1

Schemat odpowiedzi – ENERGETYKA

1

a) węgiel kamienny,
węgiel brunatny b) 3%

0-2

Dwa źródła .............................. 1 p
Wskazanie 3% ......................... 1 p

2

Np.
I. energia wodna - mały spadek rzek,
wysokie koszty budowy;
II.energia wiatrowa - mała ilość dni z
silnym wiatrem;
III.energia geotermalna - ograniczone
obszary występowania

0-4

Za wymienienie trzech źródeł 1 p
Za każdą barierę ....................po 1 p

3

eksporterzy: Norwegia, Arabia
Saudyjska, Rosja, Wenezuela
importerzy: Polska, Francja, Japonia,
Niemcy

0-2

Za pięć i sześć poprawnych
przyporządkowań l p kt
Za siedem i osiem poprawnych
przyporządkowań 2 pkt

4

np.: USA są największym w świecie
konsumentem ropy lub USA s„ silnie
uprzemysłowione i zużywają bardzo
dużo ropy lub USA wolą importować
ropę i chronić (oszczędzać) własne
zasoby lub inne spełniające warunki
zadania

1

Za użycie w wyjaśnieniu przynajmniej
jednego argumentu 1 pkt

5

np.:
Za bezpieczniejszy dla środowiska
uznawany jest transport ropy naftowej
rurociągiem.
Argumenty; np.:
-w razie awarii mniej ropy przenika do
środowiska z rurociągu, z tankowca
wycieka prawie cała zawartość i
szybko się rozprzestrzenia po
powierzchni wodnej
-łatwiej opanować awarię rurociągu
(ląd) niż tankowca (morze –
środowisko bardzo dynamiczne -
mobilne)
-w awarii rurociągu skażenie
środowiska ma charakter lokalny, przy
awarii tankowca skażeniu ulega na
dużym obszarze morze i wybrzeże; jest
to bardzo groźne (śmiertelne) dla
ptactwa wodnego

0-2

Za podanie rodzaju transportu z
jednym argumentem 1 pkt

Za podanie rodzaju transportu z
dwoma argumentami 2 pkt

6

np.: rzeki o znacznym przepływie,
duży spadek wód, ukształtowanie
terenu umożliwiające budowę zapór,
środki finansowe na budowę
zbiorników i elektrowni.

0-2

za wskazanie dwóch czynników - 1pkt
za wskazanie trzech czynników -2pkt.

7

np.: - degradacja struktury gleb, -
zaburzenia stosunków wodnych, -
zmiany klimatyczne pobliskich
terenów, -zmiany fauny i flory, -
niszczenie naturalnych siedlisk, -
zmniejszenie powierzchni użytków
rolnych,

1

za podanie dwóch zagrożeń -1pkt

2

8

legenda w kolejności od góry:
węgiel kamienny i brunatny; ropa
naftowa; gaz ziemny; paliwa jądrowe
cechy: węgiel kamienny i brunatny; -
a energia jądrowa; - d gaz ziemny; - c,
ropa naftowa; - b

0-2

Poprawnie uzupełni legendę ...1 p.
przyporządkuje wszystkie cechy ...1 p.
lub za dwa przyporządkowania w
legendzie i dwa w tabeli -łącznie...1p.

9

Np.: - Norwegia -
elektrownie wodne; sprzyjające
warunki naturalne, duża ilość rzek o
dużym spadku - Francja - brak
dostatecznej ilości innych surowców
energetycznych, - elektrownie
jądrowe; wysoki poziom rozwoju
gospodarczego, wysoki poziom
technologiczny, kraj bogaty mogący
sobie pozwolić na kosztowne
inwestycje - Niemcy -
elektrownie cieplne, duże zasoby
węgla brunatnego i kamiennego,

0-2

Poda uzasadnienia dla dwóch
krajów .................................... 1 p.
dla trzech krajów .................... 2 p.

10 Np.: - geotermalne - ciepło

wnętrza Ziemi, energia wód
podziemnych; - słoneczne - energia
słoneczna - wiatrowa - energia
wiatru

0-2

Prawidłowo wypełnione dwa
wiersze w tabeli ...................... 1 p.
trzy wiersze ............................ 2 p.

11 Jaworzno 6-K

Bełchatów 2-B
Żarnowiec 4-H
Dolna Odra 3-K
Kozienice 1-K
Konin 5-B

0-2

Prawidłowo wypełni
trzy wiersze .............................1 p.
pięć wierszy ............................2 p.

