Przyczyny rozwoju

elastycznych form

zatrudnienia

w Polsce

MONIKA ULATOWSKA

STOWARZYSZENIE AGENCJI ZATRUDNIENIA

Przemiany

w gospodarce globalnej

Globalizacja procesów gospodarczych
Rozwój technologii informatycznych i

telekomunikacyjnych
Ekspansja sektora usług
Odchodzenie od tradycyjnego modelu pracy i

zbiorowych stosunków pracy
Wzrost liczby prac wykonywanych w zmiennym

wymiarze czasu, zadaniowo i doraźnie

SKUTEK

: wzrost znaczenia elastycznej

organizacji i czasu pracy

Just in Time

Brak możliwości zaplanowania wielkości produkcji

i zatrudnienia

Utrzymywanie zapasów wyrobów gotowych

Generuje dodatkowe koszty
Zwiększa ryzyko zbytu z powodu:

coraz szerszego asortymentu
niepewności popytu
krótkiego cyklu życia produktu

W sektorze usług utrzymywanie zapasów jest

właściwie niemożliwe

SKUTEK:

wzrost znaczenia zatrudnienia

terminowego lub zadaniowego

Rozwój sektora usług w

Polsce

Doskonalenie struktury organizacji
Doskonalenie systemów zarządzania
Podnoszenie kwalifikacji
Wzrost wykształcenia społeczeństwa

SKUTEK

: przybliżenie struktury

zatrudnienia w Polsce do struktur w

krajach wysokorozwiniętych

Zatrudnienie w

poszczególnych sektorach

gospodarki

W Polsce:

Usługi 53,7%
Przemysł 29,0%
Rolnictwo 17,2%

W UE-15:

Usługi 67,9%
Przemysł 28,4%
Rolnictwo 3,7%

Zmiany w organizacji i

strukturze przedsiębiorstw

Odejście od hierarchicznego modelu organizacji
Funkcjonalizacja i decentralizacja
Segmentacja personelu na część stałą i zadaniową
Just in Time

SKUTEK

: zmiana proporcji pomiędzy

zatrudnieniem typowym (etatowym) i
nietypowym na korzyść nietypowego
(elastycznego)

Segmentacja personelu

Trzon zasadniczy

to pracownicy odpowiedzialni za

działania
i decyzje strategiczne (zatrudnienie stałe)

Personel zadaniowy

to firmy bądź pracownicy

zaangażowani do wykonywania określonych zadań na
rzecz przedsiębiorstwa

(zatrudnienie zmienne)

PERSONEL

STAŁY

PERSONEL
ZMIENNY

Inne czynniki

wpływające na wybór

elastycznych form

zatrudnienia

Wysoki poziom ochrony stosunku pracy

(postrzegany jako przeszkoda w zatrudnieniu

stałego personelu)
Polski Kodeks pracy w skali 0–100 ma indeks

regulacji 92 (np. czeski 63, brytyjski 41)
Wysokie koszty pracy (podatki, składki na

ubezpieczenia społeczne – szczególnie

dotkliwe dla sektora MŚP)
Biurokratyzacja stosunku pracowniczego

(niestabilność przepisów prawa i ich

nadmierne skomplikowanie)

Korzyści zastosowania

elastycznego modelu

zatrudnienia

Obniżenie kosztów pracy w przedsiębiorstwie
Optymalizacja stanu i struktury zatrudnienia

do potrzeb przedsiębiorstwa, nawet w bardzo

krótkich okresach
Zwiększenie produktywności i efektywności

zatrudnienia
Ograniczenie ryzyka i kosztów rozwiązywania

umów o pracę
Ograniczenie rozmiaru świadczeń

pracowniczych

Rodzaje

elastycznych form

zatrudnienia

Praca na czas określony
Praca na zastępstwo
Praca w niepełnym wymiarze
Praca tymczasowa
Nieodpłatne wypożyczanie pracowników
Praca na wezwanie
Telepraca
Samozatrudnienie

Praca na czas określony

Wykonywana na podstawie terminowej

umowy o pracę, zawieranej na czas oznaczony

27,9%

umów o pracę to umowy na czas

określony

Umożliwia bardziej swobodne zwiększenie

ilości personelu np. sezonowo, w okresach

przewidywanego zwiększonego popytu na

produkty lub usługi przedsiębiorstwa

Praca na zastępstwo

Szczególna forma umowy na czas określony

Zawierana na czas usprawiedliwionej

absencji pracownika, często w trakcie
okresów urlopowych lub w przypadku
nieobecności spowodowanej długą chorobą
lub urlopem
macierzyńskim/wychowawczym

Praca w niepełnym

wymiarze czasu

Rozwiązanie korzystne w sytuacji, kiedy

w przedsiębiorstwie nie ma

zapotrzebowania na dany rodzaj pracy

w pełnym wymiarze czasu pracy, np.



specjalistyczne doradztwo

 specjalistyczny nadzór

9,3%

umów o pracę to umowy na pracę

w niepełnym wymiarze

Praca tymczasowa

Trójstronny charakter relacji:

Agencja pracy tymczasowej
Pracownik tymczasowy
Przedsiębiorstwo, pracodawca
użytkownik

PRACA TYMCZASOWA cd.

