1. Wymień i opisz funkcje przedsiębiorcy w ujęciu J. Schumpetera.

Funkcją przedsiębiorcy jest kombinowanie czynników produkcji, które jest kombinowaniem szczególnego rodzaju, jeżeli czynniki zostają połączone po raz pierwszy. pojęcie kombinacji, które wg niego obejmuje 5 przypadków:

- wprowadzenie nowego towaru

- wprowadzenie nowej metody produkcji

- otwarcie nowego rynku

- zdobycie nowego źródła surowców lub półfabrykatów

- przeprowadzenie nowej organizacji przemysłu

Realizowanie nowych kombinacji nazwał on przedsięwzięciami, a osoby, których funkcją było realizowanie tych kombinacji – przedsiębiorcami.

2. Opisz istotę koncepcji definiującej przedsiębiorczość jako spostrzeganie i wykorzystywanie szans.

Koncepcja przedsiębiorczości jako spostrzegania i wykorzystywania szans

Trzy kategorie szans na rynku produktów (wg P.F.Drucker’a):

- tworzenie nowych informacji wynikających z wynalezienia nowych technologii

- wykorzystanie nieefektywności rynku wynikającej z asymetrii informacyjnej(tzn. ze różne podmioty gosp. dowiadują się w różnym czasie np. o niszy w danym rynku - opóźnienie informacji itp.)

- reagowanie na przesunięcia w relatywnych kosztach i korzyściach alternatywnego zastosowania zasobów następujących w wyniku zmian o charakterze politycznym, regulacyjnym, demograficznym (tu chyba chodzi o to, że odbiorcy mają określone potrzeby a przedsiębiorca musi je dostrzec(?)

3. Opisz budowę zintegrowanego, procesowego modelu przedsiębiorczości.

Zintegrowany model przedsiębiorczości analizuje się tu zależności pomiędzy „wejściem” a „wyjściem” Na wejścia składają się szanse w otoczeniu (np. zmiany demograficzne, rozwój nowych technologii itp.), osoby przedsiębiorcze (biorą na siebie odpowiedzialność za realizację przedsięwzięcia), koncepcja firmy, uwarunkowania organizacyjne, zasoby (finansowe i niefinansowe), cena. Na wyjście składa się produkt i jego sprzedaż funkcjonujące przedsiębiorstwo, tworzenie wartości, nowe produkty i usługi zyski i lub osobiste korzyści, zatrudnienie aktywa oraz wzrost dochodu, niepowodzenie/strata . Racjonalne gospodarowania oznacza tu maksymalizację zysku i minimalizację kosztów. Wobec tego poszukuje się metod optymalizujących stosunek wejście/wyjście. Na proces przedsiębiorczy składa się: identyfikacja szans, opracowanie i doprecyzowanie koncepcji, ocena i nabycie niezbędnych zasobów oraz wdrożenie ich.

4. Wymień i opisz podstawowe rodzaje przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość niezależna przypisywana osobom działającym niezależnie od istniejących już organizacji.

Dzielimy wg kryterium ilości osób:

- niezależna - indywidualna (firmę tworzy 1 osoba)

- zbiorowa (firmę tworzy więcej niż 1 osoba)

Wg kryterium stopnia innowacyjności:

- oryginalna (wykorzystanie nowego, twórczego pomysłu)

- naśladowcza (powielenie sposobu działania - np. franchising )

Wg doświadczenia przedsiębiorcy wyróżnia się:

- przedsiębiorców wielokrotnych(z doświadczeniem) w tym: seryjnych (zakładają nową firmę po likwidacji poprzedniej) i portfelowi (równolegle prowadzą wiele firm)

- nowicjuszy

Tworzenie to odbywa się poprzez podjęcie działalności i re­alizację przedsięwzięć.

Może ono odbywać się poprzez powielanie dotychczasowych sposobów działań lub poprzez wprowadzenie innowacji.

Przedsiębiorczość korporacyjna (wewnętrzna, intraprzedsiębioczość)

Proces, w którym osoba lub grupa osób, w powiązaniu z istniejącą już organizacją, przeprowadza odnowę strategiczną lub wprowadza innowacje w tej organizacji albo też tworzy nową organizację

Przedsiębiorczość korporacyjna obejmuje trzy typy zjawisk:

• przebudowę istniejących organizacji poprzez restruktury­zację, odnowę lub zmianę kluczowych idei ich funkcjono­wania,

• wprowadzenie innowacji,

• utworzenie nowych jednostek gospodarczych w ramach istniejącej organizacji.

jedna z tych cech wystarczy, by uznać organizację za przedsiębiorczą

Mogą to być zewnętrzne przedsięwzięcia organizacyjne( z prawnego punktu widzenia odrębne jednostki, działające jednak w pewnej zależności wobec organizacji macierzystej lub wewnętrzne przedsięwzięcia korporacyjne-utworzone jednostki działają w obrębie macierzystej organizacji-jako wydziały itp.)

I tak w odniesieniu do dużych i bardzo dużych przedsię­biorstw przyjmuje się, że model działań przedsiębiorczych dużych przedsiębiorstw, wyraża się m. in. w:

• rozwoju przedsiębiorczego klimatu i kreatywności,

• rozwoju instrumentów stymulujących innowacje w zakresie procesów i organizacji,

• racjonalizacji prowadzenia działalności i wykorzystania posiadanych zasobów,

• pełnym zaangażowaniem kierownictwa korporacji w spra­wę przedsiębiorczej swobody,

• opracowaniem odpowiedniego systemu wynagradzania in-traprzedsiębiorców.

