Â

WIAT

N

AUKI

Listopad 2000 21

W skrócie

ASTRONOMIA

Nie zwalniajà z wiekiem

ulsary – wirujàce gwiazdy neutronowe pozostajàce

po wybuchu supernowej – mogà byç starsze, ni˝ dotàd sàdzono.

W Nature z 13 lipca astronomowie podali wynik badaƒ

rozdmuchanego przez wybuch supernowej ob∏oku materii.

Na skraju tego ob∏oku znajduje si´ pozosta∏oÊç po wybuchu

– pulsar. Za∏o˝ono, ˝e jest on owocem tego samego zjawiska,

co ob∏ok gazu: wyrzuconym z wn´trza supernowej

w asymetrycznej eksplozji gwiazdowym jàdrem. Wybuch

utworzy∏ gazowà pozosta∏oÊç, której wiek szacuje si´

na co najmniej 39 tys. lat, a niewykluczone, ˝e nawet

170 tys. lat. To zaÊ mo˝e Êwiadczyç, ˝e pulsar – wystrzelony

z pr´dkoÊcià oko∏o 560 km/s – ma podobny wiek. Natomiast wiek

tego˝ pulsara

wyznaczony

standardowà

metodà (z pomiaru

tempa zwalniania

obrotu) szacuje si´

na zaledwie 16 tys.

lat! Tak du˝a

niezgodnoÊç

wskazuje, ˝e teorie

powstawania

pulsarów i fizyka

gwiazd neutronowych

powinny zostaç

przemyÊlane na nowo.

Philip Yam

P

BIOLOGIA

A có˝ tak Êwiszczy mi w uszach?

amce d∏ugop∏etwców Êpiewajà d∏ugie, skomplikowane

i doÊç sm´tne pieÊni, by zdobyç wzgl´dy partnerki – chyba ˝e

ich uwag´ przyciàgnà wytworzone przez cz∏owieka dêwi´ki

o podobnie niskiej cz´stoÊci. Morskie ssaki najprawdopodobniej

uciekajà od g∏oÊnych dêwi´ków, lecz w Nature z 22 czerwca br.

badacze z Woods Hole Oceanographic Institution podali, ˝e Êpiewajàce

d∏ugop∏etwce reagujà na nie zmianà pieÊni. W odpowiedzi

na transmisj´ o niskiej cz´stoÊci nadawanà przez aktywny sonar

z pobliskiego okr´tu Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych

jedna czwarta obserwowanych d∏ugop∏etwców skraca∏a wyst´py

wokalne. Inne natomiast zawodzi∏y o prawie 30% d∏u˝ej ni˝ zwykle,

prawdopodobnie po to by zosta∏y us∏yszane wÊród panujàcego

w wodzie ha∏asu. Dzia∏ajàcy pe∏nà mocà sonar – skonstruowany

ostatnio w celu

wykrywania podwodnych

obiektów z du˝ej

odleg∏oÊci i zwalczany

przez wielu dzia∏aczy

ochrony przyrody –

mo˝e oddzia∏ywaç

na walenie z odleg∏oÊci

setek kilometrów.

Sarah Simpson

S

NATIONAL RADIO ASTRONOMY OBSERVATORY

DOUG PERRINE

Peter Arnold, Inc.

TELEKOMUNIKACJA

Encyklopedia
przez telefon komórkowy

nternetowy portal Wirtualna Polska

(http://www.wp.pl) uruchomi∏ pierwszà

w Polsce encyklopedi´ napisanà w j´zyku WML.

Posiadacze telefonów komórkowych

wyposa˝onych w przeglàdark´ WAP mogà si´gnàç

w ka˝dym miejscu i o ka˝dej porze do 72 tys.

hase∏ w serwisie Encyklopedia WP

(http://encyklopedia.wp.pl).

Pod adresem: http://wap.wp.pl, portal udost´pnia

te˝ wiele innych serwisów informacyjnych,

na przyk∏ad aktualizowane na bie˝àco wiadomoÊci,

notowania gie∏dowe, kursy walut, wyniki gier

liczbowych, rozk∏ad jazdy pociàgów, prognozy

pogody w ró˝nych miastach Polski, programy

30 stacji telewizyjnych wraz z opisem wybranych

pozycji, adresy i repertuary kin z informacjami

o filmach i rezerwacjà biletów, informacje

o koncertach zespo∏ów rockowych

oraz o ponad 2 tys. hoteli, moteli,

restauracji i barów. Przez telefon komórkowy

mo˝na wyszukiwaç polskie dokumenty

wykonane w j´zyku WML: do dyspozycji sà

katalog stron i wyszukiwarka. Mo˝na te˝ wysy∏aç

i odbieraç korespondencj´ oraz korzystaç

z ksià˝ki adresowej.

Marek Faber

I

Pieʃ kontra sonar

POZOSTA¸OÂå PO SUPERNOWEJ

ukazana

w postaci mozaiki obrazów uzyskanych
w radiowych cz´stotliwoÊciach. Na skraju
znajduje si´ pulsar poruszajàcy si´ na prawo
– obecnie opuszczajàcy ju˝ macierzysty
ob∏ok zjonizowanej materii.

FRANK COTHAM © 2000 Z CARTOONBANK.COM. WSZYSTKIE PRAWA ZASTRZE˚ONE

„Mia∏eÊ to wszystko odziedziczyç, synu,

ale twoje badania genetyczne

marnie wypad∏y...”