12 Np.: - zmniejszenie udziału węgla

kamiennego i brunatnego,
elektrownie opalane tymi surowcami
dostarczają do atmosfery
najwięcej zanieczyszczeń, są
główną przyczyną powstawania
kwaśnych opadów, koszty wydobycia
węgla rosną, - wykorzystywać w
szerszym zakresie
niekonwencjonalne źródła energii
np. geotermalne wody na Podhalu
docelowo będzie to tańsze i
poprawi czystość powietrza w
Zakopanem - w większym stopniu
wykorzystywać gaz ziemny i ropę
naftową jako surowce powodujące
znacznie mniej zanieczyszczeń niż
węgiel

0-
3

Za każdą propozycję z krótkim
logicznym uzasadnieniem

...........................................po 1 p.

13 Przykłady różnic:

0-4

Za podanie:

3

-

W roku 1900 w wykorzystaniu

surowców do produkcji energii
elektrycznej dominowało
wykorzystanie węgla i surowców
roślinnych (drewna). W roku 2000 ich
udział w produkcji energii elektrycznej
znacznie zmniejszył się. Przy czym ten
spadek wykorzystania dotyczy w
większym stopniu surowców
roślinnych niż węgla.
W 1900 roku wykorzystanie ropy
naftowej było niewielkie, natomiast
w 2000 roku był to jeden z głównych
surowców. Podobne różnice w
wykorzystaniu dotyczą gazu ziemnego,
którego znaczenie
systematycznie rośnie. Na początku
naszego wieku odnawialne źródła
energii miały niewielkie znaczenie,
natomiast w 2000 roku było ono
znacznie większe, choć nie tak duże,
jak ropy naftowej i gazu.
-

Wykorzystanie energii jądrowej

do produkcji energii elektrycznej tylko
w początkowym
okresie jej pojawienia się wśród innych
źródeł energii było niewielkie. W roku
2000, jak i przez ostatnie 20 lat
wykazywało tendencję wzrostową.

jednej różnicy 1 pkt
dwóch różnic 2 pkt.
trzech różnic 3 pkt.
czterech różnic 4 pkt.

14 Przykłady uzasadnienia:

- ropa naftowa jest bardzo ważnym

surowcem wykorzystywanym, np.: w
przemyśle paliwowo - energetycznym,
chemicznym,

- ropa naftowa należy do

najważniejszych towarów w handlu
międzynarodowym,

- handel ropą naftową łączy

politykę i gospodarkę wielu
krajów,

- społeczeństwa krajów, które

eksportują ropę naftową są
uzależnione od jej systematycznych
dostaw,

- każde zakłócenie ciągłości dostaw

ropy naftowej jest źródłem napięć,
powoduje niestabilność cen.

0-3

uzasadnieniu: jednego argumentu 1
pkt
dwóch argumentów 2 pkt.
trzech argumentów 3 pkt.

15 a). zmiany: wzrost udziału gazu

ziemnego, energii odnawialnej i

0 - 3

a). wskazanie przynajmniej jednej
dziedziny, w której nastąpił spadek i

4

jądrowej, spadek udziału węgla
kamiennego, brunatnego i ropy
naftowej

b). przyczyny np.: konflikty polityczne
związane z obszarami wydobycia ropy
naftowej, duże skażenie środowiska
związane z wydobyciem i transportem
ropy, kończą się zasoby węgla
kamiennego, gaz tańszy i łatwiejszy w
transporcie, spalanie gazu mniej
uciążliwe dla środowiska od spalania
węgla, energetyka jądrowa bardziej
ekonomiczna, rosnąca świadomość
ekologiczna powoduje poszukiwanie
„czystych” źródeł energii i inne
c).
zmiany są zgodne: dążą do
oszczędzenia środowiska, zmniejsza się
zużycie surowców nieodnawialnych a
presja społeczna i możliwości
technologiczne powodują zwiększone
korzystanie z surowców mniej
uciążliwych dla środowiska

jednej, w której nastąpił wzrost - 1 pkt


b). podanie dwóch przyczyn –
1 pkt













c). podanie potwierdzenia i
uzasadnienie koniecznością
oszczędzania środowiska - 1 pkt

