23 września 2014, 14:18

Autor: Redakcja SwiatObrazu.pl
czytano: 6525 razy

Czy każdy fotograf to twórca?

Fotografowie, uzyskujący przychody ze sprzedaży
swoich zdjęć, udostępniania licencji, publikacji w
Internecie mogą korzystać ze specjalnych, często
preferencyjnych rozwiązań podatkowych. Niestety
wielu z nich o tym nie wie. Ich straty podatkowe
liczyć można w skali kraju w milionach złotych
rocznie. Oczywiście – jest to jednocześnie korzyść
dla budżetu. Ale czy nie warto pieniędzy
wpłacanych do ogólnej kasy zatrzymać – i
przeznaczyć je choćby na rozwój zawodowy,
zakup sprzętu, szkolenia itp.? Dla budżetu w
dłuższej perspektywie oznaczać to będzie zysk –
przychody profesjonalistów są zwykle przecież
większe niż amatorów. A każdy z nas zwykle
wydaje swoje pieniądze z większym sensem niż
instytucje budżetowe. Skąd bierze się ta niechęć

do oszczędzania na podatkach?

Pierwszą przyczyną jest niezrozumienie pojęcia optymalizacji podatkowej. Kojarzy się ona z czymś na
kształt oszustwa, a osoba optymalizująca swoje podatki czuje się często bardzo niepewnie – nie wie
bowiem, czy postępuje zgodnie z prawem, znajduje się na granicy prawa, czy też to prawo po prostu
przekracza. Tymczasem prawo podatkowe rozróżnia dwie sytuacje – unikanie opodatkowania i
uchylanie się od opodatkowania. To pierwsze jest najzupełniej legalne, to drugie stanowi przestępstwo
lub wykroczenie.

Drugą przyczyną jest fragmentaryczna znajomość przepisów. Co prawda wiele osób słyszało, że twórcy
korzystają z preferencyjnych rozwiązań podatkowych, ale twórcami się nie czują. Sądzą, że do
skorzystania z wielu różnych możliwości konieczne jest posiadanie jakiegoś specjalnego statusu.
Spróbujmy więc wyjaśnić, jak to jest z fotografami, którzy uzyskują przychody związane ze swoim
hobby.

Czy Twórca znaczy zawsze to samo?

Trudno szukać w przepisach podatkowych i dotyczących prawa autorskiego definicji słowa "Twórca".
Znajdują się w nich co prawda liczne odniesienia, ale jasnej i klarownej definicji nie uświadczymy. Do
statusu twórcy odnoszą się natomiast przepisy o systemie ubezpieczeń społecznych – ale tam z kolei
znaczeniu tego słowa przypisano zupełnie inne od powszechnie rozumianego pojęcie – w uproszczeniu
można stwierdzić, że wg przepisów o systemie ubezpieczeń twórca to ktoś, kogo odpowiednia komisja
za takiego uzna. To oczywiście uproszczenie (o szczegółach już za chwilę), ale dobrze oddaje
zamieszanie wokół tego pojęcia.

Każdy z Czytelników zapewne intuicyjnie rozpoznaje, kiedy mamy do czynienia z twórczością, a kiedy
następuje wyłącznie odtworzenie cudzej twórczości. Jednak dla celów podatkowych i ubezpieczeniowych
to intuicyjne rozpoznanie niestety nie wystarczy – a ponieważ skutki finansowe dla twórcy są znaczące
(i to zarówno pozytywne jak i negatywne), już na wstępie informuję, że słowo "Twórca" nie zawsze
znaczy to samo – i analizując prawa i obowiązki twórcy musimy zawsze umiejscowić je w kontekście
określonej ustawy – (rozporządzenia) – i tam szukać wyjaśnienia, kogo ustawodawca uznaje za twórcę
– dla tego konkretnego przepisu.

Ale w każdym przypadku twórca to osoba, której z tytułu stworzenia utworu przysługuje pewien zestaw
praw – chroniony Ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z
2006 r., Nr 90 poz. 631 z późn. zm.).

Ustawa ta nie zawiera definicji twórcy. Znajduje się tam jednak bardzo ważny przepis:

"Art. 8. 1. Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

2. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono
na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w
jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

3. Dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go
producent lub wydawca, właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. "

I tu dochodzimy do istotnego momentu– definicji utworu, zawartej w ustawie o prawach autorskich. Ze
względu na praktyczne zastosowanie tej definicji w wielu innych aktach prawnych bardzo istotna jest
jej znajomość i właściwe rozumienie.

