1

Instytucja Rzecznika

Instytucja Rzecznika

Ubezpieczonych

Ubezpieczonych

w Polsce

w Polsce

geneza, rola, funkcje

geneza, rola, funkcje

Aleksander Daszewski

Aleksander Daszewski

radca prawny koordynator

radca prawny koordynator

w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych

w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych

Poznań, marzec 2010

Poznań, marzec 2010

2

Geneza powstania Urzędu Rzecznika

Ubezpieczonych w Polsce

Przesłanki utworzenia Urzędu



dostosowanie przepisów prawa do nowych warunków
prawno- ustrojowych i gospodarczych powstałych
w Polsce w wyniku procesu transformacji ustrojowej,
ze szczególnym uwzględnieniem ochrony konsumentów
usług ubezpieczeniowych,



konsensus

(podmioty

rynkowe,

organizacje

konsumenckie, rząd),



doświadczenia wynikające z sytuacji ubezpieczonych i
uprawnionych po upadku „Westy” i „Westy Life”,

3

Geneza powstania Urzędu Rzecznika

Ubezpieczonych w Polsce

Przesłanki utworzenia Urzędu



pomysłodawcy: osoby, które inicjowały utworzenie
Urzędu, w tym przedstawiciele nauki (prof. J. Łańcucki,
prof.
E. Kowalewski), członkowie Komisji Sejmowych,



wzorce

z

innych

krajów

europejskich:

kraje

skandynawskie, Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania,



charakter prawny ombudsmana tzn. reprezentanta,
wyraziciela, mediatora dążącego do polubownego
rozstrzygnięcia sporu,

4

Kształt i finansowanie

Biura Rzecznika Ubezpieczonych



Siedziba Rzecznika Ubezpieczonych - Warszawa
(brak jednostek terenowych, współpraca z rzecznikami
konsumentów i organizacjami konsumenckimi),

Finansowanie Urzędu - koszty działalności Rzecznika i
jego Biura ponoszą:

1) zakłady ubezpieczeń do wysokości 0,01% zbioru

składek brutto (faktycznie 0,0071);

2) powszechne towarzystwa emerytalne do wysokości

0,01% składek wpłaconych do otwartych funduszy
emerytalnych (faktycznie 0,0071);

5

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

1. Postępowanie

skargowe w ramach rozpatrywania skarg

w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika:



w latach 1995/96 - 2009 liczba wpływających do Rzecznika pisemnych skarg

odnoszących się do problematyki ubezpieczeń gospodarczych, wykazuje nadal
tendencję wzrostową - łącznie w omawianym okresie wpłynęło 54 727 pisemnych
skarg. Wyjątkowo w 2002r. zanotowano niewielkie zmniejszenie liczby skarg.
Przyczyną było m.in. rozbudowanie systemu poradnictwa telefonicznego i za
pośrednictwem internetu.

6

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

2. Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących
organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń, funduszy
emerytalnych

i

pracowniczych

programów

emerytalnych;

3. Legislacja - zarówno w zakresie prawa ubezpieczeń
gospodarczych, jak i zabezpieczenia społecznego
poprzez:

- występowanie do właściwych organów z wnioskami

o podjęcie inicjatywy ustawodawczej,

- udział na wszystkich etapach procesu legislacyjnego

w tworzeniu aktów prawnych, w tym aktów
wykonawczych do przepisów ustawowych.

7

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

4.

Informowanie właściwych organów nadzoru i

kontroli oraz instytucji samorządowych zakładów
ubezpieczeń oraz otwartych funduszy emerytalnych
o dostrzeżonych nieprawidłowościach.

Są to przede wszystkim:

- Minister Finansów,

- Komisja Nadzoru Finansowego,

- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

- Rzecznik Praw Obywatelskich,

- inne podmioty (np. GIODO, PIU, IGTE).

