„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Górny

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia
812[01].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
mgr inż. Marek Olsza



Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny



Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski





Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[01].Z2.05
„Wykonywanie wyrobów w procesie kucia”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej.



























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

13

5.1.

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia swobodnego

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2.

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia matrycowego

18

5.2.1. Ćwiczenia

18

5.3.

Maszyny stosowane do kucia swobodnego i matrycowego

21

5.3.1. Ćwiczenia

21

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

24

7.

Literatura

39

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Operator maszyn i urządzeń
do obróbki plastycznej 812[01].

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−−−−

przykładowe scenariusze zajęć,

−−−−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania – uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−−−−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

812[01].Z2

Technologia wytwarzania wyrobów

metodami obróbki plastycznej

812[01].Z2.02

Wykonywanie operacji obróbki

cieplnej i cieplno

−

chemicznej

812[01].Z2.01

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami z zakresu obróbki

plastycznej

812[01].Z2.03

Przygotowanie i nagrzewanie

wsadu do obróbki plastycznej

812[01].Z2.04

Wykonywanie wyrobów

w procesie walcowania

i ciągnienia

812[01].Z2.05

Wykonywanie wyrobów

w procesie kucia

812[01].Z2.06

Wykonywanie wyrobów

w

procesie tłoczenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

−−−−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−−−−

stosować materiały konstrukcyjne i narzędziowe,

−−−−

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów,

−−−−

użytkować i obsługiwać maszyny oraz urządzenia,

−−−−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu obróbki plastycznej,

−−−−

wykonywać operację obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej,

−−−−

przygotować i nagrzewać wsad do obróbki plastycznej,

−−−−

wykonywać pomiary warsztatowe,

−−−−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−−−−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−−−−

użytkować komputer,

−−−−

współpracować w grupie,

−−−−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować kucie swobodne i matrycowe,

−

wykazać wpływ kucia na strukturę i właściwości metalu,

−

rozróżnić urządzenia do kucia swobodnego i matrycowego,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn i urządzeń do kucia,

−

rozróżnić rodzaje matryc,

−

rozpoznać wady odkuwek swobodnie kutych i matrycowych,

−

zorganizować stanowisko do kucia swobodnego,

−

dobrać narzędzia i urządzenia do kucia,

−

obsłużyć proste urządzenia grzewcze,

−

obsłużyć młot mechaniczny,

−

wykonać podstawowe operacje kucia swobodnego ręcznego i mechanicznego,

−

wykonać element w procesie kucia swobodnego ręcznego,

−

sprawdzić jakość wykonanej pracy,

−

zastosować zasady eksploatacji pras i młotów,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska na stanowisku pracy,

−

skorzystać z dokumentacji technologicznej, Dokumentacji Techniczno-Ruchowej, norm,
poradników.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami obróbki
plastycznej 812[01].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia 812[01].Z2.05

Temat: Narzędzia, maszyny i urządzenia do kucia swobodnego.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami oraz obsługi maszyn

i urządzeń do kucia swobodnego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

rozpoznać maszyny i urządzenia do kucia swobodnego,

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

wyjaśnić zasadę działania maszyn i urządzeń do kucia swobodnego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:

–

pogadanka dydaktyczna,

–

metoda tekstu przewodniego

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Środki dydaktyczne:
–

narzędzia do kucia.

–

urządzenia do nagrzewania.

–

modele maszyn i urządzeń kuźniczych

,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4

−

osobowych.

Czas : 2 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń do obróbki

plastycznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest dokonanie klasyfikacji narzędzi, maszyn i urządzeń do kucia

swobodnego.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Co to jest obróbka plastyczna?

2.

Na czym polega proces kucia swobodnego?

3.

Jakie operacje wykonywane są w procesie kucia swobodnego?

4.

Na czym polegają inne zabiegi i operacje kucia swobodnego?

Faza II. Planowanie
1.

Jakie jest przeznaczenie maszyn i urządzeń do kucia swobodnego?

2.

Jakie jest przeznaczenie narzędzi do kucia swobodnego?

3.