Najczęściej tutaj stosuje się pojęcie intraprzedsiębiorczość.

5. Wymień i opisz podstawowe cechy orientacji przedsiębiorczej

Przedsiębiorca-

-jako osoba (cechuje go wtedy wiara we własne siły, orientacja na działania, rezultaty, podejmowanie ryzyka, przywództwo, oryginalność, zorientowanie na przyszłość)

-jako przedsiębiorstwo (np. jak firma już istniejąca zakłada nową firmę to jest przedsiębiorcą)

Orientacja przedsiębiorcza – odnosi się do procesów, praktycznych doświadczeń i aktów podejmowania decyzji, które prowadzą do realizacji czegoś nowego. Ma ona 5 cech:

- autonomia działania – niezależne działanie osoby lub zespołu w formułowaniu idei i doprowadzeniu jej do wykonania

- innowacyjność – angażowanie się w nowe idee, eksperymentowanie i realizację procesów, w których powstają nowe produkty, usługi, rozpoznawanie i zaspokajanie nowych potrzeb klientów

- ryzyko działania – chęć podejmowania działań, których wynik nie jest pewny

- pro aktywność – działania wyprzedzające przyszłe potrzeby, problemy i zmiany

- agresywność wobec konkurencji – skłonność do bezpośrednich, intensywnych wyzwań konkurentów w celu osiągnięcia wejścia na rynek, konkurowanie poprzez ceny, nowości, patentowanie wynalazków...itd.

6. Porównaj ekonomiczne i prawne znaczenie pojęcia przedsiębiorca

Przedsiębiorstwo:

1. kategoria organizacyjna: zespół ludzi uprawiających w sposób systematyczny działalność zarobkową

2. kategoria prawna: podmiot obrotu cywilnego z prawem zawierania umów i zaciągania zobowiązań

3. kategoria ekonomiczna: kapitał potrzebny do prowadzenia działalności przy pomocy pracowników najemnych na rachunek i ryzyko właściciela i wedle jego uznania

Pojęcie przedsiębiorcy w przepisach prawnych:

- „Prawo działalności gospodarczej” mówi, że: to osoba fizyczna, prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym, imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą (+wspólnicy spółki cywilnej, o ile w niej prowadzą działalność gospodarczą)

- „Kodeks cywilny” mówi, że to osoba fizyczna, prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osoba prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Pojęcie przedsiębiorcy w znaczeniu ekonomicznym:

Przeds. to jednostka prowadzona w celach zarobkowych, działalność wyodrębniona ze swego otoczenia pod względem organizacyjnym, technicznym ekonomicznym i prawnym obejmującą jeden zakład produkcyjny bądź większą ich liczbę

Prowadzenie działalności w sensie prawa NIE JEST tożsame z przedsiębiorczością w rozumieniu ekonomicznym ( wprawie nie ma nic o postrzeganiu szans i nowości itd.)

7. Wymień i opisz typowe modele i kierowane przez nie wizerunki przedsiębiorstwa

Modele przedsiębiorstwa:

- ekonomiczny – przeds. jest jednostką ekonomiczną opisywaną w kategoriach efektywności zasobów, a więc różnicy pomiędzy nakładami a efektami ( wielkości charakterystyczne: czynniki produkcji, kapitał, przychód, koszt ekonomiczny, zysk, efektywność i jej miary)

- finansowy – przeds. jako system zasobów mających zawsze określoną wartość finansową, przekształcanych w strumienie finansowe. Aktywa te tworzą kapitał (obcy lub własny) a on jest traktowany jako wartość. Podstawowym celem firmy jest maksymalizacja jej wartości w średnim i długim okresie

- produkcyjny (technologiczny) – przeds. jako układ techniczny, który przekłada energię i materię nakładu w dany produkt o założonych parametrach użytkowych., nie produkuje ono wartości dodanej.(wielkości charakterystyczne: surowce, półfabrykaty, normy techniczne i produkcyjne...itp.)

- organizacyjny – przeds. szczególnym przypadkiem organizacji, dot. Dużych przedsiębiorstw. Wielkości charakterystyczne: funkcje zarządzania, cele i misja organizacji, główne wartości(etyka biznesu), struktura organizacyjna...itp.

- prawny – przeds. jako szczególny podmiot praw i obowiązków, którego forma i ustrój są zawsze określone w danym systemie prawnym; nie istnieje przedsiębiorstwo „w ogóle” ale zawsze ma konkretną konstrukcję prawną, zgodną z istniejącym ustawodawstwem. wielkości charakteryzujące: kapitał zakładowy, firma, formy prawne przedsiębiorstw ( spółdzielnia, przedsiębiorstwo państwowe itp.) przedsiębiorca

- socjopsychologiczny (behavioralny) – przeds. jako system społeczny. Głównym problemem jest jak skłonić pracowników, by postępowali zgodnie z celami kierownictwa. Wielkości, zagadnienia charakterystyczne: władza i przywództwo, autorytet, motywacja, kary i nagrody, lojalność ..itd.

- etyczny (etyczno-kulturowy) – analizuje zachowania ludzi w przedsiębiorstwie, zwłaszcza zarządzających i właścicieli, ze względu na normy moralne i wzorce. Charakterystyczne pojecia: misja firmy, wzorce kariery, zwyczaje handlowe, dobre obyczaje.

Cele ekonomiczne przedsiębiorstwa: zysk, wzrost wartości firmy, płynność finansowa, wzrost wartości firmy.

