PRA

W

O

K

O

NSTY

TUCYJN

E

w pig

ułce

2.

wy

d

.

w pigułce

Na egzamin!

PRAWO
KONSTYTUCYJNE

Zbliża się trudny egzamin, a Ty nie masz już czasu
na wertowanie grubych podręczników?

A może musisz szybko powtórzyć materiał przed
egzaminem wstępnym na aplikację?

Jeżeli na jedno z tych pytań odpowiedziałeś TAK,
ta publikacja jest właśnie dla Ciebie!

To wyciąg, opracowanie wszystkich najważniejszych
zagadnień z zakresu prawa konstytucyjnego, których
znajomość pomoże Ci w zdaniu egzaminu. Masz
ochotę na więcej? Korzystaj z materiałów online.

Prawo konstytucyjne w pigułce to:
• zwięzłe ujęcie tematu,
• tabele, wykresy i wyróżnienia,
• istotne stwierdzenia, bez zbędnych opisów,
dzięki którym szybko przyswoisz i powtórzysz
wiedzę.

C.H.

BECK

Wydawnictwo C.H.Beck

szybko

zwięźle

i na temat

Na egzamin!

www.ksiegarnia.beck.pl
e-mail: [e-mail]
tel.: [phone], fax: [phone]

Cena 24,90 zł

ISBN 978-83-255-8039-1

Zawiera py

tania,

któr

e padł

y

na egz

aminie!

2. wydanie

PRAWO KONSTYTUCYJNE

w pigułce

Kup książkę

www.ksiegarnia.beck.pl

Polecamy inne nasze publikacje:

B. Banaszak

PRAWO KONSTYTUCYJNE, wyd. 7

Studia Prawnicze

P. Sarnecki

(red.)

PRAWO KONSTYTUCYJNE RP, wyd. 9

Podręczniki Prawnicze

Inne w tej serii:

Prawo rzymskie w pigułce

Prawo handlowe w pigułce

Prawo fi nansowe w pigułce

Prawo gospodarcze publiczne w pigułce

Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce

Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce

Prawo cywilne w pigułce

Postępowanie cywilne w pigułce

Prawo karne w pigułce

Postępowanie karne w pigułce

Prawo i postępowanie administracyjne w pigułce

Logika w pigułce

Historia ustroju i prawa Polski w pigułce

Powszechna historia państwa i prawa w pigułce

Prawo Unii Europejskiej w pigułce

Podstawy prawa i wiedzy o społeczeństwie w pigułce

Kup książkę

WYDAWNICTWO C.H.BECK

WARSZAWA 2016

PRAWO

KONSTYTUCYJNE

w pigułce

2. wydanie

Kup książkę

© Wydawnictwo C.H.Beck 2016

Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: IDENTIA

Druk i oprawa: Orthdruk, Białystok

ISBN 978-83-255-8039-1

ISBN e-book 978-83-255-8040-7

Stan prawny: styczeń 2016 r.

Darmowe aktualizacje dostępne na www.testy-prawnicze.pl!

Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz

Kup książkę

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................................. VII

Wykaz skrótów ......................................................................................................................... IX

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO KONSTYTUCYJNE .............................................................. 1

Część I. Rzeczpospolita ......................................................................................................... 3

Rozdział 1. Pojęcie prawa konstytucyjnego ............................................................ 3
Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia ........................................................ 3

Część II. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela ............................ 12

Rozdział 1. Zasady ogólne ............................................................................................. 12
Rozdział 2. Wolności i prawa osobiste ....................................................................... 13
Rozdział 3. Ekstradycja i Europejski Nakaz Aresztowania .................................. 18
Rozdział 4. Ekstradycja w Konstytucji RP .................................................................. 21
Rozdział 5. Wolności i prawa polityczne ................................................................... 23
Rozdział 6. Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne ................... 25
Rozdział 7. Środki ochrony wolności i praw ............................................................ 28
Rozdział 8. Obowiązki obywateli ................................................................................. 29

Część III. Źródła prawa .......................................................................................................... 30

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 30
Rozdział 2. Konstytucja RP ............................................................................................. 37
Rozdział 3. Ustawy ............................................................................................................ 38
Rozdział 4. Ratyfikowane umowy międzynarodowe ........................................... 38
Rozdział 5. Rozporządzenia z mocą ustawy ............................................................ 41
Rozdział 6. Rozporządzenia ........................................................................................... 41
Rozdział 7. Akty prawa miejscowego ........................................................................ 42
Rozdział 8. Akty prawa wewnętrznego ..................................................................... 42

Część IV. Władza ustawodawcza ...................................................................................... 44

