FARMACEUTYCZNY PRZEGLĄD NAUKOWY 05 2007

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Redaktor Naczelny:
Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Adres redakcji:
Wydawnictwo PGK MEDIA POLSKA
ul. Stokrotek 51, 43-384 Jaworze Górne k. Bielska-Białej,

Konsultacyjna Rada Naukowa
Przewodniczący:
Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Członkowie:

Prof. dr hab. Barbara Błońska - Fajfrowska
Prof. dr hab. Jerzy Brandys
Prof. dr hab. Elżbieta Brezińska
Prof. dr hab Ewa Buszman
Prof. dr hab. Zofia Dzierżewicz
Prof. dr hab. Kazimierz Głowniak
Prof. dr hab. Edmund Grześkowiak
Prof. dr hab. Ewa Jagiełło-Wójtowicz
Prof. dr hab. Krzysztof Jędrzejko
Prof. dr hab. Krzysztof Jonderko
Prof. dr hab. Jan Kowalski
Prof. dr hab. Jerzy Kwapuliński
Prof. dr hab. Jan Pachecka
Prof. dr hab. Jerzy Pałka
Prof. dr hab. Janusz Pluta
Prof. dr hab. Janusz Solski
Prof. dr hab. Artur Stojko
Prof. dr hab. Maria Wardas
Prof. dr hab. Marek Wesołowski
Prof. dr hab. Ludmiła Węglarz
Dr hab. Barbara Pilawa prof. nadzw. ŚAM
Dr hab. Zdzisława Kondera - Anasz
Dr hab. Urszula Mazurek
Dr hab. Andrzej Plewka
Dr hab. Krzysztof Solarz
Dr hab. Krystyna Trzepietowska - Sępień

Wydawca:

Adres Wydawcy:
Wydawnictwo PGK MEDIA POLSKA
ul. Stokrotek 51, 43-384 Jaworze Górne k. Bielska-Białej,
tel. (0-33) 817-38-79 fax (0-33)817-36-31

P.G.K. Media Polska należy do Konsorcjum
Wydawnictw Medycznych.

Prezydent Konsorcjum:
dr n. med. Adam Kwieciński

Marketing Manager:
Anna Janik
anna.janik@wizja.net.pl

Opracowanie graficzne i skład:
Robert Cyganik

Wszystkie materiały opublikowane w piśmie objęte są ochroną Prawa
autorskiego. Projekty chronione są Ustawą o Prawie autorskim i po-
krewnych prawach z 1994 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 83). Redakcja za-
strzega sobie dostosowania nadesłanych materiałów do potrzeb pi-
sma. Przedruki możliwe jedynie za zgodą wydawcy. Za treść materia-
łów reklamowych oraz listów od czytelników redakcja nie odpowiada.

Spis Treci:

Index Copernicus 1,73 MNiI 3,00

Dobrze ubezpieczonym pracuje się lepiej...

Schorzenia narządu ruchu – profilaktyka

i uzupełnienie leczenia preparatami pochodzenia

roślinnego

Palenie papierosów jest szkodliwe (cz. 2)

Rośliny lecznicze jako zasoby metali ciężkich podczas

profilaktyki ziołoleczniczej

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny

jakości obszarów pozyskiwania roślin leczniczych

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa

Farmaceutycznego

English for Pharmacists

English Booster Dose 22

Szanowni Państwo,

Szanowni Państwo,
Koleżanki i Koledzy

Koleżanki i Koledzy

Koleżanki i Koledzy,,,,,
Drodzy Czytelnicy

Drodzy Czytelnicy

Drodzy Czytelnicy,,,,,

Uprzejmie rekomenduję

Państwu kolejne wydanie Far-
maceutycznego Przeglądu Nauko-
wego.

Choć to nie jubileuszowy

numer Czasopisma, to można
pokusić się o niewielkie pod-
sumowanie naszej, dotychcza-
sowej – jako Członków Konsul-
tacyjnej Rady Naukowej – pra-

cy nad jego naukową, merytoryczną treścią. Zagadnienie to było przed-
miotem dyskusji podczas ostatniego posiedzenia Wysokiej Rady Wy-
działu Farmaceutycznego Śląskiej Akademii Medycznej, kiedy to deba-
towaliśmy o roli i pozycji naszego Przeglądu na rynku wydawniczym
czasopism naukowych. Nie ukrywam, iż mimo dość licznego Grona
Szanownych Członków Konsultacyjnej Rady Naukowej, artykuły Pań-
stwa lub Osób przez Państwa zachęcanych do publikowania w Przeglą-
dzie, napływają w nader skromnej ilości. Głęboko jednak wierzę, iż
pomimo trudnych początków, Farmaceutyczny Przegląd Naukowy zajmie
wysoką pozycję wśród innych, ważnych dla środowiska farmaceutycz-
nego i medycznego Wydawnictw.

Skoro a aktywności mowa, to być może i wiosenne zmęczenie, które

z jednej strony „przekłada” się na nasze umiarkowane zaangażowanie
w pracy nad „Przeglądem”, z drugiej strony – widoczne jest i w umiarko-
wanej aktywności nad zgłaszaniem uczestnictwa w nadchodzącym, Ju-
bileuszowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Bra-
kuje jeszcze nieco zgłoszeń, by liczbę Uczestników określić jako bliską
tysiącu Osób. Wprawdzie aktywność telefoniczna wobec Organizato-
rów Zjazdu rośnie z dnia na dzień, to nie znajduje ona mimo to wprost
proporcjonalnego przełożenia na ilość zjazdowych zgłoszeń. Przedłuży-
liśmy okres wpisów oraz – przedkładania streszczeń dla Tych z Państwa,
którzy zechcą zaprezentować wyniki własnych badań. Jednak, przypo-
minam uprzejmie, iż w Zjeździe można, i z pewnością warto, uczestni-
czyć, także i nie wygłaszając prac, bowiem oferta naukowa jest bogata,
zróżnicowana, a nazwiska Wykładowców gwarantują najwyższy meryto-
ryczny poziom wiedzy, którą będą dzielić się ze Słuchaczami.

I tymi słowami „zapraszam” do zmobilizowania wysiłków – i tak nam

przypisanych z racji charakteru naszej wspaniałej, nieustannej i rozwija-
jącej nas pracy, by ochoczo wziąć pióro w dłoń – dla „wzbogacenia”
oferty naszego Czasopisma, a – z drugiej strony, by zachęcić Osoby
niezdecydowane, aby zechciały – dla swojego przecież dobra, poprzez
zagwarantowane wzbogacenie swej wiedzy i zdobycie punktów edukacyj-
nych (jeśli takie „zbierają”), a także – poprzez zregenerowanie zmęczo-
nego organizmu, drogą aktywnego uczestnictwa w rozlicznych impre-
zach towarzyszących na Zjeździe, zawitać na to szczególne Jubileuszowe
Przedsięwzięcie, bowiem następny (już nie Jubileuszowy) Zjazd Polskie-
go Towarzystwa Farmaceutycznego odbędzie się dopiero za trzy lata.

Z życzeniami samych udanych dni,

Krystyna Olczyk

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Palenie papierosów jest szkodliwe

Artyku³ redakcyjny

Dobrze ubezpieczonym pracuje siê lepiej...

Kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo

Kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo
w

w T

Twojej aptece?

wojej aptece?

Przeterminowana partia produktów, zalanie, włamanie czy

inny wypadek losowy może przyprawić o ból głowy nie tylko
właściciela sklepu spożywczego. Ryzyko i niepewność towa-
rzyszą prowadzeniu każdej działalności gospodarczej. Jednym
z najlepszych znanych obecnie rozwiązań, służących zmini-
malizowaniu ryzyka z tytułu prowadzenia działalności
gospodarczej, jest dobre ubezpieczenie. Warto jednak zasta-
nowić się nad tym, jakie elementy powinno zawierać dobre
ubezpieczenie, które sprawi, że nawet w przypadku zajścia
niekorzystnych dla firmy okoliczności, jej właściciel czy me-
nedżer będzie mógł spać spokojnie.

Szczególny charakter pracy osób związanych z opieką

zdrowotną (farmaceuta, lekarz, pielęgniarka) sprawia, że jest
to grupa zawodowa wysoce narażona na ryzyko wyrządzenia
szkody i powstania żądań z tytułu odpowiedzialności cywilnej.
Według Journal of the American Medical Association, w samych
Stanach Zjednoczonych, z powodu pomyłek medycznych co
roku umiera 100 tysięcy pacjentów, stanowiąc piątą przyczy-
nę wszystkich zgonów. Kolejne 200 tysięcy zostaje kalekami
(raport Harvard School of Public Health). Porównując amery-
kańskie wyniki do kraju wielkości Polski, można oszacować,
że co roku z powodu nieprawidłowego leczenia w Polsce ży-
cie może stracić około 15 tysięcy osób, a około 30 tysięcy
może doznać uszczerbku na zdrowiu. W kontekście doświad-
czeń krajów zachodnich oraz rosnącej świadomości ubezpie-
czeniowej Polaków nie dziwi co roku rosnąca liczba roszczeń
z tytułu odpowiedzialności cywilnej.

Antidotum na stres

Jak wszyscy wiemy, praca pod presją ma wyjątkowo

szkodliwy wpływ na zdrowie, a odpowiedzialność spoczy-
wająca na farmaceutach niejednokrotnie może przypra-
wić o ból głowy.

Receptą na zmniejszenie stresu w pracy farmaceuty może

okazać się dobre ubezpieczenie. Przy wyborze ubezpieczenia
należy pomyśleć nie tylko o ochronie mienia, ale również,
a może nawet przede wszystkim, o zabezpieczeniu się od
odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalno-
ści gospodarczej, w tym przypadku apteki.

Aktualnie na polskim rynku ubezpieczeniowym funkcjo-

nuje kilka produktów ubezpieczeniowych, skierowanych do
właścicieli aptek i farmaceutów.

Każdy produkt ma swoje wersje, warianty i odmiany.

Dokonując wyboru oferty, należy wziąć pod uwagę zakresy
ochrony ubezpieczeniowej w poszczególnych grupach ryzy-
ka oraz ich zgodność z własnymi oczekiwaniami. Ubezpie-

czenie powinno zapewnić jednoczesną ochronę mienia i od-
powiedzialności cywilnej właściciela oraz pracowników apteki.

Nowością na rynku ubezpieczeń aptek jest możliwość

ochrony przed:

– utratą dokumentów niezbędnych do refundacji ceny

leków,

– kosztami utylizacji leków, szkodami powstałymi wsku-

tek zanieczyszczenia lub skażenia,

– utratą przydatności substancji i leków przechowywa-

nych w urządzeniach chłodniczych, w wyniku przerwy
w dostawie energii.

Takim właśnie antidotum na stres w pracy aptekarza jest,

oferowane przez największego polskiego ubezpieczyciela,
kompleksowe ubezpieczenie majątku aptek i odpowiedzial-
ności cywilnej farmaceuty o nazwie PZU Aptek

PZU Aptek

PZU Apteka.

Zadbaj o siebie i o swoich pracowników…

Spośród wielu sposobów zabezpieczenia prowadzonej dzia-

łalności przed szkodą, ubezpieczenie jest tym narzędziem za-
rządzania ryzykiem, które gwarantuje, że w przypadku zajścia
niekorzystnego zdarzenia, przedsiębiorca nie będzie zmuszony
do użycia własnych środków na pokrycie kosztów napraw lub
ewentualnych roszczeń osób trzecich. Dobre ubezpieczenie
zapewni środki na przywrócenie stanu do takiego, jaki miał
miejsce przed szkodą, zapewniając komfort pracy i poczucie
bezpieczeństwa każdej aptece.

Ubezpieczonym pracuje się po prostu lepiej...

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Schorzenia narz¹du ruchu profilaktyka

i uzupe³nienie leczenia preparatami

pochodzenia rolinnego

Dr n. med. Adam Kwieciñski

Farmakolog

Klinika w. Katarzyny w Krakowie

Narząd ruchu zapewnia człowiekowi utrzymanie

prawidłowej postawy ciała, dowolne zmiany pozycji
i przemieszczanie się w przestrzeni. Upośledzenie
funkcji tego układu jest szczególnie dotkliwe, gdyż
nie tylko przynosi rozmaite cierpienia, ale stanowi prze-
szkodę w pracy, uprawianiu sportu, prowadzeniu
normalnego życia.

Choroby narządu ruchu (ChNR)

Choroby narządu ruchu (ChNR) dotykają ludzi

w każdym wieku. Dzieci i ludzie młodzi, poza ujaw-
nieniem się wad genetycznych lub chorób metabo-
licznych, są szczególnie narażeni na urazy i infekcje.
U ludzi w wieku średnim i starszym dochodzą do
głosu choroby autoimmunologiczne i procesy dege-
neracyjne, będące wynikiem starzenia się organizmu.
Ludzie starzy, poza schorzeniami przewlekłymi wy-
niesionymi z wieku średniego, ponownie są zagroże-
ni urazami i groźnymi złamaniami, do czego przyczy-
nia się zrzeszotnienie kości, gorsza sprawność ogólna
i skłonność do upadków.

Zgodnie z aktualnymi zaleceniami Amerykańskie-

go Kolegium Reumatologicznego (ACR, American
College of Rheumatology) podstawę leczenia chorób
narządu ruchu stanowi leczenie niefarmakologiczne,
w którym na pierwszy plan wysuwa się profilaktyk

profilaktyk

profilaktykaaaaa.

Ponadto omawiana terapia dotyczy edukacji chorego,
jego rodziny i opiekunów, zaopatrzenia korekcyjnego
i w sprzęt ułatwiający samoobsługę, kinezyterapię,
fizykoterapię oraz balneoterapię.

Choroby narządu ruch wynikają z całego szeregu

różnych przyczyn, w tym uwarunkowania genetycz-
ne, mogą predysponować do wystąpienia tych scho-
rzeń. Jakkolwiek większości z nich nie jesteśmy w sta-
nie zapobiec, to jednak poprzez odpowiednie postę-
powanie można ograniczyć ich wpływ. Odpowiednio
wczesne korygowanie i leczenie wad postawy, kośla-
wości i szpotawości kolan czy wrodzonej dysplazji
stawu biodrowego może zmniejszyć postęp choroby
i jej skutki. W przypadkach koniecznych polecane jest
odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne, jak obuwie

korekcyjne, wkładki korekcyjne lub amortyzujące do
butów czy stabilizatory stawu kolanowego.

Prawidłowe odżywianie i unikanie nadwagi stano-

wi istotny aspekt profilaktyki. Nadwaga sprzyja zwięk-
szonym przeciążeniom chrząstki stawowej, co stanowi
ważne ogniwo patomechanizmu ChNR. W zwalczaniu
nadwagi niezbędna jest często pomoc dietetyka.

Istotna jest także odpowiednia aktywność fizycz-

na przy jednoczesnym unikaniu nadmiernie ciężkiej
pracy fizycznej. Nie należy również zapominać o pra-
widłowym leczeniu złamań kości czy zakażeń stawów.

W każdym przypadku zarówno profilaktyki, jak

i leczenia chorób narządu ruchu, nie powinno się po-
mijać leków roślinnych

leków roślinnych

leków roślinnych. W dolegliwościach układu

kostno-stawowego stosujemy surowce roślinne, za-
wierające łatwo przyswajalne związki krzemu. Stwa-
rzają one materialną podstawę do prawidłowej prze-
budowy tkanki łącznej, z której zbudowane są kości.

Przedstawicielem tej grupy roślin jest skrzyp

skrzyp

skrzyp, od

stuleci stosowany w medycynie ludowej do leczenia
„bólów krzyża, gośćca i puchliny”. Zioło to ma jed-
nakże działanie wychładzające i dlatego w naszym kli-
macie – gdzie czynnikiem bezpośrednio powodują-
cym nasilenie dolegliwości jest najczęściej zimno –
warto łączyć je z roślinami silnie rozgrzewającymi, jak
na przykład z imbirem.

Imbir

Imbir nie tylko rozgrzewa, ale również przyspie-

sza usuwanie toksyn, a także poprawia krążenie za-
równo w chorych tkankach, jak i miejscowo. Dosko-
nale więc nadaje się do uzupełnienia terapii schorzeń
kręgosłupa, w których ciepło łagodzi dolegliwości.