Co jest, a co nie jest utworem

Czy każdy fotograf to twórca?

http://www.swiatobrazu.pl/czy-kazdy-fotograf-to-tworca-31590.html,drukuj

1 z 4

2015-08-15 22:41

Zgodnie z Art. 1. 1. uopa, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i
sposobu wyrażenia (utwór).

Trawestując nieco brzmienie tego przepisu możemy stwierdzić, iż utworem jest każdy przejaw
działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od
wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Od razu powstaje pytanie - co właściwie oznacza ustalenie? Brak definicji tego pojęcia w ustawie
powoduje, że musimy odwołać się do powszechnej wykładni.

W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy stwierdził:

Utwór artystyczny staje się przedmiotem prawa autorskiego już wtedy, kiedy następuje jego
ustalenia, tj. gdy przybierze jakąkolwiek postać, choćby nietrwałą, jednak o tyle stałą,
żeby treść i cechy utworu wywierały efekt artystyczny" ( I CR 91/73)

W praktyce przyjęło się, że przez "ustalenie" utworu należy rozumieć taką postać utworu, która
umożliwia zapoznanie się z nim przez przynajmniej jedną osobę poza twórcą.

Jeżeli utworem jest wiersz, jego ustalenie może polegać na wyrecytowaniu go znajomemu na
spotkaniu, jeżeli jest to fotografia, wystarczy, że zostanie zapisana na nośniku itp.

Ochrona prawa autorskiego

Prawna ochrona, wynikająca z ustawy o prawie autorskim nie dotyczy wszystkich utworów. Art. 1 ust. 2
ustawy stanowi, iż:

2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne,
naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);

2) plastyczne;

3) fotograficzne;

4) lutnicze;

5) wzornictwa przemysłowego;

6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;

7) muzyczne i słowno-muzyczne;

8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;

9) audiowizualne (w tym filmowe).

Użycie sformułowania "w szczególności" oznacza, że ustawodawca podaje jedynie katalog przykładowy
– który jest katalogiem otwartym. Oznacza to, że nawet, jeżeli jakiś utwór nie został tutaj wymieniony,
nie oznacza to, że nie podlega ochronie prawa autorskiego. Jednak ustawa zawiera też katalog
negatywny. Otóż, zgodnie z art. 4 ustawy:

"Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

1) akty normatywne lub ich urzędowe projekty;

2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;

3) opublikowane opisy patentowe lub ochronne;

4) proste informacje prasowe."

Autorskie prawa osobiste i majątkowe

Twórcy w związku z jego utworem przysługują prawa: osobiste i majątkowe. Te pierwsze są
nieograniczone w czasie – i nie podlegają zrzeczeniu się. Oznacza to, że nawet jeżeli w umowie Twórca
zrzeknie się praw osobistych, postanowienie takie będzie nieważne. Ustawa o prawach autorskich
zawiera następujące postanowienie dotyczące autorskich praw osobistych:

Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i
niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

Czy każdy fotograf to twórca?

http://www.swiatobrazu.pl/czy-kazdy-fotograf-to-tworca-31590.html,drukuj

2 z 4

2015-08-15 22:41

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Autorskie prawa osobiste dotyczą zatem "więzi z utworem" - a katalog praw wymieniony w ustawie ma
jedynie charakter przykładowy. Można stwierdzić, że prawa osobiste służą autorowi do pewnego rodzaju
kontroli nad "publicznym życiem" utworu.

Zupełnie inny charakter mają autorskie prawa majątkowe.

Ustawa o prawach autorskich stanowi, iż twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i
rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Oznacza to, że autor (twórca) może dowolnie rozporządzić swoim prawem – i właśnie na gruncie
rozporządzania prawami majątkowymi do utworu powstają różnego rodzaju sytuacje, umożliwiające
optymalizację obciążeń podatkowych.

Twórca w systemie ubezpieczeń społecznych

Uzyskanie statusu twórcy ma również znaczenie z punktu widzenia uczestnictwa w systemie
ubezpieczeń społecznych. W zależności od indywidualnej sytuacji uzyskanie takiego statusu dla celów
ubezpieczeniowych może być korzystne – ale co od razu warto zaznaczyć – nie musi.

Oto fragment ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:

Art. 8 ust. 6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

...

2) twórcę i artystę;

Spieszymy uspokoić – nie każdy twórca, według definicji przytaczanych wcześniej, i nie każdy artysta
staje się z automatu osobą prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o sus – ustawa
definiuje bowiem pojęcia twórcy i artysty, jednocześnie wskazując warunki, w jaki sposób możemy być
za twórcę i artystę uznani. To istotne, aby decyzja o uzyskaniu statusu twórcy lub artysty była decyzją
świadomą – bycie przedsiębiorcą rodzi bowiem wiele obowiązków na gruncie ustaw ubezpieczeniowych,
ale w pewnych sytuacjach może być bardzo korzystne dla twórcy.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych Art. 8

...

