1

Montaż układu rozrządu

Przedstawiony montaż układu rozrządu został wykonany dla silnika firmy Sulzer

6 ZL 40/48. Jest to silnik średnioobrotowy, nienawrotny, pracujący na śrubę nastawną i prądnicę
wałową.

1.

Wałek rozrządu.

a) Montaż krzywek. Krzywki napędzające zawory dolotowe i wylotowe oraz pompy wtry-

skowe osadzone są skurczowo na wale rozrządu metodą hydrauliczną. Przestawianie krzywek jest
możliwe tylko po wtłoczeniu oleju pod bardzo wysokim ciśnieniem ( około 1200 kG/cm

2

) do

spiralnych rowków w otworze krzywki, co powoduje jego powiększenie. Przy montażu nowych
krzywek na wale, trzeba je wstępnie ustawić na wale wyjętym z silnika, zachowując dokładność od
– 10

O

do + 10

O

na obwodzie i +/- 5 mm w kierunku wzdłużnym. Za punkt odniesienia w kierunku

obwodowym służy rysa na kole wału rozrządu.

Bezwzględnym warunkiem jest, aby wał rozrządu, stożkowy wałek przyrządu montażowego

oraz otwór montowanej krzywki były absolutnie czyste i bez jakichkolwiek nierówności lub
wgnieceń. Wał rozrządu i wałek stożkowy należy lekko posmarować olejem mineralnym. Nie
wolno używać smaru z dwusiarczkiem molibdenu, gdyż zmniejszyłoby to przyczepność skurczowo
osadzonych części. Przebieg montażu krzywki:

-

stożkowy wałek 2 przykręcić za pomocą wrzeciona gwintowanego 7 i nakrętki 10 do wału
rozrządu,

-

krzywkę wsunąć ostrożnie ręką jak można najdalej na stożkowy wałek, zwrócić uwagę
czy krzywka została prawidłowo nałożona ( strzałka na czołowej płaszczyźnie krzywki
musi zgadzać się z kierunkiem obrotów wału rozrządu ),

-

połączyć krzywkę z pompą olejową przewodem wysokociśnieniowym,

-

korpus przyrządu 3 nakręcić na wrzeciono 7 tak, aby oparł się o krzywkę,

-

wytworzyć w pompie ciśnienie rzędu 1200 kG/cm

2

co spowoduje powiększenie się

otworu krzywki,

-

jednocześnie należy obracać pokrętłem korpusu przyrządu 3, aby krzywkę przesunąć
przez wałek stożkowy, gdy krzywka znajdzie się na wale rozrządu ,dalej można ją
przesuwać ręcznie pod warunkiem, że ciśnienie jest wystarczająco wysokie,

-

krzywkę należy przesunąć na miejsce jej osadzenia i wyłączyć pompę, w ten sposób
zakłada się w określonej kolejności pozostałe krzywki, to samo dotyczy koła zębatego,
tarcz zamachowych oraz pierścieni oporowych łożyska ustalającego.

2

b) Ustawianie krzywek na wale rozrządu. Na gotowym silniku nie potrzeba przesuwać

krzywek, ponieważ zostały one już osadzone we właściwych położeniach przez producenta. Na
skutek awarii może się zdarzyć, że krzywka zmieni swoje położenie. Warunkiem prawidłowego
ustawienia krzywek jest, aby koła napędu wału rozrządu były zazębione w prawidłowych
położeniach. Wał korbowy musi być tak ustawiony aby tłok na 6 cylindrze był w GMP w suwie
pracy. W tym położeniu rysy na czołowych płaszczyznach krzywek zaworowych i paliwowych
powinny być skierowane ku górze w jednej płaszczyźnie. Obracając wałem korbowym należy go
ustawić w kolejnych położeniach kątowych podanych w specjalnych tabelach i dla tych położeń
sprawdzić przy pomocy przymiaru kontrolnego ustawienie krzywek danego cylindra. Jeżeli
kontrola wykaże, że krzywka musi być przestawiona, wówczas trzeba podłączyć pompę olejową
i wytworzyć odpowiednie ciśnienie umożliwiające jej obrót. Na bocznych powierzchniach krzywek
znajdują się dwa otwory, w które można włożyć klucz czopikowy, krzywkę odpowiednio ustawić
i w tym położeniu utrzymać dopóki ciśnienie oleju nie spadnie. W czasie przestawiania krzywki
należy sprawdzić czy w kierunku osiowym jest ona prawidłowo ustawiona. Krzywki powinny być
tak ustawione, aby rolka wodzika wystawała jednakowo z obu stron poza krawędzie krzywki.

c) Łożyska wału rozrządu. Wał rozrządu osadzony jest w dwuczęściowych łożyskach.

