Pytania egzaminacyjne Ubezpieczenia [ www potrzebujegotowki pl ]

Pytania egzaminacyjne Ubezpieczenia

1)Cechy zdarzeń losowych.

Zdarzenie losowe-zdarzenie losowe musi być zdarzeniem przyszłym. Zdarzenia losowe są niepewne. Źródła zdarzeń losowych:

-obiektywne zdarzenie losowe wywołane przez siły przyrody, naturę;

-zachowanie człowieka.

Cechy zdarzenia losowego:

a)Losowość – wiąże się z przypadkowością, losowe zdarzenia same wybierają „ofiarę”.

b)Nadzwyczajność – wiąże się z losowością; nadzwyczajność dla podmiotu dotkniętego zdarzeniem.

c)Niezależność od woli podmiotu dotkniętego skutkami zdarzenia – wiąże się z nadzwyczajnością, człowiek jest sprawcą danego zdarzenia.

d)Statystyczna prawidłowość występowania-zdarzenia losowe poddają się prawom statystyki.

Ubezpieczenia zajmują się zdarzeniami losowymi, które wywołują negatywne konsekwencje. Są zdarzenia, które w skutkach są pozytywne a mimo to są przedmiotem ubezpieczenia. Ubezpieczenia zajmują się wyrównywaniem skutków zdarzeń losowych.

2)Metody przeciwdziałania zdarzeniom losowym i ich skutkom.

Metody postępowania ze zdarzeniami losowymi(met.przeciwdziałania zdarzeniom losowym i ich skutki):

1)Działania prewencyjne(zapobiegawcze)-jeśli zdarzenie losowe jeszcze nie miało miejsca; ma za zadanie nie dopuścić do zdarzenia losowego. Działanie ma na celu uniknięcie zdarzenia losowego lub jego skutków. Musi być podjęte zanim zdarzenie wystąpi. Trudno jest określić efektywność działań prewencyjnych. Działania te są trudne do zmierzenia. Efekt działania tej metody to zmniejszenie częstotliwości występowania określonych zdarzeń losowych; efekt występuje po długim okresie czasu. Mogą występować na 3-ech płaszczyznach:

-działania o charakterze legislacyjnym (prewencja ogólna)- za pomocą pewnych norm postępowania zmusza się podmioty do określonego zachowania by chronić podmiot.

-prewencja gospodarcza-podejmowanie konkretnych działań w celu uniknięcia zdarzeń np. montaż zamku w drzwiach, wytyczenie przejść dla pieszych.

-prewencja organizatorska-obowiązek gromadzenia danych liczbowych (statystycznych) o występowalności określonych zdarzeń i podejmowanie działań w określonych przypadkach licznie występujących np. szczepienia przeciwko jakiejś chorobie która atakuje dużo podmiotów.

2) Działania o charakterze represyjnym (represja=działanie tłumiące) – można je podejmować kiedy zdarzenie już trwa, efektywność tych działań jest różna. Mają na celu:

-tłumienie, ściskanie zd.losowego;

-ograniczenie czasu trwania danego zd.losowego;

-minimalizowanie skutków, następstw danego zd.losowego;

Przykład: działalność straży pożarnej, pomoc lekarska w przypadku wypadku drogowego.

3) Kompensacja (naprawienie,zastąpienie) –wyrównanie skutków materialnych wywołanych przez zdarzenie losowe. Jest możliwa po zrealizowaniu się zdarzenia losowego. Mamy przywrócić dany przedmiot uszkodzony przez zd.losowe do poprzedniego stanu. Sens jest spełniony wtedy kiedy podmiot uszkodzony otrzyma środki by przywrócić przedmiot do poprzedniego stanu. Kompensata nie niweluje szkody – szkoda zawsze istnieje, może ją tylko zastąpić w pewien sposób. Działalność ubezpieczeniowa jest najbardziej związana z tą metodą, gdyż ubezpieczenie ma za zadanie wyrównanie strat, negatywnych skutków zdarzeń losowych, które zaistniały, zrealizowały się; ubezpieczenie jest najlepsza metoda kompensacyjną.

3)Pojęcie ryzyka ubezpieczeniowego.

Teoria Knighta

Niepewność to działania przyszłe obarczone niewiadomą co do skutków. Pewna część niepewności nie daje się skwantyfikować dlatego pozostaje czystą formą niepewności. Tą część, którą da się oszacować nazywamy ryzykiem.

Ryzyko-to mierzalna niepewność czyli działania przyszłe o niewiadomych skutkach, których wystąpienie możemy oszacować czyli przedstawić liczbowo.

Ryzyko(definicje):

1.Ryzyko ubezpieczeniowe występuje w przypadku istnienia jakiegokolwiek prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem.

2.Ryzyko ubezpieczeniowe rozumiane jako przyczyna, jako samo wystąpienie zdarzenia losowego (ryzyko ognia, kradzieży, upadku samolotu, kolizji drogowej)..

3.Ryzyko ubezpieczeniowe dotyczy przedmiotu, obiektu (w odniesieniu do ludzi) ubezpieczenia.

Ryzyko ubezpieczeniowe jest częścią globalnego ryzyka. Ryzyko możemy wyliczyć, oszacować, zmierzyć. Ubezpieczenia dotyczą ryzyka, nie zaś niepewności, gdyż jest ona niemierzalna. Aby można było jakiś stan zaliczyć do ryzyka musi być on mierzalny.

4)Formy organizacyjne funduszu ubezpieczeniowego.

Formy organizacyjne funduszu ubezpieczeniowego:

1)Forma zdecentralizowana-każdy podmiot tworzy fundusz ubezpieczeniowy dla siebie (samoubezpieczenie), na własnych zasadach i na własne potrzeby. Samoubezpieczenie-zamienia charakter szkody z materialnej na finansową. Zaprzecza to niejako istocie ubezpieczenia gdyż nie kompensuje szkody, zmienia się tylko rodzaj szkody. Tej części funduszu która jest odłożona tez zagrażają ryzyka. Ubezpieczenie zaczyna działać po jakimś czasie tzn. wartość kompensaty zostaje uzbierana dopiero po jakimś czasie.

