjnych,możeoznaczaćwypadnięciezkręgunietylenowoczesnych,ilewspółczesnych
instytucjikultury.DotychczaszsukcesemrealizowaneprzezNInAformatyedukacyjneuwzględniały
potrzebywspółczesnychodbiorcównowychmediów:poznawanianowychnarzędzi,zrozumieniapro-
cesówrządzącychaudiowizualnościąwnowychmediachitp.Tymsamympoprzezprogramyeduka-
cyjnerealizowaliśmynowoczesnąiprzemyślanąedukacjęmedialnąszerokoprezentującąinterdyscy-
plinarnośćaudiowizualnościorazzjawiskaspołeczne,demograficzneitechnologicznewpływające
naprzemianywtejdziedzinie.

Rekomendacja:Nowainstytucjapowinnakontynuowaćirozszerzaćdziałalnośćbadawcząipro-

61

Rekomendacje

jektowąwzakresieedukacjimedialnej,wtymaudiowizualnej,wramachdedykowanegoprogramu
ministerialnego,wspartegoadekwatnymfinansowaniem.Rekomendujemyrównież,abyprzytwo-
rzeniuprogramówzzakresuedukacjimedialnejiinformacyjnejprzeprowadzaćkonsultacjezMi-
nisterstwemEdukacjiNarodowej,kontynuowaćwspółpracęzuczelniamiwyższymi,instytucjami
kultury,MinisterstwemSzkolnictwaWyższegoorazm.st.Warszawa,abywspólnietworzyćbazy
materiałówdydaktycznych.

4.7. FN-IA jako medium publiczne

BiorącpoduwagęszeregzadańrealizowanychzsukcesemprzezNInA,misjąnowejinstytucji

powinnopozostaćbyciepierwszymmediumpublicznymonline–udostępniającymobywatelom
bezpłatnietreścipolskiejkulturyaudiowizualnej,edukujące,dbająceozachowaniewiedzyodzie-
dzictwie,atakżeumożliwiającezapomocąmediówpełniejszerozumieniewspółczesnegoświata.
TezadaniaFN-IAmożespełnić,realizującponiższerekomendacje:

–Nowainstytucjapowinnapozostaćnarodowymarchiwumaudiowizualnym,skupiającymrole

idziałaniaróżnychinstytucji,propagującychnieodpłatneudostępnianie.NInAjakopierwszainsty-
tucjawPolscepodjąłinnowacyjnedziałaniawzakresieregulacjiprawdostarychutworówwykorzy-
stywanychnanowychpolacheksploatacji.Rekomendujemykontynuowanietychpraclegislacyjnych
istworzeniewporozumieniuzorganizacjamizbiorowegozarządufunduszucelowegonarzeczpo-
kryciaroszczeńautorówispadkobierców.Możetobyćrozwiązaniesubsydiarnewstosunkudotra-
dycyjnychformregulacjipraw,któreprzyczynisiędoprzełomuwzakresieodblokowaniadostępu
dodzieł;

–WypracowaneprzezNInAzasadyudostępnianiapozwalałyetapowonazabezpieczenie

materiałuarchiwalnego,zgromadzeniedokumentacjitowarzyszącej–metadanych,informacji
oprawachdowykorzystaniamateriału,prawachautorskichipokrewnych,adopieropotem
udostępnianiemateriału.Bezkompletnejinformacjioprawachniebyłabymożliwabezpieczna
izgodnazprawemeksploatacjamateriałuarchiwalnego.Racjonalnepodejściedoprocesudigi-
talizacjiwymagazapewnieniapokryciakosztówutrzymaniazasobów–takżeonline,zmożliwo-
ściąwykorzystaniawsposóbotwartydlakażdegoodbiorcy–podatnika.WPolscerozpoznawanie

62

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

prawdoutworuaudiowizualnegoniejestzadaniemłatwym,ponieważprzezcałyokrespoprzed-
niegoustrojupolitycznego,wktórymzasobypowstawały,niezwracanouwaginagromadzenie
dokumentacji.TymsamymInstytutuznałzakonieczneuzupełnienieswoichprojektówonowe
przedsięwzięcie–rejestrinformacjiaudiowizualnejArchiwalnySystemInformacjiAudiowizual-
nej(ASIA),któryjakoprojektpowstałbywramachfinansowaniaPOPCimógłstanowićpoczątek
procesurealizacjipolitykiotwartychzasobów,októrychmowawustawiezdnia25lutego2016
r.oponownymwykorzystywaniuinformacjisektorapublicznego.Programniezostałzaaprobo-
wanyinieuzyskałpozytywnejopiniiumożliwiającejfinansowanie.Rekomendujemydalszeprace
nadrozwojemprojektuorazalokowanienatencelodpowiednichśrodków.Jesteśmyprzekonani,
żestworzenierejestruinformacjiaudiowizualnej,zgodniezpolitykąotwartychzasobów,jest
jednymznajpilniejszychzadańnowejinstytucji;