8. Przedstaw ekonomiczne interpretacje pojęcia przedsiębiorczość

Przedsiębiorstwo poj ekonomiczne to jednostka prowadzona w celach zarobkowych to działalność gospodarcza wyodrębnioną ze swego otoczenia pod względem organizacyjnym technicznym, ekonomicznym i prawnym obejmujący jeden zakład produkcyjny bądź większą ich liczbę.

Odrębność organizacyjna polega na tym, że zatrudnione w nim osoby podlegają wspólnemu kierownictwu.; Odrębność techniczna oznacza, że procesy wytwarzania produktów lub usług stanowią względnie samodzielną całość dzięki odpowiedniemu zespoleniu urządzeń wytworzonych, ludzkich kwalifikacji, surowców, materiałów; Odrębność ekonomiczna polega na dysponowaniu przez przedsiębiorstwo posiadanymi zasobami na własne ryzyko oraz na pokrywaniu swoich wydatków z uzyskanych przychodów; Odrębność prawna oznacza, że przed, działa w ściśle określonej formie prawnej.

9. Przedstaw cywilno – prawne, przedmiotowe ujęcie definicji przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo w ujęciu prawnym art. 55 K.C. to zorganizowany zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczych. (te składniki to: nazwa przedsiębiorstwa, własność nieruchomości i ruchomości, prawa z umów najmu, dzierżawy itp., wierzytelności, koncesje, licencje itp.; patenty, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności przedsiębiorstwa) – definicja ta traktuje przeds. w sposób przedmiotowy (jako przedmiot obrotu sprzedaży) a nie podmiotowy (jako podstawową jednostkę w gospodarce z określonymi cechami itd.

Podmiotowość przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo jest podstawową jednostką gospodarki rynkowej.

Jest ono wyodrębnione z otoczenia pod względem organizacyjnym(=zatrudnione w nim osoby podlegają wspólnemu kierownictwu), technicznym(=procesy techniczne wytwarzania produktów i usług stanowią względnie odrębną całość dzięki odpowiedniemu zespoleniu urządzeń, ludzkich kwalifikacji, surowców itd.), ekonomicznym (=dysponuje swoimi zasobami na własne ryzyko i pokrywa swoje wydatki z własnych przychodów ze sprzedaży) i prawnym.

Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, usługowa, budowlana oraz poszukiwanie rozpoznawanie i eksploatacja złóż kopalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Aby być przedsiębiorcą w świetle obowiązujących przepisów prawnych trzeba więc spełniać 2 warunki: 1)

być osobą fizyczną, prawną spółką prawa handlowego nie mającą osobowości prawnej lub wspólnikiem

spółki cywilnej; 2) prowadzić działalność gospodarczą zawodowo i we własnym imieniu.

W sensie ekonomicznym przedsiębiorstwo to gospodarstwo zarobkowe.

Pojęcia „przedsiębiorstwo = przedsiębiorca” są używane w trzech znaczeniach:

- podmiotowym – jako podmiot praw i obowiązków (wyróżnia się tu przedsiębiorców w ścisłym znaczeniu – prowadzących działalność w celach zarobkowych i takich, których głównym celem nie są zarobki- organizacje not for profit)

- przedmiotowym – oznaczającym zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji zadań gospodarczych (firma, znaki handlowe, nieruchomości...)

- funkcjonalnym – tj. jako system społeczno techniczny, tworzący organizację powołaną do prowadzenia działalności gospodarczej .

10. Przedstaw ważniejsze poglądy i kontrowersje dotyczące celów przedsiębiorstwa

Celem podstawowym przedsiębiorstwa jest zwykle cel sformułowany w kategoriach finansowych m.in. jako;

- rentowność (zysk)

- dochód

- dochód przeliczony na 1 akcję

- wysokość dywidendy

- dochód z zainwestowanego kapitału

- przetrwanie

P.Drucker uważa, że podstawowym celem przedsiębiorstwa jest przetrwanie. Przedsiębiorstwo musi być:

- rentowne, aby przetrwać

- organizować się w sposób zapewniający mu przetrwanie w istniejącej sytuacji społeczno-ekonomicznej

- wprowadzić innowacje zapewniające przetrwanie produktów lub usług na ciągle zmieniających się rynkach

11. Objaśnij podstawowe założenia koncepcji shareholders i stakeholders

stakeholders - pojęcie to, w odróżnieniu od pojęć shareholders czy stockholders (udziałowcy, akcjonariusze),  ma szersze znaczenie. Odnosi się wszystkich uczestników rynku, którzy mają (lub mogą mieć) wpływ na to przedsiębiorstwo, bądź też, w funkcjonowaniu tego przedsiębiorstwa, mają interes .( pracownicy; związki zawodowe i ich centrale; główni dostawcy i odbiorcy; główni konkurenci; rząd, agencje regulacyjne i tzw. policja administracyjna(inspekcje pracy itp.) organizacje i stowarzyszenia, mające wpływ na regulacje państwowe i opinię publiczną) Rys. Przedsiębiorstwo i stakeholders.

Sherholders

11. Opisz relacje między typami własnościowymi przedsiębiorstw i kreowanymi przez nie grupami interesów

Interes (osiągnięcie zamierzonego celu) jest motywem, który składnia jednostkę do podjęcia działalności gospodarczej.

