1
Kurs walutowy
Kurs walutowy (nominalny)
„Cena” jednej waluty wyrażona w innej walucie
Za 1 euro musimy zapłacić ok. 4,10 zł
Umocnienie (aprecjacja) złotego
–
było 4,30, jest 4,10
Osłabienie (deprecjacja) złotego
–
było 4,00, jest 4,15
Umocnienie złotego to jednocześnie
osłabienie euro
Realny kurs walutowy
Kurs nominalny skorygowany o poziomy cen
w kraju i za granicą
Wskazuje kierunek zmian siły nabywczej
∆
Q(%) = ∆S(%) + π
zagr
– π
–
Q – realny kurs walutowy
–
S – nominalny kurs walutowy
–
P
zagr
– poziom cen za granicą
–
P – poziom cen w kraju
P
P
S
Q
zagr
=
2
Kursy efektywne
Dla gospodarki ważne są kursy wobec różnych
walut (np. eksport do UE w EUR, import ropy
w USD)
Kursy efektywne – biorą pod uwagę zmiany
kursu złotego wobec różnych walut, wg wag
odpowiadających wymianie handlowej (zwykle)
NEER – nominalny efektywny kurs walutowy
REER – realny efektywny kurs walutowy
REER i NEER (wzrost – aprecjacja)
Ź
ródło: Raport o infacji – październik 2009, NBP
Stopy procentowe i kurs walutowy
Różnice stóp procentowych między krajami
wpływają m.in. na przepływy kapitałowe
Przepływy kapitałowe wpływają na kurs
–
Wzrost stóp względem zagranicy (wyższy zwrot z
inwestycji) – napływ kapitału i umocnienie waluty
–
Ale: oczekiwany wzrost stóp oczekiwany spadek
cen aktywów (obligacji) wycofywanie się
inwestorów z rynku krajowego osłabienie waluty
–
Co jeśli wzrost stóp wywoła oczekiwania na dalsze
podwyżki?
Dodatkowy problem – zmiany premii za ryzyko
3
Kurs walutowy a polityka pieniężna
Szczególnie istotny dla małych otwartych
gospodarek
Wpływ kursu walutowego na ceny towarów
importowanych
Konkurencyjność eksportu i importu popyt
zagregowany i presja inflacyjna
Rola stabilizacyjna stałego kursu walutowego
(kraje rozwijające się/przechodzące
transformację)
Systemy kursowe
Kurs płynny
Kurs płynny kierowany
Pasmo wahań/pełzające pasmo wahań
(crawling band)
Pełzający kurs sztywny (crawling peg)
Kurs sztywny
Izba walutowa (currency board)
Unia walutowa
Trójkąt niemożliwości
Swoboda przepływów
kapitałowych
Stały kurs
walutowy
Autonomiczna
polityka pieniężna
Jednocześnie można osiągnąć
tylko 2 z 3 wierzchołków
4
Trójkąt niemożliwości – wnioski
Przy swobodzie przepływu kapitałów
nie można mieć stałego kursu walutowego
i swobodnie prowadzić polityki pieniężnej
–
Niespójność jednoczesnych celów inflacyjnych i
kursowych (przykład Litwy)
Nieco terminologii
Kurs rynkowy
Kurs
kontrolowany
administracyjnie
Umocnienie
waluty
Aprecjacja
Rewaluacja
Osłabienie
waluty
Deprecjacja
Dewaluacja
Różne systemy kursowe
– przykład Polski
5
Interwencje walutowe
Wszelkie działania zmierzające do zmiany
bieżącego kursu rynkowego
Najczęściej prowadzone przez banki centralne
Bezpośrednio na rynku lub werbalne
Nie zawsze skuteczne
Interwencje przeciw depracjacji kursu
Sprzedaż posiadanych walut obcych (wzrost
podaży walut obcych, wzrost popytu na walutę
krajową)
Kosztowne – prowadzą do utraty rezerw
walutowych
Nie można interweniować „w nieskończoność”
– ograniczenie wielkością rezerw walutowych
Interwencje przeciw aprecjacji kursu
Kupno walut obcych za walutę krajową
Prowadzą do wzrostu rezerw walutowych