16 ropa gaz paliwa

naftowa ziemny jądrowe
1900 ok.2% brak brak
1950 ok.15% ok. 5% brak
2000 ok.30% ok.20% ok.10%

ropa naftowa 1894
gaz ziemny 1914
źródła odnawialne 1919
paliwa jądrowe 1967

0 - 4

a). za każdy pełny wiersz po -
1 pkt
(uznać wyniki zbliżone do podanych)


prawidłowe podanie wszystkich lat - 1
pkt
(uznać tolerancję 2 lata)

17 Np.: koszty związane z

restrukturyzacją, zmiana profilu
produkcji, rozwój usług, spadek
dochodów z eksportu węgla,
utrata miejsc pracy, wzrost bezrobocia,
konieczność przekwalifikowania
zawodowego, ubożenie lokalnej
społeczności, strajki, protesty, migracje
z okręgów górniczych

0 - 2

podanie dwu lub trzech skutków - 1
pkt,
podanie czterech skutków - 2 pkt.

18 Wpisuje:

a) Surowiec - ropa naftowa

Środek transportu - rurociąg
Kraj pochodzenia - Rosja
b) Rafineria w Gdańsku.

0-
4

a) za podanie: - rodzaju surowca . 1 pkt
- rodzaju środka transportu ........ 1 pkt
- kraju pochodzenia surowca ..... 1 pkt
b)
za
wymienienie
przykładu

5

1pkt

19 a) Np.: w świecie następuje spadek

wydobycia węgla kamiennego a wzrost
wydobycia ropy naftowej.
b) Przyczyny zmian, np.: - węgiel
kamienny zaczyna zastępować tańsze
nośniki energii i mniej
zanieczyszczające środowisko, -
wysokie koszty wydobycia, np. w
Europie (wyczerpywanie się złóż); -
znaczenie ropy naftowej wzrasta ze
względu na dużą kaloryczność, niskie
koszty wydobycia i transportu, tanią
destylację. c) Wzrost wydobycia węgla
- Stany Zjednoczone, Australia,
Indie, RPA, Rosja Przyczyny: niskie
koszty wydobycia i transportu,
opłacalny eksport, wysoki krajowy
popyt. Spadek wydobycia ropy
naftowej Arabia Saudyjska, Stany
Zjednoczone, Wenezuela, Wielka
Brytania, Kuwejt. Przyczyny np.:
wyczerpywanie się złóż, ochrona
zasobów.

0 -
6

a)
za sformułowanie wniosku
dotyczącego zmian wydobycia

....................................... 1 pkt

b)
za podanie przyczyny zmian
wydobycia:
- węgla kamiennego..........1 pkt
- ropy naftowej .................1 pkt
c)
za podanie:
- 2 krajów z każdej
grupy.............................. 1 pkt
- przyczyn dla każdego
surowca po ..................... 1pkt

20 1. węgiel kamienny,

2. węgiel brunatny,
3. gaz ziemny,
4. ropa naftowa

0 - 3

za podanie:
2 surowców ..………….….. 1 pkt
3 surowców ......................... 2 pkt
4 surowców ……………..... 3 pkt

21 np.:

- energia wiatru,
- wody geotermalne,
- energia słoneczna,
- energia biomasy

,

0 - 3

za podanie:
1 źródła energii …………..... 1pkt
2 źródeł energii ………….... 2 pkt
3 źródeł energii ………….... 3 pkt

22 a)

spadek lub spadek i stabilizacja
b)
np.:
- wzrost kosztów wydobycia,
- spadek zapotrzebowania na węgiel
w przemyśle,
- upadek wielu zakładów
przemysłu energochłonnego,
- zmniejszenie zużycia energii
przez przemysł i ludność,
- spadek eksportu węgla.

0 - 4

a)
za podanie poprawnej
odpowiedzi ………………... 1 pkt
b)
za podanie:
1 przyczyny …………..…… 1 pkt
2 przyczyn ……..…..…....… 2 pkt
3 przyczyn ……..………..… 3 pkt

23 Konsekwencje dla stanu środowiska,

np.:

0 - 2

za podanie:
1 konsekwencji …….....…… 1 pkt

6

- mniejsze zapylenie atmosfery,
- poprawa jakości wód,
- zmniejszenie ilości hałd,
- poprawa stanu roślinności,
- zmniejszenie ilości (natężenia)
tąpnięć.