Zalety tej formy:

- gdy zdarzenie losowe nie wystąpi nie tracimy tego funduszu, mamy go nadal

-fundusz tworzy ten podmiot, który czuje zagrożenie. Ten kto nie czuje zagrożenia ten nie będzie tworzył funduszu.

-wielkość funduszu dostosowana jest do indywidualnej sytuacji podmiotu.

Wady:

-zdarzenie losowe tylko u niektórych podmiotów może mieć miejsce.

-nie doprowadza do kompensacji.

-koszt ubezpieczenia ponosi ubezpieczający

-fundusz aby rekompensował powinien być równy wartości ubezpieczonego zdarzenia – ATK nie jest bo to jest nieefektywne.

2)Forma scentralizowana-polega na tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego centralnego tzw. globalnego dla wszystkich. Fundusz jest jeden dla pewnej grupy ludzi. Oznacza to zniwelowanie wady, że gdybyśmy określili wartość funduszu to przekracza on potrzeby bieżące. Jeden fundusz scentralizowany może być mniejszy niż suma pojedynczych funduszy zdecentralizowanych. Jest to forma ekonomicznie korzystniejsza. Główną zaletą jest to, że jest jeden właściwie określony fundusz ubezpieczeniowy. Jego wielkość przekracza potrzeby bieżące bo tylko u niektórych podmiotów występuje zdarzenie losowe.

Fundusz ten możne tworzyć metodą budżetową-z budżetu państwa wyodrębnia się środki przeznaczone na kompensację zdarzeń losowych( np. na pomoc powodzianom).Na fundusz taki składają się wszyscy, którzy płaca podatki do budżetu.

Nie występuje tutaj zależność że tworzymy fundusz w zależności od tego jakie są nasze potrzeby. Ponosimy ciężar tworzenia funduszu nie wiedząc czy w ogóle skorzystamy z tych środków. Kolejną kwestią jest akceptacja społeczna takiego sposobu tworzenia funduszu ubezpieczeniowego.

3)Forma pośrednia-jest to forma ubezpieczeniowa; polega na połączeniu dwóch poprzednich form, a mianowicie na tworzeniu ze źródeł zdecentralizowanych scentralizowanego funduszu ubezpieczeniowego przeznaczonego na wypłatę świadczeń tych u których zrealizowało się różnego rodzaju ryzyko. Jeżeli ilość szkód będzie wzrastać to dla ubezpieczonego będzie problem decyzyjny-jakie poniesie koszty a jaką będzie miał korzyść. To ubezpieczenie jest samofinansującym się urządzeniem np. AC.

5)Pojęcie ubezpieczenia

Ubezpieczenia(pojęcie finansowe)-charakteryzuje się pewne strumienie finansowe, które funkcjonują w działalności ubezpieczeniowej; takimi strumieniami są: składka ubezpieczeniowa i wypłata świadczeń. Jest to sposób tworzenia scentralizowanego funduszu ubezpieczeniowego ze źródeł zdecentralizowanych.

Ubezpieczenia polegają na gromadzeniu funduszy przeznaczonych na wspieranie działań ludzkich w różnych trudnych sytuacjach życiowych oraz na wyrównywaniu strat i zaspokajaniu potrzeb wywołanych przez zdarzenia losowe, to jest przez klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki.

Ubezpieczenie(pojęcie prawne)-stosunek prawny(dwustronny) pomiędzy dwoma podmiotami z których pierwszy-zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty świadczenia o ile zaistnieje określone zdarzenie losowe przewidziane ubezpieczeniem, a drugi-ubezpieczający zobowiązuje się do zapłacenia składki.

Ubezpieczenie (pojęcie ekonomiczno-społeczne)-urządzenie gospodarcze służące wyrównywaniu skutków zdarzeń losowych oparte na świadczeniu ochrony ubezpieczeniowej. Istota ubezpieczenia jest ochrona ubezpieczeniowa. Ten kto wniósł składkę nabywa prawo do wyrównania szkody w przypadku jej zaistnienia. Za wniesioną składkę „kupuje się” ochronę ubezpieczeniową. Sama gotowość zakładu ubezpieczeń do wypłaty świadczenia też jest usługą zatem każdy kto wnosi składkę korzysta z usług zakładu ubezpieczeń.

Więź, która powstaje pomiędzy zakładem ubezpieczeń a innymi podmiotami tworzy prawny stosunek ubezpieczeniowy. Dzisiaj powstaje to przez umowę ubezpieczenia(aby to powstało należy wykonać pewną czynność, czyli zawrzeć umowę ubezpieczenia). Każdy zakład ubezpieczeń funkcjonuje w odpowiednim obszarze działania:

Ubezpieczenia Dział 1-długoterminowe ubezp. na życie i na wypadek śmierci.

Ubezpieczenia Dział 2-pozostałe ubezpieczenia krótkoterminowe( na życie i majątkowe).

Każdy kto jest przymuszany do ubezpieczenia może iść do zakładu ubezpieczeń i oddać ryzyko pod ubezpieczenie.

6)Funkcje ubezpieczeń gospodarczych.

Funkcje ubezpieczeń:

1)Funkcja ochrony ubezpieczeniowej (kompensacyjna)

Jest to podstawowa funkcja ubezpieczeń mająca na celu wyrównywanie szkód. Prócz tego istotę ubezpieczenia stanowi również gotowość zakładu ubezpieczeń do wypłaty odszkodowania w razie wystąpienia szkody u osoby ubezpieczonej. Ochrona ubezpieczeniowa jest to wszystko co ubezpieczony otrzymuje od zakładu ubezpieczeń, a w szczególnym przypadku jest to kompensacja zaistniałej szkody. Kompensacja nie dotyczy każdego, natomiast ochrona ubezpieczeniowa dotyczy każdego kto korzysta z ubezpieczenia. Posiada również efekt negatywny: jeśli zajdzie zdarzenie losowe to oczekujemy że zakład wypłaci odszkodowanie.