Płaszczyzny podziału panewek obrócone są dokładnie o 90

O

w stosunku do płaszczyzny podziału

obudowy łożysk. Panewki ustalone są w określonym położeniu w pokrywach łożysk przy pomocy
kołków. Tylko pokrywa łożyska ustalającego jest ustalone jednym kołkiem, pozostałe pokrywy

łożysk nie są ustalone. Przy demontażu i montażu panewek nigdy nie demontować dwóch
sąsiednich łożysk. Przy montażu należy podnieść wał w pobliżu zakładanego łożyska podnośnikiem
hydraulicznym tak, aby dolna półpanewka po osadzeniu nie była obciążona. Przed zamontowaniem
półpanewek należy je lekko zwilżyć olejem na powierzchni ślizgowej. Panewki trzeba zakładać tak,

3

aby kołek osadzony w otworze pokrywy łożyska wszedł w otwór wykonany w płaszczyźnie
podziału panewki. Po zamontowaniu pokrywy łożyska należy usunąć podnośnik, a następnie
równomiernie i na przemian dokręcić obie śruby łożyskowe momentem 75 kGm i zabezpieczyć
podkładkami odginanymi. Przy montażu półpierścieni oporowych kołki na bocznych powierzch-
niach pokrywy łożyskowej muszą wejść w otwory półpierścieni. Luz osiowy reguluje się przez
przesunięcie na wale rozrządu wewnętrznego pierścienia oporowego przy łożysku ustalającym.

d) Napęd wału rozrządu. Wał rozrządu napędzany jest przez koło zębate osadzone na wale

korbowym 1 i podwójne koło pośrednie 2 i 3. Koło zębate na wale rozrządu osadzone jest
skurczowo metodą hydrauliczną. Przy montażu koła pośredniego dużego 2 na małe 3 należy koło
duże podgrzać do około 100

O

C i szybko nasunąć na małe koło, zwracając uwagę na położenie kołka

ustalającego. Przed ostygnięciem koła należy dokręcić je sześcioma śrubami złącznymi. Ustawianie
kół zębatych napędu rozrządu:

-

rysa na czołowej płaszczyźnie koła napędowego 1 powinna leżeć dokładnie w piono- wej
osi silnika; tłok 6 cylindra leży w GMP. Dwie rysy na dużym środkowym kole pośrednim
muszą być zgrane z rysą na kole napędowym 1, ponieważ małe koło pośrednie ma inną
podziałkę zębów. Koło na wale rozrządu 4 musi zajmować takie położenie, aby odległość
między skierowaną do środka koła rysą na zębie z górną krawędzią bloku cylindrowego
wynosiła teoretycznie 401,8 mm.

4

2

3

1

4

e) Montaż wału rozrządu. Aby ułatwić montaż wału rozrządu można wymontować elementy

napędu zaworów i pomp wtryskowych. Co najmniej jednak powinny być wyjęte drążki
popychaczy, a cięgła regulacyjne pomp wtryskowych ustawione w położeniu zerowym. Odcinki
między krzywkami powinny być owinięte skórą lub kartonem w celu ochrony wału przed
uszkodzeniem. W celu montażu wałka mocujemy do bloku cylindrowego dwie szyny montażowe.
Za pomocą lin umieścić wał na szynach. Dokładnie oczyścić czopy łożyskowe i umieścić wał na
swoim miejscu w kadłubie, zwracając na prawidłowe ustawienie kół napędowych. Podnieść wał za
pomocą podnośnika i założyć łożyska według pkt c). Po zamontowaniu kilku łożysk zdemontować
szyny montażowe i zamontować pozostałe panewki i pokrywy. Na koniec wszystkie śruby dokręcić
na przemian i równomiernie momentem 75 kGm. Połączyć z wałem napęd rozdzielacza powietrza
rozruchowego.

5

2.