2 konsekwencji ………...….. 2 pkt

24 - elektrownie cieplne opalane

węglem brunatnym zlokalizowane są
w miejscu występowania złóż tego
surowca,
- największe skupisko elektrowni
opalanych węglem kamiennym
znajduje się w miejscu
występowania największych złóż
węgla kam. (Zagł. Górnośląskie),
- duże elektrownie cieplne
zlokalizowane są nad rzekami,
- elektrownie wodne przepływowe
głównie zlokalizowane są na
górskich rzekach
- elektrownie cieplne zlokalizowane
są w dużych miastach.

0 - 3

za każdą prawidłowość ....po 1 pkt

25 np.:

- przymusowa lokalizacja w miejscu
występowania złóż węgla br,
- duża emisja pyłów i gazów
(ze względu na niskie parametry
energetyczne węgla brunatnego),
- degradacja środowiska w wyniku
dużego opadu pyłów i emisji
gazów.

0 - 2

za podanie:
1 wady ……………..……… 1 pkt
2 wad ………………..…….. 2 pkt

26. Np.:

a) Przyczyną wzrostu produkcji energii
elektrycznej jest:
rozwój przemysłu, rozwój usług, postęp
cywilizacyjny (wzrost zapotrzebowania
na energię w gospodarstwach
domowych i gospodarce komunalnej),
rozwój możliwości technicznych
wytwarzania energii itp.
b) Produkcja energii elektrycznej na
jednego mieszkańca jest lepszym
wskaźnikiem rozwoju gospodarczego
państw, ponieważ jest niezależna od
udziału państwa w gospodarce świata
oraz ulega powiększeniu w miarę
rozwoju gospodarki, stosownie do

0-4

a)
Za podanie w wyjaśnieniu jednej
przyczyny

1 pkt

Za podanie w wyjaśnieniu więcej
przyczyn 2 pkt
b)
Za wskazanie właściwego miernika

1 pkt

Za podanie uzasadnienia

1 pkt

7

wzrostu popytu na energię elektryczną,
np.: Japonia, w której rozwój
gospodarki spowodował wzrost
produkcji energii elektrycznej na osobę
mimo jednoczesnego spadku
energochłonności tworzenia PKB.

27 a) np.: wysoka kaloryczność, łatwość

transportu gazociągami lub w formie
skroplonej, niskie koszty wydobycia;
małe zanieczyszczenie środowiska,
większe zużycie gazu spowodowane
ogrzewaniem domów oraz zakładaniem
instalacji gazowych w samochodach.
b) np.: wysoka kapitałochłonność
elektrowni, problem składowania
odpadów w obawie przed
niekorzystnymi skutkami

0-4

a)
Za podanie:
jednego czynnika

1 pkt

dwóch czynników

2 pkt

b)
Za podanie:
jednego czynnika

1 pkt

dwóch czynników

2 pkt

28 Np.:

- wyczerpywanie się nieodnawialnych
źródeł energii,
- duże zanieczyszczenie powietrza,
- kwaśne opady,
- mniejsze negatywne oddziaływanie
alternatywnych źródeł energii na
środowisko geograficzne,
- większa troska społeczności
międzynarodowej o stan środowiska
geograficznego.

0-2

Za podanie przyczyn:
- dwóch ......................1 pkt
- trzech .......................2 pkt

29 a) drewno

b) węgiel kamienny
c) gaz ziemny
d) ropa naftowa

0-2

Za podanie surowców:
- dwóch, trzech – 1 pkt
- czterech – 2 pkt

30 Np.

- zmniejszenie udziału węgla
kamiennego, ponieważ prowadzi to
do spadku emisji CO

2

i SO

2

do

atmosfery
- wzrost udziału gazu ziemnego ze
względu na dużą kaloryczność i
mniejszą emisję SO

2

podczas

spalania
- wzrost znaczenia surowców
odnawialnych, które należą do
czystych źródeł energii
- spadek udziału drewna ze względu
na konieczność zachowania lasów
- wzrost udziału energii jądrowej i
energii odnawialnej jest korzystny
ze względu na zmniejszenie zużycia
nieodnawialnych surowców