2)Funkcja prewencyjna (realizowana za pomocą norm prawnych)

Ubezpieczenie musi zawierać pewne elementy prewencyjne, aby mogło prawidłowo funkcjonować. Zakład ubezpieczeń określa pewne warunki ubezpieczenia, które zawierają elementy prewencyjne. Zapisy te określają minimalne wymogi w zakresie działań prewencyjnych podejmowanych przez ubezpieczonego w celu uniknięcia szkody. Bez prewencji prawnej, legislacyjnej ubezpieczenia nie mogłyby funkcjonować. Prewencja ma prowadzić do zmniejszenia liczby zdarzeń losowych, do zmniejszenia skali szkodowości, a tym samym kompensacji.

3)Funkcje finansowe ubezpieczeń:

a)funkcja redystrybucyjna – redystrybucja jest mechanizmem jaki stosuje się w ubezpieczeniach polegającym na tworzeniu funduszu i jego wypłacie do poszczególnych podmiotów; następuje przemieszczenie środków od jednych podmiotów do drugich; na wolnym rynku następuje zakup usług a następnie przemieszczenie środków; może się zmieniać ich przeznaczenie. Dużo więcej podmiotów tworzy fundusz ubezpieczeniowy niż niego korzysta.

Składkę ubezpieczeniową ubezpieczony płaci z funduszu przeznaczonego na konsumpcję, ale wypłata świadczenia nie musi zasilać funduszu kompensacyjnego (np. może być przeznaczona na odbudowę domu-fundusz inwestycji).

Redystrybucja ubezpieczeniowa to nie zawsze gromadzenie i wydatkowanie środków w tym samym okresie i w takiej samej wielkości, gdyż stepują przesunięcia w czasie między różnymi wspólnotami.

Repartycja szkód-rozłożenie ciężaru szkód na wiele podmiotów; odbywa się nie tylko w układzie pomiędzy podmiotami ale między poszczególnymi okresami rozliczeniowymi.

Reasekuracja-wtórny podział ryzyka, jest to ubezpieczenie ubezpieczyciela.

b)funkcja akumulacyjna-jest to zdolność do gromadzenia środków pieniężnych; skłonność do tworzenia dużych rezerw finansowych, dużych funduszy.

Instytucje ubezpieczeniowe mają w swojej naturze wewnętrzną skłonność do gromadzeni znacznych zasobów finansowych, co oznacza akumulację i długotrwałe posiadanie zasobów finansowych; ma to związek z charakterem działalności ubezpieczeniowej-zakład ubezpieczeń musi być cały czas w pełnej gotowości do wypłaty całości swoich zobowiązań, gdyż jest to instytucja samofinansująca się; dlatego tez zakład ubezpieczeń ma tendencje do odkładania środków finansowych na przyszłość, gdyż cały czas musi być wypłacalny.

c)funkcja lokacyjna-obowiązek lokowania wszystkich nadwyżek w zakładzie ubezpieczeń; zakład ubezpieczeń musi posiadać środki do wypłat ubezpieczeń – jednym ze źródeł jest działalność lokacyjna. Funkcja lokacyjna przy ubezpieczeniach długoterminowych jest przymusem ubezpieczeniowym. Ubezpieczyciel musi wypracować techniczną stopę kalkulacji aby ubezpieczenie było opłacalne dla zakładu i atrakcyjne dla ubezpieczających się.Funkcja ta dotyczy 3 aspektów:

-naturalną konsekwencją posiadania nadwyżki środków finansowych jest lokowanie, inwestowanie tej nadwyżki przez zakład ubezpieczeń;

-przymus techniczno-ubezpieczeniowy lokowania nadwyżki środków – związany jest on z ubezpieczeniami długoterminowymi (np. na życie); pieniądze leżąc w kasie tracą na wartości; tracą siłę nabywczą; lokując środki otrzymujemy odsetki.

-wymóg prawny-ustawodawca nakazuje zakładom ubezpieczeń lokować określone środki, określa również zasady, rodzaj i miejsce lokaty.

Wypłata środków z takiego ubezpieczenia musi być większa niż wypłacony kapitał więc ubezpieczony musi mieć na to środki oraz środki na obsługę ubezpieczenia, więc wypłacone środki musi lokować aby przyniosły one dochód.

7)Funkcja ochrony ubezpieczeniowej.

Funkcja ochrony ubezpieczeniowej (kompensacyjna)

8)Zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej.

Zasada powszechności ochrony ubezp.

Jest utożsamiana z ilościowym rozumieniem ubezpieczenia. Na ile dany rodzaj ubezpieczenia jest powszechny. Potrzebne jest zwrócenie uwagi na płaszczyzny z których oceniamy. Należy wziąć również pod uwagę ilość, wielkość ryzyk, które są objęte ubezpieczeniem. Powszechność to również element dostępności do ubezpieczenia i jak wiele podmiotów z niego korzysta.

Zakres podmiotowy ubezpieczenia-jedna polisa można objąć cała grupę osób np. ubezpieczenie rodzinne.

-kwestia ilości zawartych umów

-kwestia ryzyk

-zakres podmiotowy

Pole ubezp. to ilość podmiotów, które zainteresowane są danym ubezpieczeniem przed danym ryzykiem.

Portfel ubezpieczeniowy to faktyczna ilość zawartych umów ubezpieczeniowych.

Wskaźnik upowszechnienia ubezpieczenia

Wup=Pt dzielone przez Pu

Pt-portfel ubezpieczenia

Pu-Pole ubezpieczeniowe

Powinien być Bilski 1 lub 100%, jeżeli byśmy rozpatrywali ubezp. Zasada ta nie zakłada, że każdy musi korzystać z konkretnego ubezpieczenia.

9) Zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej.

Zasada pełności ochrony ubzp. (1+2 mają charakter relatywny).

Uwzględnia pewna jakościową stronę ubezpieczenia:

-na ile ochrona ubezpieczeniowa pokryje szkodę

-pełność to relacja wypłacenia ubezpieczenia do rozmiarów poniesionych szkód.