Rozdział 1. Uwagi ogólne ............................................................................................... 44
Rozdział 2. Sejm ................................................................................................................. 47
Rozdział 3. Senat ............................................................................................................... 55
Rozdział 4. Zgromadzenie Narodowe ....................................................................... 60
Rozdział 5. Posłowie i senatorowie ............................................................................. 61
Rozdział 6. Procedura ustawodawcza ....................................................................... 67

Kup książkę

VI

Spis treści

Rozdział 7. Postępowanie z pilnymi projektami ustaw i tryb zmiany

Konstytucji ..................................................................................................................... 70

Rozdział 8. Referendum .................................................................................................. 71

Część V. Władza wykonawcza ............................................................................................ 73

Rozdział 1. Prezydent RP ................................................................................................ 73
Rozdział 2. Rada Ministrów ........................................................................................... 81

Część VI. Samorząd terytorialny ...................................................................................... 92

Rozdział 1. Zadania i struktura ..................................................................................... 92
Rozdział 2. Dochody jednostek ................................................................................... 94
Rozdział 3. Referendum, nadzór i prawo zrzeszania się ...................................... 95

Część VII. Władza sądownicza ........................................................................................... 96

Rozdział 1. Zasady wymiaru sprawiedliwości ......................................................... 96
Rozdział 2. Organy wymiaru sprawiedliwości ........................................................ 98
Rozdział 3. Sąd Najwyższy ............................................................................................. 100
Rozdział 4. Naczelny Sąd Administracyjny i wojewódzkie sądy

administracyjne ........................................................................................................... 113

Rozdział 5. Krajowa Rada Sądownictwa ................................................................... 116
Rozdział 6. Trybunał Konstytucyjny ........................................................................... 122
Rozdział 7. Trybunał Stanu ............................................................................................ 138

Część VIII. Organy kontroli państwowej ....................................................................... 145

Rozdział 1. Najwyższa Izba Kontroli ........................................................................... 145
Rozdział 2. Rzecznik Praw Obywatelskich ................................................................ 157
Rozdział 3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ...................................................... 160

Część IX. Finanse publiczne ................................................................................................ 164

Rozdział 1. Podstawowe pojęcia ................................................................................. 164
Rozdział 2. Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa ........... 175
Rozdział 3. Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa ................... 182
Rozdział 4. Wykonywanie ustawy budżetowej ...................................................... 185
Rozdział 5. Wykonywanie budżetu środków europejskich ............................... 189
Rozdział 6. Zakres budżetu jednostki samorządu terytorialnego ................... 190
Rozdział 7. Narodowy Bank Polski .............................................................................. 194
Rozdział 8. Rada Polityki Pieniężnej ........................................................................... 201

Część X. Stany nadzwyczajne ............................................................................................ 204

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne .................................................................................. 204
Rozdział 2. Poszczególne stany nadzwyczajne ...................................................... 205
Rozdział 3. Ograniczenia w trakcie stanu nadzwyczajnego .............................. 206

DZIAŁ DRUGI. PYTANIA KONTROLNE ............................................................................ 207

Kup książkę

Wstęp

Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz

się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały

w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem

jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz

mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki

i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompak-

towe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajo-

mość pomoże w  zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie

zarówno do nauki, jak i  do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłe-

mu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz

i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym

przeżyciem.

Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki.

Wydanie drugie zostało wzbogacone o pytania kontrolne, które pozwolą

sprawdzić stopień przygotowania do egzaminu.

Powodzenia!

Redakcja

Kup książkę

Kup książkę

Wykaz skrótów

1. Akty prawa

AktNormU .............. ustawa z  20.7.2000 r. o  ogłaszaniu aktów normatywnych

i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2015 r.

poz. 1484)

FinPublU ................. ustawa z  27.8.2009 r. o  finansach publicznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 885 ze zm.)

Konstytucja RP ....... Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z  2.4.1997 r. (Dz.U.

Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.)

KrRadSU .................. ustawa z  12.5.2011 r. o  Krajowej Radzie Sądownictwa

(Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.)

NBPU ....................... ustawa z  29.8.1997 r. o  Narodowym Banku Polskim

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 908 ze zm.)

NIKU ....................... ustawa z  23.12.1994 r. o  Najwyższej Izbie Kontroli

(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1096)

PrUSA ...................... ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administra-

cyjnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1647 ze zm.)

RegSejm ................... Regulamin Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z  30.7.1992 r.

(t.j. M.P. z 2012 r. poz. 32 ze zm.)

RMU ........................ ustawa z 8.8.1996 r. o Radzie Ministrów (t.j. Dz.U. z 2012 r.

poz. 392 ze zm.)