0-2

Za podanie zmiany wraz z
uzasadnieniem:
- jednej – 1 pkt
- dwóch – 2 pkt

8

energetycznych

31 a) ropa naftowa

b) A, C

0-2

Za podanie nazwy surowca …... 1pkt
Za poprawny wybór dwóch obszarów
1 pkt

32 a) węgiel kamienny, węgiel brunatny

b) energia wiatru

0-2

Za poprawne podanie nazwy dwóch
surowców – 1 pkt
Za poprawne podanie nazwy
alternatywnego źródła energii

– 1 pkt

33 Np.

Argumenty za:
- produkcja energii jest czystsza dla
środowiska przyrodniczego niż w
elektrowniach konwencjonalnych
(np. odpady z elektrowni atomowych
mają mniejszą masę i objętość),
- możliwość lokalizacji na terenach do
tej pory pozbawionych elektrowni
konwencjonalnych (np. obszar
północnej Polski),
- w dłuższej perspektywie czasowej
może brakować w Polsce i na świecie
surowców konwencjonalnych –
źródeł energii dla elektrowni
konwencjonalnych (np. węgla
kamiennego, ropy naftowej),
- na świecie wdrażane są do produkcji
bezpieczne urządzenia - reaktory III
generacji.
Argumenty przeciw:
- niebezpieczeństwo awarii, której
konsekwencje mogą zagrażać życiu
ludzi,
- brak własnego surowca (rud uranu),
- brak wystarczającej liczby
specjalistów potrzebnych przy
budowie i funkcjonowaniu
elektrowni atomowej,
- konieczność zapewnienia
bezpiecznych warunków składowania
odpadów z elektrowni atomowej

0-2

Za podanie dwóch logicznych
argumentów:
- za ............................................ 1pkt
- przeciw ................................... 1pkt
lub
Za podanie po jednym logicznym
argumencie za i przeciw – 1 pkt

34 Porównanie, np.:

W Chinach produkuje się ponad 10
razy więcej energii elektrycznej niż w
Norwegii, ale na 1 mieszkańca
znacznie więcej energii produkuje
Norwegia.
Przyczyny różnic, np.:
- bardzo duża liczba ludności Chin,

0-2

Za poprawne porównanie
produkcji globalnej i w przeliczeniu na
1 mieszkańca ... 1pkt
Za poprawne podanie przyczyny różnic
1pkt

9

która daje małą wartość wskaźnika,
- mała liczba ludności Norwegii, która
daje dużą wartość wskaźnika,
- w Norwegii duża produkcja taniej
energii w hydroelektrowniach.

35 Opis pionowej osi co 500 TWh.

Od lewej: USA, Chiny, (Kanada),
Niemcy, Polska, Norwegia.

0-3

Za poprawne:
- wykonanie diagramów słupkowych
dla Polski i Norwegii … 1pkt
- podpisanie pięciu krajów ........ 1pkt
- opis pionowej osi … 1pkt

36 Np.:

- ochrona zasobów naturalnych, gdyż
wobec nowego źródła energii
zmniejszono by wydobycie węgla
- mniejsza emisja CO

2

(gazów

cieplarnianych)
- możliwość skorzystania z dotacji
unijnych
- realizacja zadań ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych zgodnych z
zaleceniami UE
- zmniejszenie zanieczyszczenia
środowiska (w wyniku ograniczenia
spalania węgla)
- uniezależnienie energetyki od
dominacji jednego surowca
- zdywersyfikowanie (zróżnicowanie)
źródeł energii
- koszty produkcji energii elektrycznej
w elektrowniach jądrowych są niższe
w porównaniu z elektrowniami
węglowymi
- stała praca dla miejscowej ludności

0-2

Za podanie uzasadnienia z
wykorzystaniem
dwóch argumentów – 1 pkt
trzech argumentów – 2 pkt

37 Norwegia, np.:

- liczne rzeki górskie
- rzeki o dużych spadkach
- stabilne przepływy w rzekach również
zimą
- dbałość o czyste środowisko
- wysoki poziom rozwoju
gospodarczego
umożliwiający poziom
hydroenergetyki
RPA, np.:
- występowanie złóż węgla kamiennego

Francja, np.:
- występowanie złóż uranu
- wyczerpywanie się (brak)
tradycyjnych złóż surowców

0-2

Za podanie jednej przyczyny dla:
dwóch krajów – 1 pkt
trzech krajów – 2 pkt

Uznać odpowiedź przy RPA

–

występowanie węgla

Nie uznajemy odp. przy RPA – dużo
surowców energetycznych (musi być
wyraźnie napisany węgiel)