Wielkość wypłaconego odszkodowania (Q) : wielkość szkody (Sz)=poziom wyrównania szkody(Pws)*poziom ubezpieczenia (Pu)=suma ubezp(Su) : wartość ubezp(Wu)

Wartość ubezpieczenia-wartość przedmiotu ubezpieczenia:

a)Wyznaczana jest przez cenę nabycia nowego przedmiotu oraz wartość bieżącą danej rzeczy-uwzględniająca zużycie; wartość rynkowa realna.

b) Nie da się w każdej sytuacji ocenić wartość odtworzenia np. jak ocenić uszczerbek na zdrowiu – ustalenie kwoty na jaka przedmiot został ubezpieczony-i jest to suma ubezpieczeń.

Relacje między sumą a wartością:

1)Suma ubezpieczenia < wartości-sytuacja nie do ubezpieczenia(chodzi o to,że klienta wprowadza się w taki stan, kiedy on będzie się starał nie dopuścić do szkody).

2)Suma ubezpieczenia = wartość – ubezpieczenie o pełnej wartości.

3)Suma ubezpieczenia > wartość – zbyt wysokie ubezpieczenie (nadubezpieczenie).

O rozmiarze szkody będzie decydować wartość przedmiotu. Składka ubezpieczeniowa jest liczona od sumy ubezpieczenia. Poziom ubezpieczenia trzeba połączyć z czynnikiem odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Jakość typu wynika z warunków ubezpieczeń.

Systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela:

1)Odpowiedzialność proporcjonalna – odpowiedzialność zachowana jest w pewnej proporcji.

Q:Sz=Su:Wu

Q=(Sz*Su) :Wu

Q=Sz*Pu

Zasady:

-górną granicą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest suma ubezpieczenia

-górną granicą wypłacanego odszkodowania jest szkoda.

Obie te zasady muszą być stosowane bo odszkodowanie nie może przekroczyć rozmiarów szkody.

2)Odpowiedzialność za pierwsze ryzyko- każda szkoda mieszcząca się w granicach sumy ubezpieczenia wyrównywana jest przez zakład ubezpieczeń w całości.

Wn=100 Sn=80

Sz	10	50	80	100
O	10	50	80	80
O1	8	40	64	80

Kwota odszkodowania zależy też od innych warunków.

Franszyza jest instytucją w dziedzinie ubezpieczeń, jest ograniczeniem odpowiedzialności zakładu. Franszyza zafunkcjonowała przede wszystkim w transporcie.

Franszyza integralna-to warunkowa; oznacza ograniczenie kwoty wypłacanego odszkodowania, jeżeli jego wysokość nie przekroczy ustalonego limitu franszyzy. Jeżeli przekroczy ten limit, wtedy franszyza nie ma zastosowania. Jest to kwota wypłaconego świadczenia pomniejszona o wysokość franszyzy kwotowo lub procentowo; ma zastosowanie wtedy, gdy rozmiar świadczenia mieści się w granicach franszyzy. Jeśli świadczenie przekracza franszyzę to franszyzy się nie uwzględnia, nie stosuje. Cel: ma za zadanie wyeliminować likwidację szkód drobnych.

Franszyza redukcyjna-bezwarunkowa; jest ograniczeniem występującym w każdym przypadku. Jest to każde świadczenie, które zostaje zmniejszone o pewien procent lub kwotę z tytułu tego, żeby wyeliminować z kwoty wypłaconego zdarzenia wpływ czynników losowych. Ma za zadanie wyeliminować wpływ nielosowości na rozmiary szkody i jest stosowana tam gdzie jest uzasadnienie.

Przykład

Franszyza	500zł	500zł	501zł
Szkoda	300	500	1000
Świadczenie(F.reduk)	0	0	1zł
Świadczenie (F.integ)	0	0	501zł

Na kwotę odszkodowania wpływa również udział własny (obniża).

10)Zasada realności ochrony ubezpieczeniowej.

Zasada realności(bezwzględny wymóg, warunek istnienia ochrony ubezp).

Zasada ta jest zasadą bezwzględną i musi być realizowana, jeśli ma być wogóle mowa o ochronie ubezpieczeniowej. Nie może być spełniona częściowo bo albo jest ochrona ubezpieczeniowa albo jej nie ma. Gwarancja której udziela zakład ubezpieczeń musi być na 100% pewna; omawiana realność musi występować zarówno w obszarze prawnym jak i w obszarze ekonomicznym; w obszarze prawnym dotyczy ona sposobu zawierania umowy ubezpieczenia (ochrona ubezpieczeniowa jest realna jeżeli ubezpieczający zawrze ją bez popełnienia błędu prawnego, formalnego); natomiast w obszarze ekonomicznym dotyczy wypłacalności zakładu ubezpieczeń.

Jeżeli ubezpieczający nie popełni błędu prawnego i ekonomicznego zawiera umowę ubezp. to nabywa ochronę ubezpieczeniową tzn. że ta ochrona jest realna.

Błędy prawne-określenie zakresu ochrony ubezpieczeniowej; zabezpiecza przed ryzykiem.

Błędy ekonomiczne-polegają na zastosowaniu ograniczników np. zmniejszenie sumy ubezpieczenia.

Instrumenty zabezpieczające realność ochrony ubezpieczeniowej:

a)gwarancje prawne:

-prawidłowo określone ogólne warunki ubezpieczeń; prawidłowo skonstruowana umowa ubezpieczenia i warunki ubezpieczenia; jakość(czy treść umowy odpowiada warunkowi mojej ochrony ubezpieczeniowej); istnieje prawo do odwołania-postępowanie odwoławcze może odbywać się w pionie zakładu ubezpieczeniowego lub może mieć charakter procedury sądowej;

Zasady w ogólnych przepisach prawnych:

-dochodzenie roszczeń-mówimy o ewentualnym świadczeniu, czyli musiało dojść do zdarzenia losowego (przez ubezpieczonego)

-terminowość wypłacanych świadczeń ubezpieczeniowych: wypłata odszkodowania(30 dni); wypłata całości po upływie 14 dni od uzyskania ostatniej informacji.

