Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
Regionalizacja tektoniczna Polski
 Karpaty zewnętrzne i zapadlisko przedkarpackie
Nestor Oszczypko1, Andrzej R
lączka1, Kazimierz Żytko2
Tectonic subdivision of Poland: Polish Outer Carpathians and their
foredeep. Prz. Geol., 56: 927 935.
Ab s t r a c t. Authors discussed the actual state of tectonic
regionalization of the Outer Polish Carpathians and their foredeep. The
following category of tectonic unit are defined: the groups of nappes,
nappes, sub-nappes, thrust-sheets (skibas), anticlinorial and synclinorial
structures, and regional-scale folds.
Keywords: regional tectonic units, Outer Carpathians, Carpathian
N. Oszczypko A. R
lączka K. Żytko
Foredeep
Karpaty stanowią S
rodkową częS
ć alpejskiej strefy S
ci zachodniej i flisz mikuliczyński w częS
ci wschodniej,
fałdowań w Europie. Strefa ta uformowała się z dawnego oraz płaszczowinę wyższą  magurską, nasuniętą od
Oceanu Tetydy położonego między Afryką i Europą. Dzie- południa spoza Tatr. Dwa lata póx
niej Uhlig (1907) wyróż-
li się ona na wiele niezależnych pasm fałdowych: Gór nił dwie płaszczowiny zakorzenione pod pienińskim
Betyckich, Rifu, Tellu, Atlasu Wysokiego, Południowych pasem skałkowym (por. Książkiewicz, 1972, 1977): niższą
i Północnych Apeninów, Alp, Karpat, Starej Płaniny i Gór  podbeskidzką, nasuniętą na miocen przedpola Karpat,
Pontyjskich oraz Dynarydów, Hellenidów i Taurydów. Są oraz wyższa  beskidzką.
to asymetryczne góry płaszczowinowe z wergencją fałdów Obecny podział tektoniczny Karpat zewnętrznych
skierowaną w stronę bloków kontynentalnych.
zaproponował Nowak (1927), który wyróżnił trzy grupy
Polskie Karpaty są fragmentem wielkiego łańcucha
płaszczowin: brzeżną, S
rednią i magurską. W drugiej
górskiego o długoS
ci ponad 1300 km, biegnącego od
połowie ubiegłego stulecia intensywny rozwój kartografii
okolic Wiednia po Żelazną Bramę na Dunaju. Na zacho- geologicznej oraz wyniki licznych głębokich wierceń
dzie łączą się one z Alpami Wschodnimi, a na wschodzie
ugruntowały regionalizację tektoniczną polskich Karpat
z Bałkanami. Tradycyjnie Karpaty Zachodnie dzieli się
Zachodnich (Książkiewicz, 1951, 1953, 1956, 1972, 1977;
na starsze (póx
nokredowe) pasmo fałdowe nazywane
R
widziński, 1958; Sikora & Żytko, 1959; R
lączka, 1971;
Karpatami wewnętrznymi (internidy) i młodsze (oligo- Koszarski i in., 1974; Kotlarczyk, 1985; Żytko i in., 1989).
ceńsko-S
rodkowomioceńskie), znane jako Karpaty zew- Wyniki tych badań podsumowane zostały w monografiach
nętrzne (eksternidy) lub fliszowe (ryc. 1). Na granicy
tektonicznych Książkiewicza (1972, 1977 z literaturą).
internidów i eksternidów usytuowany jest pieniński pas
skałkowy  będący strefą szwu orogenicznego Karpat Płaszczowina magurska
Zachodnich. Magura Nappe (Limanowski, 1905)
Karpaty zewnętrzne są zbudowane z górnojurajsko-
-dolnomioceńskich, głównie fliszowych utworów, cał- Jest największą a zarazem najbardziej południową jed-
nostką Karpat zewnętrznych (ryc. 1), biegnącą od Lasu
kowicie odkorzenionych od swego podłoża. Wzdłuż czoła
Karpat fliszowych występuje wąska strefa miocenu Wiedeńskiego na zachodzie po okolice Poiana Botizei
sfałdowanego, utworzona z dolno- i S
rodkowomioceń- w rumuńskich Karpatach (Żytko, 1999; Oszczypko i in.,
skich utworów molasowych, która tworzy rodzaj wąskie- 2005). Płaszczowina uformowana jest głównie z utworów
go, zapadającego pod orogen klina (płaszczowina stebnic- kredy górnej i paleogenu. Utwory najstarsze, jury i kredy
ka i łuski zgłobickie, ryc. 1). dolnej, są znane jedynie ze strefy przypienińskiej (Birken-
majer, 1979), natomiast utwory najmłodsze należą do
Regionalizacja tektoniczna polskich Karpat zewnętrznych
dolnego miocenu (Oszczypko, 2006). Stratygraficzna
i zapadliska przedkarpackiego
miąższoS
ć sukcesji magurskiej wynosi od 2 km w częS
ci
północnej (w strefie Siar) do 3,5 km w częS
ci południowej
Pierwsze próby nowoczesnego ujęcia tektoniki Karpat
(w strefie krynickiej). Podczas fałdowań i ruchów nasuw-
zewnętrznych z zastosowaniem teorii płaszczowinowej
czych utwory płaszczowiny magurskiej zostały całkowicie
podjął Limanowski (1905), który wyróżnił dwie płaszczo-
odkorzenione od podłoża i nasunięte daleko na przedpole
winy: niższą, zawierającą piaskowce ciężkowickie w czę-
(ryc. 2). Południową granicę płaszczowiny magurskiej
w Polsce stanowi podłużny uskok przesuwczy, biegnący
wzdłuż północnej krawędzi pienińskiego pasa skałkowego
(Birkenmajer, 1979, 1986), natomiast granicę północną
1
Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński,
wyznacza czoło nasunięcia magurskiego (ryc. 2, 3). Na
ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków; [e-mail];
wschód od Gorlic płaszczowina magurska jest nasunięta
[e-mail]
2
na płaszczowinę dukielską, między Gorlicami a Żywcem na
Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, ul.
Skrzatów 1, 31-560 Kraków jednostkę S
ląską, a na zachód od Żywca na łuski przedma-
927
19� 20� 21� 22�
Tarnobrzeg
P O L S K A
P O L A N D
0
Kraków
Ropczyce
-1000
Wieliczka
Andrychów
Bochnia
Wadowice Pilzno
Rzeszów -2000
Tarnów
-3000
Brzesko
-3000
Iwkowa
Żegocina
SKIG1
Cieszyn
Bielsko-Biała PrzemyS
l
J10
Żywiec Karpaty zewnętrzne Outer Carpathians Węglówka
Jasło
SIG1
CIG1
Mszana Dolna Krosno
Z1
Zawoja
K1
Su Nowy Sącz Gorlice
Szczawa Dukla
Grybów P1
Ru
R
wiątkowa
Nowy Targ
Ropa
Lesko
Su
Bu
Krynica
Ku
JIG1
Zakopane
Bardejov
Malcov
Ru
Bu
Dolny Kubin
Ku
Karpaty wewnętrzne Inner Carpathians
0 20km
S Ł O WA C J A S L O V A K I A
niezdeformowane
basen paleogeński Karpat wewnętrznych płaszczowina skolska łuski przedmagurskie miocen zapadliska
andezyty
Inner Carpathians Paleogene Basin Skole Nappe Fore-Magura Thrust-sheets Miocene of the Carpathian Foredeep
andesite
zdeformowane
zerowa linia anomalii Wiesego
łuski zgłobickie
mezozoik Karpat wewnętrznych płaszczowina cząstkowa grybowska zero line of Wiese's vectors
fliszowy dolny miocen
Zgłobice Thrust-sheets
Mesozoic of the Inner Carpathians Grybów Sub-Nappe
Lower Miocene
izobaty podłoża mioceńskiego [m p.p.m.]
miocen na Karpatach
isobath of Miocene substratum [m b.s.l.]