– Wceluuporządkowaniapodejściadoproblematykizachowaniadziedzictwakulturalnego

wEuropie,8listopada2001przygotowanowStrasburgudokument„EuropeanConventionforthe
ProtectionoftheAudiovisualHeritage”(traktatnr183i184),gdzieznajdująsięwytycznedoupo-
rządkowaniaochronyaudiowizualnegozasobuarchiwalnego.Donajistotniejszychznichnależy
ustanowienieinstytucjiegzemplarzaobowiązkowego(„legaldeposit”),przekazywanegodoarchi-
wumlubkontrolowanegoprzezarchiwum(alboinnąodpowiedniąinstytucję).Wprzypadkutelewizji
instytucjąchroniącą„egzemplarzobowiązkowy”mógłbybyćwskazanynadawca(nadawcy),alepo-
zostającypodkontroląodpowiednichinstytucji.Bardzoważnymzapisemkonwencji(artykuł6,pkt
2)jestto,żewyznaczonearchiwumniemożebyćkontrolowanebezpośredniolubpośrednioprzez
jakąkolwiekinstytucjęzaangażowanąwdziałalnośćzmierzającądoodniesieniazyskuwsektorze
medialnym.Nowainstytucja,zgodniezrekomendacjamieuropejskimi,powinnazatemchronićpu-
blicznearchiwumaudiowizualnejakopodmiotniezależnyodnadawcylubjakiejkolwiekinstytucji
zaangażowanejwdziałalnośćzmierzającądoodniesieniazyskuwsektorzemedialnym;

–Digitalizacjazasobówkulturyidziedzictwanarodowego,wtymmateriałówaudiowizualnych,

byłajednymzcelówWieloletniegoProgramuRządowegoKultura+wzakresiepriorytetu„Digitali-
zacja”.Projekttenrealizowałcelepolitykikulturalnejwzakresieochronydziedzictwakulturowego.
ChociażobecnieistniejeprogramKulturaCyfrowaprowadzonyprzezMinistraKiDN,biorącpoduwa-
gęprofilizakładanąskalędziałanianowejinstytucji,rekomendujemypotrzebępowołanianowego

63

Rekomendacje

programuwieloletniego,któryumożliwiłbyzakończenieprocesudigitalizacjiiudostępnieniadzie-
dzictwaaudiowizualnego.RekomendacjatawynikazkilkuletnichdoświadczeńNInAjakoCentrum
Kompetencjids.digitalizacjiaudiowizualnejorazświadomości,jakwielejeszczejestdozrobieniana
polucałkowitegozabezpieczenianarodowychzbiorówfilmowychiaudiowizualnych.

4.8. Podsumowanie – termin połączenia

Wdniu15lipcabr.MinisterKulturyiDziedzictwaNarodowegoobwieściłzamiariprzyczyny

połączeniapaństwowychinstytucjikultury:FilmotekiNarodowejiNarodowegoInstytutuAudio-
wizualnego.Zgodniezart.18punkt3Ustawyzdnia25października1991rokuoorganizowaniu
iprowadzeniudziałalnościkulturalnej(Dz.U.z2012r.poz.406zpóźn.zm.),organizatorjestobo-
wiązanyna3miesiąceprzedwydaniemaktuopołączeniuinstytucjikulturypodaćdopublicznej
wiadomościinformacjęozamiarzeiprzyczynachtakiejdecyzji.

Zgodniezpowyższymnależyprzyjąć,żetrzymiesięcznyokreskonsultacjispołecznychupływa

wdniu15października2016roku,ipocząwszyodtegomomentumożnaustalićdatępołączenia
FilmotekiNarodowejiNarodowegoInstytutuAudiowizualnego.Analizaaspektówfunkcjonalnych
bieżącejdziałalnościInstytutuwskazuje,żenajlepszymmomentem,którymógłbybyćwskazany
wakciepołączeniainstytucji,byłbydzień1stycznia2017roku.

Zatakimrozwiązaniemprzemawiawielepraktycznychargumentów,wtymm.in.:

–względy bilansowe

Okresobrachunkowy,zarównoobydwułączonychinstytucjikultury,jakitrzeciejnowopowstałej

instytucji,kończysięwdniu31grudnia.Wedługstanunatendzieńnależysporządzićpełnesprawoz-
daniefinansowe.Nawykonanietegodziałaniainstytucjamawyznaczoneustawowo90dniod„dnia
bilansowego”.Ponieważpołączeniedwóchinstytucjiwpraktycepoprzedzonejestsporządzeniem
kompletnegobilansuzamknięcia,towprzypadkuwyznaczeniadniapołączeniawterminieinnym
niż1stycznia2017roku,oznaczaćbędziedwukrotnyobowiązeksporządzaniasprawozdaniafinan-
sowego,zdużymprawdopodobieństwemnakładaniasięnasiebieterminów.

