Kontrola zakażeń

Kontrola zakażeń

zapadalności na

zapadalności na

choroby zakaźne

choroby zakaźne

Opracowały:

Opracowały:

Kalisz Ewelina

Kalisz Ewelina

Legutko Anna

Legutko Anna

Wisła Magdalena

Wisła Magdalena

Żołądek Agata

Żołądek Agata

ZAKAŻENIE

ZAKAŻENIE



Zakażenie, infekcja (z łac. infectio) –

Zakażenie, infekcja (z łac. infectio) –

wtargnięcie do organizmu drobnoustrojów

wtargnięcie do organizmu drobnoustrojów

chorobotwórczych. W celu wywołania choroby

chorobotwórczych. W celu wywołania choroby

muszą one pokonać odporność organizmu.

muszą one pokonać odporność organizmu.

Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu

Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu

miejsca występowania infekcji mówi się o

miejsca występowania infekcji mówi się o

zakażeniu miejscowym. Gdy zakażeniu

zakażeniu miejscowym. Gdy zakażeniu

towarzyszą objawy ogólnoustrojowej reakcji

towarzyszą objawy ogólnoustrojowej reakcji

zapalnej taki stan nazywa się sepsą.

zapalnej taki stan nazywa się sepsą.

Rodzaje zakażeń:

Rodzaje zakażeń:



zakażenie podkliniczne (utajone,

zakażenie podkliniczne (utajone,

bezobjawowe) – zakażenie

bezobjawowe) – zakażenie

przebiegające bez objawów choroby

przebiegające bez objawów choroby



zakażenie poronne – o łagodnym i

zakażenie poronne – o łagodnym i

krótkotrwałym przebiegu

krótkotrwałym przebiegu



zakażenie miejscowe

zakażenie miejscowe



zakażenie uogólnione (posocznica)

zakażenie uogólnione (posocznica)



zakażenie pokarmowe – zakażenie

zakażenie pokarmowe – zakażenie

wywołane przez drobnoustroje

wywołane przez drobnoustroje

chorobotwórcze znajdujące się w

chorobotwórcze znajdujące się w

pokarmie i wodzie, które dostały się

pokarmie i wodzie, które dostały się

przez układ trawienny

przez układ trawienny



zakażenie wewnątrzszpitalne

zakażenie wewnątrzszpitalne

(zakażenie szpitalne) – każde

(zakażenie szpitalne) – każde

zakażenie związane z pobytem w

zakażenie związane z pobytem w

szpitalu.

szpitalu.



zakażenie mieszane – jednocześnie

zakażenie mieszane – jednocześnie

wywołane przez kilka różnych

wywołane przez kilka różnych

patogenów

patogenów



zakażenie kropelkowe – infekcja

zakażenie kropelkowe – infekcja

wywołane przez zarazki znajdujące

wywołane przez zarazki znajdujące

się we wdychanym powietrzu

się we wdychanym powietrzu



zakażenie endogenne

zakażenie endogenne

(samozakażenie, autoinfekcja) –

(samozakażenie, autoinfekcja) –

zakażenie wywołane przez florę

zakażenie wywołane przez florę

rezydentną (bytującą w organizmie

rezydentną (bytującą w organizmie

człowieka); większość z nich to

człowieka); większość z nich to

zakażenia oportunistyczne

zakażenia oportunistyczne



nadkażenie (superinfekcja) –

nadkażenie (superinfekcja) –

ponowne zakażenie tym samym

ponowne zakażenie tym samym

zarazkiem w czasie trwania leczenia

zarazkiem w czasie trwania leczenia

lub rekonwalescencji

lub rekonwalescencji



reinfekcja – ponowne zakażenie tym

reinfekcja – ponowne zakażenie tym

samym patogenem po wyzdrowieniu

samym patogenem po wyzdrowieniu



zakażenie oportunistyczne

zakażenie oportunistyczne

Zakażenia szpitalne

Zakażenia szpitalne



Jest to zespó

Jest to zespó

ł

ł

ró

ró

ż

ż

nych

nych

chorób, maj

chorób, maj

ą

ą

cych jedn

cych jedn

ą

ą

wspóln

wspóln

ą

ą

cech

cech

ę

ę

- specyficzne

- specyficzne

powi

powi

ą

ą

zanie ze

zanie ze

ś

ś

rodowiskiem

rodowiskiem

szpitalnym. Ich obraz

szpitalnym. Ich obraz

kliniczny jest ró

kliniczny jest ró

ż

ż

norodny, przy

norodny, przy

czym ten sam zespó

czym ten sam zespó

ł

ł

objawów czy choroba mog

objawów czy choroba mog

ą

ą

by

by

ć

ć

powodowane przez

powodowane przez

odmienne drobnoustroje,

odmienne drobnoustroje,

pochodz

pochodz

ą

ą

ce z wielu zróde

ce z wielu zróde

ł

ł

i

i

rozsiane ró

rozsiane ró

ż

ż

nymi drogami.