Wykorzystujemy też rośliny zawierające salicyla-

salicyla-

ny. Zmniejszają one stan zapalny, nie powodując przy
tym, w przeciwieństwie do swych syntetycznych ana-
logów (kwas acetylosalicylowy), niekorzystnych obja-
wów ubocznych. Przewagą naturalnej salicyny jest to,
że jest ona w pełni strawna, nie atakuje ścian żołąd-
ka, co może mieć miejsce przy zażywaniu jej synte-
tycznego odpowiednika. Naturalna salicyna przecho-

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

dzi niezmieniona przez żołądek, jej trawienie rozpo-
czyna się dopiero w wątrobie. Bogatymi źródłami są
przede wszystkim kwiaty wiązówki, k

wiaty wiązówki, k

wiaty wiązówki, kora wierzby

ora wierzby

ora wierzby,,,,,

wiązówkę bulwkową i grzyby hełmówki

wiązówkę bulwkową i grzyby hełmówki. Ich wy-
soką skuteczność w ograniczaniu procesów zapalnych
tkanki łącznej potwierdzają liczne badania kliniczne.

Kolejnym bardzo ważnym w ChNR, naturalnym

związkiem jest metylosulfonylometan (MSM - orga-
niczna postać siarki). Jest to substancja tak niesamo-
wicie wszechstronna, że nie trudno opisać wszystkie
obszary jej działania.

MSM to czysty, naturalny, stabilny, biały proszek

krystaliczny, pozbawiony nieprzyjemnego zapachu
i smaku. MSM jest bezwonny, nie powoduje wytwa-
rzania gazów jelitowych lub przykrego zapachu ciała.
MSM jest łatwo przyswajalną substancją dietetyczną
otrzymywaną z wielu nieprzetworzonych produktów.

MSM pełni rolę surowca do wytwarzania ważnych

enzymów, przeciwciał, glutationu (najważniejszego
przeciwutleniacza w organizmie), tkanki łącznej, ta-
kiej jak chrząstka i kolagen oraz włosów, paznokci i skó-
ry. Badania sugerują, że MSM może zapewnić znacz-
ne zmniejszenie dolegliwości w przypadku zapalenia
stawów i innych urazach stawów. Wynika to z po-
średnich właściwości przeciwzapalnych MSM, stabi-
lizującego wpływu siarki na tkanki oraz jej właściwo-
ściach antyoksydacyjnych. Ponadto Wiele osób przyj-
mujących MSM zwracało uwagę na znaczne złagodze-
nie bólu. Może to być spowodowane pośrednio przez
działanie przeciwzapalne siarki.

MSM bierze również udział w syntezie aminokwa-

sów. Nawet niewielki niedobór tego związku może
prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Bada-
nia wykazały systematyczne obniżanie się poziomu
MSM w organizmie wraz z wiekiem, co powoduje
większą podatność na stres, zmęczenie i choroby, stąd
konieczność jego uzupełniania.

Obecnie MSM jest stosowany jako suplement die-

ty przy braku jakichkolwiek objawów nietolerancji czy
reakcji alergicznych. Badania toksyczności ostrej, śred-
niej i długoterminowej wykazały, że profil toksyczno-
ści MSM jest podobny do profilu toksyczności wody.

K apsaicyna

apsaicyna

apsaicyna – główny składnik strączków chilli –

również wspiera zdrowie. Doskonale nadaje się do
zwalczenia dolegliwości mięśni, stawów i pleców,
ponieważ przewlekły kontakt z omawianą substancją
znieczula zakończenia nerwowe. Kapsaicyna pobudza
komórki nerwowe dokładnie w ten sam sposób, co
rzeczywiste uszkodzenia tkanek na skutek urazu me-
chanicznego lub poparzenia.

Jak informuje pismo Biochemical and Biophysical

Research Communications naukowcy z Nottingham

University wykazali, że kapsaicyna pobudza komórki
nowotworowe do samozniszczenia (apoptozy), ataku-
jąc ich mitochondria, które odpowiadają za wytwa-
rzanie energii. Także inne spokrewnione z kapsaicyną
związki – wanilloidy – potrafią specyficznie wiązać
się z komórkami nowotworowymi, nie uszkadzając
zdrowych.

Powszechnie wiadomo, że wodny wyciąg z nasion

gorczycy

gorczycy stosuje się w chorobach przewodu pokar-
mowego, nieżycie żołądka i jelit, zaparciach oraz nie-
strawności. Medycyna ludowa traktuje również gor-
czycę białą jako ziele „promieniujące”, dlatego zaleca
przkładanie poduszek gorczycowych (woreczek wypeł-
niony nasionami) do miejsc z bólami reumatycznymi
i bolących stawów.

Należy podkreślić, że wszystkie leki roślinne za-

wierają ponadto duże ilości witamin i naturalnych

wierają ponadto duże ilości witamin i naturalnych
antyoksydantów o wysokiej aktywności biologicz-

antyoksydantów o wysokiej aktywności biologicz-

antyoksydantów o wysokiej aktywności biologicz-
nej, wielokrotnie przewyższającej aktywność po

nej, wielokrotnie przewyższającej aktywność po

nej, wielokrotnie przewyższającej aktywność po-----
wszechnie stosowanej syntetycznej witaminy C.

wszechnie stosowanej syntetycznej witaminy C.

wszechnie stosowanej syntetycznej witaminy C.
Związki te przywracają równowagę w zachodzą-

Związki te przywracają równowagę w zachodzą-

Związki te przywracają równowagę w zachodzą-
cych w organizmie procesach utleniania i reduk-

cych w organizmie procesach utleniania i reduk-

cych w organizmie procesach utleniania i reduk-
cji. Ma to ogromne znaczenie terapeutyczne, gdyż

cji. Ma to ogromne znaczenie terapeutyczne, gdyż

cji. Ma to ogromne znaczenie terapeutyczne, gdyż
k

kk ażdy przewlekły proces chorobowy wiąże się

ażdy przewlekły proces chorobowy wiąże się

z nadmiernym uwalnianiem endogennych utlenia-

z nadmiernym uwalnianiem endogennych utlenia-
czy

czy

czy, tzw

, tzw

, tzw. wolnych rodnik

. wolnych rodnik

. wolnych rodników

ów

ów. One właśnie są od-

. One właśnie są od-

powiedzialne za bliskie i odległe zmiany degene-

powiedzialne za bliskie i odległe zmiany degene-
racyjne tk

racyjne tk

racyjne tkanek.

anek.

Zasadniczym i często niedocenianym, celem w le-

czeniu niefarmakologicznym ChNR jest eduk

eduk

edukacja

acja

acja pa-

cjenta oraz jego najbliższego otoczenia. Ma ona na
celu zaznajomienie chorego oraz jego rodziny i/lub
opiekunów z istotą choroby, jej przebiegiem, konse-
kwencjami dla codziennego funkcjonowania oraz
dostępnymi metodami leczenia, jak i związanymi z ni-
mi skutkami ubocznymi. Istotne wydaje się również
stworzenie i zachęcenie pacjentów do udziału w pro-
gramach rehabilitacyjnych uczących samodzielnej re-
habilitacji w domu, jak i w grupach wzajemnej po-
mocy. Rezultatem edukacji pacjenta i jego rodziny
winno być zmniejszenie zgłaszanych dolegliwości, a co
za tym idzie poprawa komfortu życia.

Nie wolno również zapominać o zaopatrzeniu

kkorek

orek

orekcyjnym oraz w sprzęt ułatwiający samoob-

cyjnym oraz w sprzęt ułatwiający samoob-

sługę, rehabilitacji czy pobytach uzdrowiskowych

sługę, rehabilitacji czy pobytach uzdrowiskowych,
których celami są: ułatwienie lub nawet umożliwie-
nie poruszania się, utrzymanie i polepszenie czynno-
ści narządu ruchu, wzmocnienie osłabionych i zani-
kających mięśni, zmniejszenie istniejących przykur-
czy, zwiększenie zakresu ruchomości stawów, zapo-
bieganie usztywnieniu stawów, zmniejszenie bólu oraz
zmniejszenie lub zlikwidowanie wysięków stawowych.

Schorzenia narz¹du ruchu profilaktyka i uzupe³nienie leczenia preparatami pochodzenia rolinnego

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Palenie papierosów jest szkodliwe

Lata 2000-2010 zostały ogłoszone przez Świato-

wą Organizację Zdrowia i Organizację Narodów Zjed-
noczonych (WHO – ang. World Health Organization)
„Dek

„Dek

„Dekadą k

adą k

adą kości i stawów

ości i stawów

ości i stawów”””””. To spektakularne doce-

nienie znaczenia chorób stawów nakazuje zwrócenie
specjalnej uwagi na tę grupę schorzeń.

Warto podkreślić na koniec, że niezależnie od ro-

dzaju schorzenia układu kostno-stawowego, wyjąw-
szy fazę ostrą procesów zapalnych i złamań, gdy ko-
nieczne jest czasowe unieruchomienie zajętego sta-
wu czy kończyny, zasadniczą profilaktyką i lekiem jest
ruch. Odpowiednio dobrana gimnastyka bardzo po-

prawia sprawność stawów i zapobiega bólom. Kości
i stawy nie lubią bezczynności i unieruchomienia.

Wszystkie osoby z grup r

szystkie osoby z grup r

szystkie osoby z grup ryzyk

yzyk

yzyka oraz cierpiące

a oraz cierpiące

zzzzz powodu ChNR należy zachęcać do profilaktyki

powodu ChNR należy zachęcać do profilaktyki

oraz terapii preparatami pochodzenia naturalnego.

oraz terapii preparatami pochodzenia naturalnego.
Jest, to jedyna nieinwazyjna forma zapobiegania

Jest, to jedyna nieinwazyjna forma zapobiegania

Jest, to jedyna nieinwazyjna forma zapobiegania
iiiii leczenia zapewniająca pozytywne skutki terapeu-

leczenia zapewniająca pozytywne skutki terapeu-

tyczne, pod warunkiem, że jest prowadzona profe-

tyczne, pod warunkiem, że jest prowadzona profe-
sjonalnie i wielopłaszczyznowo.

sjonalnie i wielopłaszczyznowo.

Piśmiennictwo u autora

Leki pochodzenia rolinnego w wietle wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

Dr Adam Pawlak

Oddzia³ Chorób P³uc i Grulicy

Specjalistyczny Zespó³ Grulicy i Chorób P³uc

Bystra l¹ska

Palenie papierosów jest szkodliwe (cz. 2)

Kontynuując rozważania na temat wpływu pale-

nia papierosów na powstawanie schorzeń narządo-
wych zajmiemy się chorobami układu sercowo-na-
czyniowego.

Choroby układu sercowo-naczyniowego są głów-

ną przyczyną śmierci w Stanach Zjednoczonych, po-
wodując ok.950 000 zgonów rocznie. W większości
przypadków jest to niedokrwienna choroba mięśnia
sercowego, która w 1993r spowodowała ok.500 000
zgonów.

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa
Palenie tytoniu jest samodzielnym, ważnym czyn-

nikiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca, który
równocześnie nasila działanie innych czynników ry-
zyka. W Polsce pali papierosy więcej niż 50% męż-
czyzn i ponad 30% kobiet.

O związku między paleniem papierosów a pod-

wyższonym ryzykiem choroby niedokrwiennej po raz
pierwszy doniesiono w 1940 roku na podstawie
obserwacji poczynionych w klinice Mayo. Liczne ba-
dania epidemiologiczne potwierdziły później silny
związek między paleniem, a choroba niedokrwienną
i spowodowaną nią umieralnością. Ogólnie, ryzyko

śmierci w następstwie choroby wieńcowej jest wśród
palaczy 2-4 razy wyższe niż w przypadku osób, które
nigdy nie paliły.

Zależność następstw palenia od dawki wykazano

w dwóch ważnych badaniach. Doll I Pero zaobserwo-
wali, że w grupie brytyjskich lekarzy-mężczyzn w wieku
do 45 lat, palących 25 i więcej papierosów dziennie-
ryzyko zgonu z powodu choroby niedokrwiennej mię-
śnia sercowego było 15 razy wyższe niż w przypadku
niepalących.

Podobną zależność od dawki stwierdzono w tej

samej grupie 20 lat później tak u mało, średnio i dużo
palących. W badaniu Nureses Health Study stwierdzo-
no, że względne ryzyko wystąpienia choroby wieńco-
wej i zgonu w przypadku kobiet wahało się od 2,2
u mało palących do 5,4 u palących 25 i więcej papie-
rosów dziennie. Na podstawie tych i innych badań
epidemiologicznych oszacowano ryzyko choroby wień-
cowej serca – w tym zgonu – na około dwukrotnie
podwyższone w grupie mało i średnio palących oraz
nawet 6 do 15 razy wyższe u palących dużo.

Papierosy nasilają rozwój miażdżycy w różnorod-

ny sposób. Udowodniono, że palenie papierosów
wywiera niekorzystny wpływ na profil lipidowy. W po-

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Palenie papierosów jest szkodliwe

równaniu z niepalącymi, „palacze” maja obniżony
poziom HDL-Ch, a zwiększony LDL-Ch i TG.

Dym tytoniowy zwiększa napięcie tętnic wieńco-

wych i nasila kurcz naczyń wieńcowych u osób z cho-
robą niedokrwienną serca.

Wpływ natomiast palenia papierosów na wartości

ciśnienia tętniczego jest różnorodny.

I tak na przykład jednorazowa inhalacja dymu

tytoniowego podnosi ciśnienie krwi, ale w grupie prze-
wlekłych palaczy tytoniu średnie wartości ciśnienia
tętniczego są niższe niż w grupie nie palących. Być
może wynika to z niższego średniego ciężaru ciała
wśród osób palących. Znacznie ważniejszy jest zwią-
zek palenia tytoniu z pierwotnym nadciśnieniem
tętniczym i leczeniem hypotensyjnym. Palenie papie-
rosów przez osoby z nadciśnieniem tętniczym dwu-
krotnie zwiększa ryzyko śmierci sercowej w porówna-
niu z grupą nie palących chorych n nadciśnieniem
tętniczym.

Palenie wywołuje szereg zmian w układzie krzep-

nięcia:

1) nasila agregację płytek,
2) zwiększa poziom fibrynogen(niezależnego czyn-

nika ryzyka choroby niedokrwiennej serca),

3) upośledza funkcję śródbłonka, a tym samym

hamuje jego zdolność do wytwarzania i uwal-
niania prostacykliny,

4) zwiększa aktywność czynników krzepnięcia.
Zamiany te uaktywniają procesy miażdżycowe.

Nikotyna zawarta w dymie tytoniowym pobudza układ
współczulny i sprzyja powstawaniu zmian zakrzepo-
wych, uszkadzaniu śródbłonka tętnic i występowa-
niu zaburzeń rytmu serca.

Związane jest to z tym, że nikotyna jest agonistą

układu adrenergicznego i istotnie zwiększa poziom
noradrenaliny we krwi.

Opisano także korzystne następstwa zaprzestania

palenia papierosów. Na ogół podwyższone ryzyko
u byłych palaczy zmniejsza się zasadniczo w pierw-
szych 2-3 latach. Później tempo spadku jest wolniej-
sze, tak, że musi upłynąć nawet 10 lat, aby byli pala-
cze osiągnęli poziom ryzyka taki, jak osoby, które ni-
gdy nie paliły. To wolniejsze obniżenie się wskaźni-
ków chorobowości i umieralności z powodu choroby
wieńcowej jest uwarunkowane cofaniem się miażdży-
corodnych następstw palenia.

Ryzyko zawału mięśnia sercowego obniża się po

zaprzestaniu palenia szybko. Odpowiednie dane do-
tyczące mężczyzn i kobiet pochodzą z badań Rosen-
berga i współpracowników.Ryzyko zawału zmniejsza
się prawie o jedną trzecią w ciągu pierwszego roku po

zaprzestaniu palenia i osiąga poziom taki, jak u osób
które nigdy nie paliły, w trzecim i czwartym roku. Ten
gwałtowny spadek jest prawdopodobnie spowodowa-
ny szybkim odwróceniem wywoływanego przez pale-
nie stanu nadkrzepliwości.