Czynniki zewnętrzne wpływające na cele jednostek gospodarczych:

a) charakter rynku:

• poziom konkurencji

• stopień otwarcia gospodarki

• kształt prawno-ekonomiczny instytucji

b) dziedzictwo kulturowe (mentalność i oczekiwania społeczeństwa)

• postawy wobec pracy i bogactwa

• modele konsumpcji

• skłonność do współdziałania w zespołach

• skłonność do ryzyka

Przetrwanie organizacji (przedsiębiorstwa) zależne jest od wpływu interesów grup wewnątrz niej oraz od czynników otoczenia.

Grupy społeczne wyróżniane w przedsiębiorstwie:

właściciele

menedżerowie (zarządcy)

pracownicy

Typy własności przedsiębiorstw:

przedsiębiorstwo prywatne bez najemnej siły roboczej - nie ma podziału (a co za tym idzie konfliktów) pomiędzy właścicielami, menedżerami i pracownikami; podział funkcji ma charakter wtórny; wszystkie czynności traktowane są równorzędnie jako potencjalne źródła wzrostu zysku

przedsiębiorstwo prywatne jednoosobowe -wyodrębnienie kapitału i pracy; brak najemnej kadry menedżerskiej; właściciel i pracownicy mają przeciwstawne interesy i w długim okresie są w stałym konflikcie (dla pracowników płace to dochód, dla właściciela - koszt)

Prywatne jako własność na częściach ułamkowych (parnership spółka jawna lub z o.o.)– niewielka liczba właścicieli (do 10); przejrzysta struktura udziałów (precyzyjne określenie zakresu uprawnień); wyłączny udział we własności tzw. Inwestorów aktywnych; najemna kadra menadżerska, która ma znikomy wpływ na kształtowanie celów przedsiębiorstwa (ich płace są jednak uzależnione od wyników przedsiębiorstwa) problemy konflikt płacowy pomiędzy menadżerami i pracownikami oraz forma czerpania dochodów przez właściciel (wynagrodzenie lub udział w zyskach)

Prywatne jako własność na częściach ułamkowych (corporation spółka akcyjna) – rozbicie na trzy grupy podmiotów właściciele, menedżerowie, pracownicy (odmienne interesy i wpływ na cele przedsiębiorstwa) właściciele (jest ich dużo) dzielą się na: inwestorów aktywnych (znaczne udziały) oraz pasywnych małe udziały); inwestorzy aktywni walczą o maksymalizację wpływów decyzyjnych (kontrolny pakiet akcji zasiadanie w radach nadzorczych) inwestorzy pasywni są zainteresowani jedynie czerpaniem dochodów z zaangażowanego kapitału (dywidendy, wartość akcji)

Grupa pracowników najemnych (w tym także kadra menedżerska niższego szczebla) ma niewielki wpływ na kształtowanie celów firmy

spółka pracownicza (employee tock ownership plan – ESOP) – zorganizowana prawnie w formie spółki akcyjnej lub spółki ZOO. Powrót do jedności dwóch czynników – kapitału i pracy. Konfliktom między teraźniejszością (płace) a przyszłością (zysk w długim okresie) spółka pracownicza stara się zapobiegać , uzależniając przyszłe dochody pracowników od przyszłej wartości udziałów (akcji), których posiadaczami są wyłącznie pracownicy. Ta forma ma tyle samo zwolenników co przeciwników.

przedsiębiorstwo państwowe i komunalne – niemożliwe jest jednoznaczne określenie grupy właścicieli środków produkcji (prawnie jest jak Skarb Państwa lub jed samorządowa); celem działalności jest świadczenie pewnych usług i przetrwanie (w praktyce oznacza to maksymalizację płac menedżerów i nieefektywność gospodarowania, wynikającą z braku motywu maksymalizacji zysku) misją przedsiębiorstwa jest ogólne założenie (polityczne) o kierunku jego funkcjonowania

12. Wyjaśnij istotę, obszary i przejawy społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa

Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw zaczyna się już na szczeblu swoich pracowników. Gdy firma dużo im płaci to ich rodziny mają pieniądze na bieżące potrzeby, stać ich na produkty luksusowe: samochód czy komputer. Im więcej pieniędzy taka rodzina wyda na konsumpcję tym więcej firm będzie się rozwijało i dawało pracę innym ludziom. Pracodawca ma pośredni wpływ na wykształcenie nowego pokolenia, gdyż płaci pracownikowi, który ma rodzinę na utrzymaniu i dzieci, które muszą się uczyć, aby w przyszłości mogły zapracować na siebie i na swoją rodzinę, tworząc powiększając nieświadomie budżet państwa.

Przedsiębiorstwa mają duży wpływ na lokalne środowisko. Dając pracę lokalnemu społeczeństwu powoduje ich bogacenie i zwiększenie przez nich konsumpcji, dzięki czemu mogą prosperować małe firmy np. sklepy. Społeczeństwo, które nie ma pracy jest w większym stopniu zdeprawowane, szuka rozwiązania problemów w alkoholu, narkotykach. Często takie postępowanie prowadzi do całkowitego degrengolady lokalnego społeczeństwa, które jest z konieczności utrzymywane przez państwo. Lokalne przedsiębiorstwa są niejednokrotnie głównym sponsorem zawodów sportowych czy wydarzeń kulturalnych w danym regionie.

Odpowiedzialność wobec wielu grup społecznych związanych swoimi interesami z przedsiębiorstwem wobec pracowników i ich rodzin (tworzenie miejsc pracy, zatrudnienie i wynagradzanie pracownikom, produkowaniem dóbr zaspokajających potrzeby społeczne to płaszczyzna ekonomiczna społ. odp.