-istnienie podmiotu rzecznika ubezpieczonych.(?)

b)gwarancje ekonomiczne, finansowe-dotyczą faktu pilnowania stanu finansowego firmy ubezpieczeniowej, by była wypłacalna, aby zakład ubezpieczeń był w stanie wywiązać się z przyjętego zobowiązania.

-fakt posiadania, tworzenia funduszy ubezp.(f. założycielskie, kap akcyjny i zapasowy, rezerwy techniczno-ubezp czyli środki odkładane na przyszłe wypłaty.;kap. gwarancyjne, kap. wyrównania ryzyka.)

Podstawowa gwarancją ekonomiczną jest:

-prawidłowa kalkulacja wysokości składki ubezpieczeniowej;

-posiadanie zasobów finansowych przez zakład ubezpieczeń, które to zasoby stanowią gwarancję wypłacalności;

-istnienie ubezpieczeniowego funduszu gwarancyjnego-fundusz, który jest tworzony w ramach zakładu ubezp., jest instytucją która zabezpiecza wypłatę świadczenia. Ten fundusz tworzony jest przez wszystkich z zakładów ubezpieczeń-przez cały rynek-wpłacją składki na jego funkcjonowanie. Możliwość wypłaty świadczenia w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń-od 1996r. po nowelizacji ustawy UFG:

*100% obowiązkowych ubezpieczeń z tyt. Upadłości

*50% obowiązkowych ubezpieczeń z tyt. Ubezpieczeń na życie, nie więcej niż

30 tys Euro.

-prawidłowo określone procedury związane z działalnością lokacyjną.

Margines wypłacalności-zakład ubezpieczeń musi mieć kapitały w wysokości tego marginesu wypłacalności, żeby zagwarantować realność. Jest to hipotetyczna wielkość środków, zakład ubezp. musi posiadać odpowiednią wielkość środków pod postacią różnego kapitału by być wypłacalnym.

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!SKARB PAŃSTWA NIE ODPOWIADA ZA ZOBOWIĄZANIA ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

11) Podmioty i przedmiot ubezpieczenia.

Z podmiotami mamy do czynienia na dwóch płaszczyznach:

1.Płaszczyzna prawna zawieranej umowy ubezpieczeniowej; podmioty widziane jako strony zawierające umowę; umowa pomiędzy ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym (ubezpieczyciel)

a)Ubezpieczający-to ten, który zawiera umowę i płaci składkę. Ubezpieczający może być dowolnym podmiotem: os. Fizyczna, os. Prawna, jedn.org. i jest to podmiot zdolny do określonych czynności prawnych.

b)Ubezpieczyciel (Zakład ubezpieczeń)-jest podmiotem kwalifikowanym, musi spełniać określone warunki, uzyskać uprawnienia do używania takiej nazwy. Posiada status osoby prawnej. Są dozwolone dwie formy organizacji zakładu ubezpieczeń: Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych oraz Spółka Akcyjna. Podstawą prawną dla sp. Akcyjnej jest Kodeks Spółek Handlowych, nie każda spółka akcyjna jest zakładem ubezpieczeń. Te które nie są to zazwyczaj Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW).

2.Pozostałe podmioty ubezpieczenia:

-Ubezpieczony-to osoba fizyczna,prawna; która zostaje objęta ochroną ubezpieczeniową; ryzyko związane z ta osobą zostaje objęte ubezpieczeniem.

-Najczęściej ubezpieczający jest ubezpieczonym, sam się ubezpiecza; jest to osoba lub podmiot, który zawiera umowę ubezpieczenia i opłaca składkę ubezpieczeniową.

-Uprawniony-jest to podmiot któremu ma być wypłacone ubezpieczenie, najczęściej jest to ubezpieczający. Jest to podmiot mający prawo do świadczenia ubezpieczeniowego, ma prawo wystąpić z roszczeniem do zakładu ubezpieczeń; musi być to osoba ubezpieczona, która poniosła szkodę na skutek wystąpienia u niej zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem; osoba taka musi udowodnić że szkoda rzeczywiście powstała.

-Uposażony- jest to osoba uprawniona do otrzymania świadczenia ubezpieczeniowego; staje się uprawnionym bo ubezpieczony tak chciał; stosuje się tam gdzie wchodzi w grę śmierć ubezpieczonego. Jeżeli ubezpieczony nie wskazał uposażonego to postępuje się zgodnie z zasadami prawa.

Ubezpieczenia Dział 1-długoterminowe ubezp. na życie i na wypadek śmierci.

Ubezpieczenia Dział 2-pozostałe ubezpieczenia krótkoterminowe( na życie i majątkowe).

Każdy kto jest przymuszany do ubezpieczenia może iść do zakładu ubezpieczeń i oddać ryzyko pod ubezpieczenie.

Przedmiot ubezpieczenia

1)Ubezpieczenia majątkowe-przedmiotem jest mienie i odpowiedzialność cywilna (wg ustawodawcy). Można też powiedzieć że przedmiotem jest mienie i prawa majątkowe. Odpowiedzialność cywilna mieści się w prawach majątkowych. Prawa majątkowe mogą mieć charakter:

a)zobowiązujący-podmiot zobowiązany jest do wyrównania każdej szkody, którą wykonał;

b)wierzytelnościowy- podmiot posiada pewne należności.

2)Ubezpieczenia osobowe-wg KC przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie, zdolność do pracy ubezpieczonej osoby(czyli śmierć, wszystkie czynniki chorobowe, trwała niezdolność do pracy ze względów ekonomicznych, chorób itp.)

3)Ubezpieczenie morskie-przedmiotem jest każdy interes majątkowy związany z żeglugą morską dający się wyrazić w pieniądzu czyli wartościowo(statek, ładunek, fracht, odpowiedzialność cywilna, armator, załoga narażona na nieszczęśliwe wypadki).

12)Wartość i suma ubezpieczenia.

Zasada pełności ochrony ubzp. (1+2 mają charakter relatywny).