64

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

Sporządzeniesprawozdaniafinansowegojestzwiązanezuzgodnieniemsaldaktywówipasywów,

dotyczytozarównoaktywówpieniężnych,zapasów,saldnależnościizobowiązań,jakrównieżwe-
ryfikacjirzeczywistegostanumajątkutrwałego.Całyprocesbędziemusiałwymagaćpowtórzenia
wprzypadkusporządzaniabilansów,inadzieńpołączenia,inadzień31grudnia–jeśliterminytenie
będątożsame.Ustawaorachunkowościprzyjmujewprawdzie,żeinwentaryzacjajestaktualnana
dzieńbilansowy,nawetjeśliwykonanojąnatrzymiesiąceprzednim,aleponieważnowopowstała
instytucjaprzejmieprawaimajątekdwóchpołączonychinstytucjikultury,bilanseotwarciapowinny
byćjaknajaktualniejsze.Należyprzytymuwzględnić,żeinwentaryzacjaskładnikówmajątkowych
instytucji,któreposiadająjewznacznejilości,jestprocesemdługotrwałymipracochłonnym.

– względy budżetowe

BudżetNarodowegoInstytutuAudiowizualnegowprzeważającejwiększościwypełniajądo-

tacjecelowe.Oilewydatkowaniedotacjipodmiotowejprzebiegawmiaręproporcjonalniewsto-
sunkudoupływającychmiesięcy,otylewydatkowanieśrodkówzdotacjicelowychzależyodhar-
monogramuzdarzeńwramachposzczególnychprojektów.ZdotychczasowychdoświadczeńNInA
możnawywnioskować,żeznacznaczęśćrealizacjidziałańwramachprojektów,acozatymidzie
ichrozliczanieiwydatkowanieśrodkówbudżetowych,mamiejscewostatnimkwartaleroku
budżetowego.Przekazywanieniewydatkowanychczęścibudżetuprojektówwtokunasaldapocząt-
kowenowejinstytucji,ustalaniestanupostępuprojektówwśrodkuichrealizacjiprzysporzyłoby
wielezamieszaniazarównowinstytucji,jakiuwspółrealizującychprojektypartnerów.

– względy personalne

Powołanienowejinstytucjikulturywiążesięzkoniecznościąustaleniajejregulaminuorganizacyj-

negoistruktury.Oznaczato,żeczęśćpracownikówmożeotrzymaćzadaniaszersze,częśćwęższe,
możeteżzostaćprzeszeregowana.Wzwiązkuztymdorozpoczętych,nierozliczonychprojektów
możezostaćwyznaczonyinnykoordynator,cospowodujekomplikacjeitakczasamizłożonychpro-
blemówposzczególnychprojektów.

65

Rekomendacje

– względy finansowe

Połączeniedwóchinstytucjikulturywjednązcałąpewnościąbędziewiązałosięznakładami

finansowymi.Wskazanieterminupołączeniainstytucjinadzień1stycznia2017rokuchociażczę-
ściowojeogranicza.Ograniczeniatesąwidocznechociażbywpowyższejanalizie,którawskazuje
naczynności,którychdublowaniamożnauniknąć.ZarównoNarodowyInstytutAudiowizualny,jak
iFilmotekaNarodowamająobowiązekustawowyistatutowybadaniabilansu,sporządzanietrzech
bilansówjestzwiązanezpotrójnąpłatnościązausługęświadczonąprzezfirmyaudytorskie.

Powyższeargumentystanowiątylkoczęśćanalizyprzemawiającejzawstępnąteząpołączenia

instytucjiwdniu1stycznia2017roku.

66

OPINIA NARODOWEGO INSTYTUTU AUDIOWIZUALNEGO

67

Stopkaredakcyjna

OPRACOWANIE

NiniejszydokumentzostałopracowanyprzezzespółpodkierownictwemMichałaMer-

czyńskiego,dyrektoraNarodowegoInstytutuAudiowizualnego,wskładzie:NataliaBugalska,
KatarzynaChałubińska-Jentkiewicz,MariaDrabczyk,KarolGajewski,ŁukaszJanik,AgataKołacz,
FilipKwiatek,EdytaMydłowska-Krawcewicz,MariaPawłów,KatarzynaTórz,AgnieszkaWolak,
MałgorzataZakrzewska,KamilaŻelazowska.

Redakcja:KatarzynaTórz

NARODOWY INSTYTUT AUDIOWIZUALNY
ul.Wałbrzyska3/5,02−739Warszawa
t:[phone]|t:[phone]

www.nina.gov.pl

www.nina.gov.pl