Teoretycznie – wielkość interwencji
nieograniczona (monopol banku centralnego
na kreację pieniądza krajowego)
Praktycznie – ograniczenie ze względu na
koszty sterylizacji nadpłynności
6
Kontrola stóp procentowych
przez bank centralny
Bilans sektora bankowego i kontrola
stóp procentowych
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Bilans sektora banków komercyjnych
i kontrola stóp procentowych
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
7
Operacje otwartego rynku – nadpłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Bony pieniężne
Bilans sektora bankowego i kontrola
stóp procentowych
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Operacje otwartego rynku –
niedopłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
8
Operacje otwartego rynku –
niedopłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Ś
rodki na rachunku w BC
Rachunek rezerwy obowiązkowej
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
1
-1
9
9
8
7
-1
9
9
8
1
-1
9
9
9
7
-1
9
9
9
1
-2
0
0
0
7
-2
0
0
0
1
-2
0
0
1
7
-2
0
0
1
1
-2
0
0
2
7
-2
0
0
2
1
-2
0
0
3
7
-2
0
0
3
1
-2
0
0
4
7
-2
0
0
4
1
-2
0
0
5
7
-2
0
0
5
1
-2
0
0
6
7
-2
0
0
6
1
-2
0
0
7
Rezerwa wymagana
Rezerwa utrzymywana (średnia)
Depozyty w NBP
Oficjalne stopy procentowe NBP,
2005-2007
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
0
1
-2
0
0
5
0
2
-2
0
0
5
0
3
-2
0
0
5
0
4
-2
0
0
5
0
5
-2
0
0
5
0
6
-2
0
0
5
0
7
-2
0
0
5
0
8
-2
0
0
5
0
9
-2
0
0
5
1
0
-2
0
0
5
1
1
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
0
1
-2
0
0
6
0
2
-2
0
0
6
0
3
-2
0
0
6
0
4
-2
0
0
6
0
5
-2
0
0
6
0
6
-2
0
0
6
0
7
-2
0
0
6
0
8
-2
0
0
6
0
9
-2
0
0
6
1
0
-2
0
0
6
1
1
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
0
1
-2
0
0
7
0
2
-2
0
0
7
0
3
-2
0
0
7
0
4
-2
0
0
7
0
5
-2
0
0
7
0
6
-2
0
0
7
0
7
-2
0
0
7
0
8
-2
0
0
7
0
9
-2
0
0
7
Stopa referencyjna
Stopa lombardowa
Stopa depozytowa
Polonia (O/N)
WIBOR1M
9
Interwencje sterylizowane
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Waluty obce
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
10
Skutki interwencji przeciw aprecjacji
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Bony pieniężne
Oficjalne rezerwy walutowe w Polsce
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
m
ld
E
U
R
Oficjalne rezerwy walutowe
11
Emisja bonów pieniężnych NBP
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
1
2
-1
9
9
6
6
-1
9
9
7
1
2
-1
9
9
7
6
-1
9
9
8
1
2
-1
9
9
8
6
-1
9
9
9
1
2
-1
9
9
9
6
-2
0
0
0
1
2
-2
0
0
0
6
-2
0
0
1
1
2
-2
0
0
1
6
-2
0
0
2
1
2
-2
0
0
2
6
-2
0
0
3
1
2
-2
0
0
3
6
-2
0
0
4
1
2
-2
0
0
4
6
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
6
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
6
-2
0
0
7
Strategie polityki pieniężnej
Strategia kontroli podaży pieniądza
Popularna do lat 80. XX w.
Częściowo obecna w polityce Europejskiego
Banku Centralnego
Założenia:
–
stabilny związek między podażą pieniądza a inflacją
–
bank centralny jest w stanie kontrolować podaż
pieniądza
Przykład strategii wykorzystującej cel pośredni
12
Popyt na pieniądz
Czemu chcemy mieć pieniądz (oprócz
innych, mniej płynnych aktywów
finansowych)?