SamGminU ............. ustawa z  8.3.1990 r. o  samorządzie gminnym (t.j. Dz.U.

z 2015 r. poz. 1515 ze zm.)

SamPowU ................ ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U.

z 2015 r. poz. 1445)

SNU ......................... ustawa z  23.11.2002 r. o  Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 499)

TKU ......................... ustawa z 25.6.2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.

z 2015 r. poz. 1064 ze zm.)

2. Inne skróty

EFTA ........................ Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu

ENA ......................... Europejski Nakaz Aresztowania

KRRiT ...................... Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

KRUS ....................... Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

n. ............................... następny (-e, -a)

Kup książkę

X

Wykaz skrótów

NIK .......................... Najwyższa Izba Kontroli

Nr ............................. numer

poz. ........................... pozycja

RM ........................... Rada Ministrów

RPP .......................... Rada Polityki Pieniężnej

SN ............................. Sąd Najwyższy

t.j. .............................. tekst jednolity

TK ............................ Trybunał Konstytucyjny

TS ............................. Trybunał Stanu

UE ............................ Unia Europejska

ze zm. ....................... ze zmianami

Kup książkę

DZIAŁ PIERWSZY.

PRAWO KONSTYTUCYJNE

Kup książkę

Kup książkę

Część I. Rzeczpospolita

Rozdział 1. Pojęcie prawa konstytucyjnego

Prawo konstytucyjne to  całokształt norm prawnych dotyczących

ustroju państw, czyli takich, których przedmiotem regulacji są podsta-

wowe instytucje oraz zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodar-

czego państwa.

Normy te określają:

•

pozycję państwa w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych,

•

podmiot władzy w państwie i formy jej sprawowania przez suwerena,

•

status jednostki w państwie i przysługujące jej prawa oraz wolności,

a także nałożone na nią obowiązki,

•

zasady organizacji i funkcjonowania organów państwowych oraz rela-

cje między nimi, a także zasady tworzenia prawa.

Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia

1. Dobro wspólne.

Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym

wszystkich obywateli (art. 1 Konstytucji RP).

2. Podstawowe zasady ustroju RP.

Konstytucja RP w  przepisach

Rozdziału I „Rzeczpospolita” formułuje podstawowe zasady ustrojowe.

Kup książkę

4

Część I. Rzeczpospolita

KATALOG PODSTAWOWYCH ZASAD USTROJU RP

ZASADA

TREŚĆ

ZASADA DEMOKRATYCZNEGO

PAŃSTWA PRAWNEGO

(art. 2 Konstytucji RP)

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem

prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości

społecznej.

ZASADA JEDNOLITOŚCI

PAŃSTWA

(art. 3 Konstytucji RP)

Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.

ZASADA ZWIERZCHNICTWA

NARODU

(art. 4 ust. 1 i 2 Konstytucji RP)

Władza zwierzchnia w Rzeczpospolitej Polskiej należy do

Narodu. Naród sprawuje władzę przez swoich przedsta-

wicieli lub bezpośrednio.

ZASADA NIEPODLEGŁOŚCI

I SUWERENNOŚCI

(art. 5 Konstytucji RP)

Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaru-

szalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa

człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli,

strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochro-

nę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego

rozwoju.

ZASADA PODZIAŁU WŁADZY

(art. 10 ust. 1 Konstytucji RP)

Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale

i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonaw-

czej i władzy sądowniczej.

ZASADA SPOŁECZNEJ

GOSPODARKI RYNKOWEJ

(art. 20 Konstytucji RP)

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności dzia-

łalności gospodarczej, własności prywatnej oraz soli-

darności, dialogu i współpracy partnerów społecznych

stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospo-

litej Polskiej.

3. Powszechny i równy dostęp do kultury.

Rzeczpospolita Polska

stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultu-

ry, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwo-

ju.

Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom zamieszkałym

za  granicą w  zachowaniu ich związków z  narodowym dziedzictwem

kulturalnym (art. 6 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).

4. Działalność organów władzy publicznej.

Organy władzy pu-

blicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytu-

cji RP).

5. Prawo międzynarodowe.

Rzeczpospolita Polska przestrzega wią-

żącego ją prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP).

Kup książkę

5

Przepis ten oznacza konieczność podjęcia przez państwo wszelkich

działań, w tym wydawania aktów normatywnych, do których zobowią-

zało się ono w umowie międzynarodowej.

6. Wolność tworzenia i działania partii politycznych.

Rzeczpospo-

lita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych.

Partie polityczne zrzeszają na  zasadach dobrowolności i  równości oby-
wateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształ-
towanie polityki państwa.