Miocene deposits upon the Carpathians
trzon krystaliczny Tatr płaszczowina podS
ląska płaszczowina dukielska
crystalline core of the Tatra Mts. Sub-Silesian Nappe Dukla Nappe płaszczowina stebnicka
wybrane wiercenia
K1
Stebnik (Sambir) Nappe
selected boreholes
A
pieniński pas skałkowy płaszczowina S
ląska płaszczowina magurska platformowe przedpole Karpat przekrój geologiczny
Pieniny Klippen Belt Silesian Nappe Magura Nappe Carpathian Foreland geological cross-section
B
Ryc. 1. Szkic tektoniczny polskich Karpat (Żytko i in., 1989, uzupełniona); strefa: Su  Siar, Ru  raczańska, Bu  bystrzycka, Ku  krynicka
Fig. 1. Tectonic sketch map of the Polish Carpathians (Żytko i in., 1989, supplemented); Zones: Su  Siary, Ru  Raca, Bu  Bystrica, Ku  Krynica.
Wybrane wiercenia Selected boreholes: CIG1  Cisowa IG1, JIG1  Jasień IG1, K1 Kux
mina 1, P1  Paszowa 1, SIG1  Sucha IG 1, SKIG1  Siekierczyna IG1, Z1  Zawoja 1
Inner Carpathians
Karpaty wewnętrzne
Carpathian Foredeep
zapadlisko przedkarpackie
Outer Carpathians
Outer Carpathians
Karpaty zewnętrzne
Karpaty zewnętrzne
CZECH
CZECHY
REP
Ryc.
UKRAINA
UKRAINE
4
Fig.
.
4
PIENIŃSKI
NI ECKA PODHALAŃSKA P Ł A S Z C Z O WI N A MA G U R S K A PŁASZCZOWI NA R
LĄSKA
B A
PAS PŁASZCZOWINA
PODHALE F L YSCH BASI N MA G U R A N A P P E SI LESI AN NAPPE
SKAŁKOWY PODR
LĄSKA
S N
PIENINY STREFA KRYNICKA STREFA BYSTRZYCKA STREFA RACZAŃSKA STREFA SIAR SUB-SILESIAN
PŁASZOWINY
REGLOWE KLIPPEN KRYNICA ZONE BYSTRICA ZONE RACA ZONE SIARY ZONE NAPPE
ZAKOPANE
SUB-TATRIC
NOWY TARG
BELT
NAPPES Zakopane IG1
KRAKÓW
Bańska IG1
Maruszyna IG1
Nowy Targ Ig1 Obidowa IG1
[m] Chabówka 1 [m]
Skomielna B 1
Tokarnia IG1 Trzebunia IG1
Głogoczów IG1 Mogilany IG1
1000 1000
0 0
-1000 -1000
-2000 -2000
-3000 -3000
-4000 -4000
PŁASZCZOWINA DUKIELSKA (OBIDOWEJ-SŁOPNICY)
-5000 -5000
DUKLA (OBIDOWA- SŁOPNICE) NAPPE
-6000 -6000
nasunięcia wiercenia
oligocen-dolny miocen niecki podhalańskiej górny eocen-oligocen płaszczowiny magurskiej
overthrust boreholes
Oligocene-Lower Miocene of the Podhale Basin Upper Eocene-Oligocene of the Magura Nappe
S
rodkowy eocen-górny eocen niecki podhalańskiej górna kreda-oligocen płaszczowiny grybowskiej
Middle Eocene-Upper Eocene of the Podhale Basin Upper Cretaceous-Oligocene of the Grybów Nappe
eocen górny miocen górny karbon
jednostki reglowe
Eocene Upper Miocene Upper Carboniferous
Sub-Tatric Units
jednostki wierchowe
senon-paleocen dolny baden-sarmat dewon i dolny karbon
High Tatric Units
Senonian-Palaeocene Lower Badenian-Sarmatian Devonian and Lower Carboniferous
skonsolidowane podłoże Karpat wewnętrznych górna kreda-paleocen płaszczowiny podS
ląskiej
dolny miocen dolny paleozoik
consolidated basement of the Inner Carpathians Upper Cretaceous-Palaeocene of the Sub-Silesian Nappe
Lower Miocene Lower Paleozoic
pieniński pas skałkowy górna jura
dolna kreda proterozoik-dolny paleozoik (Brunovistulicum)
Pieniny Klippen Belt Upper Jurassic
Lower Cretaceous Proterozoic-Lower Paleozoic of the Brunovistulicum
Ryc. 2. Przekrój geologiczny B A Zakopane Kraków (patrz ryc. 1) (Sikora i in., 1980, uzupełniona przez Oszczypkę, 2006, zmieniona)
Fig. 2. Geological cross-section B A Zakopane Cracow (see Fig. 1) (Sikora et al., 1980, modified after Oszczypko, 2006, modified)
D C
PŁASZCZOWI NA MAGURSKA PŁASZCZOWI NA R
LĄSKA PŁASZCZOWI NA SKOLSKA
SW NE
MAGURA NAPPE SI LESI AN NAPPE SKOLE NAPPE
ZBOROV SŁOWACJA POLSKA KROSNO WĘGLÓWKA ŻYZNÓW NIEBYLEC
SLOVAKIA POLAND
Smilno 1 ŻMIGRÓD Chorkówka 2 Białobrzegi 2 W-318 W-317
NOWY
[km] [km]
OEm Eb OEm OEm OEm Kr Om Eps Om Eps
OEm Om
0 Eps Eb Eps Eps 0
Eps OK
OK Kw
Ki UB S
Eps Om
OK
OK Ks Ki Ki
Eb OK OK
Eps Ki
Om
OK
Kr Kr Om
UB
OK
Ki
KC
Kr Eps
Ks K1 Eps K1 K1 KC K1
K1
KC
Cm+Pt
K1
Ks
Kr
OK
-5 -5
Eps
Kr PZ
LB
Cm+Pt
LB
PZ
sarmat
PZ
S
LM
LM Om LM Cm+Pt Sarmatian
Cm+Pt
M2+Pg
Eps górny baden
warstwy inoceramowe
Cm+Pt
-10 UB -10
LM Ki
Inoceramian Beds Upper Badenian
Ki PZ
warstwy ropianieckie i ciS
niańskie
warstwy kroS
nieńskie dolny baden
OK Kr LB
M2+Pg
Ropianka & Cisna Formation
Krosno Formation Lower Badenian
Cm+Pt
margle węglowieckie
warstwy menilitowe dolny miocen
-15 Om Kw LM -15
Węglówka Marls
Menilite Formation Lower Miocene
PZ
formacja magurska mezozoik i paleogen
warstwy istebniańskie
M2+Pg
OEm Ks
Magura Formation Mesozoic & Palaeogene
Istebna Formation
górna kreda (pstra)
formacja beloweska paleozoik
Eb Kc PZ
Variegated Upper Cretaceous
Beloveza Formation Paleozoic
pstry eocen
dolna kreda proterozoik i kambr?
Eps K1 Cm+Pt
Variegated Eocene
Lower Cretaceous Proterozoic & Cambrian?