Niektóre inne badania wyk

Niektóre inne badania wykazały spadek zacho

azały spadek zacho

azały spadek zacho-----

rowania już po 2 latach

rowania już po 2 latach, a inne udowodniły jego
utrzymywanie się przez okres 20 lat od zaprzestania
palenia. Niewątpliwie jednak częstość występowania
zawałów serca sukcesywnie zmniejsza się wraz z upły-
wem czasu od zaprzestania palenia i zauważalna jest
już po roku. Nadto udowodniono, że na rozwój
miażdżycy i ryzyko choroby niedokrwiennej mięśnia
sercowego nie ma wpływu zawartość nikotyny i wę-
glowodorów w papierosach. Znaleziono natomiast

Znaleziono natomiast

wprost proporcjonalną zależność między ilością

wprost proporcjonalną zależność między ilością
wypalanych papierosów a rozwojem choroby nie-

wypalanych papierosów a rozwojem choroby nie-

wypalanych papierosów a rozwojem choroby nie-
dokrwiennej mięśnia sercowego.

dokrwiennej mięśnia sercowego.

Na podstawie innych badań stwierdzono, że za-

bieg rewaskularyzacji przynosi korzyści osobom z cho-
robą wieńcową które rzuciły palenie. Wykazano też,
że w porównaniu z niepalącymi, chorzy, którzy nadal
palili po przezskórnej rewaskularyzacji wieńcowej,
mieli prawie dwukrotnie wyższe ryzyko zgonu z po-
wodu pełnościennego zawału mięśnia sercowego.
Wyniki badań Coronary Artery Surgery Study potwier-
dziły, że k

kkorzyści wynik

orzyści wynik

orzyści wynikające z chirurgicznej rewa-

ające z chirurgicznej rewa-

skular

ular

ular yzacji u chor

yzacji u chor

yzacji u chorych k

ych k

ych kontynuujących palenie są

ontynuujących palenie są

prawie żadne.

Z tego powodu podstawową interwencją w przy-

podstawową interwencją w przy-

padku palaczy z chorobą wieńcową powinno być

padku palaczy z chorobą wieńcową powinno być
rzucenia palenia.

rzucenia palenia.

rzucenia palenia. Powoduje to nie tylko obniżenie
całkowitego ryzyka chorobowości i umieralności z po-
wodu choroby wieńcowej, ale także znacznie zmniej-
sza prawdopodobieństwo wystąpienia zawału mięśnia
sercowego i pomaga utrwalić korzyści wynikające z in-
wazyjnej rewaskularyzacji.

Choroby układu naczyniowo

Choroby układu naczyniowo-----sercowego

sercowego

Inne główne choroby układu sercowo-naczyniowe-

go są ściśle związane z paleniem papierosów. Zgodne
wyniki prospektywnych badań populacyjnych wyka-
zały, że palenie jest jednym z najsilniejszych czynni-
ków ryzyka rozwoju chorób dotyczących naczyń ob-
wodowych.

Ryz

yzyk

yko nasilenia zmian miażdż

o nasilenia zmian miażdż

o nasilenia zmian miażdżycowych w nacz

ycowych w nacz

ycowych w naczy-

niach obwodowych jest wyższe w grupie chor

niach obwodowych jest wyższe w grupie chor ych k

ych k

ych kon-

on-

tynuujących palenie, niż wśród tych, którz

tynuujących palenie, niż wśród tych, którzy rzucili

y rzucili

palenie.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Palenie papierosów jest szkodliwe

W grupie chorych ze zmianami zarostowymi w na-

czyniach częstość powikłań, w tym amputacji, jest
wyższa wśród tych, którzy nadal palą. Z kolei umie-
ralność związana z tętniakami aorty brzusznej jest 3-
5 razy wyższa wśród palących w porównaniu z osoba-
mi niepalącymi oraz znacznie podwyższona w porów-
naniu z tymi, którzy przestali palić.

Zarostowo-zakrzepowe zapalenie naczyń (choroba

Buergera) związane ze zmianami zapalnymi w obrę-
bie małych tętnic i żył, występuje niemal wyłącznie
u palaczy. Choroba ta powoduje znaczną umieralność
wśród chorych po 30 i 40 roku życia. Szczególnie
wysokie ryzyko amputacji kończyn dotyczy tych cho-
rych, którzy nadal palą. Jedynym skutecznym lecze-
niem jest zaprzestanie palenia.

Palenie papierosów jest też istotnym czynnikiem

ryzyka rozwoju zmian miażdżycowych. Badania udo-
wodniły, że u palaczy w porównaniu z niepalącymi
następuje znaczny rozwój miażdżycy, natomiast u by-
łych palaczy obserwuje się zmiany średniego stopnia.

Wyniki wypływające z tych i innych badań w jasny

sposób tłumaczą związek między paleniem papiero-
sów, a chorobami układu sercowo-naczyniowego. Pa-
lenie jest najważniejszym pojedynczym czynnikiem
ryzyka, zmieniającym przebieg stabilnej choroby
miażdżycowej. Udowodnienie korzyści wynikające
z zaprzestania palenia są szybko zauważalne. Praw-

Praw-

dopodobnie żadne inne działanie w przypadk

dopodobnie żadne inne działanie w przypadku cho

u cho

u cho-----

rób układu sercowo

rób układu sercowo-naczyniowego nie jest tak ta-

-naczyniowego nie jest tak ta-

nie i

nie i skuteczne, jak rzucenie palenia.

skuteczne, jak rzucenie palenia.

Umieralność związana z paleniem papierosów sta-

nowi około 20% zgonów w Stanach Zjednoczonych
w ciągu roku. Dodatkowo palenie odgrywa istotną rolę
w rozwoju czterech głównych przyczyn zgonów w tym
kraju. Lekarze jako pierwsi widzą niszczący wpływ tych
chorób na pacjenta oraz na jego rodzinę. Świadomość,
że zaprzestanie palenia znacznie zmniejsza chorobo-
wość i umieralność, jaka wiąże się z używaniem niko-
tyny, powinna zmusić lekarza do następującego dzia-
łania:

– dokładnego informowania pacjenta o ryzyku

związanym z nadużywania wyrobów tytonio-
wych,

– dawania osobistego przykładu,
– podkreślania istotnych korzyści zdrowotnych

wynikających z rzucenia palenia,

– jednoznacznego nakłaniania pacjenta do zerwa-

nia nałogu.

Osoby, które chcą rzucić palenie, mają do dyspo-

zycji szereg nowych i skutecznych metod leczenia uła-
twiających przezwyciężenie tego śmiertelnego uzależ-
nienia.

Piśmiennictwo

1. Przewlekła obturacyjna choroba płuc, J. Zieliński,

D. Górecka, PZWL, W-a,1999 r.

2. Choroby Układu Oddechowego, P. Krakówka,

E. Rowińska – Zakrzewska, PZWL W-a, 1993.

3. Choroby Płuc. Diagnostyka i terapia. Wydanie

I polskie, M.Gabriel Khan, Wyd.Urban & Partner
2000.

4. Choroba niedokrwienna serca, M. Dłużniewski

i wsp., Wyd. Servier 1998 r.

5. Choroba niedokrwienna serca, K. Jasiński i wsp.,

PZWL W-a,1987 r.

6. Medycyna po Dyplomie 9/1999, „Sympozjum

„Uzależnienie od nikotyny”.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Leczenie siarczanem glukozaminy choroby zwyrodnieniowej stawów

Wspó³czesne mo¿liwoci wykorzystania techniki stymulacji przezprze³ykowej serca

Dr n. farm. Jolanta Kowol, Mgr farm. Aneta Urban, Dr Robert Rochel, Lek. Med. Katarzyna Gruszka,

Mgr farm. Anna Halejak, Mgr farm. Dominika Dru¿ba

l¹ska Akademia Medyczna, Katedra i Zak³ad Toksykologii, Ul. Jagielloñska 4, 41-200 Sosnowiec

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski

Roliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich

podczas profilaktyki zio³oleczniczej

Medicinal plants as source heavy metals during phytotheraphy prophylaxis

Rośliny lecznicze kumulują metale niezbędne dla

życia, lecz także metale ciężkie.

Pierwiastki te przechodzą następnie z gotowego

preparatu, poprzez napary do organizmu człowie-
ka. Przy dłuższym stosowaniu fitoterapii mogą po-
jawić się efekty uboczne w postaci kumulacji meta-
li ciężkich w organizmie.

Odkryto również, że pierwiastki wchodzą ze

sobą w interakcje w samej roślinie, jak i w układzie
gleba-roślina. Dlatego ważna jest znajomość powi-
nowactwa metalu do danego gatunku rośliny, a także
do poszczególnych części morfologicznych roślin.

Słowa kluczowe:

Słowa kluczowe: kumulacja metali ciężkich, zio-

łolecznictwo

Medicinal plants accumulate metals necessary

for life but also heavy metals.

These elements passage from plants during

infusion to human body. During the long
phytotheraphy side effect can appear itself.

The scientists discovered that chemical elements

react each other in the same plant and in system
soil-plant. It is very important knowledge about
relation between metals for given species plant, and
morphological part of the plant.

Key words:

Key words: metal, accumulation, phytotheraphy

Fitoterapia jest uznaną dziedziną wykorzystującą

substancje czynne w roślinach leczniczych. Jednakże
wartość lecznicza jest uzależniona w dużej mierze od
stopnia kumulacji wybranych metali w roślinach
uprawianych na plantacjach lub pozyskiwanych z na-
turalnych siedlisk.

Nie bez znaczenia jest właściwy sposób przygoto-

wywania surowców z tych roślin.

Rośliny w sposób bardzo czuły reagują na zmiany

składu chemicznego głównych elementów środowi-
ska przyrodniczego, a także na zaburzenia homeosta-
zy ekosystemów.

Informacja na temat zawartości poszczególnych

metali w roślinach leczniczych jest fragmentaryczna
i niejednokrotnie dotyczy całych roślin. Wiadomo, że
tylko niektóre części morfologiczne stanowią surowiec
farmaceutyczny.

Rośliny lecznicze są wykorzystywane jako leki go-

towe lub do sporządzania z nich przetworów, np.:
mieszanek, naparów.

Fakt bezpośredniego przechodzenia toksycznych

metali z gotowego preparatu poprzez napary sprawia,

że możliwe jest narażenie człowieka na efekty toksyczne
niektórych pierwiastków.

Napary (infuzje) są tradycyjną postacią leku. Przy-

rządzamy je zalewając zioła (liście, kwiaty, ziele) go-
tującą woda a następnie pozostawiając w celu zapa-
rzenia pod przykryciem. Po czasie minimum 15 mi-
nut (maks.2-3 godzin, gdy chcemy otrzymać wodny
wyciąg ziół) odcedza się zioła, a napar stosuje się jako
lek. Jednak podczas przygotowywania naparu pozo-
staje niewykorzystane ok.40% substancji aktywnych
zioła [1].

Gotowym preparatem mogą być różne postacie

tabletek ziołowych, drażetek, czopków, iniekcji do-
kładnie mianowanych na zawartość w nich składni-
ków czynnych surowca roślinnego np.: Raphacholin,
Alax, Valerin. Poprzez swoje działanie fizjologiczne lek
roślinny dostarcza wielu składników mineralnych i wi-
tamin. Jednak długotrwałe leczenie ziołami np. scho-
rzeń wieku podeszłego, takich jak zaburzenia układu
krążenia lub układu moczowego może pociągnąć za
sobą wiele skutków ubocznych związanych z kumu-
lacją metali ciężkich w organizmie.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Roliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej

W dzisiejszej polipragmazji są również stosowane

leki ziołowe, które wyrównują różne niedobory skład-
ników, a szczególnie mineralnych, na zasadzie syner-
gizmu z lekiem syntetycznym [1].

W świetle dotychczas przeprowadzonych badań [2-

4] okazało się, że zioła zawierały stosunkowo duże
ilości metali ciężkich i co więcej, wykazane zostały
tendencje wzrostowe ich zawartości w nawiązaniu do
emisji daleko sięgającej, nawet nad tereny, które umow-
nie uważane były za rekreacyjne. Sytuacje komplikuje
fakt, że w glebie występują zróżnicowane ilości bez-
pośrednio biodostępnych (formy jonowymienne i ad-
sorbowalne) i potencjalnie biodostępnych (węglany
i połączenia organiczne) ilości metali w przypadku
obecności kwaśnych deszczy.

Ponadto ostateczna kumulacja tych metali w da-

nej mierze zależy również od możliwych interakcji
między tymi pierwiastkami.

Interakcje te sa różne ze względu na gatunek rośli-

ny. Przykładowo w roślinie Tussilago farfara stwier-
dzono reakcje synergizmu między pierwiastkami: Fe-
Zn, Fe-Cd, Mn-Pb, Zn-Cu, Zn-Cr, Pb-Ni, Ni-Cr, Cr-
Co. Istotne reakcje o charakterze antagonistycznym
wystąpiły w przypadku Fe-Co, Mn-Cu, Mn-Zn, Zn-
Pb, Pb-Cu, Cu-Ni, Cu-Co, a także Cd-Cr i Co [5].

W rzepiku (Agrimonia eupatoria) okazało się, że

reakcje antagonistyczne wynikające ze zmian w zawar-
tości Fe dotyczą Zn, Ni, Cd, Mn-Ni, Mn-Cd, Mn-Cr,
Zn-Cr, Pb-Cd, Cu-Cd, Cu-Cr, Ni-Co, Cd-Co, Cr-Co.

Istotne wartości korelacji wystąpiły w parach: Fe-

Mn, Mn-Pb, Mn-Cu, Mn-Co, Zn-Pb, Zn-Cu, Zn-Ni,
Pb-Cu, Cu-Co, a w pewnej mierze także Zn-Cd, Pb-
Co [5].

Przeciętnie w naparach ziół zawartość poszczegól-

nych metali jest następująca:

– Cd – 1,33

g/g

– Fe – 20,98

g/g

– Cu – 6,57

g/g

– Mn – 21,90

g/g

– Co – 0,46

g/g

– Ni – 0,12

g/g

– Zn – 13,87

g/g

– Cr – 2,29

g/g [1]

Ogólną charakterystykę statystyczną przedstawia-

ją dane w tabeli 1.

Niepokojącym jest fakt, że współczynnik zmien-

ności występowania Pb, Ni, Zn, Cu jest bardzo duży,
co dodatkowo rzutuje na konieczność zachowania
dużej ostrożności przy okazji przenoszenia wyników
badań jednego obszaru na inne obszary.

Maksymalne ilości Pb zawierały zioła pochodzące

z ówczesnych województw kieleckiego, radomskiego,
lubelskiego i piotrkowskiego – 13,89

g/g

Gatunkowe zróżnicowanie występowania wybra-

nych metali ilustrują poniższe przykłady, a mianowi-
cie największe ilości Cd, w granicach 0,95 – 3

g/g

stwierdzono w naparze sporządzonym z dziurawca
zwyczajnego (Hypericum perforatum). Zawartosć Cd
w ilości 0,95

g/g stwierdzono w naparach sporzą-

dzonych z:

– arcydzięgla lekarskiego (Archangelica officinalis),
– kolendry siewnej (Coriandrum sativum),
– biedrzeńca anyżu (Pimpinella anisium,)
– mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis),
– nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea).
Średnie zawartości Cd rzędu 1 – 2,5

g/g stwier-

dzono w naparach z:

– chmielu zwyczjnego (Hymulus lupulus) – 2,15

g/g,

– melisy lekarskiej (<elissa officinalis) – 2,49

g/g,

– babki wielkiej (Plantago maior) – 2,32

g/g,

– marzanny barwierskiej (Rubia tinctorum – 2,32

g/g.

W wypadku Pb w 12 gatunkach spośród 75 ziół

Tabela 1.W

abela 1.W

abela 1.Występowanie metali w ziołach (naparach),

ystępowanie metali w ziołach (naparach),

g/g [1]

miejsce poboru

min.

0,95

10,38

0,01

6,23

0,01

0,01 0,01

max.

3,00

353,72

22,79

13,89

579,3 4,62

11,65

160,47 15,87

średnia arytm.