Finansowanie partii politycznych jest jawne (art. 11 ust. 2 Konstytu-

cji RP).

7. Zakaz tworzenia organizacji totalitarnych.

Zakazane jest istnie-

nie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich

programach do  totalitarnych metod i  praktyk działania nazizmu, fa-

szyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność

zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie

przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo

przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa (art. 13 Konstytucji RP).

Problematyce partii politycznych został poświęcony art. 11 Konstytu-

cji RP, definiujący ich pojęcie, gwarantujący zasadę wolności ich two-

rzenia i  działania oraz wprowadzający w  ust.  2 zasadę jawnego ich

finansowania. W art. 13 Konstytucji RP ustanowione zostały ogranicze-

nia wolności gwarantowanych w art. 11 ust. 1 Konstytucji RP i zakaza-

no istnienia partii i innych organizacji odwołujących się w swoich pro-

gramach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu

i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub

dopuszcza nienawiść rasową i  narodowościową, stosowanie przemocy

w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewidu-

je utajnienie struktur lub członkostwa. Przesłanki zakazujące tworzenia

partii politycznych sformułowane są  na  tyle ogólnikowo, że  będą wy-

magać konkretyzacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, któ-

remu w art. 188 pkt 4 Konstytucji RP powierzono orzekanie w sprawach

zgodności z Konstytucją RP celów lub działalności partii politycznych.

Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia

Kup książkę

6

Część I. Rzeczpospolita

Objęcie regulacją prawną zagadnień związanych z powstaniem i działalno-
ścią partii politycznych nosi miano instytucjonalizacji partii politycznych.

Zagadnienia partii politycznych reguluje szczegółowo ustawa

z  27.6.1997  r. o  partiach politycznych (t.j. Dz.U. z  2011  r. Nr  155,

poz. 924 ze zm.).

8. Wolność tworzenia i działania związków zawodowych i in-
nych organizacji.

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworze-

nia i działania:

•

związków zawodowych,

•

organizacji społeczno-zawodowych rolników,

•

stowarzyszeń,

•

ruchów obywatelskich,

•

innych dobrowolnych zrzeszeń oraz

•

fundacji (art. 12 Konstytucji RP).
W celu ochrony praw pracowniczych wykształcił się szczególny ro-

dzaj organizacji, a mianowicie związki zawodowe. Konstytucja RP pod-

kreśla szczególną rolę związków zawodowych w  realizacji zasady plu-

ralizmu. Poza art. 12 Konstytucji RP wolność zrzeszania się w związki

zawodowe gwarantuje także art. 59 Konstytucji RP. Przepis ten wymie-

nia prawo do  rokowań, zawierania układów zbiorowych pracy, prawo

do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu jako

gwarancje realizacji celów związkowych. Funkcjonowanie związków za-

wodowych regulują ustawy szczególne, a także umowy międzynarodo-

we. Podstawową rolę wśród umów międzynarodowych odgrywają kon-

wencje Międzynarodowej Organizacji Pracy. Związki zawodowe nie

podlegają przepisom ustawy z 7.4.1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach

(t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1393).

Zgodnie z ustawą z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U.

z 2015 r. poz. 1881) związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną

organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich

praw, interesów zawodowych i socjalnych. Związek zawodowy jest nie-

zależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administra-

cji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.

Kup książkę

7

9. Wolność prasy.

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i in-

nych środków społecznego przekazu (art. 14 Konstytucji RP).

Wolność ta  oznacza możliwość przekazywania i  rozpowszechnia-

nia poglądów, informacji i idei za pomocą środków masowej komu-

nikacji. Związana jest też z wolnością odbioru tych przekazów, informa-

cji i idei.

Państwo zobowiązane jest do podejmowania działań na rzecz zapobie-
gania i  eliminowania zagrożeń wolności prasy i  środków społecznego
przekazu.

10. Decentralizacja władzy publicznej.

Ustrój terytorialny Rzecz-

pospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicz nej. Za-

sadniczy podział terytorialny państwa, uwzględniający więzi społeczne,

gospodarcze lub kulturowe i  zapewniający jednostkom terytorialnym

zdolność wykonywania zadań publicz nych, określa ustawa (art. 15 ust. 1

i 2 Konstytucji RP).

Wymóg decentralizacji władzy publicznej polega na  wprowadzeniu dla

potrzeb zarządu państwowego okręgów terenowych z działającymi tam
organami w celu przybliżenia zarządu publicznego do obywateli.

11. Wspólnota samorządowa.

Ogół mieszkańców jednostek zasad-

niczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę sa-

morządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy

publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań pu-

blicznych, samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpo-

wiedzialność (art. 16 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).