nymi drogami.

Przyczyn tego stanu nale

Przyczyn tego stanu nale

ż

ż

y

y

upatrywa

upatrywa

ć

ć

w:

w:



- rozwoju inwazyjnych technik

- rozwoju inwazyjnych technik

diagnostycznych i

diagnostycznych i

terapeutycznych,

terapeutycznych,



- pojawieniu si

- pojawieniu si

ę

ę

nowych

nowych

chorób,

chorób,



- niekontrolowanym

- niekontrolowanym

nadu

nadu

ż

ż

ywaniu antybiotyków,

ywaniu antybiotyków,



- lekcewa

- lekcewa

ż

ż

eniu zasad higieny

eniu zasad higieny

szpitalnej.

szpitalnej.

Zakażenia szpitalne

Zakażenia szpitalne



to zaka

to zaka

ż

ż

enie, które nast

enie, które nast

ą

ą

pi

pi

ł

ł

o w

o w

szpitalu, ujawni

szpitalu, ujawni

ł

ł

o si

o si

ę

ę

podczas

podczas

hospitalizacji (minimum 48

hospitalizacji (minimum 48

godzin po przyj

godzin po przyj

ę

ę

ciu) lub po

ciu) lub po

wypisaniu pacjenta i zosta

wypisaniu pacjenta i zosta

ł

ł

o

o

spowodowane przez

spowodowane przez

udokumentowany

udokumentowany

epidemiologicznie

epidemiologicznie

czynnik

czynnik

chorobotwórczy pochodz

chorobotwórczy pochodz

ą

ą

cy od

cy od

innego chorego lub pracowników

innego chorego lub pracowników

szpitala albo przez endogenny

szpitala albo przez endogenny

czynnik mikrobiologiczny.

czynnik mikrobiologiczny.



Zaka

Zaka

ż

ż

enia szpitalne mog

enia szpitalne mog

ą

ą

wyst

wyst

ę

ę

powa

powa

ć

ć

stale z

stale z

cz

cz

ę

ę

stotliwo

stotliwo

ś

ś

ci

ci

ą

ą

charakterystyczn

charakterystyczn

ą

ą

dla oddzia

dla oddzia

ł

ł

u

u

(

(

endemia

endemia

) lub pojawi

) lub pojawi

ć

ć

si

si

ę

ę

gwa

gwa

ł

ł

townie jako ognisko

townie jako ognisko

zachorowa

zachorowa

ń

ń

(

(

epidemia

epidemia

).

).



Typowe zaka

Typowe zaka

ż

ż

enia szpitalne

enia szpitalne

inaczej

inaczej

egzogenne

egzogenne

(krzy

(krzy

ż

ż

owe)

owe)

maja swoje

maja swoje

ź

ź

ród

ród

ł

ł

o w

o w

przeniesieniu na pacjenta

przeniesieniu na pacjenta

czynnika zaka

czynnika zaka

ź

ź

nego z innego

nego z innego

chorego, osoby z personelu czy

chorego, osoby z personelu czy

ze

ze

ś

ś

rodowiska szpitalnego;

rodowiska szpitalnego;

zaka

zaka

ż

ż

enia szpitalne

enia szpitalne

endogenne

endogenne

s

s

ą

ą

spowodowane w

spowodowane w

ł

ł

asn

asn

ą

ą

mikroflor

mikroflor

ą

ą

chorego (patologiczn

chorego (patologiczn

ą

ą

lub oportunistyczn

lub oportunistyczn

ą

ą

).

).

