1
Kontrola stóp procentowych
przez bank centralny
Bilans sektora bankowego i kontrola
stóp procentowych
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Bilans sektora banków komercyjnych
i kontrola stóp procentowych
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
2
Operacje otwartego rynku – nadpłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Bony pieniężne
Bilans sektora bankowego i kontrola
stóp procentowych
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Operacje otwartego rynku –
niedopłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
3
Operacje otwartego rynku –
niedopłynność
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Ś
rodki na rachunku w BC
Rachunek rezerwy obowiązkowej
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
1
-1
9
9
8
7
-1
9
9
8
1
-1
9
9
9
7
-1
9
9
9
1
-2
0
0
0
7
-2
0
0
0
1
-2
0
0
1
7
-2
0
0
1
1
-2
0
0
2
7
-2
0
0
2
1
-2
0
0
3
7
-2
0
0
3
1
-2
0
0
4
7
-2
0
0
4
1
-2
0
0
5
7
-2
0
0
5
1
-2
0
0
6
7
-2
0
0
6
1
-2
0
0
7
7
-2
0
0
7
1
-2
0
0
8
7
-2
0
0
8
1
-2
0
0
9
7
-2
0
0
9
Rezerwa wymagana
Rezerwa utrzymywana (średnia)
Depozyty w NBP
Oficjalne stopy procentowe NBP,
2005-2009
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
0
1
-2
0
0
5
0
4
-2
0
0
5
0
7
-2
0
0
5
1
0
-2
0
0
5
0
1
-2
0
0
6
0
4
-2
0
0
6
0
7
-2
0
0
6
1
0
-2
0
0
6
0
1
-2
0
0
7
0
4
-2
0
0
7
0
7
-2
0
0
7
1
0
-2
0
0
7
0
1
-2
0
0
8
0
4
-2
0
0
8
0
7
-2
0
0
8
1
0
-2
0
0
8
0
1
-2
0
0
9
0
4
-2
0
0
9
0
7
-2
0
0
9
Stopa referencyjna
Stopa lombardowa
Stopa depozytowa
Polonia (O/N)
WIBOR1M
4
Interwencje sterylizowane
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Waluty obce
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
5
Skutki interwencji przeciw aprecjacji
Stopa
procentowa
Płynność banków komercyjnych
Stopa banku
centralnego
Interwencja sterylizowana
Ś
rodki na rachunku w BC
Obligacje skarbowe
Kredyty
Inne aktywa
Kapitał
Depozyty sektora
niefinansowego
Inne pasywa
Bony pieniężne
Oficjalne rezerwy walutowe w Polsce
0
10
20
30
40
50
60
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
m
ld
E
U
R
Oficjalne rezerwy walutowe
6
Emisja bonów pieniężnych NBP
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
1
2
-1
9
9
6
6
-1
9
9
7
1
2
-1
9
9
7
6
-1
9
9
8
1
2
-1
9
9
8
6
-1
9
9
9
1
2
-1
9
9
9
6
-2
0
0
0
1
2
-2
0
0
0
6
-2
0
0
1
1
2
-2
0
0
1
6
-2
0
0
2
1
2
-2
0
0
2
6
-2
0
0
3
1
2
-2
0
0
3
6
-2
0
0
4
1
2
-2
0
0
4
6
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
6
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
6
-2
0
0
7
1
2
-2
0
0
7
6
-2
0
0
8
1
2
-2
0
0
8
6
-2
0
0
9
Strategie polityki pieniężnej
Strategia kontroli podaży pieniądza
Popularna do lat 80. XX w.
Częściowo obecna w polityce Europejskiego
Banku Centralnego
Założenia:
–
stabilny związek między podażą pieniądza a inflacją
–
bank centralny jest w stanie kontrolować podaż
pieniądza
Przykład strategii wykorzystującej cel pośredni
7
Popyt na pieniądz
Czemu chcemy mieć pieniądz (oprócz
innych, mniej płynnych aktywów
finansowych)?