Ryc. 3. Przekrój geologiczny D C Smilno Rzeszów (patrz ryc. 1) (Oszczypko i in., 1998, zmieniona)
Fig. 3. Geological cross-section D C Smilno Rzeszów (see Fig. 1) (Oszczypko et al., 1989, modified)
Inner Carpathians
Karpaty wewnętrzne
Outer Carpathians
Karpaty zewnętrzne
przedpole Karpat
przedpole Karpat
Carpathian Foreland
Carpathian Foreland
ŁUSKA ZGŁOBICKA
DUKIELSKA
DUKLA NAPPE
ZGŁOBICE THRUST-SHEETS
PŁASZCZOWINA
ZAPADLISKO
Z-1
Z-2
Z-4
Z-5
Tyczyn 1
Kielnarowa 1
Bucznik 1
M-1
A-10
A-7
PRZEDKARPACKIE
CARPATHIAN FOREDEEP
Outer Carpathians
Karpaty zewnętrzne
Outer Carpathians
Karpaty zewnętrzne
przedpole Karpat i zapadlisko przedkarpackie
Carpathian Foreland and Carpathian Foredeep
SUB-NAPPE
YBÓW
GR
SKA
YBOW
GR
INA
PŁASZCZOW
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
gurskie. Pod nasunięciem magurskim, w oknach tektonicz- Płaszczowina jasielska (Tołwiński, 1921; Koszar-
nych i licznych rdzeniach wiertniczych z tego obszaru, ski, 1985). Tworzy występy tektoniczne Łużnej i Harklowej
stwierdzono wewnętrzne elementy płaszczowiny dukiel- oraz czapki (płaty) tektoniczne Kluczowej, Skołyszyna i
skiej oraz płaszczowinę cząstkową grybowską, a w S
rodko- Sowin (rejon Jasła, ryc. 1).
Łuski przedmagurskie zostały wydzielone przez
wej częS
ci płaszczowinę cząstkową Obidowej-Słopnic
Burtan i Sokołowskiego (1956) w południowej częS
ci
(Żytko & Malata, 2001) (ryc. 2).
Na zachód od Dunajca morfologię powierzchni nasu- Beskidu R
ląskiego. Zawierają one elementy wspólne z suk-
cesją magurską (kreda górna), a także S
ląską (eocen i oligo-
nięcia magurskiego okreS
lają powierzchniowe elementy
strukturalne, takie jak elewacja Mszany Dolnej oraz depre- cen).
sje tektoniczne (zapadliska) Kotliny Sądeckiej i Oraw-
Grupa S
rednia (menilitowo-kroS
nieńska)
sko-Nowotarskiej (ryc. 1).
W płaszczowinie magurskiej występują liczne fałdy,
Płaszczowina dukielska (Dukla Nappe) (R
lączka,
których osie zmieniają kierunek zgodnie z regionalnym
1971). Jednostka ta została wyodrębniona we wschodniej
zgięciem łuku Karpat Zachodnich. Antykliny są wąskie,
częS
ci polskich Karpat fliszowych (na wschód od Wisłoki)
S
ciS
nięte i często złuskowane, natomiast synkliny są szero-
na podstawie prac Opolskiego (1927, 1930), Wdowiarza
kie i płaskie. Południowe skrzydła synklin zazwyczaj są
(1931) i Teisseyre a (1932). Póx
niej R
widziński (1934)
zredukowane i obalone ku północy. W północnej częS
ci
nazwał ją fałdami dukielsko-użockimi, a Kozikowski
płaszczowiny dominuje wergencja północna, a w częS
ci
(1958) przemianował na jednostkę dukielsko-michowską.
południowej często notowana jest również wergencja
R
lączka (1971) zaS
wprowadził nazwę jednostka dukiel-
południowa.
ska, dzieląc ją na podstawie sugestii Wdowiarza (1930) na
W obrębie płaszczowiny magurskiej tradycyjnie są
podjednostki wewnętrzną i zewnętrzną, kontynuujące się
wydzielane cztery strefy facjalne (Nowak, 1924; Książkie-
ku południowemu wschodowi na teren Słowacji. Książkie-
wicz, 1948, 1958; R
widziński, 1958; Sikora & Żytko,
wicz (1972, 1977) zwrócił uwagę, że jednostka dukielska
1959; Węcławik, 1969; Sikora, 1970; Oszczypko, 1973;
ma rangę płaszczowiny. Burtan i Sokołowski (1956) oraz
Koszarski i in., 1974). Od północy są to strefy: Siar (Su),
Książkiewicz (1956) uważali, że ku zachodowi łączy się
raczańska (Ra), bystrzycka (sądecka) (Bu) oraz krynicka
ona z jednostką grybowską (jednostką Ropy-Pisarzowej
(Ku) (ryc. 1, 2). Odrębną strefę facjalną, a równoczeS
nie
Kozikowskiego, 1956) i przedmagurską.
wyodrębnioną jednostką tektoniczną jest wąska strefa
Płaszczowina dukielska pod względem facjalnym
Grajcarka, co zostało udokumentowane w licznych publi-
wykazuje podobieństwa zarówno do płaszczowiny magur-
kacjach Birkenmajera (por. 1979, 1986, 2001). Strefa Graj-
skiej (kreda S
rodkowy eocen), jak i płaszczowiny S
ląskiej
carka jest utworzona z wielu łusek usytuowanych przed
(górny eocen oligocen). Dolną granicą tej płaszczowiny
czołem pienińskiego pasa skałkowego oraz w oknach tek-
jest powierzchnia S
cięcia w obrębie osadów kredy górnej,
tonicznych w Pieninach (por. Jurewicz, 1997). Odpowiada
najmłodsze utwory zaS
należą do oligocenu (R
lączka,
ona prawdopodobnie strefie białokarpackiej na Zachodniej
1977). Stratygraficzna miąższoS
ć sukcesji dukielskich
Słowacji.
osiąga 2,5 km.Występujące zróżnicowanie w budowie tek-
Pozostałe strefy facjalne płaszczowiny magurskiej
tonicznej, jak również częS
ciowo w rozwoju litofacjalnym
w Polsce wyrax
nie zachowują pewną indywidualnoS
ć tek- płaszczowiny dukielskiej pozwalają na wyodrębnienie w
toniczną, a rozdzielające je granice są raczej uskokami, a
niej trzech płaszczowin cząstkowych.
nie nasunięciami (por. Książkiewicz, 1972, 1977). Na
Płaszczowina cząstkowa michowska (Michów
wschód od Dunajca strefy bystrzycka i krynicka mają Sub-Nappe). Obejmuje ona brzeżną częS
ć płaszczowiny
budowę tektoniczną charakterystyczną dla łusek lub skib dukielskiej (R
lączka, 1971), zbudowaną z kilku stromo
(R
widziński, 1958  mapa geologiczna 1 : 200 000; Siko- stojących i niekiedy wstecznie obalonych, złuskowanych
ra, 1970; Oszczypko, 1973). Według Koszarskiego i in. fałdów i łusek (ryc. 4).
(1974) podjednostki te są notowane na całym obszarze Płaszczowina cząstkowa Jasiela (Jasiel
występowania płaszczowiny magurskiej. Podobna inter- Sub-Nappe). Z niej jest zbudowana wewnętrzna czeS
ć
pretacja znalazła się również na Mapie geologicznej Kar- płaszczowiny dukielskiej (ryc. 3, 4). Rozciąga się od
Myscowej na północnym zachodzie, gdzie wynurza się
pat Zachodnich i przyległych obszarów w skali 1 : 500 000
spod płaszczowiny magurskiej, po rejon Roztok Górnych
(Lexa i in., 2000). Według Książkiewicza (1972, 1977) nie
ma podstaw do wydzielania na zachód od Raby podjedno- na południowym wschodzie, gdzie przechodzi na stronę
słowacką. Charakteryzuje ją silniejsze wypiętrzenia osi
stek raczańskiej i bystrzyckiej, ponieważ na granicy tych
fałdów niż w płaszczowinie cząstkowej michowskiej oraz
stref facjalnych nie stwierdzono ani jednolitego nasunię-
obecnoS
ć płasko nasuniętych, złuskowanych fałdów i
cia, ani uskoku.
łusek.