8

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Polityki
Społecznej

– informowanie o nieprawidłowościach - na podstawie

sygnałów z rynku,

– współpraca legislacyjna:

• ustawy i nowele do nich
• akty wykonawcze

– wypracowywanie wspólnych stanowisk w istotnych

sprawach dla rynku,

9

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

– informowanie o dostrzeżonych nieprawidłowościach,

– porozumienie o współpracy:

• skargi
• współpraca przy legislacji

10

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
(UOKiK)

– sygnały o nieprawidłowościach - szczególnie na tle

owu.
Celem eliminowanie z obrotu klauzul abuzywnych,

– wnioski o uznanie praktyki za naruszającą zbiorowe

interesy konsumentów,

– inne inicjatywy np. wspólny raport, opiniowanie

pozwów do sądu antymonopolowego, opiniowanie
wystąpień

do

zakładów

ubezpieczeń,

pomoc

merytoryczna w prowadzonych postępowaniach,

11

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

5. Inne płaszczyzny działań

– analizy owu i dalsze ich wykorzystanie,

– poradnictwo telefoniczne - (w 2009 r. zanotowano

11479

rozmów

z

zakresu

ubezpieczeń

gospodarczych i 101 z zakresu zabezpieczenia

emerytalnego),

– poradnictwo drogą elektroniczną (e-mail)- (w 2009 r.

zanotowano 1437 zapytań),

12

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

6.

Inicjowanie

i

organizowanie

działalności

edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony
konsumentów usług ubezpieczeniowych:

1.

witryna internetowa www.rzu.gov.pl (w 2009 r.

stronę internetową odwiedzono ok. 1 648 663
razy),

2.

kontakty z mediami (wywiady, informacje- np. w

2009 r. - 269) oraz publikacje,

3.

Rozprawy Ubezpieczeniowe – zeszyty naukowe (7
numerów),

4.

Monitor Ubezpieczeniowy (40 numerów),

5.

współpraca ze środowiskiem akademickim i
organizacjami

konsumenckimi,

udział

w

konferencjach,

sympozjach,

seminariach,

odczytach i szkoleniach.

13

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

Współpraca z Fundacją Edukacji

Ubezpieczeniowej:

 przekrojowe konferencje problemowe,
 poradniki ubezpieczeniowe dla konsumentów -

narciarski,

praktyczny,

turystyczny,

mieszkaniowy

(następne

są

w

opracowaniu),

 współpraca z RZU, UKSW przy wydawnictwie

„Rozpraw

Ubezpieczeniowych”,

 konkurs na najlepsze prace doktorskie,

magisterskie,

podyplomowe i licencjackie z

dziedziny ubezpieczeń

gospodarczych i

społecznych (obecnie trwa IX edycja

konkursu).

14

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

7. Przedstawienie istotnego poglądu w sprawie w

postępowaniach sądowych:

 pomoc quasi procesowa,

 naturalna kontynuacja postępowań skargowych,

 w sporach, w których istnieją korzystne

prognozy,

15

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

8. Sądownictwo polubowne i mediacja:



Stwarzanie możliwości polubownego i
pojednawczego rozstrzygania sporów:

1.

między ubezpieczonymi, ubezpieczającymi,
uposażonymi lub uprawnionymi z umów
ubezpieczenia - a zakładami ubezpieczeń,

2.

między towarzystwami emerytalnymi a
członkami tych towarzystw,

3.

wynikłych z uczestnictwa w pracowniczych
programach emerytalnych,

16

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

9. Wnioski do Sądu Najwyższego:

- występowanie z wnioskami do Sądu Najwyższego,

- skierowano 8 wniosków w zasadniczych dla

konsumentów

kwestiach

(odpowiedzialność

cywilna posiadaczy zależnych, kredytobiorców,
leasingobiorców;

szkoda

całkowita;

odpowiedzialność współmałżonka w szkodach
osobowych; środki karne a odszkodowanie z OC
posiadaczy pojazdów; amortyzacja i wybór części
do naprawy pojazdu, uwzględnianie VAT w
odszkodowaniu – kosztorys; koszty pogrzebu a
zasiłek pogrzebowy),

17

Kierunki rozwoju

Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych

 stałe rozszerzanie działalności edukacyjnej i

informacyjnej na rzecz konsumentów,

 propagowanie idei polubownego rozstrzygania

sporów,

 szersza współpraca międzynarodowa z Rzecznikami

innych krajów,

18

Kierunki rozwoju

Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych

 szersza analiza produktowa i dalsze jej

wykorzystanie, we współpracy z UOKiK,

 kontynuacja współdziałania z innymi organami i

instytucjami (RPO, Minister Finansów, Minister Pracy
i Polityki Społecznej, UOKiK, KNF),

19

Dziękuję Państwu za uwagę

zapraszam na stronę internetową

www.rzu.gov.pl