1,38

28,36

9,04

2,22

36,10 1,69

2,50

23,30 8,25

średnia geometr.

1,33

20,98

6,57

0,01

21,90 0,46

0,12

13,87 2,29

odch.std.

0,41

42,36

3,39

5,09

67,89 1,16

2,79

27,05 4,19

wsp.zm.

29,96%

149,4%

37,44%

229,1%

188,1% 68,80%

111,7%

116,15% 50,73%

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Roliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej

zawartość Pb rzędu 13,89

g/g miała miejsce w na-

parach z:

– tataraku zwyczajnego (Acorus calamus),
– kasztanowca zwyczajnego (Aeculus hippocasta-

nus),

– prawoślazu lekarskiego (Althae officinalis),
– nagietka lekarskiego (Calendula officinalis),
– wrzosu zwyczajnego (Calluna vulgaris),
– kminku zwyczajnego (Carum carvi),
– głogu dwuszyjkowego (Crataegus oxycantha),
– wiązówki błotnej (Filipendula ulmaria),
– orzecha włoskiego (Juglans regia),
– maliny właściwej (Rubus idaeus),
– nawłoci pospolitej (Solidago virgurea),
– lipy drobnolistnej (Tilia cordata).
Badane rośliny zawierały stosunkowo duże ilości

Fe. Najwięcej Fe stwierdzono w naparze z marzanny
barwierskiej (Rubia tinctorum) 353,7

g/g. Najmniej-

sze ilości Fe=10,38

g/g w naparze z malwy (Altha-

ea rosea), rdestu ptasiego (Polygonum aviculare), ru-
mianku pospolitego (Matricaria chamomilla), skrzy-
pu polnego (Equisetum arvense), pięciornika gęsiego
(Potentilla anserina). W większości naparów ilość Fe
była rzędu 10 – 30

g/g [1].

Największe ilości Cu stwierdzono w naparze z ar-

cydzięgla lekarskiego (Archangelica officinalis) –
Cu=22,79

g/g oraz mniszka lekarskiego (Taraxa-

cum officinalis) i lubczyka lekarskiego (Levisticum of-
ficinale) – Cu=16

g/g. Większość naparów zawiera-

ła Cu w zakresie od 6 do 9

g/g [1].

Największe ilości Mn zawierał napar z brzozy bro-

dawkowatej (Betula verrucosa) – Mn=579,3

g/g

a najniższą odnotowano w perzu właściwym (Agropy-
ron repens) – Mn=6,23

g/g [1]

Kolejnym badanym metalem był Co. Jego zawar-

tość w naparach mieściła się w ilościach od 0,95 do
4,62

g/g. Najczęściej powtarzająca się ilością Co było

0,95

g/g. Dotyczyło to naparów z następujących ga-

tunków ziół:

– kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocasta-

nus),

– perzu właściwego (Agropyron repens),
– malwy czerwonej (Althaea rosea),
– kminku zwyczajnego (Carum carvi),
– pięciornika jaskółcze ziele (Potentila reptans),
– mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis),
– mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale),
– macierzanki piaskowej (Thymus serpyllum),
– tymianku pospolitego (Thymus vulgaris).
W naparach z: jarzębiny (Sorbus aucuparia), bo-

rówki czarnej(Vaccinum myrthillus), melisy lekarskiej
(Melissa officinalis), rdestu ostrogorzkiego (Polygonum
hydropiper) nie stwierdzono obecności Co [1].

W wypadku Ni znaczna część badanych gatunków

ziół zawierała jego ilości w granicach od 2,41 do 6,52

g/g. Jest to bardzo korzystny przedział zawartości Ni

w naparach z uwagi na jego insulinopodobne właści-
wości u człowieka. Nostrzyk biały (Melilotus albus),
mniszek pospolity (Traxacum officinalis), arnika górska
(Arnica montana) zawierały tę samą ilość Ni=6,52

h. Jednakże w szeregu sporządzonych naparów – ok. 1/
3 części badanych roślin Ni był nieobecny.

Największe ilości Zn stwierdzono w gatunkach ziół

pochodzących z województw radomskiego, rzeszow-
skiego i częstochowskiego. Do gatunków tych należą:

– brzoza brodawkowata (Betula verrucosa) –

106,95

g/g,

– marzanna barwierska (Rubia tinctorum) –

Tabela 2. Zawartość metali w naparach z wybranych mieszanek ziołowych [1]

abela 2. Zawartość metali w naparach z wybranych mieszanek ziołowych [1]

Rodzaj mieszanki

Species desinficientiae

1,63

30,15

6,57

13,89

29,58

0,00

6.52

8,62

7,94

Species metabolicae

1,29

28,36

6,57

13,89

37,37

0,95

6,52

9,86

0,00

Species antiacidicae

1,12

28,36

7,65

13,89

28,38

0,00

4,47

10,27

0,00

Species antiacneae

1,46

17,57

6,57

0,00

71,50

0,95

2,41

16,91

0,00

Płukanka

1,29

17,57

7,65

0,00

17,61

0,95

1,39

9,44

0,00

Species laxantes

0,95

22,96

6,57

0,00

43,95

0,95

1,39

15,67

7,94

Species anticholelithiasicae

1,46

28,36

7.11

27,78

31,38

0,00

0,36

16,08

7,94

Far

maceut

yczn
y

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Tabela 3

. Wymywanie metali z mieszanek zio³owych [1]

Rodzaj mieszanki

Cd w zio³ach

g/g

Cd w naparach

g/g

% wymywania

Cu w zio³ach

g/g

Cu w naparach

g/h

% wymywania

Species desinficientiae

1,33

1,63

122,43%

8,62

6,57

76,21%

Species metabolicae

1,17

1,29

110,38%

7,61

6,57

86,27%

Species antiacidicae

1,66

1,12

67,54%

16,40

7,65

46,63%

Species antiacneae

1,43

1,46

102,22%

6,23

6,57

105,41%

P³ukanka

2,55

1,29

50,61%

6,16

7,65

124,10%

Species laxantes

1,69

0,95

56,21%

9,02

6,57

72,83%

Species anticholelithiasicae

1,72

1,46

85,07%

12,94

7,11

54,91%

Rodzaj mieszanki

Pb w zio³ach

g/g Pb

w naparach

g/g

% wymywania

Mn w zio³ach

g/g

Mn w naparach

g/g

% wymywania

Species desinficientiae

5,60

13,89

248,06%

114,31

29,58

25,88%

Species metabolicae

5,19

13,89

267,80%

89,83

37,37

41,60%

Species antiacidicae

4,68

13,89

296,52%

56,81

28,38

49,96%

Species antiacneae

2,82

0,00

0,00%

56,85

71,50

125,77%

P³ukanka

8,87

0,00

0,00%

61,60

17,61

28,58%

Species laxantes

8,97

0,00

0,00%

88,45

43,95

49,70%

Species anticholelithiasicae

5,05

27,78

549,51%

125,90

31,38

24,925

Rodzaj mieszanki

Co w zio³ach

g/g

Co w naparach

g/g

% wymywania

Ni w zio³ach

g/g

Ni w naparach

g/h

% wymywania

Species desinficientiae

2,40

0,00

0,00%

5,59

6,52

116,72%

Species metabolicae

1,85

0,95

51,63%

4,39

6,52

148,46%

Species antiacidicae

2,23

0,00

0,00%

5,22

4,47

85,55%

Species antiacneae

1,53

0,95

62,42%

2,88

2,41

83,94%

P³ukanka

2,65

0,95

35,97%

6,16

1,39

22,53%

Species laxantes

1,74

0,95

54,70%

5,61

1,39

24,72%

Species anticholelithiasicae

2,77

0,00

4,58

0,36

7,87%

Rodzaj mieszanki

Cr w zio³ach

g/g

Cr w naparach

g/g

% wymywania

Species desinficientiae

6,72

7,94

118,03%

Species metabolicae

5,36

0,00

0,00%

Species antiacidicae

7,98

0,00

0,00%

Species antiacneae

4,32

0,00

0,00%

P³ukanka

4,67

0,00

0,00%

Species laxantes

5,27

7,94

150,55%

Species anticholelithiasicae

7,62

7,94

104,19%

Roliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Roliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej

101,55

g/g,

– borówka czarna (Vaccinum mytrillus) – 160,47

g/g,

Najczęściej zawartość tego metalu w naparach

mieściła się w granicach od 10,69 do 62,96

g/g.

Należały tu m.in. gatunki:

– dziurawiec pospolity (Hypericum perforatum)

– 62,97

g/g,

– orzech włoski (Juglans regia) – 14,01

g/g,

– dzika róża (Rosa canina) – 41,39

g/g,

– lipa drobnolistna (Tilia cordata) – 10,69

g/g,

– kozieradka (Trigonella coreulea) – 22,72

g/g [1],

Ostatnim badanym metalem był Cr. Duża grupa

roślin zawierała ten pierwiastek w ilości 1,87

g/g.

A mianowicie napary z:

– kopru ogrodowego (Anethum graveolens),
– arniki górskiej (Arnica montana),
– lukrecji (Glycyrrhiza glabra),
– pięciornika gęsiego (Potentilla anserina),
– rzewienia dłoniastego (Rheum palmatum),
– tymianku pospolitego (Thymus vulgaris).
Chromu nie stwierdzono w następujących sporzą-

dzonych naparach z gatunków ziół:

– perzu właścwego (Agropyron repens),
– bylicy bożego drzewka (Artemisia abrotanum),
– kminka zwyczajnego (Carum carvi),
– głogu dwuszyjkowego (Crataegus oxycantha),
– wierzby kruchej (Salix fragilis),
– bzu czarnego (Sambucus nigra),
– kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis) [1].
Jest to bardzo korzystne z punktu wykorzystania

tych roślin jako składników mieszanek ziołowych, po-
nieważ przy dłuższym stosowaniu nie będzie docho-
dzić do zatruć przewlekłych spowodowanych przeni-
kaniem przez błony komórkowe szczególnie szkodli-
wego dla człowieka Cr

, jego utlenianiem w organi-

zmie oraz łączeniem się z DNA i powstaniem mutacji,
mogących przekształcić się w nowotwory złośliwe [6].

Ilustracją możliwości kontaminacji organicznej

podczas fitoterapii jest obecność metali w naparach
z mieszanek ziołowych [tabela2].

Największe ilości w naparach mieszanek ziołowych

o właściwościach dezynfekujących dotyczą

– Cd – 1,63

g/g

– Fe – 30,15

g/g

– Cr – 7,94

g/g

Z kolei Mn, Zn, Co, występują w największych ilo-

ściach w mieszance ziół przeciwtrądzikowych.

Brak obecności danego metalu w naparach był

następujący:

Pb – w ziołach przeciw trądzikowi,

– w płukankach,

– w ziołach przeczyszczających,

Co – w ziołach dezynfekujących,

– przeciw nadkwasocie,
– żółciopędnych,

Cr – w ziołach na przemianę materii,

– przeciw nadkwasocie,
– przeciwtrądzikowych,
– płukankach.

Wszystkie badane mieszanki w największych ilo-

ściach zawsze zawierały Fe, Mn, Zn oraz Cu, które są
fizjologicznie niezbędne. Jednak obecność Cd i Pb,
jako wynik zanieczyszczenia tych produktów, zmniej-
sza ich wartość użytkową w lecznictwie.

Po przeanalizowaniu stopnia wymywania metali

z mieszanek ziołowych w znacznym procencie do na-
paru są wymywane: Cu, Cd, Pb, Cr. W mniejszym
stopniu są wymywane: Mn, Co, Ni. Dla porównania
informacji o naparach z wybranych mieszanek zioło-
wych szczegółowe wyniki zestawiono w tabeli 3.

Wnioski:

Wnioski:
Podwyższona obecność poszczególnych metali cięż-

kich w ziołach może skutkować dzięki naparom dodat-
kową ilością migrujących metali ciężkich, nierzadko
o właściwościach toksycznych, do organizmu pacjenta.

Napary z mieszanek ziołowych przy długotrwałej

fitoterapii mogą dać ujemne skutki w organizmie ludz-
kim lub zwierzęcym.

LITERA

LITERATURA

TURA

TURA:::::

[1] Iwanek K., Bednarek M., Kowol J. I wpł.:Rośliny

lecznicze jako źródło metali ciężkich. Problemy
ekologii 5/97, 160-164

[2] Kwapuliński J., Mirosławski J., Rochel R. I

wsp.:Zawartość metali ciężkich w wybranych mie-
szankach ziołowych.Pol.Tyg.Lek., 23-24, 1994

[3] Mirosławski J., Wiechuła D., Kwapuliński J.i wsp.:

Występowanie Pb, Cd, Cu, Ni, Co, Cr w wybranych
gatunkach roślin leczniczych na terenie Polski.Bro-
mat.Chem.Toksykol. XXVIII, 363-368, 1995

[4] Kwapulinski J., Mirosławski J., Wiechuła D. i wsp.:

Wykorzystanie współczynnika wzbogacenia oraz
indeksu geokumulacyjnego do oceny obszarów
pozyskiwania roślin leczniczych. Bromat. Chem.
Toksykol., XXIX, 243-252, 1996

[5] Kwapuliński J., Bogunia M., Bogunia M. I wsp.:

Współwystępowanie wybranych metali w niektórych
roślinach na terenie Ziemi Cieszyńskiej. 222, 94-107

[6] Kabata-Pendias A., Pendias H.: Pierwiastki ślado-

we w środowisku biologicznym. Wyd.Geolog.War-
szawa 1979

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Woskowina uszna jako problem terapeutyczny

W ostatnim czasie prowadzone są badania nad

doborem różnych wskaźników, które pozwalają oce-
nić wybrane obszary pozyskiwania roślin leczniczych
jako poprawne.

Wśród nich zwrócono uwagę na przydatność na-

stępujących parametrów ekotoksykologicznych:

– współczynnik wzbogacenia
zdefiniowany przez Buat-Menarda [1] ma postać

równania:

Leczenie siarczanem glukozaminy choroby zwyrodnieniowej stawów

Wspó³czesne mo¿liwoci wykorzystania techniki stymulacji przezprze³ykowej serca

dr n. farm. Jolanta Kowol, mgr farm. Aneta Urban, mgr farm. Hanna Wróbel, lek. med. Katarzyna Gruszka,

mgr farm. Dominika Dru¿ba, mgr Magdalena Adamczyk, dr Robert Rochel, mgr farm. Anna Halejak

l¹ska Akademia Medyczna, Katedra i Zak³ad Toksykologii, ul. Jagielloñska 4, 41-200 Sosnowiec

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski

Parametry ekotoksykologiczne przydatne

dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania

rolin leczniczych

Ecotoxicological parameters useful for valuation of quality of herbal plants

under cultivation

Ziołolecznictwo odgrywa w ostatnim czasie co-

raz większą rolę w Polsce i na świecie.

Rośliny lecznicze uprawiane są na plantacjach

lub są pozyskiwane z naturalnych siedlisk.

Wiele ośrodków naukowych prowadzi badania

nad wskaźnikami, które pozwoliłyby ocenić jakość
obszarów skąd pochodzą rośliny lecznicze. Współ-
czynniki te opisują skutki intoksykacji metali w gle-
bie lub w pyłach zawieszonych.

Pierwiastki chemiczne kumulowane w roślinach

leczniczych mogą odkładać się w organizmie czło-
wieka przy dłuższym stosowaniu fitoterapii i wy-
woływać efekty toksyczne.

Współczynniki ekotoksykologiczne pozwalają

porównać jakość obszarów pozyskiwania roślin
w różnych częściach Polski a także ocenić krajowe
i zagraniczne surowce lekarskie

Słowa kluczowe:

Słowa kluczowe: parametry ekotokykologiczne,

kumulacja, metale ciężkie

In the last time phytotheraphy play more

important part in Poland and in over the world.

Herb plants are cultivation on theareas

plantations or they are gain from natural habitation.

A lot of scientific centre investigation of the

indicators which estimate the under cultivation
ground of medicinal plants. That indicators
describe results of metal intoxications in the soil
or in the air.

The accumulate in the plants chemical elements

can make toxic effects in the human body during
the long phytotheraphy.

Ecotoxicological indicators useful us to compare

quality of herbal plants under cultivation in the
Poland and in over the world.