Jednostki tektoniczne strefy przedmagurskiej Płaszczowina cząstkowa grybowska (Grybów
Charakteryzują się one S
cienionymi sekwencjami z Sub-Nappe). Występuje ona przede wszystkim w obrębie
udziałem zarówno utworów pelagicznych, jak i fliszo- porwaków tektonicznych w brzeżnej częS
ci płaszczowiny
wych, deponowanych w strefie zazębiania się facji typo- magurskiej od R
wiątkowej, przez Ropę, Grybów, Klęczany
wych dla basenu magurskiego (eocen) i S
ląskiego po Szczawę oraz w oknie tektonicznym Mszany Dolnej
(oligocen). (ryc. 1). Została ona wyodrębniona przez Kozikowskiego
930
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
PŁASZCZOWINA R
LĄSKA SILESIAN NAPPE
Dukla
Bystre
Komańcza
Cisna Wetlina Wołosate
JaS
liska
PŁASZCZOWINA
PŁASZCZOWINA CZĄSTKOWA
JASIEL SUB-NAPPE
CZĄSTKOWA
MICHOWSKA
MICHÓW SUB-NAPPE
JASIELA
PŁASZCZOWINA MAGURSKA
Łupków
MAGURA NAPPE
0 5 10 15 km
SŁOWACJA SLOVAKIA
Ryc. 4. Szkic tektoniczny płaszczowiny dukielskiej (R
lączka, 1971, zmieniona)
Fig. 4. Tectonic sketch map of the Dukla Nappe (R
lączka, 1971, modified)
(1956) pod nazwą jednostki Ropy-Pisarzowej, a następnie oligocenu. Utwory te wyznaczają obszar synklinorium
jasielskiego o zachodniokarpackim kierunku WSW ENE.
przez R
widzińskiego (1958  mapa 1 : 200 000) nazwaną
Na wschód od Jasła płaszczowina S
ląska obniża się, domi-
jednostką grybowską.
nuje na tym obszarze kierunek wschodniokarpacki
WNW ESE. Począwszy od rejonu Gorlic fliszowa sukce-
Płaszczowina S
ląska (Silesian Nappe) (Książkiewicz,
sja S
ląska obejmuje również dolny miocen. Jest to synkli-
1938). Płaszczowina ta rozciąga się na obszarze polskich
norium centralne łączące się ze skolskim synklinorium Gór
Karpat od Beskidu R
ląskiego po Bieszczady (Książkie-
Słonnych w okolicy Ustrzyk Dolnych. Obszar ten był także
wicz, 1972, 1977). Zanurza się pod grupę płaszczowin
okreS
lany jako centralna depresja karpacka (Tołwiński,
przedmagurskich oraz nadS
cielającą je płaszczowinę
1933).
magurską. Nasunięta jest na utwory sukcesji podS
ląskiej.
Na wschód od linii Mszana Dolna Tarnów w Karpa-
Intersekcyjna linia nasunięcia jest kręta, wyróżnić można
tach dominuje fałdowy styl budowy płaszczowiny S
ląskiej
główne zatokowe półokna tektoniczne: Wadowic, Gdowa,
z subparalelnymi fałdami i łuskami. Obszar centralnego
Janowic, Kamienicy Dolnej, Węglówki; płat Bonarówki
koło Krosna jest największą czapką tektoniczną płaszczo- synklinorium dzieli się na strefę Leska i strefę Otrytu
różniące się litologią i kierunkiem transportu utworów oli-
winy S
ląskiej.
gocenu. Wyróżniana jest też wąska strefa przeddukielska
Górną granicę płaszczowiny na północ od Wadowic,
z kredową łuską Bystrego (por. Żytko, 1999).
w okolicy Iwkowej oraz Brzozowej w dorzeczu Dunajca
W okolicy Skoczowa i Żywca, a także w pasach
lokalnie dokumentują postorogeniczne, erozyjne płaty
S
rodkowego miocenu. Granicę dolną tworzy S
ródformacyj- odsłonięć na linii Bielsko Czaniec i Wadowice MyS
leni-
ce Skrzydlna Iwkowa spod płaszczowiny S
ląskiej uka-
na płaszczyzna S
cięcia powstała w spągu sukcesji S
ląskiej.
zują się utwory sukcesji podS
ląskiej i skolskiej. Utwory te
W zachodniej częS
ci utworzyła się ona poniżej dolnych
są interpretowane jako okna tektoniczne, częS
ć na wschód
łupków i wapieni cieszyńskich (tyton berias). Płaszczyzna
od Skawy jest okreS
lana jako strefa lanckorońsko-żegociń-
ta została zidentyfikowana w otworze Siekierczyna IG 1 na
ska.
północ od Nowego Sącza (ryc. 1). Dalej na wschodzie, po
W obramowaniu okna Żywca tytońsko-dolnokredowy
południk Leska Baligrodu, płaszczyzna ta utworzyła się
flisz, znajdujący się w kontakcie tektonicznym z fliszem
wS
ród łupków cieszyńskich górnych lub wierzowskich
(walanżyn hoteryw). Na wschód od Leska odkłucie po- oligocenu, jest zaliczany do płaszczowiny cząstkowej cie-
wstało wS
ród utworów oligocenu, a na południu, w Biesz- szyńskiej (Książkiewicz, 1972). Podobny zestaw warstw
czadach, wS
ród utworów kredy. znajduje się w południowym skrzydle strefy lanckoroń-
MiąższoS
ć stratygraficzna płaszczowiny wynosi prze- sko-żegocińskiej, w oknie tektonicznym Małej Sopotni
ważnie 2500 3000 m, wyjątkowo w Beskidzie R
ląskim koło Żywca i w profilach kilku otworów pod utworami
i w Bieszczadach sięga 5000 m. sukcesji magurskiej. Żytko (2001) okreS
lił tę częS
ć płasz-
W budowie zachodniej częS
ci płaszczowiny dominują czowiny jako tektoniczną strefę Stroń. Następstwo warstw
utwory tytonu kredy. Między Olzą a Skawą w płaszczowi- charakterystyczne dla tej strefy jest znane również z sukce-
nie S
ląskiej wyróżnia się drugorzędnie sfałdowane strefy sji S
ląskiej w oknie Kurowa nad Dunajcem i z otworu Ropa
(płaszczowiny cząstkowe): cieszyńską, zbudowaną głównie 1 koło Gorlic. Strefa Stroń, biegnąca od rejonu Żywca po
z utworów tytonu walanżynu i cieszynitów, oraz nadległą Gorlice, powstała prawdopodobnie jako powierzchnia
 godulską, zbudowaną z kredowo-paleogeńskiego fliszu S
cięć skoS
nie przecinająca utwory sukcesji S
ląskiej (por.
(Nowak, 1927; Książkiewicz, 1972, 1977). Płaszczowina Książkiewicz, 1953).
cząstkowa godulska to bloki Beskidu R
ląskiego i Beskidu Łuski przeddukielskie (Fore Dukla Thrust-sheets).
Małego. (ryc. 4). W południowo-wschodniej częS
ci płaszczowiny
Między Skawą a Dunajcem występują cienkie, tekto- S
ląskiej, bezpoS
rednio u czoła płaszczowiny dukielskiej,
niczne płaty Pogórzy Lanckorońskiego, Radziszowskiego została wyodrębniona wąska, silnie zaburzona strefa
i WiS
nickiego. Płaty te mają słabo zaznaczoną budowę (Opolski, 1927) nazwana przez R
widzińskiego (1958)
fałdową. Na wschód od Raby poza utworami kredy wzrasta strefą przeddukielską. Ciągnie się dalej ku południowemu
udział skał paleogenu. Są to głównie warstwy kroS
nieńskie wschodowi na teren Ukrainy. Na zachód od Dukli struktura
931
ŁUSKI
PRZEDDUKIELSKIE
SHEETS
THRUST
DUKLA
FORE
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
traci indywidualnoS
ć. Mimo silnych zaburzeń tektonicz- Płaszczowina skolska (Skole Nappe) (Nowak, 1914).