Wpływ działalności przedsiębiorstw na środowisko przyrodnicze. Zwykle to ujemny wpływ objawia się degradacją gleby, zanieczyszczeniem powietrza gazami i pyłami, wód. Ma to wpływ w sferze produkcji i wymiany oraz w eksploatacji wyrobów. Kształtowanie jakości środowiska podnoszenie ekologicznej świadomości społeczeństwa to przejaw społecznej odp przed w płaszczyźnie ekologicznej. Przejawia się w doborze asortymentu, rozmiarze produkcji stosowanych technologii urządzeń ograniczających emisję szkodliwych substancji w procesie wytwarzania i użytkowania.

Płaszczyzna socjalna odpow. przedsięb. wiążę się z nieodpłatnym lub nie w pełni odpłatnym świadczeniem określonych dóbr i usług. Szkolenia rozwijanie umiejętności zatrudnionych kształcenie młodzieży itp.

Dostrzeganie przez przed. skutków własnych decyzji i działań we wszystkich dziedzinach przez pryzmat kryteriów i norm etycznych, a także chęć podporządkowania się owym normom są przejawem przyjmowania przez przed społecznej odp w płaszczyźnie etycznej

13. Objaśnij istotę i podstawowe cechy znanych modeli stosunków przemysłowych

Stosunki przemysłowe (stosunki pracy) – dotyczą interakcji między ludźmi, grupami i organizacjami, a także norm, reguł i porozumień wynikających z tych interakcji (problemy płac, warunków pracy itp.) Mogą się one odnosić do:

- stosunków między pracodawcami i pracobiorcami orz ich organizacjami występującymi w przedsiębiorstwie (partcypacja zakładowa)

- stosunków między związkami pracodawców i związkami pracobiorców a państwem (partycypacja ponadzakładowa)

Modele stosunków przemysłowych:

- Model zdecentralizowany (USA KANADA) partycypacja pracownicza koncentruje się na przedsiębiorstwie; wyróżniamy partycypację pośrednią (realizowaną za pomocą organów przedstawicielskich; rad nadzorczych i związkowych rad zakładowych oraz przedstawicieli pracowników w organach zarządzających); bezpośrednią (demokracja przy warsztacie pracy; zarządzania zasobami ludzkimi- bezpośredni wpływ na decyzje dotyczące podziału czynności, wykonania zadań itp.) oraz finansową (udział w majątku np. akcje oraz udział w zyskach, dywidendy, fundusze pracownicze)

Model scentralizowany – dominacja rozwiązań opartych na partycypacji ponadzakładowej. (pojedyncze przedsiębiorstwo w swoich procesach decyzyjnych musi uwzględniać nadrzędne interesy państwa, branży czy też społeczności lokalnych. Wyróżnia się ich odmiany:

a). Model administracyjny-dominującą rolą jest państwo obok organizacji przedsiębiorców i

pracodawców.

b). Model negocjacyjny – problemy są rozwiązywane przy większym lub mniejszym udziale państwa. Współudział państwa w negocjacjach

c). Model konfliktowy – podkreśla się w nim różnice interesów pracowników i pracodawców i pracownicy nie mogą uczestniczyć w decyzjach. (Wlk Brytania i Francja). Eksponowanie wspólnoty wszystkich uczestników życia gospodarczego

d). Model partnerski –(Niemcy i Austria) – akceptacja przez pracowników obranego przez państwo i pracowników kierunku rozwoju pod warunkiem proporcjonalnego wzrostu poziomu życia pracowników

Polskie stosunki przemysłowe charakteryzują się

- silną pozycją ponadzakładowych organizacji związkowych zaangażowanych w życie polityczne

- słabymi powiązaniami pomiędzy zakładowymi związkami zawodowymi i związkami

ponadzakładowymi

- słabymi związkami pracodawców, odgrywającymi niewielką rolę w kształtowaniu procesów

społeczno-gospodarczych

- słabą wolą do porozumienia i kompromisu poszczególnych stron negocjacji oraz trudnościami w

osiąganiu konsensusu

- brakiem infrastruktury informacyjnej, doradczej i mediacyjnej

14. Wyjaśnij pojęcie i znaczenie nadzoru korporacyjnego

Koncepcja corporate governance – jej odpowiednik w polskim to nadzór korporacyjny – sieć relacji między kadrą zarządzającą spółek a ich organami nadzorczymi, akcjonariuszami i innymi grupami zainteresowanymi działaniem spółki.( nadzór korporacyjny = nadzór zarówno przez właścicieli jak i przez interesariuszy) Jego zasady i cele to:

- ochrona podstawowych praw wspólników/akcjonariuszy

- jednakowe traktowanie wszystkich wspólników/akcjonariuszy

- reprezentowanie praw osób należących do poszczególnych grup interesów w zakresie wyznaczonym przez przepisy prawa i sprzyjanie aktywnej współpracy z nimi w tworzeniu wartości, miejsc pracy...itd.

- zapewnienie jasności i przejrzystości informacji o wszystkich istotnych sprawach spółki

- nadanie spółce właściwego kierunku strategicznego, monitorowanie pracy zarządzających przez organy nadzoru

15. Przedstaw podstawowe zasady nadzoru korporacyjnego przyjęte w OECD

OECD przyjęła zestaw zasad nadzoru korporacyjnego, mają one charakter zleceń:

- ochrona podstawowych praw wspólników/akcjonariuszy

- jednakowe traktowanie wszystkich wspólników/akcjonariuszy, w tym mniejszościowych i zagranicznych

- respektowanie praw osób należących do poszczególnych grup interesów w zakresie wyznaczonym przez przepisy prawa(wierzyciele, pracownicy, klienci itd.) miejsc pracy, solidnych podstaw finansowych przeds.