Jak klasyfikujemy młoty?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach odczytują informacje zawarte w dokumentacji
technicznej.

2.

Uczniowie zastanawiają się nad przeznaczeniem maszyn i urządzeń do kucia
swobodnego.

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych informacji.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rozpoznają przeznaczenie narzędzi maszyn i urządzeń do kucia swobodnego.

2.

Uczniowie opisują przeznaczenie wybranych maszyn i urządzeń do kucia swobodnego.

3.

Uczniowie dobierają narzędzia do kucia swobodnego

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów
wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel
sprawdza poprawność.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły

im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Faza końcowa

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Maszyny specjalne do kucia swobodnego.

Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami obróbki
plastycznej 812[01].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia 812[01].Z2.05

Temat: Narzędzia, maszyny i urządzenia do kucia matrycowego.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami oraz obsługi maszyn

i urządzeń do kucia matrycowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

rozpoznać maszyny i urządzenia służące do kucia swobodnego,

–

zorganizować stanowisko pracy, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

wyjaśnić zasadę działania maszyn i urządzeń służących do kucia matrycowego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenie.

Środki dydaktyczne:
–

narzędzia do kucia.

–

urządzenia do nagrzewania.

–

modele maszyn i urządzeń kuźniczych

,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4

−

osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń do obróbki

plastycznej.

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest zapoznanie się z narzędziami, maszynami i urządzeniami

służącymi do kucia matrycowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Co to jest obróbka plastyczna?

2.

Jakie są różnice pomiędzy kuciem matrycowym a kuciem swobodnym?

3.

Na czym polega proces kucia matrycowego?

4.

Jakie operacje wykonywane są w procesach kucia matrycowego?

Faza II. Planowanie
1.

Jakie jest przeznaczenie maszyn i urządzeń do kucia matrycowego?

2.

Jakie jest przeznaczenie maszyn do kucia matrycowego?

3.

Jak klasyfikujemy młoty służące do kucia matrycowego ?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach odczytują informacje zawarte w dokumentacji
technicznej.

2.

Uczniowie zastanawiają się nad przeznaczeniem maszyn, i urządzeń do kucia
matrycowego.

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych informacji.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rozpoznają przeznaczenie narzędzi, maszyn i urządzeń do kucia
matrycowego.

2.

Uczniowie opisują przeznaczenie wybranych maszyn i urządzeń do kucia matrycowego.

3.

Uczniowie klasyfikują narzędzia do kucia matrycowego.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów
wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel
sprawdza poprawność.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły

im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Maszyny specjalne do kucia matrycowego.

Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i trudności
podczas realizowania zadania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1.

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia swobodnego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wpisz w tabeli nazwy, stosowanych w praktyce przemysłowej, sposobów spęczania.

Rysunek

Opis rodzaju spęczania

Rysunek do ćwiczenia numer 1 [9, s. 220]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

2)

zapisać nazwy, stosowanych w praktyce przemysłowej, sposobów spęczania,

3)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 2

Oznacz cyframi miejsca kolejno następujących po sobie uderzeń młotka, zgodnie

z technologią poszerzania materiału kutego.

Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 77]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres jego

wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

wpisać w puste miejsca cyfry oznaczające kolejność uderzeń młotka,

3)

zaprezentować rysunek.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Nazwij sposoby zgrzewania przedstawione na rysunkach.

Rysunki do ćwiczenia 3 [8, s. 78]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

rozpoznać sposoby zgrzewania przedstawione na rysunkach,

3)

podpisać rysunki,

4)

zaprezentować wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

próbki prętów zgrzewanych różnymi sposobów,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Dobierz odpowiednie kleszcze do prawidłowego uchwycenia materiału wyjściowego do

wykonania odkuwki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy zwrócić uwagę na sposób w jaki
uczniowie chwytają w kleszcze materiał kuty.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy różnych kleszczy kowalskich,

3)

uchwycić materiał w kleszcze i ocenić czy zapewniają one wygodne i mocne uchwycenie
materiału,

4)

zaprezentować swój wybór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

różne rodzaje kleszczy kowalskich,

−−−−

materiał do kucia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 5

Wpisz w puste miejsca w tabeli rodzaje przecinaków znajdujących się na rysunkach.