nych można w niej wyróżnić kilka stromych łusek wyka- Płaszczowina ta, zwana też skibową, stanowi ważny ele-
ment Karpat Wschodnich. Od granicy z Ukrainą sięga po
zujących lokalnie wsteczne obalenia i przewalenia, które
Brzesko, występuje też w okolicy Wadowic i Radziszowa;
tworzą fałszywe synkliny (np. łuska Krzywego i Cisnej;
była tam zaliczana do płaszczowiny podS
ląskiej (Książkie-
R
lączka, 1985). W rejonie Baligrodu, bezpoS
rednio na
wicz, 1972, 1977). Jest całkowicie odkorzeniona i nasunię-
przedpolu łusek przeddukielskich występuje silnie zabu-
ta na utwory miocenu grupy brzeżnej. W jej podłożu
rzona, wstecznie obalona łuska Bystrego, zawierająca
znajdują się utwory autochtonicznego miocenu S
rodkowe-
pełny profil kredy o typie sukcesji S
ląskiej.
go. W okolicy Wadowic, PleS
nej, Pilzna, a zwłaszcza koło
Skałki andrychowskie (Andrychów Klippen Zone)
Rzeszowa brzeżna strefa płaszczowiny jest przykryta
(Książkiewicz, 1935). W okolicach Andrychowa, u podsta-
utworami S
rodkowego miocenu. Erozyjne płaty transgre-
wy płaszczowiny S
ląskiej wyróżniono pięć dużych skałek
sywnego badenu znajdują się też w okolicy Grudny Dolnej,
złożonych ze skał krystalicznych, wapieni górnej jury, zle-
Dubiecka, Olszan.
pieńców, margli i wapieni senonu transgresywnie leżących
Płaszczyzna S
cięcia na obszarze wschodnim utworzyła
na jurze oraz wapieni paleocenu i eocenu. Skałki zapadają
się wS
ród ciemnych łupków spaskich dolnej kredy,
pod warstwy lgockie albu sukcesji S
ląskiej. Pod skałkami
głównie hoterywu. W okolicy Wadowic i Radziszowa S
cię-
nawiercono warstwy kroS
nieńskie oligocenu z okrucho-
cie objęło fliszowe utwory eocenu dolnego miocenu.
wym materiałem jury oraz łupki i margle pstre eoce-
Płaszczowina skolska wyklinowuje się w podłożu Kar-
nu senonu albu sukcesji podS
ląskiej. Książkiewicz (1972,
pat, brak jej utworów w profilach otworów na linii Iwko-
1977) przyjmował tektoniczną genezę skałek. Geneza oli-
wa Zakliczyn Tuchów. Jest prawdopodobne, że
stolitowa też jest brana pod uwagę (Koszarski, 1985).
nawiercony dalej na południu pod płaszczowiną magurską
kredowo-paleogeński flisz sukcesji Obidowej Słopnic
Płaszczowina podS
ląska (Sub-Silesian Nappe)
(Jawor & Sikora, 1979) nie należy do płaszczowiny dukiel-
(Książkiewicz, 1951). Utwory tej płaszczowiny mają sto-
skiej (Cieszkowski i in., 1985), lecz stanowi przedłużenie
sunkowo niewielkie powierzchniowe rozprzestrzenienie
płaszczowiny skolskiej (Żytko & Malata, 2001). Element
i w większoS
ci są ukryte pod nasunięciem płaszczowiny
ten pojawia się ponownie przy brzegu Karpat koło Wado-
S
ląskiej. W kredowo-paleogeńskiej (walanżyn oligocen)
wic, znany jako flisz zewnętrzny.
sukcesji podS
ląskiej zaznacza się duże zróżnicowanie
Sukcesja skolska obejmuje ciemne łupki spaskie kredy
litofacjalne. Profil kredy dolnej jest podobny do sukcesji
dolnej, piaskowce z Kux
miny, albu cenomanu oraz utwory
S
ląskiej. Z różnic wymienić trzeba obecnoS
ć warstw
kredy górnej i paleocenu zwane tradycyjnie warstwami
gezowych albu cenomanu. W kredzie górnej eocenie
inoceramowymi. Flisz eoceński jest nadS
cielony piaskow-
są wyróżniane pelagiczne łupki i margle pstre (por.
cami kliwskimi i warstwami kroS
nieńskimi oligocenu dol-
Oszczypko, 2006, tab. 1). Utwory paleogenu sukcesji
nego miocenu. We wschodniej strefie płaszczowiny
podS
ląskiej sięgają oligocenu dolnego miocenu, wystę-
skolskiej jest wyróżniona brzeżna strefa antyklinorialna
pują jednak rzadko. Ukazują się na powierzchni głównie
i wewnętrzna  synklinorialna. Na tle tej drugiej zaznacza
w nieciągłych pasach odsłonięć. W okolicy Wadowic
się rozległe obniżenie Strzyżowa przechodzące ku wscho-
i Radziszowa oraz na wschód od Brzeska płaszczowina
dowi w synklinorium Gór Słonnych. W polskich Karpatach
podS
ląska jest nasunięta na utwory sukcesji skolskiej, na
szerokoS
ć płaszczowiny przekracza 30 km (ryc. 3). Ma ona
pozostałym obszarze  na utwory miocenu. Wychodnie
fałdowy styl budowy. Fałdy są obalone, lecz w miarę regu-
utworów sukcesji podS
ląskiej tego pasa nawiązują do
larne. Na wschód od sigmoidy przemyskiej styl się zmie-
intersekcyjnej, krętej linii nasunięcia S
ląskiego. Na
nia, szerokoS
ć zwęża się do ok. 15 km. Fałdy prze-
wschodzie, w okolicy Leska nasunięcie podS
ląskie wyga-
kształcają się w kilka skib, czyli wielkich, złuskowanych
sa, przeradza się w regularną antyklinę Ustianowej zbu-
antyklin. W Karpatach Wschodnich poza granicami Polski
dowaną z warstw kroS
nieńskich oligocenu dolnego
są wyróżniane skiby: brzeżna, orowska, skolska, Paraszki,
miocenu.
Zełemianki, Rożanki.
Utwory sukcesji podS
ląskiej ukazują się na zachodzie
W okolicach Wadowic płaszczowina tworzy zbudo-
w kilku oknach tektonicznych na obszarze cieszyńskiej
wany z utworów paleogenu wysunięty półwysep oraz
częS
ci płaszczowiny S
ląskiej oraz w oknie Żywca. W okoli-
okno Radziszowa (Żytko i in., 1989). Istnieje też zalicza-
cy Bielska od północnych wychodni podS
ląskich oddziela
na do płaszczowiny podS
ląskiej łuska Szydłowca, wyka-
się południowy pas okien, który następnie jako strefa lanc-
zująca duże podobieństwo do utworów kredy sukcesji
korońsko-żegocińska kontynuuje się ku wschodowi przez
skolskiej.
MyS
lenice po okolice Iwkowej. Kończy się w dyslokacyj-
Rzeczywista gruboS
ć płaszczowiny skolskiej wzrasta
nej strefie Mszana Dolna Tarnów w strefie zmiany stylu
ku południowi i w S
wietle danych z wierceń Paszowa 1
płaszczowiny S
ląskiej (Żytko i in., 1989).
i Kux
mina 1 może przekraczać 7000 m.
Płaszczowina podS
ląska jest całkowicie odkorzeniona,
występuje w postaci łusek (Bachowice, Wox
niki,
Grupa brzeżna
Szydłowiec, Gierczyce) lub fałdów (Węglówka). Często są
to tylko strzępy warstw. SzerokoS
ć wychodni na Tworzą ją jednostki tektoniczne uformowane z najbar-
powierzchni wynosi nawet do 5 km, lokalnie jest zreduko- dziej brzeżnej, południowo-wschodniej częS
ci Karpat fli-
wana do zera. szowych oraz sfałdowanych i odkorzenionych utworów
932
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
południowej częS
ci zapadliska przedkarpackiego. Większą olistolity fliszowe, być może należące do płaszczowiny
miąższoS
ć utwory miocenu sfałdowanego osiągają tylko stebnickiej.
w brzeżnej, południowo-wschodniej częS
ci polskich Kar- Dalej ku zachodowi oderwane fragmenty tego elemen-
pat zewnętrznych. tu stwierdzono w profilach kilku otworów w podłożu Kar-
pat aż po okolice Ropczyc (por. Książkiewicz, 1972).