Uwzględnia pewna jakościową stronę ubezpieczenia:

-na ile ochrona ubezpieczeniowa pokryje szkodę

-pełność to relacja wypłacenia ubezpieczenia do rozmiarów poniesionych szkód.

Wielkość wypłaconego odszkodowania (Q) : wielkość szkody (Sz)=poziom wyrównania szkody(Pws)*poziom ubezpieczenia (Pu)=suma ubezp(Su) : wartość ubezp(Wu)

Wartość ubezpieczenia-wartość przedmiotu ubezpieczenia:

a)Wyznaczana jest przez cenę nabycia nowego przedmiotu oraz wartość bieżącą danej rzeczy-uwzględniająca zużycie; wartość rynkowa realna.

b) Nie da się w każdej sytuacji ocenić wartość odtworzenia np. jak ocenić uszczerbek na zdrowiu – ustalenie kwoty na jaka przedmiot został ubezpieczony-i jest to suma ubezpieczeń.

Relacje między sumą a wartością:

1)Suma ubezpieczenia < wartości-sytuacja nie do ubezpieczenia(chodzi o to,że klienta wprowadza się w taki stan, kiedy on będzie się starał nie dopuścić do szkody).

2)Suma ubezpieczenia = wartość – ubezpieczenie o pełnej wartości.

3)Suma ubezpieczenia > wartość – zbyt wysokie ubezpieczenie (nadubezpieczenie).

13)Systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela:

1)Odpowiedzialność proporcjonalna – odpowiedzialność zachowana jest w pewnej proporcji.

Q:Sz=Su:Wu

Q=(Sz*Su) :Wu

Q=Sz*Pu

Zasady:

-górną granicą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest suma ubezpieczenia

-górną granicą wypłacanego odszkodowania jest szkoda.

Obie te zasady muszą być stosowane bo odszkodowanie nie może przekroczyć rozmiarów szkody.

2)Odpowiedzialność za pierwsze ryzyko- każda szkoda mieszcząca się w granicach sumy ubezpieczenia wyrównywana jest przez zakład ubezpieczeń w całości.

Wn=100 Sn=80

Sz	10	50	80	100
O	10	50	80	80
O1	8	40	64	80

Kwota odszkodowania zależy też od innych warunków.

Franszyza jest instytucją w dziedzinie ubezpieczeń, jest ograniczeniem odpowiedzialności zakładu. Franszyza zafunkcjonowała przede wszystkim w transporcie.

Przykład

Franszyza	500zł	500zł	501zł
Szkoda	300	500	1000
Świadczenie(F.reduk)	0	0	1zł
Świadczenie (F.integ)	0	0	501zł

Na kwotę odszkodowania wpływa również udział własny (obniża).

14)Składka ubezpieczeniowa, struktura, systemy kalkulacji.

-Składka ubezp. jest zobowiązaniem ubezpieczającego, które wynika z zawartej umowy ubezpieczeniowej. Podstawowym zobowiązaniem ubezpieczającego jest zapłata składki ubezp. Powiązanie z definicją prawną ubezpieczenia. Ubezpieczenie jest instytucją prawa w ramach której dochodzi do prawnego stosunku (ma charakter dwustronnie zobowiązujący). Zobowiązanie jednej strony jest jednocześnie prawem drugiej strony.

-To udział ubezpieczającego w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego. Składka jest finansowym wyrazem wielkości ryzyka wnoszonego przez ubezpieczającego do wspólnoty niebezpieczeństwa. Zależna jest od sumy ubezpieczenia.

-Składka ubezp. jest ceną za usługę ubezpieczenia (której przedmiotem jest ochrona ubezpieczeniowa), a skoro jest to kategoria rynkowa może poddawać się relacji podaż, popyt. Bo zakłady ubezpieczeń chcąc pozyskać lub utrzymać swoich klientów reagują na zmiany zachodzące na rynku. Chcą utrzymać również konkurencyjność na rynku.

Z punktu widzenia podmiotu ubezpieczeniowego jest głównym źródłem finansowania. Istnieją 2 sposoby pozyskiwania środków przez podmiot. Podmiot musi mieć kapitał założycielski – na początek udziały i wpisowe wnoszone nie są składka ubezpieczeniową.

1)Kapitał założycielski

2)Składka ubezpieczeniowa

Wyróżniamy 4 rodzaje przychodów:

a)składkę ubezpieczeniową

b)przychody z działalności regresowej – to możliwość odzyskania środków, które wcześniej zostały nagromadzone z tytułu składki ubezpieczeniowej. Czyli jego źródłem była składka ubezp.

c)przychody z działalności lokacyjnej-uzyskiwane z lokowania pewnych zasobów finansowych. Źródłem jest składka ubezpieczeniowa i kapitał założycielski.

d)pozostałe przychody-to przychody np. ze sprzedaży częściowo wyeksploatowanego majątku trwałego, odsetki.

Składka ubezpieczeniowa jest pewnym i obecnym źródłem pozyskiwania środków finansowych.

Struktura składki ubezpieczeniowej:

Składka brutto-składka płacona przez ubezpieczonego. Kalku,owana zazwyczaj na okres roczny.

Składka brutto=stopa składki*suma ubezpieczenia

S_B=S*S_U

S_B=S_n+B+K+Z+J

S_n-składka netto

B-dodatek bezpieczeństwa

K-dodatek na koszty administracyjne

Z-dodatek na zysk zakładu

J-inne dodatki

Składka netto-ta część składki, która służy sfinansowaniu wypłat dokonywanych przez zakład ubezpieczeń tytułem świadczeń ubezpieczeniowych. Jest najistotniejszą częścią S_B.

Kalkulowanie składki

Składkę kalkulujemy na okres przyszły.