- zapewnienie jawności i przejrzystości informacji o wszystkich istotnych sprawach spółki, dotyczących m.in. jej celów, praw własności, sytuacji finansowej i wyników działalności, struktur zarządzania i nadzoru czynników ryzyka.

- nadanie spółce właściwego kierunku strategicznego, efektywne monitorowanie pracy zarządzających przez organy nadzoru, w tym zapewnienie rzetelności systemów rachunkowości i sprawności finansowej spółki.

16. Opisz formy instytucjonalizacji nadzoru właścicielskiego w systemie anglosaskim i kontynentalnym europejskim

W zależności od tego, kto głównie wpływa na przedsiębiorstwo wyróżniamy przedsiębiorstwa

- o orientacji monistycznej (zorientowane głównie na właścicieli) – USA, Wlk Brytania

- o orientacji dualistycznej ( zorientowane na właścicieli i pracowników) – Europa

- o orientacji pluralistycznej ( zorientowane na wszystkie grupy interesów) – Japonia

nadzór właścicielski, stanowiący istotny element nadzoru korporacyjnego, występuje jedynie w niektórych formach przedsiębiorstwa (spółki kapitałowe, spółdzielnie) Nadzór właścicielski = sprawowany

przez właściciela lub ich grupę.- w systemie anglosaskim rada dyrektorów (Board of Directors) a w systemie dualistycznym (Europa kontynentalna) – rady nadzorcze

17. Objaśnij i porównaj znaczenie pojęć racjonalność efektywność i pokrewnych

Racjonalność podejmowania decyzji przez jednostkę (również w kontekście uczestnika rynku kapitałowego – inwestora) definiowana jest jako wola działania w celu maksymalizowania funkcji użyteczności. Założenie o racjonalności wyborów w odniesieniu do decyzji podejmowanych m.in. na rynku kapitałowym oznacza, iż jednostka jest zdolna do uszeregowania projektów, działań czy inwestycji w sposób zgodny z określonymi przez siebie, subiektywnymi kryteriami użyteczności.

Racjonalność to realizacja działań związanych z wytwarzaniem dóbr i usług, opierając je na rozumowych przesłankach i metodach naukowych co oznacza dążenie do osiągnięcia wzorca idealnego wynikającego z posiadanej wiedzy o otaczającej nas rzeczywistości (racjonalność rzeczowa utożsamiana ze skutecznością działania uzależniając ją od adekwatności wiedzy posiadanej przez działającego; racjonalność metodologiczna oznacza zgodność postępowania z ogółem posiadanej wiedzy oparcie działania na podstawach teoretycznych

Inwestor podejmujący decyzje racjonalne to osoba wolna od obciążenia decyzjami zbiorowości, podejmująca decyzje w oparciu o rzetelne informacje w celu zwiększenia własnej użyteczności

Racjonalny inwestor to taki, który podejmuje decyzje kierując się następującymi zasadami:

- zasadą spójności – potrafi ocenić użyteczność dostępnych opcji i uszeregować je w taki sposób, aby wybrać opcję z jego punktu widzenia optymalną,

- zasadą przechodniości – matematyczną zasadą szacowania preferencji co do dostępnych opcji przy założeniu porównywania ich parami,

- zasadą stałości – mimo zmieniających się uwarunkowań rynkowych, inwestor stale preferuje opcję, która w jego ocenie, przynosi mu największą użyteczność,

- zasadą racjonalnych oczekiwań – w przypadku, gdy dostępne opcje charakteryzują się jednakowym poziomem użyteczności, inwestor nie preferuje żadnej z nich szczególnie

Efektywność jako cechę (właściwość) można rozważać w co najmniej trzech kategoriach, jako użyteczność:

- alokacyjną,

- operacyjną,

- informacyjną.

Użyteczność alokacyjna kwantyfikuje sposób, zakres i efekty wykorzystania zasobów przez rynek. Obszary badawcze w zakresie tej kategorii użyteczności koncentrują się na analizie maksymalizacji użyteczności wynikającej ze sposobu ulokowania zasobów.

W zakresie badania efektywności operacyjnej, zainteresowanie badaczy skupia się między innymi na optymalnym procesie przeprowadzania transakcji na rynku, z uwzględnieniem harmonogramu działań, sprawnego wykorzystania czasu, przy minimalizacji kosztów.

Z kolei efektywność informacyjna, kluczowa z perspektywy dalszych rozważań, koncentruje obszar uwagi na analizie ceny rynkowej i jej reakcji na informacje związane m. in. z samym instrumentem, emitentem, otoczeniem gospodarczym czy prawnym

Liczbowa mierzalność wyników i nakładów to kryterium pozwalające odróżnić racjonalność od efektywności. Racjonalność gospodarowania da się wyrazić rachunkowo to może ona być utożsamiana z efektywnością. Efektywność kojarząca się z wynikami działania jest pojęciem wynikowym , podczas gdy racjonalność wiąże się ze sposobem działania.