P

P

ostacie zaka

ostacie zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

szpitalnych

szpitalnych

:

:



- zaka

- zaka

ż

ż

enia uk

enia uk

ł

ł

adu moczowego,

adu moczowego,



- zaka

- zaka

ż

ż

enia uk

enia uk

ł

ł

adu oddechowego,

adu oddechowego,



- posocznica,

- posocznica,



- zaka

- zaka

ż

ż

enia miejscowe,

enia miejscowe,



- zaka

- zaka

ż

ż

enia ran operacyjnych,

enia ran operacyjnych,



- zaka

- zaka

ż

ż

enia wirusami hepatotropowymi,

enia wirusami hepatotropowymi,



- inne

- inne

I.

I.

Ź

Ź

ród

ród

ł

ł

o zaka

o zaka

ż

ż

enia

enia







pacjenci,

pacjenci,







personel,

personel,







ś

ś

rodowisko szpitalne (narz

rodowisko szpitalne (narz

ę

ę

dzia,

dzia,

sprz

sprz

ę

ę

t, powietrze),

t, powietrze),







odwiedzaj

odwiedzaj

ą

ą

cy.

cy.

II. Drogi szerzenia si

II. Drogi szerzenia si

ę

ę







kontaktowa, w tym przez naruszenie

kontaktowa, w tym przez naruszenie

ci

ci

ą

ą

g

g

ł

ł

o

o

ś

ś

ci tkanek,

ci tkanek,







powietrzna,

powietrzna,







pokarmowa.

pokarmowa.

III. Populacja wra

III. Populacja wra

ż

ż

liwa

liwa







pacjenci,

pacjenci,







personel,

personel,







odwiedzaj

odwiedzaj

ą

ą

cy.

cy.

Potencjalne przyczyny

Potencjalne przyczyny

ś

ś

rodowiskowych zaka

rodowiskowych zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

szpitalnych

szpitalnych







brudne r

brudne r

ę

ę

ce personelu,

ce personelu,







zanieczyszczona odzie

zanieczyszczona odzie

ż

ż

personelu,

personelu,







nieja

nieja

ł

ł

owy sprz

owy sprz

ę

ę

t medyczny,

t medyczny,







nieodka

nieodka

ż

ż

ony sprz

ony sprz

ę

ę

t niemedyczny

t niemedyczny

oraz ska

oraz ska

ż

ż

one otoczenie pacjenta,

one otoczenie pacjenta,







niew

niew

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwe sprzatanie,

ciwe sprzatanie,







niew

niew

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwy podzia

ciwy podzia

ł

ł

pracy,

pracy,



- anga

- anga

ż

ż

owanie osób

owanie osób

nieprzygotowanych, zw

nieprzygotowanych, zw

ł

ł

aszcza w

aszcza w

sytuacjach szczególnych,

sytuacjach szczególnych,



- „wypo

- „wypo

ż

ż

yczanie” personelu z innych

yczanie” personelu z innych

oddzia

oddzia

ł

ł

ów,

ów,



- brak procedur i standardów

- brak procedur i standardów







z

z

ł

ł

e warunki pracy

e warunki pracy



- zbyt du

- zbyt du

ż

ż

e obci

e obci

ąż

ąż

enie personelu,

enie personelu,



- nadmierne ob

- nadmierne ob

ł

ł

o

o

ż

ż

enie,

enie,



- wprowadzanie nowych wymaga

- wprowadzanie nowych wymaga

ń

ń

bez szkolenia i treningu,

bez szkolenia i treningu,







przyjmowanie chorych,

przyjmowanie chorych,

wymagaj

wymagaj

ą

ą

cych szczególnych

cych szczególnych

warunków hospitalizacji

warunków hospitalizacji



bez mo

bez mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci zapewnienia tych

ci zapewnienia tych

ż

ż

e

e

warunków,

warunków,







z

z

ł

ł

e warunki sanitarno-higieniczne

e warunki sanitarno-higieniczne

placówek,

placówek,



- brak procedur i standardów

- brak procedur i standardów







brak systemu kontroli zaka

brak systemu kontroli zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

w

w

placówce

placówce



- brak procedur i standardów,

- brak procedur i standardów,



- brak fachowców,

- brak fachowców,

Choroby zakaźne

Choroby zakaźne



Choroby zakaźne, choroby infekcyjne - grupa chorób ludzi,

Choroby zakaźne, choroby infekcyjne - grupa chorób ludzi,

zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju

zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju

czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu

czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu

(lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie

(lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie

bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.

bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.