Rysunek

Rodzaj przecinaka

Rysunek do ćwiczenia 5 [8, s. 76]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunków znajdujących się w tabeli,

3)

prawidłowo podpisać rysunki,

4)

zaprezentować wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

przecinaki kowalskie,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 6

W procesie kucia swobodnego wykonaj odkuwkę zgodnie z otrzymanym rysunkiem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie, pod bezpośrednim nadzorem
nauczyciela. Należy zwrócić uwagę na to czy podczas ćwiczenia uczniowie wykonują
element zgodnie z rysunkiem gotowej odkuwki i czy przestrzegają zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

dobrać narzędzia do wykonania zleconej obróbki,

4)

przygotować narzędzia kowalskie,

5)

przygotować materiał do wykonania odkuwki,

6)

wykonać odkuwkę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,

7)

zaprezentować gotowy element.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

rysunek gotowej odkuwki,

−−−−

materiał do wykonania odkuwki,

−−−−

piec indukcyjny,

−−−−

komplet narzędzi kowalskich,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.2.

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia matrycowego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz wady i zalety kucia matrycowego. Wyszczególnij najważniejsze z nich – uzasadnij

wybór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy procesu technologicznego kucia matrycowego,

3)

opisać wady i zalety kucia matrycowego,

4)

wyszczególnić najważniejsze z nich i uzasadnić wybór,

5)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

gotowe części maszyn wykonane w procesie kucia matrycowego

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zidentyfikuj rysunek znajdujący się poniżej oraz określ wskazane jego części.

1)……………………………

2)……………………………

3)……………………………

4)……………………………

5)……………………………

6)……………………………

Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 81]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

zidentyfikować rysunek i opisać wskazane jego części,

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

foliogramy

−−−−

schematy

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

W procesie kucia matrycowego wykonaj odkuwkę zgodnie z otrzymanym rysunkiem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie pod bezpośrednim nadzorem
nauczyciela. Należy zwrócić szczególną uwagę na to czy podczas ćwiczenia uczniowie
wykonują element zgodnie z rysunkiem gotowej odkuwki i czy przestrzegają zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

określić sposób wykonania odkuwki,

4)

dobrać materiał do wykonania odkuwki,

5)

przygotować prasę kuzienną do pracy,

6)

nagrzać materiał do odpowiedniej temperatury.

7)

wykonać odkuwkę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rysunek gotowej odkuwki,

−

materiał do wykonania odkuwki,

−

piec indukcyjny,

−

prasa kuzienna,

−

matryca,

−

filmy instruktarzowe oraz tablice poglądowe,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 4

Na rysunku poniżej przedstawiono okrojnicę. Opisz zastosowanie okrojnicy. Zidentyfikuj

zaznaczone na rysunku elementy okrojnicy.

Rysunek do ćwiczenia 4 [8, s. 80]

1)……………………………

2)……………………………

3)……………………………

4)……………………………

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

zidentyfikować, zaznaczone na rysunku elementy okrojnicy,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

foliogramy z budową okrojnic,

−−−−

tablice poglądowe dotyczące okrojnic,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.3.

Maszyny stosowane do kucia swobodnego i matrycowego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wskazane elementy młota spadowego pasowego.

1)…………………….

2)…………………….

3)…………………….

4)…………………….

5)…………………….

Rysunek do ćwiczenia 1

[8, s. 82]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.
Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

wpisać wskazane elementy młota spadowego pasowego,

4)

zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

foliogramy,

−−−−

tablice poglądowe,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ćwiczenie 2

Zidentyfikuj rysunek znajdujący się poniżej. Określ wskazane na rysunku elementy.