Key words:

Key words: ecotoxicological parameter, heavy me-

tals, accumulation

gdzie:

– zawartość badanego pierwiastka w bada-

nym środowisku,

– zawartość badanego pierwiastka w środo-

wisku odnośnikowym,

– zawartość pierwiastka odnośnikowego w ba-

danym środowisku,

– zawartość pierwiastka odnośnikowego w śro-

dowisku odnośnikowym.

Za pierwiastek odnośnikowy przyjmuje się pier-

wiastek o małej zmienności występowania w środo-

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania rolin leczniczych

wisku lub pierwiastek obecny w ilościach śladowych
w badanym środowisku. Często przyjmuje się jako
odnośnikowy pierwiastek o najmniejszej wielkości
współczynnika zmienności, który jednocześnie wystę-
puje w dużych ilościach w danym elemencie środo-
wisk przyrodniczego i nie wykazuje synergizmu lub
antagonizmu w stosunki do pierwiastka badanego.
Takie warunki spełnia Mn, Al, Sc, Ti, Ni [2].

– indeks geokumulacyjny przyjmuje postać:

geo

⋅

log

w której:

– stężenie pierwiastka w danym elemencie śro-

dowiska,

– tło geochemiczne, za które przyjmuje się

naturalną zawartość pierwiastka.

Indeks geokumulacyjny pozwala klasyfikować sto-

pień zanieczyszczenia poszczególnych elementów śro-
dowiska danym pierwiastkiem,

– współczynnik specyficznej kumulacji – opisu-

je iloraz zawartości danego pierwiastka w danej rośli-
nie do jego średnich zawartości w innych gatunkach
roślin występujących w tym samym siedlisku,

– wskaźnik koncentracji względnej

100

)

(

⋅

−

WKW

gdzie:
SA – średnia geometryczna zawartości metalu

w roślinie badanej,

ZR – zawartość referencyjna równa średniej geo-

metrycznej dla roślin dla wybranego obszaru.

Wartości współczynnika wzbogacenia interpretu-

je się następująco [3]:

– <2 – minimalne zanieczyszczenie danego ele-

mentu środowiska,

– 2-5 – średnie zanieczyszczenie,
– 5-20 – znaczące zanieczyszczenie,
– 20-40 – bardzo silne zanieczyszczenie
– >40 – ekstremalne zanieczyszczenie
Muller wyróżnił 6 klas indeksu

geokumulacyjnego [tabela 1].

Współczynnik specyficznej kumu-

lacji różnicuje gatunki roślin ze wzglę-
du na ich wybiórczą zdolność do gro-
madzenia wybranych pierwiastków.
Rośliny te występują w siedliskach
o tych samych warunkach edaficznych.

Współczynniki specyficznej kumu-

lacji swoimi tendencjami potwierdza-

ją obszarowe tendencje zmian współczynnika wzbo-
gacenia i indeksu geokumulacyjnego.

We przypadku wskaźników koncentracji względ-

nej bardzo istotne jest określenie zawartości referen-
cyjnych, które odpowiadają średniej geometrycznej
danego gatunku na większym obszarze.

Wskaźnik względnej kumulacji pozwala wskazać

na obszary, w których występują zjawiska ponadprze-
ciętnego kumulowania danego pierwiastka. Jego war-
tość ma znaczenie bardzo praktyczne, gdyż pozwala
pominąć konieczność uwzględnienia sposobu interak-
cji wybranych metali, a także konieczność określenia
biodostępności chemicznych form danego pierwiast-
ka w glebie.

Przegląd piśmiennictwa pokazuje, że zmiany zawar-

tości metali odbywają się w bardzo szerokich zakresach.
W szeregu przypadkach rośliny niejednokrotnie w razie
nadmiernych stężeń metali nie wykazują się zjawiskiem
tolerancji lub dyskryminacji na dany metal.

Świadczy to wówczas o zaburzonej fizjologii meta-

li o charakterze ekotoksykologicznym [5]

Zmiany zawartości wybranych pierwiastków w ro-

ślinach odbywają się w rezultacie kumulacji ich przez
układ korzeniowy lub nawożenie dolistne. Przykłado-
wo gleby na Ziemi Cieszyńskiej zawierały następują-
ce różne ilości metali [tabela 2], w tym udział pro-
centowy chemicznych form metali w glebie ze wzglę-
du na rodzaj pierwiastka był różny [tabela 3].

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania rolin leczniczych

Ilustracją występowania wykrytych chemicznych form

metali w glebie są dane przedstawione w tabeli 4.

Nawożenie dolistne wybranymi metalami możli-

we jest dzięki obecności rozpuszczalnych form wy-
branych metali w całkowitej emisji kierunkowej, któ-
ra na terenie Ziemi Cieszyńskiej była następująca [ta-
bela 5].

Wymienione wyżej ilości metali wskazują na moż-

liwość, przy określonym stopniu ich kumulacji, do-
datkowego narażenia pacjenta tymi metalami w cza-
sie profilaktyki ziołoleczniczej. W rezultacie, oprócz
spodziewanych efektów leczniczych, w organizmie
pacjenta mogą występować nadmiarowe ilości wybra-
nych pierwiastków, co może skutkować różnymi efek-
tami fizjologicznymi lub toksykologicznymi.

Wymienione wyżej uwagi sprawiają, że obszary

pozyskiwania roślin leczniczych powinny być opisa-

ne następującymi informacjami:

– zawartość biodostępnych form metali,
– stopień tolerancji wykazywany przez daną ro-

ślinę leczniczą w stosunku do zasobów metali
w glebie,

– stopień kumulacji wybranych metali przez po-

szczególne gatunki roślin leczniczych,

– współczynniki ekotoksykologiczne,
– referencyjne zawartości wybranych metali w po-

szczególnych częściach morfologicznych rośli-
ny, które wykorzystywane są jako surowiec lecz-
niczy, np.: korzeń w przypadku mniszka po-
spolitego (Taraxacum officinale) a liść w przy-
padku pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica).

Dla terenów południowej Polski jako wartości re-

ferencyjne występowania metali w poszczególnych

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania rolin leczniczych

częściach morfologicznych rośliny można przyjąć za-
wartości cytowane w tabeli 6.

Problem weryfikacji obszarów pozyskiwania roślin

leczniczych jest bardzo ważny. Potwierdzają to pilota-
żowe badania zawartości 13 pierwiastków: Pb, Cd,
Cu, Hg, Cr, Ni, Mn, Zn, Fe, Ca, Mg, Na, K, na przy-
kładzie korzenia mniszka pospolitego (Taraxacum of-
ficinale) w surowcu dostępnym na rynku farmaceu-
tycznym [tabela 7].

Kolejną ilustracją tego zagadnienia są ustalone

współczynniki wzbogacenia Pb, Cd, Ni, Cr i Cu ro-
ślin leczniczych w poszczególnych województwach
[Tabela 8].

Porównanie danych wyraźnie wskazuje, że obec-

nie najlepszym obszarem pozyskiwania roślin leczni-
czych jest byłe województwo kieleckie, piotrkowskie
i sieradzkie.

Warte wspomnienia są dane charakteryzujące eko-

toksykologię wybranych roślin leczniczych. Pogląd na
tą kwestię dają dane zawarte w tabeli 9, które umoż-
liwiają porównanie 11 gatunków roślin leczniczych
ze względu na wartość współczynnika wzbogacenia,
kontaminacji i indeksu geokumulacyjnego.

Gatunkową specyficzność w stopniu kumulowa-

nia wybranych pierwiastków opisuje współczynnik

specyficznej kumulacji [tabela 10].

Wnioski:

Wnioski:
1) Zróżnicowane zanieczyszczenie siedlisk roślin

leczniczych dobrze odzwierciedlają współczynniki
geokumulacyjne

2) Weryfikacja wybranych obszarów pozyskiwania

roślin jest nie tylko konieczna ze względu na charak-
terystykę geochemiczną gleb, lecz także na obecność
występowania różnych zawartosci bezpośrednio bio-
dostępnych chemicznych form (forma jonowymien-
na i adsorbowalna)i potencjalnie biodostępnych form
(forma węglanowa i połączenia organiczne), co obok
możliwych interakcji między metalami w danej czę-
ści morfologicznej rośliny, determinuje możliwość
wybiórczego gromadzenia ich w danym gatunku ro-
śliny.

3) Właściwości bioindykacyne wybranych gatun-

ków roślin mogą także być pomocne w weryfikacji
obszarów pozyskiwania roślin leczniczych.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania rolin leczniczych

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Parametry ekotoksykologiczne przydatne dla oceny jakoci obszarów pozyskiwania rolin leczniczych

PIŚMIENNICTWO

PIŚMIENNICTWO:::::

1. Buat-Menard P., Chesselet R.: Variable ince of the

atmospheric flux on the trace metal chemistry of
oceanic suspended matter.Earth planet Sci.Lett.,
1978, 42, 398-411

2. Kowol J.:Charakterystyka ekotoksykologiczna

mniszka pospolitego na wybranych obszarach po-
łudniowej Polski. Rozprawa doktorska

3. Lee P., Touray J., Baillif P. i wsp.: Heavy metal con-

tamination of settin particles in aretention pond
along the A – 71 motorway in Sologne Fran-
ce.Sci.Total Environ.1997, 201, 1-15

4. Muller G.:Schwermetal in den Sedimenten des Rhe-

ins – Veranderungen seit 1971. Umschau 1979,

79, 778-783

5. Kwapuliński J., Kowol J., Bogunia M. i wsp.: Eko-

toksykologia wybranych roślin leczniczych z ob-
szaru Ziemi Cieszyńskiej.Problemy ekologi,6, 3,
137-145

6. Kwapuliński J., Bogunia M., Bogunia M., i wsp.:

Współwystępowanie wybranych metali w niektó-
rych roślinach na terenie Ziemi Cieszyńskiej. Acta
Universitatis Wratislaviensis No 2317, Prace bo-
taniczne LXXIX, 93-107

7. Kwapuliński J., Mirosławski J., Wiechuła D. I

wsp.:Wykorzystanie współczynnika wzbogacenia
oraz indeksu geokumulacyjnego do oceny jakości
obszarów pozyskiwania roślin leczniczych.Bro-
mat.Chem.Toksykol.4, 363-368, 1995.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

Szanowni Państwo,

Szanowni Państwo,
W związku ze zbliżającym się terminem XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycz-

nego, który odbędzie się dniach 25-28 września 2007 roku w Katowicach, serdecznie zapraszam wszyst-
kich do wzięcia w nim udziału. Tak jak poprzednie zjazdy naukowe Towarzystwa, również ten zbliża-
jący się będzie okazją dla środowiska akademickiego do prezentacji jego dorobku, dyskusji nad kie-
runkami i możliwościami rozwoju nauk farmaceutycznych, a dla Koleżanek i Kolegów pracujących
w zawodzie do dyskusji nad zmieniającą się rolą farmaceuty w obecnej rzeczywistości. Będzie to rów-
nież okazja do odnowienia starych i nawiązania nowych znajomości.

Do zobaczenia w Katowicach.

Prezes

Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

prof. dr hab. Janusz Pluta

Szanowni Państwo,

Szanowni Państwo,
Mam zaszczyt zaprosić Państwa do uczestnictwa w XX Naukowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa

Farmaceutycznego, który odbędzie się w Katowicach, w dniach 25-28 września 2007 roku. Organiza-
torami Zjazdu są Oddział Katowicki Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego oraz Wydział Farma-
ceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.

Konferencje i zjazdy farmaceutów – pomimo wszechobecnych, medialnych środków rozpowszech-

niania informacji naukowej, stwarzają niezastąpioną możliwość osobistych spotkań przedstawicieli
całego środowiska. Spotkania te są okazją do zaprezentowania aktualnego stanu badań naukowych,
prowadzonych we wszystkich ośrodkach akademickich Polski, stanowiąc także forum dla dyskusji
z przedstawicielami innych dziedzin i dyscyplin naukowych.

Nadchodzący, XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego będzie sposobnością

nie tylko do wymiany wiedzy o postępach nauk farmaceutycznych, ale i omawiania koncepcji realizo-
wania szeroko pojętej opieki farmaceutycznej, czy też – dyskusji o dostosowywaniu do unijnych stan-
dardów, metod i programu kształcenia przyszłych farmaceutów.

Czerpiąc inspirację z minionych Zjazdów Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, zawsze udanych

i wysoko ocenianych przez ich uczestników, organizatorzy XX Naukowego Zjazdu, szczególnie zaszczy-
ceni honorem organizowania tego przedsięwzięcia jako Zjazdu Jubileuszowego, gorąco zapraszają do
udziału w tym Zjeździe wszystkich, którym bliskie są zadania i problematyka polskiej farmacji.

Wyrażam głęboką nadzieję, iż XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego będzie

nie tylko owocnym spotkaniem naukowym, ale i sposobnością do podniesienia kwalifikacji zawodo-
wych, sposobnością do miłego, wspólnego spędzenia czasu, oraz – okazją do rozwoju przyjacielskiej
współpracy farmaceutów naszego kraju.

Przewodnicząca

Komitetu Organizacyjnego

Dziekan Wydziału Farmaceutycznego

Śląskiej Akademii Medycznej

Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

XX Naukowy Zjazd

Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

WAŻNE D

WAŻNE DA

ATY

TY:::::

30 kwiecień 2007 rok

30 kwiecień 2007 rok
Ostateczny termin przesyłania streszczeń

30 kwiecień 2007 rok

30 kwiecień 2007 rok
Koniec I-go terminu rejestracji

15 czerwiec 2007 rok

15 czerwiec 2007 rok
Koniec II-go terminu rejestracji. Ostateczny termin wpłaty umożliwiający druk streszczeń

25 wrzesień 2007 rok

25 wrzesień 2007 rok
Uroczyste otwarcie XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

WAŻNE ADRESY

WAŻNE ADRESY:::::

Komitet Organizacyjny XX Naukowego

Komitet Organizacyjny XX Naukowego
Zjazdu P

Zjazdu P

Zjazdu Polskiego T

olskiego T

olskiego Towarzystwa

owarzystwa

Farmaceutycznego

ul. Jedności 2
41-200 Sosnowiec
tel: 0 500 722 219
(032) 292 55 09
tel/fax: (032) 292 54 05
e-mail: biuro@ptfarmzjazd.pl

sekretarz:

dr Robert D. Wojtyczka
tel: 0 500 722 219
e-mail: robert.wojtyczka@ptfarmzjazd.pl

Komitet Naukowy

Komitet Naukowy
XX Naukowego Zjazdu

XX Naukowego Zjazdu

XX Naukowego Zjazdu
P

Polskiego T

olskiego T

olskiego Towarzystwa F

owarzystwa F

owarzystwa Farmaceutycznego

armaceutycznego

ul. Jedności 2
41-200 Sosnowiec
e-mail: komitet_naukowy@ptfarmzjazd.pl

sekretarze:

sekretarze:
dr Małgorzata Dołowy
tel: (032) 364 15 66
dr Justyna Zalewska-Rejdak
tel: (032) 364 14 03
mgr Anna Pawlik-Gałczyńska
tel: (071) 784 03 21

Miejsca obrad

Przedsiębiorstwo Widowiskowo – Sportowe
„Spodek” Sp. z o.o. w Katowicach
Al. W. Korfantego 35

Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
ul. Bankowa 11b

Zakwaterowanie i wycieczki

Orbis Travel
PBP „Orbis” Sp. z o.o.
Oddział Katowice
ul. Staromiejska 21, Katowice

Wyżywienie

Stołówka Studencka
Uni Mensa S.J.
Al. W. Roździeńskiego 12, Katowice

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

KOMITET ORGANIZACYJNY

KOMITET NAUKOWY

prof

prof. dr hab. Kr

. dr hab. Kr

. dr hab. Krystyna Olczyk

ystyna Olczyk

prof. dr hab. Janusz Pluta

Przewodnicząca

Przewodniczący

dr K

dr K azimiera Klementys

azimiera Klementys

dr hab. Stanisław Bor

dr hab. Stanisław Boryczk

yczk

yczkaaaaa

Zastępca Przewodniczącej

Zastępca Przewodniczącego

dr Robert D. W

dr Robert D. Wojtyczk

ojtyczk

ojtyczkaaaaa

dr Małgorzata Dołowy

sekretarz

dr Justyna Zalewsk

dr Justyna Zalewska-Rejdak

a-Rejdak

mgr Anna P

mgr Anna Pawlik-

awlik-

awlik-Gałczyńsk

Gałczyńsk

Gałczyńskaaaaa

mgr Piotr Brukiewicz

sekretarze

skarbnik

Członkowie:

dr hab. Stanisław Boryczka

prof. dr hab. Jerzy Brandys

dr Grażyna Janikowska

prof. dr hab. Elżbieta Brzezińska

mgr Agnieszka Jura-Półtorak

prof. dr hab. Jan Burczyk

mgr Elżbieta Kaczmarek-Konieczny

prof. dr hab. Barbara Filipek

dr Małgorzata Kępa

prof. dr hab. Kazimierz Głowniak

mgr Kornelia Kuźnik-Trocha

prof. dr hab. Edmund Grześkowiak

mgr Paweł Olczyk

prof. dr hab. Renata Jachowicz

dr hab. Andrzej Plewka

dr hab. Urszula Mazurek

dr hab. Krystian Pluta

prof. dr hab. Krystyna Olczyk

dr Jerzy Stojko

dr hab. Jerzy Pacha

student Dariusz Suchy

prof. dr hab. Jan Pachecka
prof. dr hab. Jerzy Pałka
prof. dr hab. Jan Pawlaczyk
prof. dr hab. Regina Skorupska-Olędzka
prof. dr hab. Andrzej Starek
prof. dr hab. Artur Stojko
prof. dr hab. Małgorzata Sznitowska
dr hab. Bożena Urbanek
prof. dr hab. Maria Wardas

GŁÓWNI SPONSORZY

KAMSOFT Sp. zo.o.