1)System repartycyjny-zakład ubezpieczeń przyjmuje akces danego podmiotu do ubezpieczenia, tworzy listę takich podmiotów, czeka się rok i stwierdza się co się wydarzyło, sumujemy szkody, które nastąpiły i rozliczamy, biorąc pod uwagę koszty. I ściągamy składkę. Skutek takiego sposobu jest fatalny. Jest składką sprawiedliwą. W praktyce nie jest stosowany. Wadą jest to, że ubezpieczający w chwili podejmowania decyzji o przystąpieniu do ubezpieczenia nie zna wysokości składki. Zakład ubezpieczeń nie posiada środków z których na bieżąco będzie wypłacał świadczenie. Mogą wystąpić trudności ze ściągnięciem składki:

-obiektywne trudności-podmiot nie dożył momentu zapłaty składki

-subiektywne trudności- podmiot stwierdza że nic mu się nie stało przez ten czas i uchyla się od zapłaty składki.

2)System składki mieszanej-w momencie przystąpienia do umowy zakład przyjmuje pewne kwoty jako składkę ubezpieczeniową o charakterze zaliczki na poczet tej składki. Jeśli rzeczywistość jest bardziej negatywna wówczas ubezpieczony musi dopłacić pewna kwotę, w przeciwnym wypadku, gdy rzeczywistość jest bardziej pozytywna niż zakładano, towarzystwo ubezpieczeniowe zwraca zaliczkę. System ten funkcjonuje w praktyce. Jest to składka sprawiedliwa bo jest skorygowana do rzeczywistych zdarzeń. Wyeliminowana jest wada że zakład ubezpieczeń nie ma pieniędzy na wypłatę świadczeń – zakład przyjmując zaliczki ma środki na wypłatę świadczeń. Jest systemem w którym ubezpieczony nie wie ile będzie wynosić składka. Ten system stosują towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych.

3)System składki stałej-obowiązuje na rynku. Zakład ubezpieczeń jest zobowiązany skalkulować składkę i podać jej wielkość do momentu podpisania umowy. Składka ta jest niezmienna bez względu na wielkość szkody. Można rozszerzyć lub zawęzić jej wielkość(zakres ubezpieczenia), gdy pojawią się nowe okoliczności. Zawęzić np. na skutek sprzedaży przedmiotu ubezp. Składka musi być ustalona na początku ubezpieczenia. Składka jest ustalana zanim rozpocznie się odpowiedzialność zakładu. Wadą jest ryzyko poprawności kalkulacji stawki.

Z punktu widzenia struktury składki ubezpieczeniowej istotne jest określenie składki netto. Istnieją różne metody np.

-rozkład normalny-okresla się błąd losowy. Składka netto wynika z zastosowania metod kalkulacji, a losowość z bezpieczeństwa.

Sn i B zabezpieczają wypłacalność i nie można przeznaczyć ich na inne cele. Tylko na świadczenia ubezpieczeniowe. Środki te są odkładane w czasie, tworzy się rezerwy.

Zasada równoważności składki i świadczeń

Suma Sn netto=sumie świadczeń ubezpieczeniowych

Rozlicza się okres roczny. Nadwyżka odkładana jest na rezerwy. Niedobór pokrywa się z rezerw (ubezpieczenia krótkoterminowe).

Składka ubezpieczeniowa świadczeń długoterminowych

Mamy to do czynienia z składką ryzyka i składka oszczędnościową. Składka powinna rosnąć w miarę wzrostu ryzyka. Przez cały okres składka pobierana jest w tej samej wielkości.

Sposoby ustalania składki dla ubezpieczeń krótszych niż rok(zaliczamy do nich wszystkie ubezp. majątkowe i większośc osobowych):

1)System kalkulacji składki pro rata temporis – ma charakter systemu proporcjonalnego. Oznacza to, że oddaje proporcjonalność okresów na jaki ustalamy składkę do rocznego okresu np. jeżeli jest pół roku to 50% składki.

2)System kalkulacji tabel frakcyjnych- ma charakter nieproporcjonalny. Zakład ubezpieczeń opracowuje tabelę frakcyjną- jest to zestawienie, w którym poszczególnym przydziałom czasu przyporządkowuje się określoną wartość składki. W systemie tym składka wynosi więcej niż w systemie proporcjonalnym. Składka w tym systemie jest droższa niż w systemie pro rata temporis.

Zakład ubezpieczeń decyduje według jakiego sytemu kalkulacji jest określana składka ubezpieczeniowa dla ubezpieczeń krótszych niż rok. Oba systemy są stosowane w praktyce. Czynniki, które powodują że zakład ubezpieczeń decyduje się na stosowanie tego pierwszego mniej opłacalnego systemu to np. ze względu na konkurencję. System pro rata temporis jest stosowany gdy koszty obsługi ubezpieczenia nie są duże.

Poziom kalkulacyjny jest to składka netto do składki brutto. Poziom ten ustalany jest na podstawie przyjętych założeń.

Wsk szkodowości =Q/S_B gdzie Q jest to kwota wypłaconych odszkodowań w stosunku do przychodów z tyt. składki brutto(S_B).

Wsk szkodowości składki ustalany jest na podstawie danych rzeczywistych. Może on przyjmować wartości dodatnie. Jeśli wsk = 0 to oznacza, że nie było wypłaconych żadnych odszkodowań. Wsk może przyjmować wartości od 0 wzwyż ponieważ szkodowość nie musi zamknąć się w wartości tej składki przyjętej przez Zakład Ubezpieczeń. Szedowość wyznacza kwoty świadczeń, które powinny zostać wypłacone. Zakład ubezpieczeń może wypłacać więcej niż przyjął bo może mieć jakieś rezerwy. Jeśli wsk jest większy niż 1 to jest negatywne zjawisko dla Zakładu ubezpieczeń, ponieważ jego zasoby finansowe topnieją. Nie ma on wtedy żadnego zysku, ani na pokrycie kosztów. Wsk szkodowości powinien być w pobliżu poziomu kalkulacyjnego składki. Wtedy jest to zjawisko pozytywne dla zakładu ubezpieczeń.

Czynniki wpływające na poziom przychodów z tytułu składek ubezpieczenia:

-liczba zawartych umów ubezpieczenia;

-stopa składki;

-suma ubezpieczenia;

-systemy obniżek i podwyżek składki (bonus-malus?)-spowodowane mniejszym/większym poziomem ryzyka.

15) Szkoda i odszkodowanie.

