Lalka - Motyw kobiety

Izabela Łęcka jako kobieta fatalna, doprowadzająca do zguby Stanisława Wokulskiego. Próżna i
egoistyczna, Łęcka przyzwyczajona jest do hołdów, składanych przez mężczyzn. Nie potrafi
odróżnić prawdziwego uczucia od umizgów. Postać Izabeli, jej kaprysy i nastroje, odbijają się na
zachowaniu Wokulskiego, stosunku do interesów i współpracowników.
Przeciwieństwem Łęckiej jest Helena Stawska, równie urocza, ale uczciwa, dobra, prostolinijna.
Stawska od razu rozpoznaje zalety Wokulskiego i zakochuje się w nim.

Motyw miłości

Uczucie Wokulskiego do Izabeli Łęckiej to główny motyw przewodni Lalki. Dla Stanisława miłość
do pięknej arystokratki jest powodem działania, dla niej jedzie robić majątek, by już jako zamożny
człowiek móc się do niej zbliżyć, otoczyć opieką i pojąć za żonę. Poważny kupiec i przedsiębiorca
zachowuje się nieracjonalnie, wydaje pieniądze, nie dba o interesy, nie panuje nad swoim
zachowaniem. Miłość Wokulskiego do Izabeli jest nieszczęśliwa i niemożliwa do spełnienia.
Powieść kończy się wyjazdem lub samobójstwem Stanisława.

Motyw nauki

W „Lalce” występują naukowcy, którzy chcą przyczynić się do postępu ludzkości. Julian Ochocki
marzy o wynalazkach i odkryciach, Geist już odkrył metal lżejszy od powietrza. Otoczenie traktuje
ich jak nieszkodliwych dziwaków. Nie otrzymują pomocy. Dopiero testament Wokulskiego pozwoli
Ochockiemu na podjęcie pracy naukowej.

Motyw historii

W powieści pojawia się głównie za sprawą Ignacego Rzeckiego. Stary subiekt to zdeklarowany
zwolennik Napoleona. Uważa, że tylko dzięki Francji Polska może odzyskać wolność. W „Lalce”
występują także wzmianki o powstaniu styczniowym. Z powodu cenzury nie można pisać o tym
wprost, Prus opisując udział Wokulskiego w walce, pisze, że „warzył on piwo, które wszyscy potem
piliśmy”.