1)……………………………

2)……………………………

3)……………………………

4)……………………………

5)……………………………

6)……………………………

Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 86]

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę. Należy zwrócić uwagę na stosowanie przez uczniów
prawidłowego nazewnictwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

zidentyfikować rysunek,

4)

wpisać wskazane na rysunku elementy,

5)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

foliogramy,

−−−−

tablice poglądowe,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Narysuj rysunek schematyczny prasy hydraulicznej i opisz zasadę jej działania.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę. Należy zwrócić szczególną uwagę na stosowanie przez
uczniów prawidłowego nazewnictwa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

narysować rysunek schematyczny prasy hydraulicznej,

3)

opisać zasadę działania prasy hydraulicznej,

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

schematy pras hydraulicznych,

−−−−

zdjęcia pras hydraulicznych,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie wyrobów
w procesie kucia”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. d, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. c,
12. d, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. b, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować zabieg spęczania

A

P

a

2

Rozpoznać

podstawowe

narzędzie

kowalskie

B

P

c

3

Rozpoznać prawidłowy sposób uchwycenia
materiału

B

P

d

4

Rozpoznać

podstawowe

narzędzie

kowalskie

B

P

b

5

Zdefiniować kucie matrycowe

A

P

a

6

Określić zastosowanie okrojnicy

B

P

a

7

Rozpoznać maszyny kuźnicze

B

P

a

8

Określić

zasadę

działania

młota

parowo-powietrznego

B

P

b

9

Wskazać różnicę pomiędzy prasą kuzienna
a młotem

B

P

b

10

Opisać

medium

robocze

w

prasie

hydraulicznej

B

P

b

11

Odczytać

z

rysunku

rodzaj

spęczania

stosowany w praktyce przemysłowej.

B

P

c

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

12

Wskazać prawidłowy sposób poszerzania
materiału kutego

B

P

d

13

Rozpoznać sposób wydłużania materiału
kutego

przedstawionego

na

rysunku

schematycznym

B

P

b

14 Odczytać rysunek kowadła

B

P

c

15

Rozpoznać z rysunku schematycznego rodzaj
uradzenia stosowanego w procesach kucia

B

P

c

16 Scharakteryzować kucie sekcyjne

C

PP

a

17

Odczytać z rysunku schematycznego rodzaj
uradzenia stosowanego w procesach kucia

C

PP

b

18

Scharakteryzować

przeniesienie

ruchu

w prasie cierno-śrubowej

C

PP

c

19

Odczytać

schemat

kinematyczny

prasy

hydraulicznej

C

PP

a

20 Określić zastosowanie młota sprężarkowego

C

PP

b

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj dla każdego ucznia: instrukcje, zestaw zadań testowych, kartę odpowiedzi.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Po upływie połowy czasu od rozpoczęcia testu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9.

Czas trwania testu

−

45 minut.

10.

Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.

Powodzenia!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Spęczaniem nazywamy operację podczas której

a)

zwiększa się przekrój poprzeczny kutego materiału kosztem jego długości lub
wysokości.

b)

zwiększa się wysokość kutego materiału kosztem jego przekroju poprzecznego lub
długości.

c)

zwiększa się długość kutego materiału kosztem jego długości lub przekroju
poprzecznego.

d)

zmienia się skład chemiczny materiału.

2. Rysunek przedstawia

a)

część maszynową wykonaną w procesie kucia
swobodnego.

b)

przymiar uniwersalny.

c)

płytkę kowalską.

d)

szabot kuźniarki.

3. Prawidłowe uchwycenie materiału kutego w kleszczach obrazuje

a)

rys. a i rys. b.

b)

rys. b.

c)

rys. c i rys. b.

d)

rys. c.

4. Na rysunku przedstawiono różne rodzaje

a)

przecinaków.

b)

przebijaków.

c)

odsadzaków.

d)

podstawek i nadstawek.

5. Kucie matrycowe polega na wykonywaniu przedmiotu za pomocą

a)

matrycy.

b)

okrojnicy.

c)

przecinaków.

d)

przebijaków.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. Okrojnica służy do

a)

obcinania wypływka.

b)

ostrzenia matrycy.

c)

regulacji matrycy.

d)

obliczania naddatku na obróbkę skrawaniem.

7. Na rysunku przedstawiono młot

a)

deskowy,

b)

pasowy,

c)

przeciwbieżny,

d)

sprężynowy.

