10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 39 • 17.05.2010 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Księgi rachunkowe należy prowadzić w sposób umożliwiający rzetelne i jasne przed-

stawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Stanowi

tak art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Jednostki, które oprócz działalności usługowej prowadzą także działalność produkcyjną,

obowiązane są prowadzić księgi w sposób umożliwiający ustalenie wyniku finansowego

na każdej z tych działalności. Wskazane jest w takim przypadku prowadzenie ewidencji

i rozliczenia kosztów działalności operacyjnej:

– na kontach zespołu 4 (według rodzajów) i równocześnie na kontach zespołu 5 (według

funkcji),

– wyłącznie na kontach zespołu 5 (według funkcji).

Decyzję w sprawie wyboru rachunku kosztów podejmuje kierownik jednostki i zamiesz-

cza informację o tym w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Z uwagi na potrzeby kalkulacji i kontroli kosztów wytworzenia świadczonych usług

oraz działalności produkcyjnej nie zaleca się prowadzenia ewidencji kosztów działalności

usługowej wyłącznie na kontach zespołu 4.

Ewidencja kosztów działalności operacyjnej w zespole 4 i 5

Jednostki, które zdecydowały się na ewidencjonowanie i rozliczanie kosztów na kontach

zespołu 4 (według rodzajów) i równocześnie na kontach zespołu 5 (według funkcji), mają

możliwość sporządzania rachunku zysków i strat według wariantu kalkulacyjnego lub też

według wariantu porównawczego. Wyboru wariantu rachunku zysków i strat dokonuje

kierownik jednostki, zamieszczając zapis w tej sprawie w dokumentacji opisującej przyjęte

przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości.

Sporządzanie rachunku zysków i strat według wariantu porównawczego wymaga

uwzględnienia zmiany stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych kosztów (wiersz

A.II. rachunku zysków i strat) oraz kosztu wytworzenia produktów na własne potrzeby

jednostki (wiersz A.III).

Ewidencja i rozliczanie kosztów na kontach zespołu 4 i 5 w trakcie roku obrotowego

może przebiegać zapisami:

1. Dowody źródłowe dokumentujące poniesione koszty proste:

–

Wn konto 40 „Koszty według rodzajów”,

–

Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3.

2. Przeniesienie kosztów dotyczących bieżącego okresu na miejsca ich powstawania:

–

Wn konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”, konto 50-2

„Koszty działalności podstawowej – usługowej”, konto 53 „Koszty działalności

pomocniczej”, konto 55 „Koszty zarządu”,

–

Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

3. Koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych:

–

Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

–

Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

4. Koszty rozliczane w czasie dotyczące bieżącego okresu:

a) obciążające działalność produkcyjną i usługową

–

Wn konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”, konto 50-2

„Koszty działalności podstawowej – usługowej”,

–

Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

b) obciążające koszty ogólnozakładowe

– Wn konto 55 „Koszty zarządu”,

–

Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.

5. Rozliczenie kosztów działalności pomocniczej:

a) w części dotyczącej działalności podstawowej

–

Wn konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”, konto 50-2

„Koszty działalności podstawowej – usługowej”

–

Ma konto 53 „Koszty działalności pomocniczej”,

b) w części obciążającej koszty ogólnozakładowe

–

Wn konto 55 „Koszty zarządu”,

–

Ma konto 53 „Koszty działalności pomocniczej”,

c) w części dotyczącej środków trwałych w budowie

–

Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie”,

–

Ma konto 79-0 „Obroty wewnętrzne”

oraz równolegle

–

Wn konto 79-1 „Koszt obrotów wewnętrznych”,

–

Ma konto 53 „Koszty działalności pomocniczej”.

Rozliczenie kosztów działalności produkcyjnej na koniec miesiąca

W jednostce prowadzącej ewidencję magazynową zapasów wyrobów gotowych i stosują-

cej konto 58 „Rozliczenie produkcji” wartość wyrobów gotowych przyjętych do magazynu

z własnej produkcji, wycenionych według cen przyjętych do ewidencji zapasów, księguje

się bieżąco po stronie Ma konta 58 zapisem:

–

Wn konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”,

–

Ma konto 58 „Rozliczenie kosztów działalności”.