Płaszczowina borysławsko-pokucka (Boryslav-Po- Autochtoniczne utwory dolnego miocenu napotkano w pro-
kuttya Nappe). Uformowała się z fliszowych utworów
filach kilku otworów (Sucha IG 1, Zawoja 1 i innych)
brzeżnej częS
ci płaszczowiny skolskiej oraz dolnomio- w podłożu Karpat Zachodnich (Oszczypko, 1997). Stano-
ceńskich utworów molasowych wewnętrznej częS
ci zapa- wią one przedłużenie osadów basenu stebnickiego.
dliska przedkarpackiego. Płaszczowina borysławsko-
-pokucka stanowi element poS
redni pomiędzy Karpatami Łuski zgłobickie (Zgłobice Thrust-sheets) (Kotlar-
zewnętrznymi i zapadliskiem przedkarpackim. Płaszczo- czyk, 1985). Na zachód od PrzemyS
la, przed czołem płasz-
wina ta występuje w Karpatach Wschodnich, gdzie jest też czowiny stebnickiej występuje wąska strefa sfałdowanych
okreS
lana jako fałdy wgłębne. W Polsce występuje w for- utworów miocenu S
rodkowego i górnego (?), która wraz
mie szczątkowej na południe od PrzemyS
la. Zaliczono do z Karpatami fliszowymi jest nasunięta płasko na utwory
niej łuskę Kniażyc z utworami dolnego miocenu  częS
ć autochtonicznego miocenu S
rodkowego zaliczane do zew-
płaszczowiny stebnickiej (?)  i łuskami brzeżnymi płasz- nętrznej częS
ci zapadliska (Ney, 1968; Kotlarczyk, 1985;
czowiny skolskiej na południe od PrzemyS
la (Kotlarczyk, Oszczypko & TomaS
, 1985; Żytko i in., 1989; Oszczypko,
1985). W ujęciu tym przyjęto, że fałdy wgłębne uległy 1997; Połtowicz, 2004; Oszczypko i in., 2006). Strefa mio-
redukcji przy brzegu Karpat, w strefie sigmoidy prze- cenu sfałdowanego tworzy rodzaj wąskiego, zapadającego
myskiej. na południe klina. Na zachód od Pilzna szerokoS
ć strefy
W otworze Kux
mina 1 przewiercono płaszczowiny sfałdowanych utworów badeńsko-sarmackich wyrax
nie się
skolską i stebnicką, miocen autochtoniczny oraz nawier- zwiększa, maksymalnie do 10 km. Występujące tutaj utwo-
cono utwory prekambru (Żytko, 1989). Nie napotkano ry są znane jako fałdy badeńskie (Książkiewicz, 1972) lub
utworów sukcesji borysławsko-pokuckiej. Mogą się one jako jednostka zgłobicka (Kotlarczyk, 1985; por. Krzy-
znajdować na południe od Kux
miny, w sąsiedztwie osi wiec, 1997; Połtowicz, 2004; Oszczypko i in., 2006).
depresji grawimetrycznej, a więc podobnie jak w Kar- Na zachód od Pilzna, w utworach sfałdowanego mioce-
patach Wschodnich. Kompleks łupków menilitowych nu są obecne złoża soli (np. w Wieliczce i Bochni),
z pakietami piaskowców kroS
nieńskich, nawiercony w ot- tworzące fałdy obalone ku północy. WczeS
niejsze interpre-
worze Jasień IG 1 koło Ustrzyk Dolnych na głębokoS
ci tacje dopuszczały obecnoS
ć karpackiego fliszu w jądrach
4067 4518 m pod utworami kredy podS
ląskiej i skolskiej, solonoS
nych fałdów (por. Książkiewicz, 1972), dziS
jednak
może reprezentować utwory fałdów wgłębnych (Żytko, przyjmuje się olistolitowe pochodzenie fliszowych i sol-
1999). nych bloków (Kolasa & R
lączka, 1985).
W rejonie Tarnowa sfałdowany miocen jest uformowa-
Płaszczowina stebnicka (Stebnik, Sambir Nappe)
ny z co najmniej z dwóch łusek zgłobickich. Potwierdzają
(Tołwiński, 1950). Płaszczowina stebnicka jest utworzona
to wyniki badań Połtowicza (2004) oraz Krzywca i in.
z molasowych osadów dolnego i S
rodkowego miocenu
(2004).
(Ney, 1968). Jest charakterystyczna dla Karpat Wschod- Na zachód od Raby, gdzie jest bardzo płaska
nich. W Polsce została rozpoznana przed czołem płaszczo- powierzchnia nasunięcia, łuski zgłobickie są słabo rozwi-
winy skolskiej oraz pod jej nasunięciem. Na powierzchni
nięte (Oszczypko & TomaS
, 1985), natomiast przed ich
występuje na wschód od PrzemyS
la i zapada ku zachodowi
czołem pojawia się paraautochton zatoki gdowskiej, które-
pod łuskę Kniażyc i płaszczowinę skolską. Jest nasunięta
go północną granicę wyznacza uskok inwersyjny zakorze-
na miocen S
rodkowy łuski zgłobickiej oraz niżej leżące
niony w utworach podłoża platformowego.
autochtoniczne utwory S
rodkowego miocenu (baden Według Krzywca i in. (2004) jednostkę zgłobicką
 sarmat). w rejonie Brzeska Wojnicza należy interpretować jako
Granicę dolną płaszczowiny tworzy płaszczyzna S
cię- strefę trójkątną (triangle zone) powstałą w wyniku kom-
cia wS
ród utworów solonoS
nej formacji dolnego miocenu.
presji. W tej interpretacji zostały wyróżnione: łuska
W kilku otworach stwierdzono nad płaszczyzną S
cięcia
związana z nasunięciem karpackim, dupleks o pasywnym
utwory fliszowe. Są to prawdopodobnie olistolity, gdyż
stropie oraz łuska ograniczona od południa nasunięciem
reprezentują utwory fliszowe różnego wieku: Jaksmanice
wstecznym, a od północy nasunięciem czołowym.
10  eocen oligocen; Cisowa IG 1  oligocen; Kux
mina
1  paleocen, koniak, turon. W strukturze płaszczowiny Łuska Roczyny-Andrychów (Roczyny-Andrychów
występuje kilka obalonych ku północy fałdów. Rzeczywi- Thrust-sheet) (Wójcik i in., 1999). Przy brzegu Karpat,
sta gruboS
ć tego elementu na południe od PrzemyS
la wyno- między granicą państwa koło Cieszyna a Andrycho-
si ok. 2500 m (Ney, 1968). GruboS
ć ta zmniejsza się ku wem wyróżniają się sfałdowane młode utwory miocenu
zachodowi. W otworze Cisowa IG 1, ok. 12 km od brzegu (sarmat panon) z dużym udziałem olistolitów fliszo-
Karpat, występuje tylko na głębokoS
ci 4012 4023 m; ok. wych i żwirów pochodzących z platformy (por. ryc. 5,
16 km dalej, w otworze Kux
mina 1  na głębokoS
ci zob. też Oszczypko, 2006). Obszar ten jest w trakcie
6885 7062 m. W otworze tym aż do 7221 m przewiercano badań.