–
motyw transakcyjny i ostrożnościowy
(dokonywanie płatności za bieżące wydatki)
–
motyw spekulacyjny (zróżnicowanie posiadanego
portfela)
Ilościowa teoria pieniądza
Tłumaczy zależność między podażą
pieniądza a poziomem cen w długim okresie
Podstawa działań banków centralnych, które
stosowały strategię kontroli podaży pieniądza
Y
P
V
M
⋅
=
⋅
Y
Y
P
P
V
V
M
M
∆
+
∆
=
∆
+
∆
•M – podaż pieniądza
•V – szybkość obiegu pieniądza
•P – poziom cen
•Y – produkcja (dochód)
Mnożnik pieniężny
B – pieniądz kreowany przez bank centralny („baza
monetarna”)
G – gotówka w obiegu (w posiadaniu podmiotów
niebankowych)
D – depozyty na żądanie
R – rezerwy banków komercyjnych na rachunkach w
banku centralnym
B = G + R
M = G + D (pieniądz) (M1)
M = m * B
m – mnożnik
13
Od czego zależy wielkość
mnożnika?
Struktura podaży pieniądza (relacja gotówki i
depozytów) – k
Stopa rezerw (obowiązkowej itp.) – r
R
G
D
G
B
M
m
+
+
=
=
D
G
k
=
D
R
r
=
r
k
k
m
+
+
=
1
Wykorzystanie w praktyce (1)
Bank centralny w pewnym kraju, który
niedawno cierpiał z powodu hiperinflacji
stosuje strategię kontroli podaży pieniądza.
W minionym roku inflacja osiągnęła poziom
15%, w przyszłym roku celem jest obniżenie
jej do 8%. Prognoza wzrostu PKB w
nadchodzącym roku to 5%. Przewiduje się,
ż
e tempo obiegu pieniądza spadnie o 3%.
Jaki powinien być cel w zakresie wzrostu
podaży pieniądza?
Wykorzystanie w praktyce (2)
M⋅V=P⋅Y
m(%) + v(%) = π(%) + y (%)
m = π + y - v
m = 8% + 5% - (-3%) = 16%
14
M – jeden z szerokich agregatów (M2, M3)
Bank centralny wpływa na M0
Mnożnik kreacji pieniądza – relacja między
szerokim agregatem a M0
Warunki skuteczności
–
stabilny związek między zmianami ilości
pieniądza a inflacją
–
stabilność (lub przewidywalność) mnożnika
Wykorzystanie w praktyce (3)
Zmiany mnożnika w Polsce, 1996-
2009
1,5
1,8
2,1
2,4
2,7
3,0
3,3
3,00
3,50
4,00
4,50
5,00
5,50
6,00
6,50
7,00
7,50
8,00
1
2
-1
9
9
6
6
-1
9
9
7
1
2
-1
9
9
7
6
-1
9
9
8
1
2
-1
9
9
8
6
-1
9
9
9
1
2
-1
9
9
9
6
-2
0
0
0
1
2
-2
0
0
0
6
-2
0
0
1
1
2
-2
0
0
1
6
-2
0
0
2
1
2
-2
0
0
2
6
-2
0
0
3
1
2
-2
0
0
3
6
-2
0
0
4
1
2
-2
0
0
4
6
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
6
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
6
-2
0
0
7
1
2
-2
0
0
7
6
-2
0
0
8
1
2
-2
0
0
8
6
-2
0
0
9
M3/M0
M1/M0 (prawa skala)
Dynamika podaży pieniądza
i inflacja, 1997-2007
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
1
2
-1
9
9
7
6
-1
9
9
8
1
2
-1
9
9
8
6
-1
9
9
9
1
2
-1
9
9
9
6
-2
0
0
0
1
2
-2
0
0
0
6
-2
0
0
1
1
2
-2
0
0
1
6
-2
0
0
2
1
2
-2
0
0
2
6
-2
0
0
3
1
2
-2
0
0
3
6
-2
0
0
4
1
2
-2
0
0
4
6
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
6
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
6
-2
0
0
7
Przyrost M3 r/r
Przyrost M1 r/r