8. Zasada działania młota parowo-powietrznego polega na tym, że bijak jest podnoszony

a)

pod wpływem ciśnienia pary lub powietrza a następnie opada pod własnym
ciężarem.

b)

pod wpływem ciśnienia pary lub powietrza i dodatkowo para lub sprężone powietrze
zwiększają jego energie podczas opadania.

c)

pod wpływem pola elektro

−

magnetycznego a następnie po odcięciu zasilania

swobodnie opada.

d)

przez wyciągarkę mechaniczną a następnie po zwolnieniu blokady swobodnie opada.

9. Fałszywie, różnicę pomiędzy prasa kuzienną a młotem opisuje zdanie, że

a)

młot działa gwałtownie na materiał kuty, natomiast prasa wywiera nacisk
długotrwały.

b)

młot wywiera nacisk długotrwały, natomiast prasa działa w sposób gwałtowny
na materiał kuty.

c)

młot odkształca głownie warstwy zewnętrzne materiału kutego, natomiast
odkształcenia podczas prasowania sięgają głęboko w strukturę materiału kutego.

d)

prasowanie korzystnie wpływa na własności materiału kutego.

10. Medium roboczym w prasie hydraulicznej jest

a)

powietrze.

b)

woda.

c)

prąd elektryczny.

d)

azot.

11. Na rysunku poniżej przedstawiono spęczanie:

a)

kołnierza czołowego.

b)

kołnierza pośredniego.

c)

długich prętów.

d)

krótkich prętów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

12. W prawidłowy sposób zobrazowano zasadę poszerzania materiału kutego na rysunku

a)

b)

c)

d)

13. Na rysunku przedstawiono wydłużanie materiału za pomocą

a)

nakładki.

b)

kowadeł wypukłych.

c)

kowadeł wklęsłych.

d)

nastawki.

14. Element, oznaczony cyfrą 1, na rysunku kowadła to

a)

powierzchnia podziału.

b)

powierzchnia przyłożenia.

c)

gładź.

d)

powierzchnia natarcia.

15. Na rysunku przedstawiono

a)

matrycę bezwypływkową.

b)

matrycę wielowykrojową.

c)

okrojnicę.

d)

matrycę wahliwą.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

16. Kucie sekcyjne umożliwia

a)

zmniejszenie siły nacisku.

b)

zwiększenie siły nacisku.

c)

automatyzację procesu kucia.

d)

zmniejszenie materiałochłonności.

17. Na rysunku przedstawiono

a)

prasę cierno-śrubową,

b)

prasę korbową,

c)

młot powietrzno-parowy,

d)

prasę hydrauliczną.

18. W prasie cierno-śrubowej ruch przenosi się z wału na przekładnie cierną prasy za pomocą

a)

paska klinowego.

b)

łańcucha.

c)

korbowodu.

d)

przekładni zębatej.

19. Poniżej przedstawiono fragment schematu prasy hydraulicznej. Element oznaczony

numerem 9, to
a)

akumulator.

b)

multiplikator.

c)

reduktor.

d)

siłownik.

20. Młoty sprężarkowe są stosowane głównie do kucia

a)

matrycowego.

b)

swobodnego.

c)

sekcyjnego.

d)

matrycą wahliwą.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….

Wykonywanie wyrobów w procesie kucia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Test 2

Zadanie typu próba pracy

Wykonaj metodą kucia swobodnego odkuwkę, zgodnie z otrzymaną dokumentacją.

Odkuwkę wykonaj na młocie sprężarkowym. Po wykonaniu odkuwki, oznacz ją za
pomocą znakownika w miejscu wskazanym w dokumentacji.

Na wykonanie zadania masz 180 minut

1.

Sprawdź, czy otrzymałeś kompletną dokumentację.

2.

Na PLANIE DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia
i numer stanowiska.

3.

Zapoznaj się z treścią zadania, instrukcją do jego wykonania i stanowiskiem na
którym wykonujesz zadanie. Masz na to 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do
czasu trwania egzaminu.

4.

Po upływie tego czasu przystępujesz do egzaminu.

5.