Do niedawna mianem choroby zakaźnej określano choroby

Do niedawna mianem choroby zakaźnej określano choroby

wywoływane także przez robaki (np. owsica), pierwotniaki (np.

wywoływane także przez robaki (np. owsica), pierwotniaki (np.

malaria) i małe stawonogi (np. wszawica). Obecnie te choroby

malaria) i małe stawonogi (np. wszawica). Obecnie te choroby

nazywane są chorobami pasożytniczymi.

nazywane są chorobami pasożytniczymi.



Choroba zakaźna, która może łatwo przenosić się pomiędzy

Choroba zakaźna, która może łatwo przenosić się pomiędzy

organizmami (czy to ludzkimi czy zwierzęcymi) w sposób pośredni

organizmami (czy to ludzkimi czy zwierzęcymi) w sposób pośredni

lub bezpośredni nosi nazwę choroby zaraźliwej.

lub bezpośredni nosi nazwę choroby zaraźliwej.

Przyczyną chorób zakaźnych

Przyczyną chorób zakaźnych

mogą być następujące

mogą być następujące

czynniki etiologiczne:

czynniki etiologiczne:



wiroidy zakażające tylko rośliny

wiroidy zakażające tylko rośliny



wirusy

wirusy



priony

priony



bakterie (w tym riketsje)

bakterie (w tym riketsje)



grzyby

grzyby

Droga szerzenia

Droga szerzenia



Rezerwuarem zarazków (pierwsze ogniwo łańcucha epidemiologicznego)

Rezerwuarem zarazków (pierwsze ogniwo łańcucha epidemiologicznego)

jest najczęściej organizm chory (np. w przypadku ospy prawdziwej

jest najczęściej organizm chory (np. w przypadku ospy prawdziwej

człowiek, gruźlicy - zwierzę lub człowiek, mozaiki tytoniowej - roślina) lub

człowiek, gruźlicy - zwierzę lub człowiek, mozaiki tytoniowej - roślina) lub

nosiciel (np. w przypadku duru brzusznego). Rzadziej źródłem zakażenia

nosiciel (np. w przypadku duru brzusznego). Rzadziej źródłem zakażenia

jest materia nieożywiona (np. gleba jest źródłem tężca).

jest materia nieożywiona (np. gleba jest źródłem tężca).



Do zakażenia jakiegoś organizmu może dojść różnymi drogami (II

Do zakażenia jakiegoś organizmu może dojść różnymi drogami (II

ogniwo), co niekoniecznie wiąże się z wywołaniem choroby, gdyż

ogniwo), co niekoniecznie wiąże się z wywołaniem choroby, gdyż

drobnoustroje chorobotwórcze mogą zostać zwalczone przez układ

drobnoustroje chorobotwórcze mogą zostać zwalczone przez układ

odpornościowy, wywołać nosicielstwo, itp.

odpornościowy, wywołać nosicielstwo, itp.



Możliwe jest także przeniesienie czynnika etiologicznego na osobniki z

Możliwe jest także przeniesienie czynnika etiologicznego na osobniki z

tego samego gatunku lub między gatunkami (III ogniwo). Przeniesienie

tego samego gatunku lub między gatunkami (III ogniwo). Przeniesienie

patogenu na inny gatunek, np. w przypadku wścieklizny u ludzi, może być

patogenu na inny gatunek, np. w przypadku wścieklizny u ludzi, może być

"ślepą uliczką" dla wywołujących tę chorobę RNA-wirusów.

"ślepą uliczką" dla wywołujących tę chorobę RNA-wirusów.

Profilaktyka

Profilaktyka



Profilaktyka chorób zakaźnych polega

Profilaktyka chorób zakaźnych polega

zasadniczo na unieszkodliwieniu źródeł

zasadniczo na unieszkodliwieniu źródeł

zakażenia, ograniczaniu mechanizmów i

zakażenia, ograniczaniu mechanizmów i

dróg szerzenia, unikaniu wytwarzania

dróg szerzenia, unikaniu wytwarzania

lekooporności przez drobnoustroje,

lekooporności przez drobnoustroje,

wzroście odporności populacji.

wzroście odporności populacji.