933
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
F E
S N
Z-1
A-6
La-1
A-4
A-3
0
1
2
3
0510km
podłoże krystaliczne dewon-dolny karbon
górny karbon
4 crystalline basement Devonian-Lower Carboniferous
Upper Carboniferous
formacja z Zawoi (paleogen?) formacja zebrzydowicka (ottang-eggenburg)
Zawoja Formation (Paleogene?) Zebrzydowice Formation (Ottangian-Eggenburgian)
5
formacja suska (olistoplaka)  płaszczowina starostyryjska ogniwo zlepieńców ze Stachorówki (karpat)
Sucha Formation (olistoplaque)  Old-Styrian Nappe Stachorówka Conglomerate Member (Karpatian)
formacja stryszawska (karpat) zlepieniec dębowiecki (górny karpat-baden) formacja skawińska (baden)
Stryszawa Formation (Karpatian) Dębowiec Formation (Upper Karpatian-Badenian) Skawina Formation (Badenian)
płaszczowina podS
ląska płaszczowina S
ląska płaszczowina magurska nasunięcie uskok
Sub-Silesian Nappe Silesian Nappe Magura Nappe overthrust fault
Ryc. 5. Przekrój geologiczny F E Zawoja Andrychów (patrz ryc. 1) (Oszczypko, 2006, zmieniona)
Fig. 5. Geological cross-section F E Zawoja Andrychów (see Fig. 1) (Oszczypko, 2006, modified)
BURTAN J. & SOKOŁOWSKI S. 1956  Nowe badania nad stosun-
Zapadlisko przedkarpackie (Carpathian Foredeep)
kiem regionu magurskiego do kroS
nieńskiego w Beskidach Zachod-
nich. Prz. Geol., 4: 457 458.
Zapadlisko jest wypełnione dolno- i S
rodkowomioceń-
CIESZKOWSKI M., R
LĄCZKA A. & WDOWIARZ S. 1985  New
skimi osadami autochtonicznymi, powstałymi w zróżnico- data on structure of the Flysch Carpathians. Prz. Geol., 6: 313 333.
JAWOR E. & SIKORA W. 1979  Jednostka Obidowej  Słopnic jako
wanych S
rodowiskach sedymentacyjnych (Oszczypko i in.,
nowa jednostka tektoniczna polskich Karpat fliszowych. Kwart. Geol.,
2006). W zapadlisku przedkarpackim można wyróżnić
23: 499 501.
częS
ć zewnętrzną, leżącą na północ od Karpat, oraz częS
ć
JUREWICZ E. 1997  The contact between the Pieniny Klippen
belt and Magura Unit (the Małe Pieniny Mts). Geol. Quart., 41:
wewnętrzną ukrytą pod nasuniętymi Karpatami. Zapadli-
315 325.
sko zewnętrzne wypełniają S
rodkowomioceńskie osady
KOLASA K. & R
LĄCZKA A. 1985  Sedimentary salt megabreccias
morskie gruboS
ci od kilkuset metrów w północnej  brze-
exposed in the Wieliczka mine, Fore-Carpathian Depression. Acta
Geol. Pol., 35, 3-4: 221 230.
żnej częS
ci do ok. 3500 m w częS
ci południowo-wschod-
KOSZARSKI L. 1985  Tectonic units of the Polish outer Carpa-
niej (Ney, 1968). Pod nasunięciem Karpat fliszowych
thians, [In:] Koszarski L. (ed.) Carpatho-Balkan Geological Associa-
znajduje się częS
ć zapadliska wewnętrznego, której szero-
tion XIII Congress. Cracow, Poland. Guide to excursion 3. Geology of
the Middle Carpathians and the Carpathian Foredeep. Wyd. AGH,
koS
ć jest nie mniejsza niż 50 km (Oszczypko & TomaS
,
Kraków: 30 39.
1985; Oszczypko, 2004, 2006; Oszczypko i in., 2006).
KOSZARSKI L., SIKORA W. & WDOWIARZ S. 1974  The flysch
Carpathians, [In:] Mahel M. (ed.) Tectonics of the Carpathian-Bal-
Literatura
kan regions. `
t�tnż geologickż śstav Dionżzia `
tśra, Bratislava:
180 197.
BIRKENMAJER K. 1979  Przewodnik geologiczny po pienińskim KOTLARCZYK J. 1985  An outline of the stratigraphy of marginal
pasie skałkowym. Wyd. Geol., Warszawa. tectonic units of the Carpathian orogen in the Rzeszów-PrzemyS
l area.
BIRKENMAJER K. 1986  Stages of structural evolution of the Pie- [In:] Kotlarczyk J. (ed.) Carpatho-Balkan Geological Association XIII
niny Klippen Belt, Carpathians. Stud. Geol. Pol., 88: 7 32. Congress. Cracow, Poland. Guide to excursion 4. Geotraverse
BIRKENMAJER K. 2001  Pieniny Klippen Belt, [In:] Birkenmajer K. Kraków Baranów Rzeszów PrzemyS
l Ustrzyki Dolne Komańcza
& Krobicki M. (eds). Carpathian paleogeography and geodynamics, Dukla. Wyd. Geol., Warszawa: 39 64.
a multidisciplinary approach. 12th Meeting of the Association of KOZIKOWSKI H. 1956  Jednostka Ropy  Pisarzowej, nowa jed-
European Geological Societies. Kraków, 13 15 September 2001. Field nostka tektoniczna polskich Karpat fliszowych, [W:] Z badań
trip C. Państwowy Instytut Geologiczny, Kraków: 99 141. geologicznych w Karpatach. T. 1. Biul. Inst. Geol., 110: 93 121.
934
depth [km]
głębokoS
ć [km]
Przegląd Geologiczny, vol. 56, nr 10, 2008
KOZIKOWSKI H. 1958 Geologia centralnej Depresji Karpackiej physical interpretation of the Rzeszów-Smilno profile (Western Carpa-
między Żmigrodem a Sanokiem. Acta Geol. Pol., 8 (4): 477 499. thians), [In:] Carpathian-Balkan Geological Association XVI Con-
KRZYWIEC P. 1997  Large-scale tectono-sedimentary Middle Mio- gress. Austria, Vienna, August 30th to September 2nd, 1998. Abstracts:
cene history of the central and eastern Polish Carpathian Foredeep 446.
Basin  results of seismic data interpretation. Prz. Geol., 45: OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M., GOLONKA J. &
1039 1053. KROBICKI M. 2005  Position of the Marmarosh Flysch (Eastern
KRZYWIEC P., ALEKSANDROWSKI P., FLOREK R. & SIUPIK J. Carpathians) and its relation to the Magura Nappe (Western Carpa-
2004  Budowa frontalnej strefy Karpat zewnętrznych na przy- thians). Acta Geol. Hung., 48 (3): 259 282.
kładzie mioceńskiej jednostki Zgłobic w rejonie Brzeska Wojnicza OSZCZYPKO N., KRZYWIEC P., POPADYUK I. & PERYT T. 2006
 nowe dane, nowe modele, nowe pytania. Prz. Geol., 52:  Carpathian Foredeep Basin (Poland and Ukraine): Its sedimentary,
1051 1059. structural and geodynamic evolution. AAPG Special Volumes, 84:
KSIĄŻKIEWICZ M. 1935  Die �ussere Karpathische Klippenzone 293 350.
bei Andrychów. III. Die Stratigraphie d. Klippenserie u. ihre Stellung POŁTOWICZ S. 2004  Jednostki stebnicka i zgłobicka w budowie
im Bau d.West-Karpaten. Bull. Intern. Acad. Pol. A: 221 233. Karpat Polskich. Geol. AGH, 30: 85 120.
KSIĄŻKIEWICZ M. 1938  Fauna górnoneokomska z Lanckorony. SIKORA W. 1970  Budowa geologiczna płaszczowiny magurskiej
Spraw. Komis. Fizjogr. PAU, 72: 223 255. między Szymbarkiem Ruskim a Nawojową, [W:] Z badań geolo-
KSIĄŻKIEWICZ M. 1948  Stratygrafia serii magurskiej na przedpo- gicznych w Karpatach. T. 13. Biul. Inst. Geol., 235: 5 121.
lu Babiej Góry. Biul. Pańtw. Instyt. Geol., 48: 34. SIKORA W. & ŻYTKO K. 1959  Budowa geologiczna Beskidu
KSIĄŻKIEWICZ M. 1951  Ogólna mapa geologiczna Polski Wysokiego na południe od Żywca. Biul. Inst. Geol., 141: 61 204.