–
motyw transakcyjny i ostrożnościowy
(dokonywanie płatności za bieżące wydatki)
–
motyw spekulacyjny (zróżnicowanie posiadanego
portfela)
Ilościowa teoria pieniądza
Tłumaczy zależność między podażą
pieniądza a poziomem cen w długim okresie
Podstawa działań banków centralnych, które
stosowały strategię kontroli podaży pieniądza
Y
P
V
M
⋅
=
⋅
Y
Y
P
P
V
V
M
M
∆
+
∆
=
∆
+
∆
•M – podaż pieniądza
•V – szybkość obiegu pieniądza
•P – poziom cen
•Y – produkcja (dochód)
Mnożnik pieniężny
B – pieniądz kreowany przez bank centralny („baza
monetarna”)
G – gotówka w obiegu (w posiadaniu podmiotów
niebankowych)
D – depozyty na żądanie
R – rezerwy banków komercyjnych na rachunkach w
banku centralnym
B = G + R
M = G + D (pieniądz) (M1)
M = m * B
m – mnożnik
8
Od czego zależy wielkość
mnożnika?
Struktura podaży pieniądza (relacja gotówki i
depozytów) – k
Stopa rezerw (obowiązkowej itp.) – r
R
G
D
G
B
M
m
+
+
=
=
D
G
k
=
D
R
r
=
r
k
k
m
+
+
=
1
Wykorzystanie w praktyce (1)
Bank centralny w pewnym kraju, który
niedawno cierpiał z powodu hiperinflacji
stosuje strategię kontroli podaży pieniądza.
W minionym roku inflacja osiągnęła poziom
15%, w przyszłym roku celem jest obniżenie
jej do 8%. Prognoza wzrostu PKB w
nadchodzącym roku to 5%. Przewiduje się,
ż
e tempo obiegu pieniądza spadnie o 3%.
Jaki powinien być cel w zakresie wzrostu
podaży pieniądza?
Wykorzystanie w praktyce (2)
M⋅V=P⋅Y
m(%) + v(%) = π(%) + y (%)
m = π + y - v
m = 8% + 5% - (-3%) = 16%
9
M – jeden z szerokich agregatów (M2, M3)
Bank centralny wpływa na M0
Mnożnik kreacji pieniądza – relacja między
szerokim agregatem a M0
Warunki skuteczności
–
stabilny związek między zmianami ilości
pieniądza a inflacją
–
stabilność (lub przewidywalność) mnożnika
Wykorzystanie w praktyce (3)
Zmiany mnożnika w Polsce, 1996-
2009
1,5
1,8
2,1
2,4
2,7
3,0
3,3
3,00
3,50
4,00
4,50
5,00
5,50
6,00
6,50
7,00
7,50
8,00
1
2
-1
9
9
6
6
-1
9
9
7
1
2
-1
9
9
7
6
-1
9
9
8
1
2
-1
9
9
8
6
-1
9
9
9
1
2
-1
9
9
9
6
-2
0
0
0
1
2
-2
0
0
0
6
-2
0
0
1
1
2
-2
0
0
1
6
-2
0
0
2
1
2
-2
0
0
2
6
-2
0
0
3
1
2
-2
0
0
3
6
-2
0
0
4
1
2
-2
0
0
4
6
-2
0
0
5
1
2
-2
0
0
5
6
-2
0
0
6
1
2
-2
0
0
6
6
-2
0
0
7
1
2
-2
0
0
7
6
-2
0
0
8
1
2
-2
0
0
8
6
-2
0
0
9
M3/M0
M1/M0 (prawa skala)
Dynamika podaży pieniądza
i inflacja, 1997-2009
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
g
ru
-9
7
cz
e
-9
8
g
ru
-9
8
cz
e
-9
9
g
ru
-9
9
cz
e
-0
0
g
ru
-0
0
cz
e
-0
1
g
ru
-0
1
cz
e
-0
2
g
ru
-0
2
cz
e
-0
3
g
ru
-0
3
cz
e
-0
4
g
ru
-0
4
cz
e
-0
5
g
ru
-0
5
cz
e
-0
6
g
ru
-0
6
cz
e
-0
7
g
ru
0
7
cz
e
0
8