SERVIER POLSKA Sp. zo.o.

ul. 1-go Maja 133

ul. Jana K

ul. Jana K azimierza 10

azimierza 10

40-235 K

40-235 K atowice

atowice

01-248 W

01-248 Warszawa

arszawa

SALUS INTRNATIONAL Sp. zo.o.

FARMA

ARMA

ARMACOL SA

COL SA

ul. Puławskiego 9

ul. Rzepakowa 2

40-273 K

40-273 K atowice

atowice

40-541 K

40-541 K atowice

atowice

Przedsiębiorstwo P

Przedsiębiorstwo Pszczelarskie „

szczelarskie „

szczelarskie „APIPOL Sp. zo.o.

APIPOL Sp. zo.o.

Brzączowice 1

Brzączowice 1
32-410 Dobczyce

32-410 Dobczyce

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

PROGRAM RAMOWY

XX NAUKOWEGO ZJAZDU

POLSKIEGO TOW

POLSKIEGO TOWARZY

ARZY

ARZYSTW

STW

STWA F

A F

A FARMA

ARMA

ARMACEUTY

CEUTY

CEUTYCZNEGO

CZNEGO

K atowice 25.09 – 28.09.2007 rok

atowice 25.09 – 28.09.2007 rok

Program XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego obejmuje: prezentacje ustne

w formie wykładów plenarnych i komunikatów w licznych sekcjach tematycznych, sesje plakatowe, kursy
szkoleniowe oraz prezentacje firm.

25.09.07 r

25.09.07 r.....

Rejestracja uczestników XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceu-
tycznego Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek” w Katowicach

– 17

Uroczyste Otwarcie XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycz-
nego – Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”

– 18

Występ zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” – „Ze Śląskiem w Europie” – Hala Widowi-
skowo – Sportowa „Spodek”

26.09.07 r

26.09.07 r.....

– 12

Obrady w Sekcjach; Przerwa kawowa

– 17

Sesja plakatowa – Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”9

– 14

Przerwa obiadowa

– 17

Obrady w SekcjachPrzerwa kawowa

Impreza plenerowa w Górnośląskim Parku Etnograficznym w Chorzowie

27.09.07 r

27.09.07 r.....

– 13

Obrady w Sekcjach; Przerwa kawowa

– 16

Sesja plakatowa Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”

– 14

Przerwa obiadowa

– 16

Obrady okrągłego stołu na temat: „Problemy etyczno-deontolo-giczne” i „Szkole-
nie przed – i podyplomowe”. Przerwa kawowa

– 19

Kursy szkoleniowe Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”

– 18

Omówienie sesji plakatowej

28.09.07 r

28.09.07 r.....

– 13

Kursy szkoleniowe Hala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”

– 12

Obrady okrągłego stołu dotyczące tematu „Opieka farmaceutyczna”

– 13

Przerwa obiadowa

– 14

Uroczyste Zakończenie XX Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceu-
tycznegoHala Widowiskowo – Sportowa „Spodek”

Obrady w Sekcjach odbędą się w budynku Wydziału Prawa i Administracji, Uniwersytetu Śląskie-

go, ul. Bankowa 11b, Katowice

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

OBRADY W SEKCJACH:

S 1 – Apteki ogólnodostępne
S 2 – Apteki szpitalne
S 3 – Badanie jakości leków
S 4 – Biotechnologia
S 5 – Bromatologia
S 6 – Farmacja przemysłowa. Reklama leków
S 7 – Farmakoekonomika
S 8 – Farmakologia doświadczalna i kliniczna
S 9 – Historia farmacji
S 10 – Kosmetologia
S 11 – Lek homeopatyczny
S 12 – Lek roślinny
S 13 – Lek stomatologiczny
S 14 – Lek syntetyczny
S 15 – Lek weterynaryjny
S 16 – Analityka medyczna
S 17 – Mikrobiologia
S 18 – Technologia postaci leku i biofarmacja
S 19 – Toksykologia i ochrona środowiska
S 20 – Varia

KURSY

KURSY:::::

Kurs 1 –

„Postępy farmakoterapii chorób układu pokarmowego”

Kurs 2

Kurs 2 –

„Aktualne możliwości terapii niektórych chorób układu nerwowego”

Kurs 3

Kurs 3 –

„Postępy w farmakoterapii i diagnostyce chorób autoimmunologicznych”
(kurs przewidziany także dla diagnostów laboratoryjnych)

Kurs 4

Kurs 4 –

„Opieka farmaceutyczna nad pacjentem z cukrzycą” – zajęcia warsztatowe

Każdy z uczestników kursu, po zaliczeniu testu, otrzymuje 6 punktów edukacyjnych.

Terminy k

erminy k

erminy kursów:

ursów:

I. 27.09.2007 r

27.09.2007 r

27.09.2007 r.....

– 19

II.

II. 28.09.2007 r

28.09.2007 r

28.09.2007 r.....

– 13

Każdy z uczestników Zjazdu ma możliwość wzięcia udziału w kursach szkoleniowych. Opłata zjaz-

dowa obejmuje udział tylko w jednym kursie. Dodatkowo, uczestnik Zjazdu ma możliwość wzięcia
udziału – w ramach wolnych miejsc – w innym kursie, za dodatkową opłatą w wysokości 60 zł.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

OPŁA

OPŁATY

TY:::::

Koszty uczestnictwa w XX Nauk

Koszty uczestnictwa w XX Naukowym Zjeździe P

owym Zjeździe P

owym Zjeździe Polskiego T

olskiego T

olskiego Towarzystwa F

owarzystwa F

owarzystwa Farmaceutycznego

armaceutycznego

Wpłata do 30.04.07 r

Wpłata do 30.04.07 r.....

Wpłata po 01.05.07 r

Wpłata po 01.05.07 r.....

Uczestnicy Zjazdu

350 zł

400 zł

Studenci*/seniorzy**

150 zł

200 zł

Osoby towarzyszące***

150 zł

200 zł

*nie dotyczy studentów studiów III-go stopnia
**Seniorzy – osoby nie wykonujące czynnie zawodu
***bez materiałów zjazdowych, z ograniczonym pakietem usług

W ramach opłaty zjazdowej, uczestnik otrzymuje teczkę z materiałami zjazdowymi, w tym: stresz-

czenia zgłoszonych komunikatów, program Zjazdu, identyfikator, zaproszenie na uroczystość otwar-
cia i zakończenia Zjazdu, kartę uczestnictwa w jednym wybranym kursie oraz zaproszenie na impre-
zę plenerową.

Opłata zjazdowa upoważnia do zgłoszenia jednego k

jednego k

jednego komunik

omunik

omunikatu

atu

atu.

W przypadku rezygnacji z uczestnictwa w Zjeździe, zgłoszonej do 15.06.2007 r., Organizatorzy zwra-

cają kwotę wpłaty, pomniejszoną o 50 zł. W przypadku rezygnacji z udziału w Zjeździe, zgłoszonej po
15.06.2007 r., uczestnikowi nie przysługuje zwrot dokonanej wpłaty.

Nr konta zjazdu:
69 1020 1013 0000 0502 0139 4436

69 1020 1013 0000 0502 0139 4436

69 1020 1013 0000 0502 0139 4436
PK

PKO BANK POLSKI SPÓŁKA AK

O BANK POLSKI SPÓŁKA AK

O BANK POLSKI SPÓŁKA AKCYJNA I/O W

CYJNA I/O W

CYJNA I/O W-----W

POLSKIE TOW

POLSKIE TOWARZY

ARZY

ARZYSWO F

SWO F

SWO FARMA

ARMA

ARMACEUTY

CEUTY

CEUTYCZNE

CZNE

00-238 W

00-238 WARSZA

ARSZA

ARSZAW

WA ul. Długa 16

A ul. Długa 16

W tytule wpłaty: Opłata za zjazd np. Jan Kowalski, nr zgłoszenia 001

STRESZCZENIA

STRESZCZENIA:::::

Zasady redagowania streszczeń k

Zasady redagowania streszczeń komunik

omunik

omunikatów zjazdowych

atów zjazdowych

Zgłoszenie streszczeń przygotowanych do zamieszczenia w materiałach zjazdowych odbywać się

będzie on-line za pomocą formularzy elektronicznych dostępnych na stronie internetowej Zjazdu:
www.ptfarmzjazd.pl. W wyjątkowych przypadkach (brak dostępu do internetu) możliwe jest przesła-
nie streszczeń na nośniku elektronicznym (dyskietka lub płyta CD) wraz z wydrukiem tekstu w dwóch
egzemplarzach.

Streszczenie pracy wraz z tytułem, rysunkami, wzorami chemicznymi i wykresami w formie goto-

wej do publikacji nie może przekroczyć jednej strony formatu A4. Nadesłane streszczenia powinny
być przygotowane w edytorze środowiska Windows (Microsoft Word 97 lub wyżej) zachowanym jako
plik z rozszerzeniem *.doc. Imię i nazwisko osoby dokonującej prezentacji należy wyróżnić przez
podkreślenie oraz w karcie zgłoszenia zaznaczyć formę prezentacji i nazwę sekcji.

Organizatorzy przypominają, że Autor/Autorzy ponoszą pełną odpowiedzialność za poprawność

przygotowanego streszczenia, gotowego do druku.

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Wymagania redak

ymagania redak

ymagania redakcyjne dla streszczeń są następujące:

cyjne dla streszczeń są następujące:

Edytor tekstu – Microsoft Word 97 lub nowsza wersja
Czcionka – Times New Roman CE
Tytuł streszczenia – duże litery, 12 pkt, pogrubione, wyśrodkowane
Autorzy (imię, nazwisko) – 12 pkt
Katedra, Uczelnia, Instytut – 12 pkt
Tekst streszczenia – 12 pkt
Marginesy: lewy, prawy, górny i dolny – 2,5 cm, wyrównanie dwustronne
Odstępy między wierszami: 1,0.

Wzór streszczenia

Wzór streszczenia:

POSZUKIWANIA NOWYCH LEKÓW PRZECIWNOWOTWOROWYCH WŚRÓD

AZAFENOTIAZYN

Adam Nowak, Barbara Nowak

Katedra Chemii Organicznej, Śląska Akademia Medyczna, Sosnowiec

W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania fenotiazynami jako związkami
przeciwnowotworowymi [1].

itd.

Piśmiennictwo
1. N. Motohashi, M. Kawase, S. Saito, H. Sakagami, Curr. Drug Targets, 1, 237 (2000).

Informujemy, że zarejestrowany uczestnik może prezentować tylko jeden komunikat (imię i na-

zwisko wyróżnione przez podkreślenie).

Termin zgłoszenia streszczeń w systemie on-line lub nadsyłania ich na adres Komitetu Naukowe-

go Zjazdu na nośniku elektronicznym drogą pocztową upływa z dniem 30 kwietnia 2007 r

30 kwietnia 2007 r

30 kwietnia 2007 r.....

PUBLIKACJE:

Istnieje możliwość opublikowania prac prezentowanych w czasie Zjazdu, w formie pełnoteksto-

wych publikacji, w czasopismach: Acta Poloniae Pharmaceutica. Drug Research

Acta Poloniae Pharmaceutica. Drug Research

Acta Poloniae Pharmaceutica. Drug Research (w języku angiel-

skim) i Farmaceutycznym Przeglądzie Naukowym

Farmaceutycznym Przeglądzie Naukowym

Farmaceutycznym Przeglądzie Naukowym (w języku polskim). O zakwalifikowaniu pracy do

druku, na podstawie recenzji, decydować będzie Komitet Naukowy.

Pełne wersje prac należy przesyłać na adres Komitetu Organizacyjnego do dnia 28.09.2007 r

28.09.2007 r

28.09.2007 r.....

Regulamin redagowania prac w „

Regulamin redagowania prac w „Acta P

Acta P

Acta Poloniae Pharmaceutica. Drug Research

oloniae Pharmaceutica. Drug Research

oloniae Pharmaceutica. Drug Research”””””

Regulamin redagowania prac jest dostępny na stronie:
http://www.ptfarm.pl/apache2-default/wydawnictwa/acta/acta.html
Gotowe manuskrypty (oraz wersję elektroniczną) w języku angielskim, przygotowane według in-

strukcji czasopisma Acta Poloniae Pharmaceutica należy przesłać do Komitetu Organizacyjnego przed
Zjazdem lub złożyć w Biurze Zjazdu w trakcie jego trwania.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Regulamin redagowania prac w „Farmaceutycznym Przeglądzie Naukowym”

1. Manuskrypty należy przesyłać na adres Komitetu Organizacyjnego (z dopiskiem „publikacja”) w dwóch

egzemplarzach. Należy zachować podwójny odstęp między wierszami we wszystkich częściach manuskryptu.
Do wydruku należy dołączyć nośnik danych. Akceptowane będą dyskietki 3.5”, dyski CD-ROM. Opis dysku
powinien zawierać imię i nazwisko pierwszego autora i tytuł pracy. Teksty i grafiki powinny tworzyć osobne
zbiory. Nie wolno umieszczać rycin i fotografii w plikach tekstowych. Redakcja zaleca użycie edytorów tek-
stów: Star Office, Word, Word Perfect. Preferowany format dla grafiki to *.TIFF, kolor: CMYK (za dodatkową
opłatą), rozdzielczość 300 dpi.

Maksymalna objętość pracy (wraz ze stroną tytułową, streszczeniami, piśmiennictwem, tabelami i rycina-

mi) nie może przekraczać 7 stron maszynopisu.

7 stron maszynopisu.

7 stron maszynopisu. Strony z opisami rycin i tabel, nie są wliczane do objętości

pracy.

2. Strona tytułowa powinna zawierać: tytuł naukowy, imię i nazwisko (imiona i nazwiska) autorów w peł-

nym brzmieniu, tytuł pracy w języku polskim i angielskim, nazwę placówki naukowej, oraz tytuł naukowy,
imię i nazwisko kierownika placówki naukowej skąd pochodzi praca. U dołu strony należy podać imię i nazwi-
sko oraz telefon, e-mail autora odpowiedzialnego za korespondencję dotyczącą manuskryptu.