W 2006 roku:

Łączna liczba pracowników
tymczasowych (umowy o pracę i
cywilnoprawne)

288.440 osób

Liczba pracodawców użytkowników

6.754 przedsiębiorstw

Liczba agencji pracy tymczasowej

1432

Motywy korzystania

z pracy tymczasowej

Zwiększenie liczby zamówień i okres
nasilenia produkcji, którym nie są w
stanie sprostać pracownicy etatowi
Sezonowe/doraźne zapotrzebowanie na
pracowników
Trudności w oszacowaniu
długoterminowego zapotrzebowania na
pracowników

Motywy korzystania

z pracy tymczasowej cd.

System zastępstw pracowników
etatowych w sytuacjach losowych (np.
absencja z powodu choroby, urlopu
macierzyńskiego/ wychowawczego) lub
w przypadku trudności w znalezieniu
pracownika etatowego na określone
stanowisko
Obsadzanie stanowisk o dużej rotacji
Element procesu rekrutacji (w praktyce
okres próbny dla nowego pracownika)

Korzyści z pracy

tymczasowej

Optymalizacja kosztów pracy; precyzyjne

dopasowanie struktury zatrudnienia do

realnych potrzeb przedsiębiorstwa
Przeniesienie na firmę zewnętrzną procesów

i kosztów związanych z całym procesem

rekrutacji pracowników
Redukcja kosztów i ryzyka przedsiębiorstwa

związanego z rotacją pracowników
Ograniczenie biurokracji w przedsiębiorstwie

(agencja pracy tymczasowej ponosi wszelkie

obowiązki pracodawcy)

Nieodpłatne wypożyczanie

pracowników

Przedsiębiorstwo w określonych

sytuacjach oddaje swojego
pracownika do dyspozycji innego
pracodawcy bezpłatnie,
najczęściej w ramach współpracy

Praca na wezwanie

Przedsiębiorstwo nie jest w stanie

określić, nawet w krótkim okresie,

rozmiaru i czasu zapotrzebowania na

daną pracę

Pracownik deklaruje pełną

dyspozycyjność i gotowość do

podjęcia pracy na wezwanie pracodawcy

Telepraca

Jest najnowszą formą świadczenia pracy na

odległość przy pomocy nowoczesnych technik
informatycznych i telekomunikacyjnych poza
przedsiębiorstwem

70 mln telepracowników na świecie
W UE 13% pracowników świadczy pracę w
formie telepracy
W PL 3% – oczekiwany wzrost do 20%! w
ciągu 5 lat

Telepraca cd.

Telepraca domowa – pracownik wykonuje

pracę w domu
Telepraca mobilna – pracownik większość

pracy wykonuje w siedzibach klientów

przedsiębiorstwa
Telecentra – praca zespołowa zorganizowana

w formie wirtualnych biur
Telechatki i telewioski – telecentra

zlokalizowane na terenach wiejskich
Telepraca „zamorska” – telepraca prowadzona

poza terenem zamieszkania

Samozatrudnienie

Świadczenie usług dla pracodawcy

na własny rachunek na podstawie

kontraktów

Prace nie wymagające nadzoru –

proste lub wysokospecjalistyczne

Wydzielenie z przedsiębiorstwa

pewnych usług

Samozatrudnienie cd

Kontrowersje:
Zastępowanie w praktyce

stosunku pracowniczego

Liczba samozatrudnionych w

Polsce sięga 2,3 mln osób

PODSUMOWANIE

Współczesna gospodarka jest zorientowana na

klienta
Istnieje tendencja do wprowadzania rozwiązań

doraźnych
Optymalizacja zatrudnienia w

przedsiębiorstwach przybiera postać procesu

stałego
Istnieje konieczność dopasowania modelu

zatrudnienia do zmiennego otoczenia

rynkowego
Dalszy rozwój elastycznych form

zatrudnienia w Polsce jest nieunikniony
Formy te są szansą na ograniczenie

bezrobocia i aktywizację uczestników rynku

pracy

Dziękuję za uwagę