10

energetycznych
- wysoki poziom rozwoju
gospodarczego umożliwiający
inwestowanie w energię atomową

38 Przykłady zalet,np.:

- nie zanieczyszczają środowiska przyr.
- nie wymagają dostaw surowca
- wykorzystują odnawialne źródło
energii
- krótki czas realizacji inwestycji

Przykłady wad, np.:
- brak ciągłości w dostarczaniu energii
(nie zawsze wieje wiatr)
- możliwość występowania znacznych
zmian w wielkości energii w
określonym czasie (zmienność siły
wiatru)
- źródło hałasu
- możliwość zmniejszenia atrakcyjności
regionów turystycznych
- wysoki koszt budowy elektrowni w
stosunku do jej mocy
- zagrożenie dla fauny (przelatujących
ptaków, siedlisk zwierząt)
- niszczą estetykę krajobrazu np.
obszarów nadmorskich i wiejskich

0-2

Za podanie przykładów:
dwóch zalet – 1 pkt
dwóch wad – 1 pkt
lub
za podanie jednej zalety i jednej wady
- 1 pkt

39

Np.:
Francja
- wysoki poziom gospodarczy pozwala na
rozwój drogich w budowie elektrowni
jądrowych, Stany Zjednoczone
- posiadanie dużych ilości surowców (węgiel
kamienny i ropa naftowa) i ciągłe ich
wydobywanie.

0-1

za prawidłowe podanie przyczyny 1 pkt

40

Np.:
zalety:
- bazuje na surowcach odnawialnych, które są
niewyczerpalne
- ekologiczna – przyjazna dla środowiska

wady:
- duże koszty budowy elektrowni
alternatywnych
- mała moc
- nie wszędzie mogą być usytuowane

0-2

za prawidłowe podanie
- dwóch zalet 1 pkt
- dwóch wad 1 pkt

41

Kolejno od lewej: A, D, C, B

0-1

za rozpoznanie wszystkich krajów 1pkt

42 Np.:

a) Eksploatacja złóż węgla brunatnego:
- powstają wyrobiska
- powstają hałdy z materiału skalnego

stanowiącego nadkład złoża

- lej depresyjny (obniżenie poziomu

0 - 2 a)

Za poprawne podanie dwóch zmian
wywołanych eksploatacją złóż węgla
brunatnego ...................... 1 pkt
b)
Za poprawne podanie

11

wód gruntowych) w rejonie
wydobycia węgla brunatnego.
b) Produkcja energii w elektrowniach:
- emisja do atmosfery zanieczyszczeń

pyłowych i gazowych

- w pobliżu elektrowni powstają hałdy

z resztek spalanego surowca

- zrzuty wód o podwyższonej

temperaturze

- podwyższenie temperatury powietrza

w sąsiedztwie elektrowni.

dwóch zmian wywołanych
produkcją energii w elektrowniach
wykorzystujących węgiel
brunatny .......................... 1 pkt

43 Organizacja Krajów Eksportujących

Ropę Naftową (Organization of the
Petroleum Exporting Countries)
lub OPEC

0 - 1

Za poprawne podanie
nazwy organizacji (pełnej lub skrótu)
1 pkt

44 a)

35,403+15,095+13,024+12,851+12,263
= 88,636 mld ton = 88,6 mld ton
b)
Stany Zjednoczone, Japonia

0-2

a)
Za poprawne obliczenie zasobów ropy
naftowej i podanie wyniku w mld ton
1 pkt
b)
Za poprawne podanie dwóch krajów
-największych importerów ropy
naftowej 1 pkt

45

A – 5, B – 2, C – 1, D - 3

0-2

Za przyporządkowania:
- dwa, trzy – 1 pkt
- cztery – 2 pkt

46

Np.:
Wielka Brytania: kryzys energetyczny lat
siedemdziesiątych i przejście na alternatywne
źródła energii, tj. jądrowe
i wiatrowe, restrukturyzacja gospodarki oraz
zmniejszenie emisji zanieczyszczeń na skutek
wprowadzenia norm ochrony środowiska;

Polska: zmiany polityczne i gospodarcze po
roku 1990 spowodowały zamknięcie dużej
liczby kopalń, tańsze wydobycie innych
surowców kopalnych np. węgla
brunatnego

0-2

za poprawne wskazanie przyczyn
dla jednego państwa 1 pkt
dla dwóch państw 2 pkt

47

Np.:

–

ograniczenie eksploatacji surowców

pod obszarami zabudowanymi

–

zabezpieczanie wyrobisk górniczych
w celu ograniczenia możliwości
stąpnięć

–

wypełnianie podziemnych wyrobisk

piaskiem

–

rekultywacja hałd i wyrobisk

–

likwidowanie pęknięć ścian

budynków na koszt kopalni

–

wzmacnianie budynków

–

przeznaczanie pod zabudowę terenu,
na którym nie planuje się eksploatacji

0-1

Za podanie dwóch propozycji

1 pkt

12

surowców.