18. Wyjaśnij znaczenie pojęć konkurencyjność przewaga konkurencyjna

Konkurencyjność

W. Bieńkowski – zdolność do sprostania konkurencji, wynikających z akceptacji wyrobów przedsiębiorstwa

M. Gorynia – umiejętność konkurowania tzn. przetrwania i działania w konkurencyjnym otoczeniu

T. Przybyciński – rynkowa akceptacja produktów przedsiębiorstwa oraz sprzedawanie wyrobów z zyskiem

MJ Stankiewicz – zdolność do sprawnego (skutecznego, korzystnego) realizowania zadań w ramach celów przedsiębiorstwa na rynkowej arenie konkurencyjnej

SA Zahara – zdolność firmy do dorównania liderom branży w zakresie standardów produktowych i organizacyjnych

Konkurencyjność wynika z nast. czynników:

- realizowania korzyści (zysk, stopa zysku)

- zaoferowania klientom wyróżniających się produktów (akceptacja rynkowa, lider)

- wygrywania rywalizacji z konkurentami (umiejętność konkurowania)

- skutecznej realizacji zadań w ramach celów przedsiębiorstwa

Przewaga konkurencyjna:

1. Wykorzystywanie umiejętności i kompetencji firmy, jak również okazji pojawiających się na rynku

2. Przewaga danej firmy, wynikająca z postrzegania przez klientów wyboru firmy jako lepszego od konkurencyjnych w przynajmniej jednej kategorii oraz luki w umiejętnościach konkurentów względem danej firmy.

3. Wartość dostarczana klientom firmy, która może dotyczyć ceny i/lub pozacenowych składników oferty. Wartość ta przewyższa koszt jej wytworzenia

4. Zdolność do efektywnego wykorzystania potencjału konkurencyjnego, umożliwiająca generowanie atrakcyjnej oferty rynkowej i skutecznych instrumentów konkurowania, co zapewnia powstanie wartości dodanej

5. Korzystniejsze usytuowanie przedsiębiorstwa na rynku w stosunku do konkurentów pozwalające na zwiększenie efektów działań (bez powstania nakładów) lub zmniejszenie nakładów (bez zmniejszenia efektów)

To gra rynkowa pomiędzy klientem, przedsiębiorstwem i konkurentem. Klient dokonując zakupu wybiera określony produkt poprzez porównanie stosunku wartości którą przynosi mu nabycie danego produktu, od ceny tego dobra.

19. Wymiń i objaśnij podstawowe zasady działania przedsiębiorstwa.

Zasady działania przedsiębiorstwa będziemy rozumieć ogólne reguły działania których przestrzeganie jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa:

Zasada przedsiębiorczości polega na wykazywaniu przez przeds. cech w postaci oferowania na rynku nowych produktów i usług oraz poszukiwaniu nowych rynków na swoje produkty, wyszukiwaniu nowych potrzeb i możliwości ich zaspokojenia.

Zasada gospodarności wynika z ograniczoności środków jakimi dysponuje przedsiębiorstwo. Dwie reguły maksymalizacji efektów uzyskiwanych z danych środków lub minimalizacji nakładów potrzebnych do osiągnięcia określonych efektów. Zasada ta pozwala przeds z jednej strony zachować warunki konkurencyjne a z drugiej osiągnąć cel gospodarowania w postaci korzyści ekonomicznych.

Zasada dochodowości (rentowności) konieczność efektywnego działania tj. uzyskanie nadwyżki efektów nad nakładami koniecznymi do ich osiągnięcia. Zasada ta jest uznawana jako cecha działalności gospodarczej /uzyskiwanie korzyści ekonomicznych/ i jednocześnie jest uważana za przyczynę podejmowania tej działalności. Ważność tej zasady jest podkreślana w przedsiębiorstwie przez formułowanie zyskowności /rentowności/ jako wyraźnego celu jego działania. Zasada dochodowości wynika z realizacji zasady gospodarności. Różnice polegają na tym, że zasada dochodowości stanowi wyraz finansowy realizacji zasady gospodarności i objawia się głównie w skali całego przedsiębiorstwa.

Zasada płynności finansowej polega na utrzymywaniu przez przedsiębiorstwo zdolności do terminowej realizacji zobowiązań. Brak przestrzegania przez przedsiębiorstwo tej zasady prowadzi do zakłóceń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i w ostateczności do jego upadłości i likwidacji, co oznacza, że przestaje ono istnieć jako podmiot wyodrębniony ekonomicznie i prawnie

1. Przedstaw podstawowe cechy spółek osobowych i kapitałowych. Czym różnią się one w sferach: majątku odpowiedzialności i zarządzania?

Ważną cechą spółek osobowych jest to, że nie mają one osobowości prawnej, tzn. że pozywając taki podmiot w rzeczywistości pozywamy jej wspólników.

Spółki kapitałowe zaś opierają swoją działalność nie na wspólnikach, a na kapitale (może to być majątek spółki). Oznacza to, że skład osobowy w takich spółkach jest zmienny a cechy osobiste poszczególnych wspólników dla działalności spółki są bez znaczenia. Wspólnicy prowadzą sprawy spółki pośrednio, poprzez wybrane organy.

Spółki kapitałowe są odrębnymi od wspólników osobami prawnymi, ich majątek jest ich majątkiem "własnym", a nie wspólników. Same też odpowiadają za swoje zobowiązania.

Cechy spółek kapitałowych:

Osobowość prawna

Skład osobowy jest zmienny

Osobiste cechy wspólników są mniej istotne

Prowadzenie spółki pośrednie przez organy spółki i jej przedstawicieli

Prawa i obowiązki wspólników wobec spółki są zróżnicowane

Majątek spółki jest odrębny

Kapitał spółki jest stały

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki w granicach jej majątku

Utworzenie spółki z chwilą wpisu do rejestru.