1 : 50 000. ObjaS
nienia do arkusza Wadowice. Państwowy Instytut SIKORA W., BORYSŁAWSKI A., CIESZKOWSKI M. & GUCIK S.
Geologiczny, Warszawa. 1980  Przekrój geologiczny Kraków Zakopane. 1 : 50 000. Wyd.
KSIĄŻKIEWICZ M. 1953  Karpaty fliszowe między Olzą a Dunaj- Geol., Warszawa.
cem, [W:] Regionalna Geologia Polski. T. 1 Karpaty. Z. 2 Tektonika. R
LĄCZKA A. 1971  Geologia jednostki dukielskiej. Pr. Inst. Geol.,
Kraków: 305 362. 63: 1 97.
KSIĄŻKIEWICZ M. 1956  Geology of the northern Carpathians. R
LĄCZKA A. (red). 1977  Przewodnik 49. Zjazdu Polskiego Towa-
Geol. Rundsch., 45: 369 411. rzystwa Geologicznego, Krosno 22 25.09.1977. Wyd. Geol. Warsza-
KSIĄŻKIEWICZ M. 1958  Stratygrafia serii magurskiej w Beski- wa: 1 148.
dzie R
rednim, [W:] Z badań geologicznych w Karpatach. T. 3. Biul. R
LĄCZKA A. 1985  Geology of the Polish part of the Fore-Dukla
Inst. Geol., 135: 43 96. zone and Dukla unit, [In:] Kotlarczyk J. (ed.) Carpatho-Balkan Geolo-
KSIĄŻKIEWICZ M. 1972  Budowa geologiczna Polski. T. 4, gical Association XIII Congress. Cracow, Poland. Guide to excursion
Tektonika. Cz. 3, Karpaty. Wyd. Geol., Warszawa. 4. Geotraverse Kraków Baranów Rzeszów PrzemyS
l Ustrzyki
KSIĄŻKIEWICZ M. 1977  The tectonics of the Carpathians, [In:] Dolne Komańcza Dukla. Wyd. Geol., Warszawa: 64 85.
Pożaryski W. (ed.) Geology of Poland. Vol. 4, Tectonics. Wyd. Geol., R
WIDZIŃSKI H. 1934  Uwagi o budowie Karpat fliszowych. Spraw.
Warsaw: 476 620. PIG, 8: 75 139.
LIMANOWSKI M. 1905  Rzut oka na architekturę Karpat. Kosmos, R
WIDZIŃSKI H. 1958  Mapa geologiczna Karpat Polskich. CzęS
ć
30: 255 340. wschodnia. Inst. Geol., Warszawa.
LEXA V., ELECKO M., MELLO J., POLAK M., POTFAJ M. & TEISSEYRE H. 1932  Zarys budowy geologicznej Karpat Dukiel-
VOZAR J. 2000  Geological map of Western Carpathians and adja- skich. Spraw. PIG, 7: 319 336.
cent areas 1 : 500 000. Ministry of the Environment of Slovak TOŁWIŃSKI K. 1921  Dyslokacje poprzeczne oraz kierunki tekto-
Republic, Geological Survey of Slovak Republic, Bratislava. niczne w Karpatach Polski. Pr. Geogr., 6: 27 47.
NEY R. 1968  Rola rygla krakowskiego w geologii zapadliska TOŁWIŃSKI K. 1933  Centralna depresja karpacka. Geol. Statyst.
przedkarpackiego i rozmieszczeniu złóż ropy naftowej i gazu. Pr. Geol. Naft., 7: 362 366.
Kom. Nauk. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 45: 7 82 TOŁWIŃSKI K. 1950  Brzeg Karpat. Acta Geol. Pol., 1: 13 35.
NOWAK J. 1914  Jednostki tektoniczne polskich Karpat wschod- UHLIG V. 1907  �ber die Tektonik der Karpathen. S.B. Akad.Wiss.
nich. Arch. Nauk. Lwów, dz. 2, t. 2, z. 2. Wien, 116, 1: 871 982.
NOWAK J. 1924  Geologia Krynicy. Kosmos, 49: 449 499. WDOWIARZ J. 1930  Szkic geologiczny Karpat między Przełęczą
NOWAK J. 1927  Zarys tektoniki Polski. II Zjazd Słowiańskich Dukielską a Osławicą Osławą. Kosmos A, 55: 675 691.
Geografów. Kraków. WĘCŁAWIK S. 1969  Budowa geologiczna płaszczowiny magur-
OPOLSKI Z. 1927  Sprawozdanie z badań geologicznych na arku- skiej między US
ciem Gorlickim a Tyliczem. Pr. Geol. Kom. Nauk
szach Wola Michowa, Lesko, Ustrzyki Górne. Spraw. PIG, 4: Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 59: 1 96.
226 242. WÓJCIK A., SZYDŁO A., MARCINIEC P. & NER
CIERUK P. 1999
OPOLSKI Z. 1930  Zarys tektoniki Karpat między Osławą Łupko-  Sfałdowany miocen rejonu andrychowskiego  nowa jednostka
wem a Użokiem Siankami. Spraw. PIG, 5: 617 658. tektoniczna. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 231 248.
OSZCZYPKO N. 1973  The geology of the Nowy Sącz Basin (The ŻYTKO K. 1989  Profil otworu wiertniczego Kux
mina 1 (polskie
Middle Carpathians). Biul. Inst. Geol., 273: 101 190. Karpaty Wschodnie). Kwart. Geol., 33: 360 362.
OSZCZYPKO N. 1997 The Early-Middle Miocene Carpathian peri- ŻYTKO K. 1999  Korelacja głównych strukturalnych jednostek
pheral foreland basin (Western Carpathians, Poland). Prz. Geol., 45: Karpat Zachodnich i Wschodnich. Pr. Państw. Inst. Geol, 168:
1054 1063. 135 164.
OSZCZYPKO N. 2004  The structural position and tectonosedimen- ŻYTKO K. 2001  Jednostki strukturalne Karpat zewnętrznych mię-
tary evolution of the Polish Outer Carpathians. Prz. Geol., 52 (8/2): dzy Sołą a Dunajcem. Prz. Geol., 49: 703 709.
780 791. ŻYTKO K. & MALATA T. 2001  Paleogeograficzna pozycja fliszu
OSZCZYPKO N. 2006  Late Jurassic-Miocene evolution of the jednostki Obidowej-Słopnic w basenie Karpat zewnętrznych. Prz.
Outer Carpathian fold-and-thrust belt and its foredeep basin (Western Geol., 49: 425 430.
Carpathians, Poland). Geol. Quart., 50 (1): 169 194. ŻYTKO K., ZAJĄC R., GUCIK S., RYŁKO W., OSZCZYPKO N.,
OSZCZYPKO N. & TOMAR
A. 1985 Tectonic evolution of margi- GARLICKA I., NEM�OK J., ELI�`
M., MEN�IK E. & STR�NIK Z.
nal part of the Polish Flysch Carpathians in the Middle Miocene. 1989  Map of the tectonic elements of the Western Outer Carpathians
Kwart. Geol., 29: 109 128. and their foreland, [In:] Poprawa D. & NemŁok J. (eds.) Geological
OSZCZYPKO N., KRZYWIEC P., LEMBERGER M., STEFANIUK atlas of the Western Outer Carpathians and their foreland. Wyd. Geol.,
M. PIETSCH K. & TRYGAR H. 1998  Integrated geological-geo- Warszawa.
935