Przewodniczący zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu godzinę rozpoczęcia
i godzinę zakończenia egzaminu.
Pamiętaj, że podczas wykonywania pracy jesteś oceniany przez nauczyciela, którzy

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych
wskazówek. Interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim przypadku
przerwać pracę.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za uzyskanie od 12–15 punktów,

-

dostateczny – za uzyskanie od 16–20 punktów,

-

dobry – za uzyskanie od 21–23 punktów,

-

bardzo dobry – za uzyskanie od 24 – 26 punktów.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:

1.

Przeanalizuj dokładnie treść zadania.

2.

W formularzu PLAN DZIAŁANIA:

-

zapisz czynności niezbędne do wykonania zadania,

-

sporządź wykaz narzędzi oraz sprzętu potrzebnego do wykonania zadania,

-

oblicz długość pręta potrzebnego do wykonania odkuwki,

-

zapisz zakres temperatur kucia dla materiału, z którego należy wykonać odkuwkę.

3.

Zgłoś ukończenie sporządzania PLANU DZIAŁANIA.

4.

Zorganizuj stanowisko pracy:

-

pobierz i załóż, odpowiednie do wykonywanego zadania egzaminacyjnego, środki
ochrony indywidualnej,

-

oceń stan techniczny młota przez sprawdzenie poprawności zamocowania kowadeł
i próbne uruchomienie młota,

-

sprawdź działanie pieca do nagrzewania wsadu.

-

sprawdź wymiary materiału wyjściowego do kucia.

5.

Nagrzej materiał do temperatury kucia, odetnij obliczoną długość pręta.

6.

Dogrzej materiał do temperatury kucia.

7.

Wykonaj wszystkie operacje kucia, niezbędne do wykonania odkuwki dogrzewając

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

materiał w miarę potrzeby.

8.

Część operacji możesz wykonać na kowadle posługując się młotem ręcznym.

9.

Sprawdzaj wymiary poszczególnych części odkuwki.

10.

Dokonaj pomiarów gotowej odkuwki po jej ostudzeniu.

11.

Zapisz wyniki pomiarów

12.

Uporządkuj stanowisko pracy.

13.

Zgłoś, przez podniesienie ręki, gotowość do prezentacji wykonanego zadania.

14.

W czasie prezentacji:

-

uzasadnij kolejność czynności wykonywanych podczas realizacji zadania,

-

oceń poprawność wykonania zadania.

Zakres temperatur kucia wybranych gatunków stali.

Rodzaj stali

Oznaczenie stali

Najwyższa

temperatura

nagrzewania

°C

Temperatura

końcowa kucia

°C

Stal niestopowa

konstrukcyjna

S185, S235JR

S275J0, E295

E335,E360

C25.C30.C35
C40, C45, C50

1300
1250
1200
1250
1200

700

750
750
750
750

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Zawód:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej

Symbol cyfrowy:

812[01|

Oznaczenie tematu:

Oznaczenie zadania:

Wpisuje zdający

Data urodzenia

Nr stanowiska

PESEL

dzień miesiąc rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz wykaz kolejnych operacji niezbędnych do wykonania odkuwki

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

2. Zapisz wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania zadania.

.
.
.
.

3. Zapisz wykaz narzędzi i przyrządów kontrolno – pomiarowych niezbędnych do

wykonania zadania

.
.
.
.

4. Oblicz na podstawie dokumentacji dostarczonej przez nauczyciela długość materiału

wyjściowego, potrzebnego do wykonania odkuwki.

.
.
.
.

5. Na podstawie danych materiałowych zawartych w dokumentacji technologicznej podaj

zakres temperatur kucia (załącznik tabela ).
Najwyższa temperatura kucia ………………….
Temperatura końcowa kucia. ………………….

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

ARKUSZ OBSERWACJI

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA OCENY

Liczba
punktów

Czynność 1. Sporządzenie wykazu czynności niezbędnych do wykonania

odkuwki.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający uwzględnił w planie działania
przynajmniej następujące czynności:

−−−−

nagrzewanie materiału wsadowego,

−−−−

ucięcie materiału na odkuwkę,

−−−−

kucie materiału na średnicę wyjściową.

Czynność 2. Sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi i sprzętu
Kontrolno-pomiarowego.