Rozchód sprzedanych wyrobów gotowych (według cen ewidencyjnych) z magazynu

ujmuje się bieżąco zapisem:

–

Wn konto 70-11 „Koszt sprzedanych produktów”,

– Makonto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”.

Po zakończeniu każdego miesiąca po stronie Wn konto 58 ujmuje się rzeczywisty koszt

wytworzenia wyrobów, zapisem:

–

Wn konto 58 „Rozliczenie kosztów działalności”,

–

Ma konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”.

Następnie na koncie 58 dokonuje się porównania rzeczywistego kosztu wytworzenia

wyprodukowanych produktów z wartością tych produktów w cenach ewidencyjnych.

Powstałą różnicę na koncie 58 traktuje się jako odchylenia od cen ewidencyjnych produk-

tów (kredytowe lub debetowe) i ujmuje na koncie 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych

produktów”, zapisem:

a) odchylenia kredytowe

–

Wn konto 58 „Rozliczenie kosztów działalności”,

–

Ma konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”,

b) odchylenia debetowe

–

Wn konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”,

–

Ma konto 58 „Rozliczenie kosztów działalności”.

Na koniec każdego miesiąca odchylenia zaksięgowane na koncie 62 rozlicza się na od-

chylenia przypadające na rozchód wyrobów gotowych oraz na zapas. Rozliczenia odchyleń

dokonuje za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop), który oblicza się według

wzoru:

Wop = (O × 100) : (S + Rw + Zk)

gdzie poszczególne symbole oznaczają:
O – odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych do rozliczenia w danym mie-

siącu (stan początkowy + zwiększenia w trakcie miesiąca),

S – rozchód produktów gotowych z tytułu sprzedaży w cenach ewidencyjnych,
Rw – rozchód wyrobów gotowych w cenach ewidencyjnych do własnych sklepów,

Zk – zapas wyrobów gotowych na koniec miesiąca w cenach ewidencyjnych.

Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na sprzedane wyroby gotowe (Os)

oblicza się według wzoru:

Os = (S × Wop)

W analogiczny sposób można obliczyć odchylenia przypadające na rozchód wyrobów

gotowych w cenach ewidencyjnych wydanych do własnych sklepów.

Natomiast odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych przypadające na roz-

chód z innych tytułów niż sprzedaż i dostawy do własnych sklepów należy wyksięgowywać

bieżąco, bezpośrednio po każdym wydaniu wyrobów z magazynu.

Obliczone odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych (kredytowe lub debe-

towe) przypadające na sprzedane wyroby wyksięgowuje się z konta 62, zapisem:

–

Wn/Ma konto 70-11 „Koszt sprzedanych produktów”,

–

Ma/Wn konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”.

Odchylenia przypadające na zapas wyrobów gotowych (OZk) oblicza się według

wzoru:

OZk = (Zk × Wop)

W jednostkach prowadzących ewidencję magazynową wyrobów gotowych, lecz nie

stosujących konta 58, ustala się i księguje koszt wytworzenia tych produktów, przenosząc

go z konta 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej” w ciężar konta 60,

zapisem:

–

Wn konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”,

–

Ma konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”.

Natomiast jeżeli wyroby gotowe nie są objęte ewidencją w toku składowania, ich koszt

wytworzenia odnosi się bezpośrednio na konto 70-11 zapisem:

–

Wn konto 70-11 „Koszt sprzedanych produktów”,

–

Ma konto 50-1 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”.

Rozliczenie kosztów działalności usługowej po zakończeniu

miesiąca

Koszty zgromadzone w danym okresie sprawozdawczym na koncie 50-2 stanowią koszt

wytworzenia usług, które przenosi się na koniec miesiąca na właściwe konto w zespole 7

zapisem:

–

Wn konto 70-12 „Koszt sprzedanych usług”,

–

Ma konto 50-2 „Koszty działalności podstawowej – usługowej”.

Na koniec okresu sprawozdawczego na koncie 50-2 może pozostać saldo Wn, oznacza-

jące wartość niezakończonych usług. Na koniec roku obrotowego saldo tego konta przenosi

się w jednostkach wykonujących usługi krótkoterminowe – w zależności od przyjętego

rozwiązania – na konto zespołu 6 lub pozostawia na koncie 50.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze

zm.).

Ewa Kowalska

Koszt wytworzenia produktów w firmie

produkcyjno-usługowej