7. Za twórcę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie
architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk
plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego
oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.
8. Za artystę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność
artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki
tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii,
scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów
obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.
9. Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje
w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze
właściwym do spraw kultury.
10. Minister właściwy do spraw kultury w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw
zabezpieczenia społecznego powołuje, w drodze rozporządzenia, komisję, o której mowa w ust. 9, oraz
szczegółowo określa jej zadania, a także skład i tryb działania.

Zasady działania komisji znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Kultury i Sztuki z dnia 9 marca
1999r. w sprawie powołania Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców oraz szczegółowego
określenia jej zadań, składu i trybu działania (Dz. U. Nr. 27, poz.250).

Decyzja podejmowana jest na podstawie dokumentów potwierdzających czas trwania i charakter
działalności twórczej bądź artystycznej, wykonywanej na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło,
umowy zlecenia, a także katalogów z wystaw, recenzji, przyznanych nagród i wyróżnień oraz:

1) dyplomu ukończenia szkoły artystycznej odpowiedniego typu lub szkoły wyższej na kierunku
odpowiednim do wykonywanej działalności twórczej lub artystycznej albo

2) wydanego przez właściwe stowarzyszenie zrzeszające twórców lub artystów zaświadczenia o nabyciu
w drodze praktyki umiejętności zawodowych.

Szczegółowe informacje oraz wniosek znajdziecie na

stronie ministerstwa

Czy każdy fotograf to twórca?

http://www.swiatobrazu.pl/czy-kazdy-fotograf-to-tworca-31590.html,drukuj

3 z 4

2015-08-15 22:41

Twórca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych

Twórcy mają szczególne możliwości, wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych –
dotyczą one zarówno możliwości stosowania zwiększonych kosztów uzyskania przychodu, jak i pewnej
elastyczności w ustaleniu źródła przychodu – co ma wpływ na termin rozliczania podatku. Omawiamy
te zagadnienia szczegółowo w e-kursie

Podatki i składki twórców i artystów – optymalizacja

obciążeń

. Ważnym jest, aby pamiętać iż prawa te przysługują wszystkim twórcom (i artystom

wykonawcom), którzy w jakikolwiek sposób korzystają z majątkowych praw autorskich lub
rozporządzają tymi prawami. Nie jest konieczne posiadanie statusu twórcy (artysty) w rozumieniu
przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podsumujmy.

Za twórcę w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznajemy każdą osobę,
która stworzyła utwór – w rozumieniu prawa autorskiego. Nie jest konieczne dokonanie żadnych
formalności, nie trzeba żadnych zezwoleń, nie ma znaczenia forma dzieła, jego jakość, kształt itp.
Osoby te mogą korzystać ze szczególnych rozwiązań, na podstawie ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych – warunkiem jest korzystanie z praw autorskich lub rozporządzanie tymi prawami (w
przypadku, w którym twórca nie korzysta ze swoich praw nie pojawią się przychody, więc kwestia
stosowania przepisów ustaw podatkowych nie pojawi się).

Zupełnie inaczej statuuje twórcę i artystę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Uznaje ona
twórców i artystów za osoby prowadzące działalność gospodarczą, ze wszystkimi tego konsekwencjami
– ale dopiero wtedy, kiedy osoba, której zależy na uzyskania statusu twórcy lub artysty złoży
odpowiedni wniosek, uzupełni go o dokumenty potwierdzające wykształcenie i/lub umiejętności i
uzyska pozytywną decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, zawierającą również
datę, od której uznaje się działalność za twórczą lub artystyczną.

Wszystkich, którzy uzyskują przychody związane z wykonywaniem fotografii zapraszamy na e-kurs

Podatki i składki twórców i artystów – optymalizacja obciążeń.

W prosty i przejrzysty sposób, w dwunastu kolejnych lekcjach wyjaśniamy, w jaki sposób uzyskać
oszczędności podatkowe i oszczędności związane z obowiązkowymi składkami na ubezpieczenie
społeczne, w jaki sposób odbywa się planowanie podatkowe i jak – zanim dojdzie do definitywnych
decyzji - sprawdzić i policzyć rzeczywiste i możliwe do uzyskania w sposób legalny korzyści.

www.swiatobrazu.pl

Czy każdy fotograf to twórca?

http://www.swiatobrazu.pl/czy-kazdy-fotograf-to-tworca-31590.html,drukuj

4 z 4

2015-08-15 22:41