Kryterium wykonania:

1pkt jeżeli zdający uwzględnił w sporządzonym wykazie co najmniej:

−−−−

kowadło kowalskie,

−−−−

młotek ręczny,

−−−−

siekierę kowalską,

−−−−

odsadzkę,

−−−−

kleszcze,

−−−−

macki kowalskie,

−−−−

przymiar kreskowy.

Czynność 3. Obliczenie długości materiału wyjściowego (wsadu)

niezbędnego do wykonania odkuwki.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający:

−−−−

zmierzył przekrój materiału wyjściowego do kucia,

−−−−

obliczył długość materiału.

Czynność 4. Zapisanie w planie działania zakresu temperatur kucia.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający zapisał w planie działania zakres
temperatur kucia

Suma punktów w obszarze – 1. Planowanie

Czynność 5. Pobranie środków ochrony indywidualnej.

Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający pobrał i przygotował na stanowisku pracy następujące

ś

rodki ochrony indywidualnej:

−−−−

okulary ochronne,

−−−−

indywidualne ochronniki słuchu,

−−−−

rękawice,

−−−−

fartuch skórzany.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania założył wszystkie środki

ochrony indywidualnej.

Czynność 6. Pobranie narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Kryterium wykonania:1 pkt – jeżeli zdający pobrał następujące narzędzia
i przyrządy kontrolno-pomiarowe:

−−−−

młotek ręczny,

−−−−

siekierę kowalską,

−−−−

kleszcze do prętów okrągłych i kwadratowych,

−−−−

macki zewnętrzne,

−−−−

przymiar kreskowy,

−−−−

odsadzkę.

Czynność 7. Sprawdzenie działania urządzeń niezbędnych do wykonania

zadania.

Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający:

−−−−

sprawdził zgodność bocznych krawędzi kowadeł przy opuszczonym bijaku
i ewentualnie skorygował położenie kowadeł za pomocą klinów,

−−−−

uruchomił młot,

−−−−

podniósł bijak,

−−−−

opuścił go w położenie początkowe.

Czynność 8. Rozmieszczenie na stanowisku pracy pobranych materiałów,
narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych.

Kryterium wykonania:

1

pkt

jeżeli

zdający

rozmieścił

materiał,

narzędzia

i

przyrządy

kontrolno-pomiarowe na stanowisku pracy w miejscach nie utrudniających
wykonania czynności technologicznych.

Suma punktów w obszarze – II. Organizowanie

Czynność 9. Nagrzanie wsadu zgodnie z technologią.
Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający nagrzał wsad zgodnie z technologią.

Czynność 10. Cięcie wsadu siekierą kowalską.

Kryterium wykonania:1 pkt – jeżeli zdający korzystając z pomocy innej osoby:

−−−−

zaznaczył miejsce cięcia na materiale wyjściowym,

−−−−

odciął siekierą kowalską odcinek materiału zgodnie z technologią

Osoba pełniąca rolę pomocnika kowala podtrzymywała kleszczami materiał na
kowadle.

Czynność 11. Dogrzanie wsadu do temperatury kucia.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający dogrzał odcięty półfabrykat

Czynność 12. Wstępne przekucie materiału wsadowego z jednej strony.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający przekuł z jednej strony materiał
wyjściowy w taki sposób, że uzyskał przekrój kwadratowy o boku mniejszym niż
bok materiału wyjściowego. Przy kuciu zdający trzymał materiał w kleszczach
do prętów kwadratowych.

Czynność 13. Wstępne przekucie drugiej strony materiału wyjściowego

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli zdający uchwycił przekutą część materiału
kleszczami kowalskimi do prętów kwadratowych i przekuł materiał wyjściowy na
całej długości na przekrój kwadratowy o jednakowych wymiarach.

Czynność 14. Przekucie części wsadu zgodnie z technologią.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Kryterium wykonania: 1 pkt jeżeli zdający kuł materiał na młocie tak, że
uzyskał z jednej

strony przekrój zgodny z rysunkiem

Czynność 15. Odcięcie końca odkuwki (nadmiaru materiału).

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający odciął nadmiar materiału i wykonał
zgodne z dokumentacją zakończenie części odkuwki, zachowując współosiowość
wszystkich części odkuwki.