Praktycznie sprowadza się

Praktycznie sprowadza się

to do:

to do:



izolacji (o ile jest w ogóle

izolacji (o ile jest w ogóle

konieczna) i leczeniu ludzi

konieczna) i leczeniu ludzi

chorych i nosicieli

chorych i nosicieli



poddawania kwarantannie

poddawania kwarantannie

zwierząt, osób i mienia

zwierząt, osób i mienia

podejrzanego o

podejrzanego o

zakażenie/skażenie

zakażenie/skażenie



izolacji, leczenia i

izolacji, leczenia i

przeprowadzania ubojów

przeprowadzania ubojów

sanitarnych wśród zwierząt

sanitarnych wśród zwierząt



kontrolowania osób pracujących

kontrolowania osób pracujących

z żywnością

z żywnością



przetwarzania żywności i wody

przetwarzania żywności i wody



kontroli epidemiologicznej ludzi,

kontroli epidemiologicznej ludzi,

zwierząt, ujęć wody itd.

zwierząt, ujęć wody itd.



używania sterylnego sprzętu

używania sterylnego sprzętu

medycznego

medycznego



utylizacji jednorazowego sprzętu

utylizacji jednorazowego sprzętu

medycznego

medycznego



przeprowadzania zabiegów

przeprowadzania zabiegów

dezynfekcyjnych

dezynfekcyjnych



przestrzegania higieny osobistej

przestrzegania higieny osobistej



używania środków ochrony

używania środków ochrony

osobistej

osobistej



prowadzenia szczepień i

prowadzenia szczepień i

(historycznej już) wariolizacji

(historycznej już) wariolizacji



dobierania antybiotyków na

dobierania antybiotyków na

podstawie antybiogramów

podstawie antybiogramów

Skład i zadania zespołu oraz

Skład i zadania zespołu oraz

komitetu kontroli zakażeń

komitetu kontroli zakażeń

zakładowych

zakładowych



W skład zespołu kontroli zakażeń zakładowych

W skład zespołu kontroli zakażeń zakładowych

powinien wchodzić lekarz jako przewodniczący

powinien wchodzić lekarz jako przewodniczący

zespołu oraz pielęgniarki lub położne – jako

zespołu oraz pielęgniarki lub położne – jako

specjaliści do spraw epidemiologii lub higieny i

specjaliści do spraw epidemiologii lub higieny i

epidemiologii, w liczbie nie mniejszej niż 1 na

epidemiologii, w liczbie nie mniejszej niż 1 na

200 łóżek szpitalnych oraz diagnosta

200 łóżek szpitalnych oraz diagnosta

laboratoryjny jako specjalista do spraw

laboratoryjny jako specjalista do spraw

mikrobiologii, jeżeli lekarz nie posiada

mikrobiologii, jeżeli lekarz nie posiada

specjalizacji z dziedziny mikrobiologii

specjalizacji z dziedziny mikrobiologii

lekarskiej.

lekarskiej.

Kontrola zakażeń

Kontrola zakażeń



W ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i

W ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i

chorób zakaźnych u ludzi określono, że do dnia 31

chorób zakaźnych u ludzi określono, że do dnia 31

grudnia 2015 r. przewodniczącym zespołu kontroli

grudnia 2015 r. przewodniczącym zespołu kontroli

zakażeń szpitalnych może być lekarz, który posiada

zakażeń szpitalnych może być lekarz, który posiada

specjalizację inną niż określona na podstawie art. 15

specjalizację inną niż określona na podstawie art. 15

ust. 5 u.z.z.z. oraz ukończył kurs specjalistyczny z

ust. 5 u.z.z.z. oraz ukończył kurs specjalistyczny z

zakresu epidemiologii i kontroli zakażeń szpitalnych, a

zakresu epidemiologii i kontroli zakażeń szpitalnych, a

w skład zespołu kontroli zakażeń szpitalnych mogą

w skład zespołu kontroli zakażeń szpitalnych mogą

wchodzić pielęgniarki i położne, które do tego dnia

wchodzić pielęgniarki i położne, które do tego dnia

zostały zatrudnione na stanowisku pielęgniarki

zostały zatrudnione na stanowisku pielęgniarki

epidemiologicznej oraz ukończyły kurs kwalifikacyjny z

epidemiologicznej oraz ukończyły kurs kwalifikacyjny z

zakresu pielęgniarstwa epidemiologicznego.

zakresu pielęgniarstwa epidemiologicznego.

Dziękujemy za

Dziękujemy za

uwagę

uwagę