Zalety spółek kapitałowych :

· Ograniczona odpowiedzialność

· Zarządzanie wyspecjalizowane

· Pewne korzyści fiskalne

· Własność firmy łatwa do przekazania

· Ciągłość funkcjonowania

· Łatwiej uzyskać kapitał

· Samodzielność prawna spółki

Wady spółek kapitałowych:

· Reguły funkcjonowania dokładnie ustalone

· Uciążliwe założenie

· Konieczność prowadzenia szczegółowych dokumentów

· Podwójne opodatkowanie zysków

· W pewnych przypadkach akcjonariusze mogą być pociągani do odpowiedzialności

· Osobiste gwarancje limitują zakres decyzji

· Restrykcyjność statutu

2. Jakie cechy wyróżniają przedsiębiorstwo państwowe spośród pozostałych form prawno – organizacyjnych przedsiębiorstw?

Ma trzy podstawowe przymioty : samodzielność (uprawnienie organów zarządzających do kierowania przedsiębiorstwem i organizowania działalności ograniczenie uprawnień organu założycielskiego), samofinansowania (wszystkie wydatki pokrywają się z własnych przychodów z prowadzenia działalności gospodarczej) i samorządność (wyraża się tworzeniem samorządu załogi ogólnego zebrania pracowników i rady pracowniczej oraz oddanie w jego ręce najważniejszych decyzji dotyczących działalności przedsiębiorstwa: uchwalanie statutu, podział zysku, plany wieloletnie i roczne, łącznie i podział przedsiębiorstwa, powołanie i odwołanie dyrektora)

3. Omów kwestię alternatywności prawno – organizacyjnych form przedsiębiorstw

4. W czym wyraża się istota problemu; jakie są podstawowe kryteria wyboru formy przedsiębiorstwa?

kryteria wyboru formy prawno-organizacyjnej:

a). wymagania założycielskie;

- uwidocznienie przedsiębiorstwa w ewidencji lub rejestrze

- wysokość kosztów założycielskich

- konieczność ujawniania w nazwie przedsiębiorstwa nazwisk wspólników

- wymagania dotyczące ilości wspólników

- wielkość wkładów kapitałowych

- Obowiązek publicznego ujawniania wyników działalności (spółka akcyjna)

b). zakres odpowiedzialności majątkowej i ryzyka kapitałowego;

c). możliwość finansowania działalności;

d). zakres kierowania i kontroli firmy

e). obciążenia podatkowe,(w przedsiębiorstwach jednoosobowych i spółkach osobowych opodatkowaniu podlega bezpośredni dochód przedsiębiorców a w przedsiębiorstwach posiadających osobowość prawną(spółki kapitałowe, spółdzielnie) opodatkowany jest dochód przedsiębiorstwa(opodatkowanie pierwotne) i dochód przedsiębiorcy w postaci dywidendy(opodatkowanie wtórne) oraz:

1) problem dziedziczenia;

2) trwałość formy prawno-organizacyjnej;

5. W czym wyraża się istota przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych?

prywatyzacja polega na:

-zdobywaniu należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku komercjalizacji

- rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przez jego sprzedaż, wniesienie do spółki lub oddanie do odpłatnego korzystania.

Prywatyzacja pośrednia: polega na komercjalizacji, czyli przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa a następnie zbyciu przez Skarb Państwa akcji w tej spółce.

Specyficznym rozwiązaniem w zakresie zdobywania akcji Skarbu Państwa jest uprawnienie do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji, przysługujące pracownikom skomercjalizowanego przedsiębiorstwa.

Prywatyzacja bezpośrednia: może być prowadzona trzema sposobami: poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki i oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. Przeprowadzenie prywatyzacji bezpośredniej wymaga określonych czynności przygotowawczych realizowanych przez powoływanego w tym celu pełnomocnika do spraw prywatyzacji.

Dotyczy gł. Małych i średnich przedsiębiorstw.

Sprzedaż i wniesienie do spółki : prywatyzacja poprzez sprzedaż dokonuje się w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Odpowiednikiem ekonomicznym akcji otrzymywanych nieodpłatnie przez pracowników w razie prywatyzacji jest przy sprzedaży przedsiębiorstwa odpowiednie co do wartości ( do15% ceny) zasilenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Prywatyzacja poprzez jego wniesienie do spółki polega na założeniu spółki Skarbu Państwa z podmiotami zagranicznymi lub krajowymi, a następnie na zbyciu akcji Skarbu Państwa analogicznie jak w prywatyzacji pośredniej.

Oddanie do odpłatnego korzystania: następuje na podstawie umowy i może przybierać formę dzierżawy z opcją sprzedaży lub leasingu(dzierżawy ze stopniowym wykupem)

Inne sposoby prywatyzacji: na mechanizmie prywatyzacji pośredniej opiera się program Narodowych Funduszy Inwestycyjnych(NFI), w ramach którego akcje spółek powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych były wnoszone do NFI, które z kolei prywatyzowano przy zastosowaniu tzw. Świadectw udziałowych.

6. Przedstaw podstawowe różnice pomiędzy pośrednią a bezpośrednią drogą prywatyzacji

Prywatyzacja pośrednia: polega na komercjalizacji, czyli przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa a następnie zbyciu przez Skarb Państwa akcji w tej spółce.

Specyficznym rozwiązaniem w zakresie zdobywania akcji Skarbu Państwa jest uprawnienie do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji, przysługujące pracownikom skomercjalizowanego przedsiębiorstwa.

Prywatyzacja bezpośrednia: może być prowadzona trzema sposobami: poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki i oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. Przeprowadzenie prywatyzacji bezpośredniej wymaga określonych czynności przygotowawczych realizowanych przez powoływanego w tym celu pełnomocnika do spraw prywatyzacji.