Zawory wlotowe i wylotowe.

a) Sprężyny zaworowe. Jeżeli zachodzi konieczność wymiany sprężyny to należy ustawić tłok

w GMP, aby zawór mógł oprzeć się o denko tłoka przy demontażu sprężyn. Służy do tego przyrząd
do napinania sprężyn, co umożliwia wyjęcie dwuczęściowego zamka. Montaż sprężyn odbywa się
za pomocą tego samego przyrządu. Przed zluzowaniem przyrządu, przy montażu, należy sprawdzić
czy obie połówki zamka założone są prawidłowo. Szczelina pomiędzy połówkami zamka powinna
być po obu stronach taka sama.

b) Montaż zaworów. Czyste i sprawdzone ( zregenerowane ) zawory wkładamy w gniazda

zaworowe po wcześniejszym naoliwieniu trzonków zaworu olejem. Przed montażem sprężyn
sprawdzić czy zawory dają się łatwo przesuwać w prowadnicach. Po montażu sprawdzić czy
zawory równomiernie przylegają do swoich gniazd. Zgrubną kontrolę przylegania zamontowanego
zaworu można przeprowadzić przy pomocy cienkiego paska papieru lub szczelinomierza, które
wsuwa się pomiędzy przylgnię zaworu i gniazda. Dokładniejsze jest sprawdzenie wymontowanego
zaworu. W tym celu jedną z przylgni należy cienko i równomiernie posmarować farbą do
tuszowania, a następnie nałożyć z lekkim dociskiem zawór i obrócić go o około 1/6 obrotu w obie
strony. Po rozłączeniu obu przylgni można ocenić prawidłowość przylegania na podstawie
wielkości niezatuszowanej powierzchni tej przylgni, która nie była uprzednio posmarowana tuszem.
W dobrze dotartym zaworze powierzchnia przylegania powinna mieć postać wąskiego,
błyszczącego paska występującego w pobliżu większej średnicy przylgni.

c) Prowadnice zaworów. Prowadnice zaworów można montować przy użyciu specjalnego

przyrządu lub ciekłego azotu. Przy użyciu
przyrządu głowicę ustawić na obrabianej po-
wierzchni bocznej tak, aby prowadnicę zawo-
rową można było zakładać w położeniu pozio-
mym. Otwór oraz sama prowadnica muszą być
pozbawione uszkodzeń i być czyste. Powierzch-
nie pasowane otworu i prowadnicy posmarować
cienko olejem. Przed wciągnięciem prowadnicy
należy ją ustawić dokładnie w osi głowicy. Przy
użyciu niskiej temperatury prowadnicę zanurzyć
w ciekłym azocie na około 5 minut, po czym
zamontować ją w głowicy bez użycia siły. Po
włożeniu prowadnicy w otwór, przytrzymać ją
jeszcze około 30 sekund, dopóki nie nastąpi
wyrównanie się temperatur.

6

3.

Regulacja luzu zaworowego.

Luz zaworowy należy mierzyć na zimnym silniku pomiędzy końcem trzonka zaworu

i gniazdem kulistym dźwigni zaworowej. Do regulacji luzów zaworowych rolki popychaczy muszą
znajdować się na kole podstawowym krzywki. Wartości luzów:

- zawory dolotowe - 0,7 mm
- zawory wylotowe - 1,2 mm
Ponieważ jedna krzywka przypada na dwa zawory to regulacja zaworów przeprowadzić

następująco:

Najpierw wyregulować luz na zaworze 1, a potem na zaworze 2. Odkręcić przeciwna-
krętki 4 i 7. Pomiędzy gniazdo kuliste 5 a koniec trzonka zaworu 5 wsunąć szczelino-
mierz o odpowiedniej wartości. Regulować śrubą 3 tak, aby blaszka szczelinomierza
dala się przesuwać z wyraźnym oporem. Pozostawiając szczelinomierz zaciśnięty
nakrętką 4 zabezpieczyć śrubę 3 przed odkręcaniem. Nie ruszając szczelinomierza na
zaworze 1 drugi szczelinomierz wsunąć pod gniazdo kuliste 8 zaworu 2. Dokręcając
ś

rubę 6 zacisnąć szczelinomierz jak na zaworze 1. Śrubę 6 zabezpieczyć przeciwna-

krętką 7. Sprawdzić luzy i wyjąć szczelinomierze.