Szkoda ubezpieczeniowa-skutek wypadku ubezpieczeniowego. Jest to taki wypadek, który dotknął podmiot, który zawarł umowę ubezpieczeniową. Negatywne następstwo, skutek zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową (wypadku ubezpieczeniowego).

Rodzaje szkód wg ustawodawcy:

a)Szkoda rzeczywista-fizyczne zniszczenie danego przedmiotu.

b)szkoda utraconych korzyści- korzyści które nie zostały osiągnięte przez podmiot, a które byłby w stanie uzyskać gdyby nie doszło do zdarzenia ubezpieczeniowego.

Szkoda rzeczywista może być:

a)całkowita(totalna)-przedmiot uszkodzony w 75%.

b)częściowa- w zależności od rozmiaru uszkodzenia.

Szkoda w znaczeniu morskim to szkoda konstruktywna-jest to taka szkoda, która nie oznacza fizycznego zniszczenia przedmiotu lecz jest związana z niemożnością czerpania przez podmiot korzyści z tytułu posiadania przedmiotu. Podmiot nie ma możliwości władania przedmiotem i czerpania z tego korzyści, ponieważ zaistniały okoliczności, które uniemożliwiły taką sytuację. Np. statek utknął na mieliźnie lub między skałami.

Szkoda konstruktywna jest szkodą całkowitą.

Abandon-możliwość wejścia w porozumienie z zakładem ubezpieczeń polegającym na przekazaniu praw do przedmiotu (np. do statku-zakład ubezpieczeń staje się właścicielem statku i ładunku) w zamian za wypłacenie odszkodowania.

Szkodę można odszkodować. Szkoda to pewien uszczerbek majątkowy. Z zakresu funkcjonowania ubezpieczeń są to ubezp. osobowe, ubezp. rentowego, na wypadek śmierci. I w tych ubezpieczeniach jest problem określenia szkody.

Świadczenie ubezpieczeniowe-jest to świadczenie wypłacane w ramach umowy ubezpieczeniowej, pod warunkiem wystąpienia zdarzenia.

Odszkodowanie ubezpieczeniowe- to także świadczenie; każda wypłata dokonana przez zakład ubezpieczeń w ramach działalności kompensacyjnej przybiera postać świadczenia ubezpieczeniowego. Powoduje dostarczenie środków służących naprawie szkody wywołanej zdarzeniem losowym. Ma miejsce wtedy gdy istnieje szkoda. Świadczenie to może przybierać formę:

1)odszkodowania-odbudowa uszkodzonego przedmiotu i przywrócenie go do satnu przed zdarzeniem losowym;

2)renty

3)zasiłku

4)umówionej kwoty pieniężnej.

16)Regres ubezpieczeniowy.

Przychody regresowe- jest to roszczenie zwrotne ZU od sprawcy danego zdarzenia, jeżeli działania sprawcy spowodowało wystąpienie zdarzenia ubezpieczeniowego. Przychody regresowe pochodzą głównie z ubezp. majątkowych zwłaszcza transportowych i morskich. Mają one udział w całości przychodów ok.3-4%.

Regres ubezpieczeniowy-zwrot świadczenia ubezpieczeniowego od sprawcy, który był winien szkody (innego podmiotu). Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie poszkodowanemu, a zwrot chce od sprawcy. Regres ma zastosowanie tam, gdzie źródłem szkód są działania ludzkie, gdzie sprawcą jest człowiek i można wskazać adresata roszczenia.

*Między momentem wypłaty odszkodowania a momentem uzyskania od sprawcy jego zwrotu upływa dość dużo czasu. Dlatego jest on traktowany jako przychód dla zakładu ubezpieczeń. Regres traktowany jest jako odrębne źródło wpływów ZU.

a)Regres typowy

ZU nie może żądać większej kwoty niż wypłacone odszkodowanie. Jeśli odszkodowanie nie zaspokoiło poszkodowanego to ubezpieczający może wystąpić do sprawcy o świadczenie uzupełniające. W pierwszej kolejności pokrywane jest świadczenie wobec ubezpieczyciela, a potem ZU. Jeśli sprawca jest słabym ekonomicznie podmiotem to ZU może ograniczyć świadczenie regresowe lub świadczenie to może zostać niezaspokojone.

Przepisy prawa określają kiedy zakład ubezpieczeń może wystąpić o roszczenie regresowe:

-warunkiem jest wyraźne określenie sprawy

-tylko w granicach wypłaconego świadczenia ubezpieczeniowego.

(4)

(1)

(3)

(5) (2)

1-ubezpieczenie

2-działanie sprawcze

3-roszczenie

4-odszkodowanie

5-roszczenie regresowe

b) Regres nietypowy

Gdy ubezpieczający jest sprawcą zdarzenia. Nietypowość polega na tym, że zakład zawarł umowę z ubezpieczającym a jednocześnie nabywa uprawnienie odzyskania od niego wypłaconych środków.

*Przy ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej jest ubezpieczenie sprawcy za okroczność wyrządzenia przez niego szkód osobom trzecim. ZU wyrównuje szkody wyrządzone przez ubezpieczającego innym podmiotom. Wtedy regres nie powinien wystąpić. Wyłączona jest z ubezpieczenia wina umyślna oraz rażące niedbalstwo. Ubezpieczenie chroni wtedy poszkodowanego a dopiero potem rozpoczyna ZU proces regresu.

(5)

(1)

(3b)

(4) (3a) (3) (2)

1-umowa ubezpieczenia

2-działanie sprawcze

3-roszczenie o odszkodowanie

3a-lub bezpośrednio zwraca się do ZU o odszkodowanie

3b-roszczenie o odszkodowanie

4-odszkodowanie

5-roszczenie regresowe

Literatura:

Tadeusz Sangowski, Ubezpieczenia gospodarcze, Poltext, Warszawa 1998.
J. Monkiewicz (red.), Podstawy ubezpieczeń (tom I i II ), Poltext , Warszawa 2002.
Tadeusz Sangowski, Vadenecum ubezpieczeń gospodarczych, saga Printing, Poznań1999.