Ludność zamieszkująca tereny poszczególnych jednostek terytorial-

nych uznano zatem za „wspólnotę mieszkańców” i powierzono jej istot-

ną część zadań publicznych. Szerzej zagadnienia samorządu terytorial-

nego reguluje Rozdział VII Konstytucji RP.

12. Samorządy zawodowe i inne.

W drodze ustawy można tworzyć

samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonują ce zawody zaufa-

nia publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych

zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. W drodze

ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządów. Samorzą-

Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia

Kup książkę

8

Część I. Rzeczpospolita

dy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać

wolności podejmowania działalności gospodarczej (art. 17 ust. 1 i 2 Kon-

stytucji RP).

13. Ochrona małżeństwa, rodziny, macierzyństwa i rodziciel-
stwa.

Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macie-

rzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczpospo-

litej Polskiej (art. 18 Konstytucji RP).

Należy zwrócić uwagę, że Konstytucja RP za małżeństwo uznaje „związek
kobiety i mężczyzny”.

14. Opieka nad weteranami.

Jak stanowi art.  19 Konstytucji RP,

Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów walk o nie-

podległość, zwłaszcza inwalidów wojennych.

15. Ochrona własności i prawa dziedziczenia.

Rzeczpospolita

Polska chroni własność i  prawo dziedziczenia. Wywłaszczenie jest

dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publicz ne

i za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).

Własność stanowi podstawę ustroju gospodarczego Polski i jest nie-

zbędnym elementem jego funkcjonowania. Podkreśla to  Konstytucja

RP, wymieniając własność prywatną jako jedną z wartości fundamen-

talnych społecznej gospodarki rynkowej. Konstytucja RP nie definiuje

pojęcia własności. Nie wprowadza także żadnych zróżnicowań ochrony

własności ze względów przedmiotowych czy podmiotowych. Artykuł 21

Konstytucji RP nie precyzuje, o  jakie formy i  typy własności chodzi.

Wskazuje to na wolę ustrojodawcy zagwarantowania ochrony wszelkiej

własności. Postanowienia tego przepisu rozwinięte są w ustawach zwy-

kłych, a zwłaszcza w KC, który reguluje m.in. zasady dziedziczenia.

Wywłaszczeniu ma towarzyszyć słuszne odszkodowanie.

„Słuszne odszkodowanie” powinno być ekwiwalentem, tj.  powinno

dawać właścicielowi możliwość odtwarzania rzeczy, którą utracił.

Kup książkę

9

16. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej.

Takie

ograniczenie dopuszczalne jest tylko w drodze ustawy i tylko ze wzglę-

du na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP).

17. Gospodarstwo rodzinne.

Artykuł 23 Konstytucji RP wprowadza

zasadę, według której podstawą ustroju rolnego państwa jest gospo-

darstwo rodzinne, z jednoczesnym zastrzeżeniem, że zasada ta nie na-

rusza postanowień art. 21 i 22 Konstytucji RP, o których mowa powyżej.

Przyjęcie tego zapisu ma  szczególny charakter. Oznacza bowiem,

że  w  ramach ustroju społeczno-gospodarczego istnieje szczególny

ustrój rolny, który opiera się na gospodarstwach rodzinnych. W odróż-

nieniu od regulacji art. 20 Konstytucji RP przyjęto tu zatem kryterium

podmiotowe – rodzina.

18. Ochrona pracy.

Zgodnie z art. 24 Konstytucji RP praca znajduje

się pod ochroną Rzeczpospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad

warunkami wykonywania pracy.

19. Równouprawnienie kościołów i innych związków wyzna-
niowych.

Kościoły i inne związki wyznaniowe posiadają równe prawa.

Władze publiczne w Rzeczpospolitej Polskiej zachowują bezstronność

w sprawach prze konań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych,

zapewniając swobodę ich wyraża nia w życiu publicznym.

Stosunki między państwem a  kościołami i  innymi związkami wy-

znaniowymi są kształtowa ne na zasadach poszanowania ich autono-

mii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak rów-

nież współdziałania dla dobra człowieka i  dobra wspólnego. Stosunki

między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umo-

wa między narodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Stosun-

ki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami

wyznaniowy mi określają ustawy uchwalone na  podstawie umów za-

wartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami

(art. 25 ust. 1–5 Konstytucji RP).

Stosunek państwa z  kościołem i  związkami wyznaniowymi regulu-

je szczegółowo ustawa z 17.5.1989 r. o gwarancjach wolności sumienia

i wyznania (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Ustawa ta de-

Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia

Kup książkę