3. Druga strona powinna zawierać streszczenie (150-250 słów w języku polskim i angielskim), w którym

należy podać cel badania, podstawowe procedury (wybór badanych osób lub zwierząt doświadczalnych, me-
tody badań), główne wyniki oraz wnioski. Pod streszczeniem należy umieścić słowa kluczowe w języku pol-
skim i angielskim zgodnie z Medical Subject Headings (MeSH)

4. Prace powinny zawierać: wstęp, opis materiału i metod, wyniki badań i ich omówienie oraz wnioski,

a tekst należy podzielić na ustępy zawierające zwartą treść. Prace te muszą być parafowane przez Kierownika
placówki naukowej skąd pochodzi praca.

5. Piśmiennictwo ma być ułożone wg kolejności cytowania w tekście pracy. Skróty tytułów czasopism

powinny być zgodne z Index Medicus. Każda pozycja – pisana od nowego wiersza, powinna być opatrzona
numerem i zawierać: nazwisko i inicjały imion autora(ów), tytuł pracy, nazwę czasopisma, w którym została
opublikowana, rok wydania, tom, numery stron od – do. W przypadku cytowania monografii, nazwę wydaw-
cy, miejsce i rok wydania. W przypadku cytowania wydawnictwa zbiorowego należy podać nazwisko i inicjały
imion autora(ów) rozdziału, tytuł rozdziału, nazwisko i inicjały redaktora(ów), tytuł wydawnictwa zbiorowe-
go, nazwę wydawcy, miejsce i rok wydania, strony rozdziału od – do. Jeżeli autorów jest więcej niż trzech,
wówczas należy podać nazwisko pierwszego z nich z dopiskiem „i wsp.”. Powołania w tekście, umieszczone
w nawiasach kwadratowych, powinny być oznaczone cyframi arabskimi.

6. Ryciny (wykresy, rysunki, fotografie czarno-białe i kolorowe) powinny być ponumerowane, opatrzone

nazwiskiem autora i tytułem pracy, z zaznaczeniem „góra”, „dół”. Opisy rycin należy podać na oddzielnej
stronie z numerami ilustracji podanymi cyframi arabskimi.

7. Tabele, umieszczone każda na osobnej stronie, należy ponumerować cyframi rzymskimi i opatrzyć tytu-

łami umieszczonymi nad tabelą. Opisy tabel należy podać na oddzielnej stronie z numerami tabel podanymi
cyframi rzymskimi.

8. Prace podlegają ocenie przez recenzentów wyznaczonych każdorazowo przez Redaktora Naczelnego.

Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania poprawek i skrótów tekstu (w porozumienia z autorem).

9. Do pracy należy dołączyć oświadczenie, że nie była nigdzie publikowana ani wysłana do druku w innym

czasopiśmie.

10.

Przesłane materiały wraz z recenzją pozostają w dokumentacji redakcji.

11.

Wydawca nabywa na zasadzie wyłączności ogół praw autorskich do wydrukowanych prac (w tym

prawo do wydania drukiem, na nośnikach elektronicznych CD i innych oraz w Internecie).

12.

Odpłatność za publikację wynosi 10 zł za stronę maszynopisu. Opłatę należy przekazać na konto

redakcji po otrzymaniu informacji o przyjęciu pracy do druku.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

ZAK

ZAKW

ATEROW

TEROW

TEROWANIE:

ANIE:

Organizatorem bazy noclegowej dla uczestników Zjazdu jest PBP Orbis – Oddział Katowice.

Rezerwacji miejsc noclegowych dokonać można wyłącznie na stronie

www

www.ptfarmzjazd.pl

.ptfarmzjazd.pl

ZAK

ZAKW

ATEROW

TEROW

TEROWANIE

ANIE

lub bezpośrednio na stronie PBP Orbis – Oddział Katowice
http://orbiskatowice.pl/kongresy1.php?kat=s%20fl;sfkkl;%20fkl;dkfl;ksl;fksdksdk;ks;fksdklfl

Hotel „Monopol”****

Hotel „Monopol”****
ul. Dworcowa

5, Katowice

www.hotel.com.pl/monopol/index/html

pokój 2 osobowy

550 zł

pokój 1 osobowy

490 zł

Junior Suite

630 zł

Hotel „Novotel”****

Hotel „Novotel”****
Al. Roździeńskiego 14, Katowice
www.orbis.pl

pokój 2 osobowy

381 zł

pokój 1 osobowy

410 zł

Hotel „Qubus” ****

Hotel „Qubus” ****
ul. Uniwersytecka 14 Katowice
www.qubushotel.com

pokój 2 osobowy

150 euro

pokój 1 osobowy

130 euro

Junior Suite

160 euro

Hotel „Diament”***

Hotel „Diament”***
ul. Dworcowa 9
Katowice
www.hoteldiament.pl

pokój 2 osobowy

350 zł

Hotel „Campanille”**

Hotel „Campanille”**
ul. Sowińskiego 48
Katowice
www.campanille.com.pl/kat_cmp.html

pokój 2 osobowy

313 zł

Hotel „Dyliżans” **

Hotel „Dyliżans” **
ul. Rolna 7
Katowice

pokój 2 osobowy

230 zł

pokój 1 osobowy

160 zł

Hotel „ K

Hotel „ Katowice”**

atowice”**

Al. Korfantego 9
Katowice
www.hotel-katowice.com.pl

pokój 2 osobowy

224 zł

pokój 1 osobowy

181 zl

Hotel „Polonia”*

Hotel „Polonia”*
ul. Kochanowskiego 5
Katowice

pokój 3 osobowy

270 zł

pokój 2 osobowy

190 zł

pokój 1 osobowy

120 zł

Hotel „Stadion Śląski”

Hotel „Stadion Śląski”
ul. Katowicka 110
Chorzów

pokój 3 osobowy

250 zł

pokój 2 osobowy

220 zł – podwyższony

standard

pokój 2 osobowy

170 zł

Hotel „Uniwersytecki

Hotel „Uniwersytecki”
ul. Bytkowska 1a
Katowice

pokój 2 osobowy

230 zł

pokój 1 osobowy

160 zł

Dom Studenta

Dom Studenta
ul Paderewskiego
Katowice
pokój 2 osobowy

200 zł – pokój z łazienką

pokój 2 osobowy

105 zł – pokój bez łazienki

pokój 1 osobowy

70 zł – pokój bez łazienki

Dom Studenta UŚ

Dom Studenta UŚ
ul. Studencka
Katowice
pokój 2 osobowy

100 zł – studio 2+2 + łazienka i

aneks kuchenny

pokój 2 osobowy

90 zł – pokój bez łazienki

(bez śniadania)

Opłata obejmuje koszty wynajęcia pokoju (nocleg + śniadanie).

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

IMPREZY TOW

IMPREZY TOWARZY

ARZY

ARZYSZĄ

SZĄ

SZĄCE:

CE:

Szanowni Państwo, uprzejmie zapraszamy do uczestnictwa w atrakcyjnych imprezach towarzyszą-

cych obradom naszego Zjazdu.

Impreza plenerowa:

Impreza plenerowa:
Impreza plenerowa dla wszystkich uczestników Zjazdu, w ramach opłaty zjazdowej, w Górnoślą-

skim Parku Etnograficznym w Chorzowie – 26.09.2007 r. od godziny 19

Wycieczki

Wycieczki:
Organizatorem wycieczek będzie PBP Orbis – Oddział Katowice – renomowana firma turystyczna,

znana z wysokiego standardu świadczonych usług.

Uczestnictwo w wycieczkach do Sztolni Czarnego Pstrąga i skansenu Górniczego w Zabrzu, oraz –

do Zamku Pszczyńskiego i Tyskiego Muzeum Piwowarstwa, przybliży Państwu uroki i zabytki naszego
Regionu.

Rezerwacji wycieczek można dokonywać na stronie
www

www

www.ptfarmzjazd.pl

.ptfarmzjazd.pl

ZAK

ZAKW

ATEROW

TEROW

TEROWANIE

ANIE

lub bezpośrednio na stronie PBP Orbis – Oddział Katowice
http://orbiskatowice.pl/kongresy1.php?kat=s%20fl;sfkkl;%20fkl;dkfl;ksl;fksdksdk;ks;fksdklfl
oraz w recepcji w trakcie trwania Zjazdu.

Proponowane terminy wycieczek 27.09.2007 r. oraz 29.09.2007 r.
W przypadku braku chętnych Organizator zastrzega sobie prawo odwołania imprezy.

Program zwiedzania „Ekscytujący Czarny Śląsk”

WYCIECZKA I „ZWIEDZANIE PSZCZYNY + BROW

CIECZKA I „ZWIEDZANIE PSZCZYNY + BROW

CIECZKA I „ZWIEDZANIE PSZCZYNY + BROWARY TY

ARY TY

ARY TYSKIE”

SKIE”

Cena: 110 złotych/ osobę (w tym przejazd, bilety wstępu, pilot, przewodnik)

Muzeum Zamkowe w Pszczynie

Muzeum Zamkowe w Pszczynie
Muzeum Zamkowe w Pszczynie jest jednym z najcenniejszych muzeów-rezydencji w kraju. Budy-

nek pochodzący z XIV w. był wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa
w stylu neobarokowym została przeprowadzona w latach 1870-1876 wg projektu wybitnego francu-
skiego architekta Aleksandra Hipolita Destailleura.

Obecnie mieści się tu Muzeum Zamkowe, które prezentuje oryginalne historyczne wnętrza

z przełomu XIX i XX w. Placówka ta za przeprowadzone prace konserwatorskie
i restauracyjne otrzymała prestiżową nagrodę w konkursie Europa Nostra 1995. Na jej przyznanie
niebagatelny wpływ miał również fakt, iż w zbiorach Muzeum zachowało się 70% historycznego wy-
posażenia zamku.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

W chwili obecnej (2003 r.) udostępniane są oryginalne

wnętrza mieszkalne z przełomu XIX i XX w., Apartamenty
cesarza Wilhelma II, Gabinet Miniatur, XV w. piwnice go-
tyckie oraz, w najbliższej przyszłości, Zbrojownię, pozwala-
jące odwiedzającym zapoznać się z klimatem rezydencji
magnackiej.

Spacer po starówce. Będąc w Pszczynie koniecznie nale-

ży zwiedzić XVIII wieczną starówkę, która zachowała trady-
cyjny, średniowieczny układ przestrzenny. Liczne restaura-
cje i kawiarnie przyciągają swoją niezwykłą atmosferą. To
tutaj w cieniu ozdobnych platanów można spędzić nieza-
pomniane chwile.

Spacer po parku Przechodząc z rynku przez Bramę Wy-

brańców i dalej przez dziedziniec zamkowy wchodzimy na
teren 156 ha Zabytkowego Parku Pszczyńskiego.

Park Pszczyński liczne odwiedzany przez turystów przy-

ciąga swoją różnorodnością i bogactwem obiektów.

Obecny kształt parku pochodzi z II poł. XIX w. Kompo-

zycji nadano cechy ogrodu romantycznego, wykorzystując
charakterystyczne i modne wówczas elementy: skupiska
drzew i krzewów, rozlewiska rzeczne, łukowe mostki nad
kanałami, altany i inne budowle.

Tyskie Muzeum Piwowarstwa

yskie Muzeum Piwowarstwa

yskie Muzeum Piwowarstwa znajduje się w dawnym

budynku kościoła ewangelickiego z 1902 roku, na terenie
Tyskich Browarów Książęcych. Dla zwiedzających muzeum
zostało otwarte 01.12.2004, wcześniej 22.11.2004 odbyło się
uroczyste otwarcie dla VIP-ów.

W sali muzealnej można zobaczyć ponad 300 butelek z

początku XIX w., narzędzia bednarskie, oryginalne dębowe
beczki, kufle, podstawki, etykiety, kapsle, dokumenty, zdję-
cia związane z piwem i jego historią oraz poznać historię ty-
skiego browaru. Wszystko to w nowoczesnej oprawie.

W nowocześnie wyposażonej sali kinowej muzeum można

obejrzeć film o historii ziemi pszczyńskiej i Tyskich Browa-
rów Książęcych zrealizowany w technologii trójwymiarowej.
Salę wypełniają ekrany dotykowe prezentujące historię bro-
warów i proces produkcyjny, gry piwne, beczka mailowa
z której można wysłać maila do znajomych. Mail zawiera zdję-
cie w technice Blue Boxie wstawione w wybrane tło.

Gości w muzeum wita obraz księcia Jana Henryka XI

w ozdobnych pozłacanych ramach, w rzeczywistości obraz
okazuje się ekranem plazmowym na którym wyświetlana jest
ruchoma postać księcia zachwalająca browar i zapraszająca
do zwiedzania muzeum. Na zakończenie zwiedzania goście zapraszani są pubu w piwnicach mu-
zeum. Fragment pubu widać z sali muzeum przez przeszkloną podłogę pod „ścianą trzech żywiołów”.

Oprócz muzeum można zwiedzić Browar Książęcy

Browar Książęcy

Browar Książęcy. Przewodnik oprowadza po terenie browaru,

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

zabytkowej warzelni, piwnic pod tankofermentorami oraz liniach rozlewniczych znajdujących się w no-
wej części browaru. Przedstawia historię i dawne funkcje budynków browarnianych np. Budka Piwo-
wara, Willa Müllera, Dom Kawalerów, dawne piwnice leżakowe zwane „Toszkiem”.

WYCIECZKA II „Z HISTORII GÓRNICTW

CIECZKA II „Z HISTORII GÓRNICTW

CIECZKA II „Z HISTORII GÓRNICTWA…”

A…”

Cena: 90 złotych/ osobę (w tym przejazd, bilety wstępu – także do muzeum pojazdów zabytko-

wych, uruchomienie maszyny parowej i wszystkich urządzeń górniczych, opieka przewodnika)

Sztolnia Czarnego Pstrąga

Sztolnia Czarnego Pstrąga – zwiedzanie sztolni polega na przepłynięciu w łodziach 600 metrowe-

go odcinka wydrążonej w latach 1821-1834 odwadniającej „Głębokiej Sztolni Fryderyk”. Wśród ziele-
ni w Parku Repeckim ukryte są dwa szyby” „Ewa” i „Sylwester”, którymi do sztolni schodzi się po
krętych schodach na głębokość 20 lub 30 metrów.

Skansen Górniczy Królowa Luiza w Zabrzu –

ansen Górniczy Królowa Luiza w Zabrzu –

ansen Górniczy Królowa Luiza w Zabrzu – kopalnia jest jedną z

najstarszych na Górnym Śląsku. Swoimi początkami sięga roku 1791. Główną
atrakcją skansenu jest unikatowa parowa maszyna wyciągowa z 1915 roku o
mocy 2 tysięcy KM. Część poziemna skansenu obejmuje wyrobiska XIX wiecz-
ne i współczesne. Turyści mogą schodzić na głębokość 35 metrów i przemie-
rzają korytarze o łącznej długości 1560 metrów. Niezapomnianych wrażeń
dostarcza pobyt na terenie dwóch ścian zmechani-
zowanych i uczestnictwo w pokazie pracy dużych
urządzeń górniczych, takich jak: strug, kombajn
ścianowy i chodnikowy. W części podziemnej skan-
senu Goście zostaną zaproszeni do Karczmy Gu-
ibald na śląski żurek w chlebie.

Inne:
Dla wszystkich uczestników Zjazdu firma taksówkarska UFO-taxi oferuje na hasło „zjazd PTFarm” 20% rabat

20% rabat

20% rabat na przejazd

w obrębie miasta Katowice, tel. (032) 204 21 21.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

English for Pharmacists,

czyli jak przygotowaæ siê do egzaminu

z jêzyka angielskiego, który wymagany jest

do specjalizacji

Read the text and complete the activities which follow:

RABIES (hydrophobia)

Rabies is due to a virus which invades the nervous sys-

tem causing encephalomyelitis . It is spread by the bite of

a rabid animal, e.g. dog, wolf, vampire bat, skunk, fox,

mongoose.

Clinically: the incubation period is two to sixteen weeks

or longer. There is restlessness, delirium, convulsions,

painful spasm of the pharynx on swallowing (saliva the-

refore drolls from the mouth), paralysis and death.

Prevention: strict quarantine of imported animals for six

to twelve months. Vaccination.

Treatment: scrub bites and scratches with soap and wa-

ter. Attenuated rabies vaccine may help if given soon after

the patient has been bitten, but is useless once symp-

toms are present. Rabies antiserum.