g
ru
0
8
cz
e
0
9
Przyrost M3 r/r
Przyrost M1 r/r
Inflacja r/r
10
Strategia kontroli podaży pieniądza
obecnie
Od drugiej połowy lat 80. coraz mniej
popularna
Innowacje finansowe – coraz więcej
instrumentów może pełnić funkcję pieniądza
(np. pieniądz elektroniczny, karty płatnicze)
Niestabilność szacowanych funkcji popytu na
pieniądz
Zmiany (trudne do prognozowania) mnożnika
Mniej widoczny związek między pieniądzem
a poziomem cen w warunkach niskiej inflacji
Strategia bezpośredniego celu
inflacyjnego (BCI)
Strategia bezpośredniego celu
inflacyjnego (BCI)
Zapoczątkowana w 1989 r. (Nowa Zelandia),
obecnie coraz popularniejsza
Odpowiedź na problemy ze strategią kontroli
podaży pieniądza oraz kontroli kursu
walutowego
Bank centralny steruje krótkoterminową stopą
procentową…
…i jednocześnie komunikuje się z otoczeniem,
starając się wpływać na oczekiwania inflacyjne
11
Elementy strategii BCI
Publiczne ogłaszanie liczbowego celu
inflacyjnego (średniookresowego)
Stabilność cen formalnie uznana za
najważniejszy cel polityki pieniężnej
Wykorzystywany szeroki zasób informacji
–
brak celów pośrednich
Dążenie do przejrzystości działań
–
Intensywna komunikacja z podmiotami gospodarki
–
Wyjaśnianie celów i planów działań banku centralnego
Strategia BCI (1)
Brak formalnego celu pośredniego
–
Ale czasem prognoza inflacji interpretowana jako
cel pośredni
Krótkoterminowa stopa procentowa
podstawowym instrumentem banku
centralnego
–
Również duża waga „zarządzania oczekiwaniami”
–
Pieniądz staje się engogeniczny
Strategia BCI (2)
Kluczowe dobre rozumienie mechanizmu
transmisji
–
Konieczna duża inwestycja w potencjał badawczy
–
Zmiany strukturalne w gospodarce dużym
wyzwaniem
12
Oficjalne stopy procentowe NBP,
2005-2009
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
0
1
-2
0
0
5
0
4
-2
0
0
5
0
7
-2
0
0
5
1
0
-2
0
0
5
0
1
-2
0
0
6
0
4
-2
0
0
6
0
7
-2
0
0
6
1
0
-2
0
0
6
0
1
-2
0
0
7
0
4
-2
0
0
7
0
7
-2
0
0
7
1
0
-2
0
0
7
0
1
-2
0
0
8
0
4
-2
0
0
8
0
7
-2
0
0
8
1
0
-2
0
0
8
0
1
-2
0
0
9
0
4
-2
0
0
9
0
7
-2
0
0
9
Stopa referencyjna
Stopa lombardowa
Stopa depozytowa
Polonia (O/N)
WIBOR1M
Oficjalne stopy procentowe NBP
Stopa referencyjna – minimalna rentowność
podstawowych operacji otwartego rynku
(emisja 7-dniowych bonów pieniężnych)
Stopa lombardowa – koszt pozyskania przez banki
ś
rodków w NBP (kredyt pod zastaw papierów
wartościowych). Ogranicza od góry wahania stóp
overnight (jednodniowych)
Stopa depozytowa – oprocentowanie jednodniowego
depozytu dla banków w NBP. Ogranicza od dołu
wahania stóp overnight