48

a) Indie
b) Np.
- w RPA występował ciągły wzrost wydobycia,
natomiast w Polsce wzrost wydobycia do 1980
r., a potem spadek

0-2

Za poprawną nazwę państwa – 1pkt

Za poprawne porównanie – 1pkt

49

Zalety, np.:
- jest to źródło odnawialne,
- tanie źródło energii,
- źródło energii powszechnie dostępne,
- biomasa daje możliwość pozbywania się
zbędnych odpadów organicznych,
- wykorzystanie biomasy stwarza nowe
miejsca pracy w rolnictwie.
Wady, np.:
- jest mało kalorycznym źródłem energii,
- w procesie spalania zanieczyszczane jest
powietrze,
- problem ze składowaniem np. ze względu
na nieprzyjemny zapach,
- stosunkowo mała gęstość surowca utrudnia
jego transport i magazynowanie,
- niektóre odpady dostępne są tylko
sezonowo.

0-2

Za wskazanie dwóch poprawnych zalet......1pkt

Za wskazanie dwóch poprawnych wad.......1pkt

LUB

Za wskazanie jednej poprawnej wady i jednej

poprawnej zalety........1pkt

50

A

Francja

B

Polska

C

Hiszpania

D

Norwegia

0-2

Za prawidłowe przyporządkowanie państw

do diagramów:

dwóch, trzech……...........1pkt

czterech…………………2pkt

51

Dania – energia wiatru
Norwegia – energia spadku wody

1

Za przyporządkowanie źródeł energii do
dwóch krajów – 1pkt

52

a) np.:
- odpływ pracowników do innych
regionów (np. zagłębia legnickiego)
- przekwalifikowanie pracowników
kopalni
- rekultywacja środowiska (zalesienia)
- likwidacja wyrobiska (utworzenie
zbiornika wodnego lub zasypanie
wyrobiska)
- możliwość rozwoju rekreacji i turystyki
- zmniejszenie wpływów do budżetu władz
lokalnych

b) np.:
- zmiany rzeźby terenu (powstanie
wyrobiska i zwałowiska)
- powstanie leja depresyjnego
- zmiana obiegu wody
- zniszczenie gleby
- przekształcenie fauny i flory
- zmiana mikroklimatu
- emisja zanieczyszczeń do atmosfery po
uruchomieniu elektrowni

2

a)
za podanie dwóch poprawnych zmian –
1pkt

b)
za podanie dwóch zmian – 1pkt

53

22, 23 podst sierp

54

31 roz sierp

55

13

56

22,35,36 PR styczeń

57

58

59

np.:
zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska
- zmniejszenie kosztów np. ogrzewania
domów, szklarni
- ograniczenie eksploatacji nieodnawialnych
źródeł energii
- niskie nakłady na pozyskiwanie tej energii
w porównaniu do energetyki cieplnej
- jest to energetyka odnawialna

1

1 p. – za podanie dwóch poprawnych
argumentów

60

np.:
Elektrownie szczytowo-pompowe dostarczają
energii w czasie dużego zapotrzebowania na
nią. W tej części doby, w której istnieją w
sieci nadwyżki energii, pompuje się wodę do
zbiornika górnego. W godzinach szczytu
energetycznego woda ze zbiornika górnego
napędza turbiny produkujące energię
elektryczną.

1

1 p. – za poprawne wyjaśnienie

61

np.:
Większość elektrowni cieplnych
zużywających węgiel kamienny lub węgiel
brunatny jest lokalizowana w rejonach
wydobycia tych surowców.
Elektrownie jądrowe są głównie
zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie wody,
np. w pobliżu rzek.

2

za poprawne sformułowanie
- jednej prawidłowości – 1 pkt
- dwóch – 2 pkt