Inflacja r/r
15
Strategia kontroli podaży pieniądza
obecnie
Od drugiej połowy lat 80. coraz mniej
popularna
Innowacje finansowe – coraz więcej
instrumentów może pełnić funkcję pieniądza
(np. pieniądz elektroniczny, karty płatnicze)
Niestabilność szacowanych funkcji popytu na
pieniądz
Zmiany (trudne do prognozowania) mnożnika
Mniej widoczny związek między pieniądzem
a poziomem cen w warunkach niskiej inflacji
Strategia bezpośredniego celu
inflacyjnego (BCI)
Strategia bezpośredniego celu
inflacyjnego (BCI)
Zapoczątkowana w 1989 r. (Nowa Zelandia),
obecnie coraz popularniejsza
Odpowiedź na problemy ze strategią kontroli
podaży pieniądza oraz kontroli kursu
walutowego
Bank centralny steruje krótkoterminową stopą
procentową…
…i jednocześnie komunikuje się z otoczeniem,
starając się wpływać na oczekiwania inflacyjne
16
Elementy strategii BCI
Publiczne ogłaszanie liczbowego celu
inflacyjnego (średniookresowego)
Stabilność cen formalnie uznana za
najważniejszy cel polityki pieniężnej
Wykorzystywany szeroki zasób informacji
–
brak celów pośrednich
Dążenie do przejrzystości działań
–
Intensywna komunikacja z podmiotami gospodarki
–
Wyjaśnianie celów i planów działań banku centralnego
Strategia BCI (1)
Brak formalnego celu pośredniego
–
Ale czasem prognoza inflacji interpretowana jako
cel pośredni
Krótkoterminowa stopa procentowa
podstawowym instrumentem banku
centralnego
–
Również duża waga „zarządzania oczekiwaniami”
–
Pieniądz staje się engogeniczny
Strategia BCI (2)
Kluczowe dobre rozumienie mechanizmu
transmisji
–
Konieczna duża inwestycja w potencjał badawczy
–
Zmiany strukturalne w gospodarce dużym
wyzwaniem
17
Oficjalne stopy procentowe NBP,
2005-2007
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
0
1
-2
0
0
5
0
2
-2
0
0
5
0
3
-2
0
0
5
0
4
-2
0
0
5
0
5
-2
0
0
5
0
6
-2
0
0
5
0
7
-2
0
0
5
0
8
-2
0
0
5
0
9
-2
0
0
5
1
0
-2
0
0
5
1
1
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
0
1
-2
0
0
6
0
2
-2
0
0
6
0
3
-2
0
0
6
0
4
-2
0
0
6
0
5
-2
0
0
6
0
6
-2
0
0
6
0
7
-2
0
0
6
0
8
-2
0
0
6
0
9
-2
0
0
6
1
0
-2
0
0
6
1
1
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
0
1
-2
0
0
7
0
2
-2
0
0
7
0
3
-2
0
0
7
0
4
-2
0
0
7
0
5
-2
0
0
7
0
6
-2
0
0
7
0
7
-2
0
0
7
0
8
-2
0
0
7
0
9
-2
0
0
7
Stopa referencyjna
Stopa lombardowa
Stopa depozytowa
Polonia (O/N)
WIBOR1M
Oficjalne stopy procentowe NBP
Stopa referencyjna – minimalna rentowność
podstawowych operacji otwartego rynku
(emisja 7-dniowych bonów pieniężnych)
Stopa lombardowa – koszt pozyskania przez banki
ś
rodków w NBP (kredyt pod zastaw papierów
wartościowych). Ogranicza od góry wahania stóp
overnight (jednodniowych)
Stopa depozytowa – oprocentowanie jednodniowego
depozytu dla banków w NBP. Ogranicza od dołu
wahania stóp overnight