WORDS:

rabies wcieklizna (choroba wirusowa)

spread rozprzestrzeniaæ, roznosiæ (np. chorobê)

rabid animal wciek³e (zara¿one wcieklizn¹)

wolf wilk

vampire bat wampir (nietoperz z rodziny Desmodontidae)

skunk skunks

fox lis

mongoose mangusta (ssak z rodziny Herpestinae)

restlessness niepokój

delirium majaczenie, bredzenie, delirium

swallow prze³ykaæ

on swallowing podczas prze³ykania

drolls (pot. drivel) lina p³yn¹ca, piana, linotok

strict quarantine cis³a kwarantanna

vaccination szczepienie

scrub sth. with soap szorowaæ co myd³em

bite ugryzienie

scratche zadrapanie

attenuated os³abiony (zarazek), rozcieñczony, z³agodzony

TASKS:

In the text find all the words and phrases you dont

understand. Use your dictionary and translate

them. Look up their pronunciation

in the dictionary.

II.

Read the text aloud.

III.

Ask for the underlined parts of the text:

Rabies is due to a virus which invades the nervous sys-

tem causing encephalomyelitis (1) . It is spread by the

bite of a rabid animal (2), e.g. dog, wolf, vampire bat,

skunk, fox, mongoose(3).

Clinically: the incubation period is two to sixteen weeks

or longer (5). There is restlessness, delirium, convulsions,

painful spasm of the pharynx on swallowing (saliva the-

refore drolls from the mouth), paralysis and death (6).

Prevention: strict quarantine of imported animals for six

to twelve months. Vaccination.

Treatment: scrub bites and scratches with soap and wa-

ter. Attenuated rabies vaccine (7) may help if given soon

after the patient has been bitten (8), but is useless once

symptoms are present. Rabies antiserum.

Look for the answers on this page.

IV.

Translate the text into Polish.

Drodzy Czytelnicy!

Równolegle do English Booster Dose, przygotowa³ymy

inny cykl spotkañ z jêzykiem angielskim, English for Phar-

macists. W cyklu tym, wykorzystuj¹c wieloletnie dowiad-

czenie Anny W. Kierczak, jako egzaminatora specjalistycz-

nego jêzyka angielskiego, pragniemy pomóc Pañstwu

przygotowaæ siê do egzaminu z jêzyka wymaganego do

specjalizacji. Prosimy o nadsy³anie Waszych opinii, uwag

i sugestii.

E-mail: engcent@slam.katowice.pl

Adres: Studium Jêzyków Obcych Wydzia³u Farmaceutyc-

znego AM, ul. Ostrogórska 30, 41-200 Sosnowiec.

Anna W. Kierczak i Agata Sitko

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

English Booster Dose 22

Take your booster dose of English! This is our next meeting with three friends. You can refresh your English while reading about their

everyday life. This time we may read about seasonal allergies when Barbara meets her friend.

Spring Allergies

Kasia: What have happened to your eyes? You shouldve told me that youre ill. We could meet some other day, you know.

Barbara: Well, it wouldnt make any difference. Im allergic to pollens. Thats why I look like that.

Kasia: But youve never been allergic to anything.

Barbara: I didnt use to be allergic, but it changed last year, and now I hate spring because of hay fever. Normally, I wouldnt

even notice the change of season but since the last spring I have experienced watery eyes and sneezing.

Kasia: Poor you.

Barbara: Its that time of the year, when spring is in full swing. While some people are planning family picnics, trips to the park

and other ways to enjoy the warm weather, I am preparing to deal with spring allergy symptoms.

Kasia: Have you looked for any specialist help?

Barbara: I saw an allergist last year. She took a thorough history and conducted tests to determine what is triggering my

symptoms.

Kasia: And did she help you?

Barbara: She suggested medications and certain environmental controls.

Kasia: And what kind of advice did she give you?

Barbara: Oh, there were many useful tips.

Kasia: Can you give me some examples?

Barbara: Keep windows closed at night to prevent pollens or molds from drifting into the home. Keep car windows closed

when traveling. Minimize outdoor activity on days when the pollen count or humidity is reported to be high or on windy days when

mold and pollen are blown about. Take vacations to a more pollen-free area, such as the beach or sea. Avoid hanging sheets or clothing

out to dry because pollen and molds collect on them. Take medications as prescribed in the recommended dosage. Do not take more

medication to alleviate severe symptoms. Take a shower after spending time outdoors to remove pollen and mold that may be on your

skin and hair.

Kasia: It sounds a lot of work. But if you know what to do why are you still suffering from hay fever now?

Barbara: Because Ive forgotten to take my medication today.

Don't forget

you shouldve told me - powinna mi by³a powiedzieæ

it wouldnt make any difference - to nic by nie zmieni³o

pollen - py³ek

hay fever - katar sienny

watery eyes - zap³akane oczy

sneezing - kichanie

spring is in full swing - wiosna jest w pe³nym rozkwicie

to deal with - dawaæ sobie radê z czym; mieæ z czym do czynienia

allergist - alergolog

thorough history - dok³adna historia (choroby)

conducted tests - przeprowadzi³a badania/testy

what is triggering my symptoms - co wywo³uje moje objawy

Drodzy Czytelnicy!

Mamy nadziejê, ¿e zaciekawi³a Was nasza propozycja krótkich spotkañ z jêzykiem angielskim. Chêtnie poznamy Wasz¹

opiniê. Czekamy na Wasze uwagi, komentarze, sugestie oraz propozycje i oczekiwania. Nasz e-mail:

engcent@slam.katowice.pl Nasz adres: Studium Jêzyków Obcych Wydzia³u Farmaceutycznego AM, ul. Ostrogór-

ska 30, 41-200 Sosnowiec.

Agata Sitko, Anna.W. Kierczak

environmental controls - kontrola czynników rodowiskowych

useful tips - przydatne rady/wskazówki

to prevent - zapobiec; nie dopuciæ

mold - pleñ

drifting - unosz¹ce siê

pollen count - stê¿enie py³ków (w powietrzu)

humidity - wilgotnoæ

are blown about - s¹ niesione przez wiatr

avoid hanging sheets or clothing out to dry - unikaæ suszenia

pocieli i ubrañ na zewn¹trz

the recommended dosage - zalecana dawka

to alleviate severe symptoms - aby z³agodziæ ciê¿kie objawy

to remove - usun¹æ

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

1. Periodyk zamieszcza prace oryginalne (doświad-

czalne i kliniczne) oraz poglądowe. Ponadto, biuletyn
publikuje listy do Redakcji, sprawozdania i materiały
ze zjazdów naukowych, recenzje książek oraz komuni-
katy o planowanych kongresach i zjazdach naukowych.

2. Manuskrypty należy nadsyłać pod adresem Re-

dakcji w dwóch egzemplarzach. Należy zachować po-
dwójny odstęp między wierszami we wszystkich czę-
ściach manuskryptu. Do wydruku należy dołączyć
nośnik danych. Akceptowane będą dyskietki 3,5", dys-
ki CD-ROM. Opis dysku powinien zawierać imię i na-
zwisko autora, tytuł pracy. Teksty i grafiki powinny
tworzyć osobne zbiory. Nie wolno umieszczać rycin
i fotografii w plikach tekstowych. Redakcja zaleca uży-
cie edytorów tekstów: Star Office, Word, Word Per-
fect. Preferowany format dla grafiki to *.TIFF, kolor:
CMYK, rozdzielczość: 300 DPI.

3. Strona tytułowa powinna zawierać: tytuł nauko-

wy, imię i nazwisko (imiona i nazwiska) autorów w peł-
nym brzmieniu, tytuł pracy w języku polskim i angiel-
skim, nazwę placówki naukowej, oraz tytuł, imię i na-
zwisko kierownika placówki naukowej skąd pochodzi
praca. U dołu strony należy podać imię i nazwisko oraz
adres, telefon i e- mail autora odpowiedzialnego za ko-
respondencję dotyczącą manuskryptu.

4. Druga strona powinna zawierać abstrakt (150-

250 słów, w j. polskim i angielskim), w którym nale-
ży podać cel badania, podstawowe procedury (wybór
badanych osób lub zwierząt doświadczalnych, meto-
dy badań), główne wyniki oraz główne wnioski. Pod
abstraktem należy zamieścić słowa kluczowe (w j.
polskim i angielskim) zgodne z Medical Subject He-
adings (MeSH)

5. Oryginalne prace powinny zawierać: wstęp, opis

materiału i metod, wyniki badań i ich omówienie oraz
wnioski, a tekst należy podzielić na ustępy zawierają-
ce zwartą treść. Prace te muszą być parafowane przez
kierownika placówki naukowej, skąd pochodzi praca.

6. Piśmiennictwo ma być ułożone według kolej-

ności cytowania w tekście pracy. Skróty tytułów cza-
sopism powinny być zgodne z Index Medicus. Każda
pozycja – pisana od nowego wiersza, powinna być

opatrzona numerem i zawierać: nazwisko i inicjały
imion autora(ów), tytuł pracy, nazwę czasopisma,
w którym została opublikowana, rok wydania, tom,
numery stron od – do. W przypadku cytowania mo-
nografii należy podać nazwisko i inicjały imion au-
tora(ów), tytuł monografii, nazwę wydawcy, miejsce
i rok wydania. W przypadku cytowania wydawnic-
twa zbiorowego należy podać nazwisko i inicjały
imion autora(ów) rozdziału, tytuł rozdziału, nazwi-
sko i inicjały imion redaktora(ów), tytuł wydawnic-
twa zbiorowego, nazwę wydawcy, miejsce i rok wyda-
nia, strony rozdziału od – do. Jeśli autorów jest wię-
cej niż trzech, wówczas należy podać nazwisko pierw-
szego z nich z dopiskiem "i wsp.". Powołania w tek-
ście, umieszczone w nawiasach kwadratowych, po-
winny być oznaczone cyframi arabskimi.

7. Ryciny (wykresy, rysunki, slajdy, fotografie czar-

no-białe i kolorowe) powinny być umieszczone w osob-
nej kopercie, ponumerowane, opatrzone nazwiskiem
autora i tytułem pracy, z zaznaczeniem "góra", "dół".
Opisy rycin należy podać na oddzielnej stronie z nu-
merami ilustracji podanymi cyframi arabskimi.

8. Tabele, umieszczone każda na oddzielnej stro-

nie, należy ponumerować cyframi rzymskimi i opa-
trzyć tytułami umieszczonymi nad tabelą. Opisy tabel
należy podać na oddzielnej stronie z numerami tabel
podanymi cyframi rzymskimi.

9. Prace podlegają ocenie przez recenzentów wy-

znaczonych każdorazowo przez Redaktora Naczelne-
go. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania po-
prawek i skrótów tekstu (w porozumieniu z autorem).

10.

10. Do pracy należy dołączyć oświadczenie, że nie

była nigdzie publikowana ani wysłana do druku w in-
nym periodyku.

11.

11. Przesłane materiały wraz z recenzją pozostają

w dokumentacji redakcji.

12.

12. Wydawca nabywa na zasadzie wyłączności ogół

praw autorskich do wydrukowanych prac (w tym pra-
wo do wydawania drukiem, na nośnikach elektronicz-
nych CD i innych oraz w Internecie). Dopuszcza się
natomiast drukowanie streszczeń bez zgody Wydawcy.

Regulamin publikacji prac naukowych

w Farmaceutycznym Przegl¹dzie Naukowym

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nr 5/2007

1. The Board of Editors accepts for publication

original (experimental and clinical) papers and re-
view papers. Besides, the journal publishes letters to
the Board of Editors, reports and materials from sci-
entific conferences, book reviews and information
on future congresses and conferences.

2. Manuscripts are to be sent to the Editors in

two copies. All the parts of the text should be dou-
blespaced. The paper should be accompanied by an
electronic data medium; 3,5” floppy disks and CD-
ROM disks will be accepted. The disk description
should contain the author’s first name, surname and
the title of the paper. The text and graphics should be
included in separate files. Don’t paste pictures and
graphics to text files. The Editors advise the following
text editors: Star Office, Word, Word Perfect. The
preferred graphics format is *. TIFF, color: CMYK res-
olution: 300 DPI.

3. The title page should include: the academic

degrees, given name(s) and surname(s) of the
author(s); the title of the paper in the Polish and En-
glish languages; the name of the university school
the paper comes from; the given name, surname and
academic degree of the head of the department. At the
bottom of the page there should be the given name,
surname, address, telephone number, and e-mail of
the author to whom the correspondence should be
addressed.

4. The second page should include an abstract (150-

250 words, in Polish and English), containing the aim
of the research, the basic procedures (the choice of
patients or animals, and analysis methods), the main
results and main conclusions. The abstract should be
followed by the key words (in Polish and in English)
consistent with the Medical Subject Heading (MeSH).

5. Original papers should contain an introduc-

tion, the material and method descriptions, research
results and discussion, as well as the conclusions.
The text should be divided into coherent paragraphs.
All the papers must be initialed by the head of the
department.

6. The bibliography should be presented in the order

of quotation in the paper. The acronyms for journals’
titles should be used according to Index Medicus. Each
entry, starting with a new line, should be given a num-
ber and contain: the surname(s) and the given names’

Paper publication regulations for

Farmaceutyczny Przegl¹d Naukowy

initials of the author(s), the title of the paper, the title
of the journal in which the paper was published, the
year of publication, the volume number, the numbers
of the pages. When a monograph is cited, the surname(s)
and given names’ initials of the author(s), the mono-
graph title, the publisher’s name, the place of publish-
ing, the year of publication and the issue number
should be given. When a concise publication is cited,
the surname(s) and given names’ initials of the
author(s), the title of the publication, the publisher’s
name, the place of publishing, the year of the publica-
tion and the numbers of pages should be given. If there
are more than three authors, the name of the first one
should be given, followed by an “et al.” annotation.The
references within the text should be in Arabic numer-
als and in brackets.

7. The figures (diagrams, drawings, slides, color

or black-and-white photographs) should be put into
a separate envelope. On each figure there should be
its number, the author’s name, the title of the paper,
and the sings identifying the top and bottom of the
figure. The figures’ descriptions are to be printed on
a separate page, with the figures’ numbers in Arabic
numerals.

8. The tables, each on a separate page, should be

numbered in Roman numerals and preceded by their
titles. The tables’ descriptions should be printed on
a separate page, with tables numbers in Roman nu-
merals.

9. The papers undergo an assessment by review-

ers appointed each time by the Editor-in-Chief. The
Editors reserve the right to correct and abbreviate the
text (with the author's approval).

10.

10. The paper should be accompanied by a state-

ment that it has not been published anywhere or sent
in to be published in any other journal.

11.

11. Both, the material sent in and the review re-

main among the documentation of the Board of Edi-
tors.

12.

12. Publisher purchases, on the basis of exclu-

siveness, the whole of the copyrights for the published
papers (including the right to publishing in print, on
electronic media, such as CD-ROM disks or other,
and on the Internet). Reprinting the summaries is
allowed without a written permission.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
FARMACEUTYCZNY PRZEGLĄD NAUKOWY 02 2007
FARMACEUTYCZNY PRZEGLĄD NAUKOWY 06 2007
cz16 05 2007
IIKolokwium25.05. 2007, Nieorganiczna, chemia2, Arkusze powtórzeniowe, Pobieranie1, studia 1.2, test
bm wt 13 15 g1 se2 sp 2 c3 22 05 2007
Biochemia - exam stoma - 30.05.2007, Prywatne, biochemia, biochemia 1, biochemia
materiałożnawstwo 9 - 08.05.2007, Materiałoznawstwo - wykłady
Hakin9 25 (05 2007) PL
LISTA AUT SEO PERFECT dn 22 05 2007
LISTA AUT SEO PERFECT dn 24 05 2007
scenariusz 05 2007 juz czas na wiosne, Praca, Scenariusze
AM1 k1p) 05 2007 ITN
Materiały na kolos 08.05.2007, Zarządzanie i inżynieria produkcji, Semestr 2, Materiałoznawstwo, Mat
przyczyny rozwoju elastycznych form zatrudnienia 29 05 2007
OBRZĘK LIMFATYCZNY+SALVAGE 05 2007
Immunologia - prelekcja 11.05.2007, immunologia

więcej podobnych podstron