Czynność należy ocenić po wykonaniu zadania.

Czynność 16. Zaokrąglenie ostrych krawędzi odkuwki.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający zaokrąglił ostre krawędzie odkuwki
i zadziory powstałe po cięciu materiału.

Czynność 17. Znakowanie odkuwki.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający oznakował odkuwkę w miejscu
oznaczonym na rysunku, posługując się numeratorem i młotkiem ręcznym,
uzyskując widoczny, pełen znak po jednym uderzeniu.

Pomocnik trzymał odkuwkę za pomocą kleszczy.

Czynność 18. Studzenie odkuwki.
Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający ostudził odkuwkę z temperatury
kucia do temperatury ok. 600°C („wiśniowej barwy żaru") na wolnym
powietrzu, później dostudził w dowolny sposób

Czynność19. Kontrolowanie temperatury odkuwki w trakcie wykonywania
zadania.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający dogrzewał wsad w trakcie wykonania
zadania tak, że temperatura kutego materiału mieściła się w zakresie
700 –1250°C

Czynność

20.

Kontrolowanie

wymiarów

odkuwki

w

trakcie

wykonywania zadania.

Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający sprawdzał wymiary i współosiowość poszczególnych części
odkuwki w czasie kucia, posługując się przymiarem i mackami.

Czynność 21. Pomiary gotowej odkuwki.

Kryterium wykonania;

1 pkt jeżeli zdający zmierzył odkuwkę po ostudzeniu i zapisał wymiary

wykonanej odkuwki na przygotowanym rysunku w planie działania.

Czynność 22. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku pracy.

Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający kładł narzędzia na stanowisku pracy tak, aby nie

stanowiło

to utrudnienia w pracy i nie stanowiło zagrożeń. Odcięte odpady usuwał do
przeznaczonych do tego celu pojemników.

Czynność 23. Uporządkowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania:1 pkt jeżeli zdający uporządkował stanowisko pracy po
wykonaniu zadania, opuścił bijak młota na kowadło i zabezpieczył młot przed
przypadkowym uruchomieniem.

Czynność 24. Oczyszczenie narzędzi i odłożenie ich na miejsce
przechowywania.

Kryterium wykonania:

1 pkt jeżeli zdający oczyścił narzędzia, odniósł je na miejsce
przechowywania.

Suma punktów w obszarze – III. Wykonywanie

Czynność 25. Uzasadnienie kolejności czynności przy wykonywaniu odkuwki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Kryterium wykonania:
1 pkt jeżeli zdający wymienił operacje technologiczne niezbędne
do wykonania odkuwki i uzasadnił przyjęty dobór czynności.

Czynność 26. Ocena jakości wykonania odkuwki.

Kryterium wykonania:
1 pkt jeżeli zdający:

−−−−

porównał wymiary wykonanej odkuwki z dokumentacją,

−−−−

ocenił kształt, wymiary i jakość powierzchni odkuwki.

Suma punktów w obszarze – IV. Prezentowanie

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7. LITERATURA

1.

Brodziński A.: Maszyny i urządzenia do obróbki plastycznej. Laboratorium
Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin 1993

2.

Gabryszewski Z., Gronostajski J.: Mechanika procesów obróbki plastycznej.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991

3.

Gadziński S.: Obróbka plastyczna metali. Wyd. PŁ, Bielsko

−

Biała 1996

4.

Dobrucki W.: Zarys obróbki plastycznej metali, Wydawnictwo Śląsk, 1974

5.

Kajzer S., Kozik R., Wusatowski R.: Wybrane zagadnienia z procesów obróbki
plastycznej metali. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997

6.

Karpiński T.: Inżynieria produkcji. Wydawnictwa Naukowo

−

Techniczne, Warszawa

2004

7.

Kubiński W.: Praktyka technologiczna. Wydawnictwo AGH, Kraków 1991

8.

Okoniewski S.: Technologia Metali. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1980

9.

Weroński W.: Obróbka plastyczna. Technologia. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej,
Lublin 1993

Literatura metodyczna
1.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004